Lời tâm sự của một quyển sách cũ
tui là một quyển sách cũ, được ra đời vào năm 1966, sau nhiều lần tái bản và chỉnh sửa. Tên tui là ” Giai thoại làng Nho ” và người cha tinh thần đã sinh ra tui là học giả Lãng Nhân. tui qua tay đến mấy đời chủ. Đầu tiên là một ông bố mua tui về vì là người ham đọc sách. Khi ông qua đời, các con ông làm kinh doanh bận rộn nên không ngó ngàng gì đến tôi. tui bị vứt bỏ lăn lóc, trẻ con trong nhà khi nghịch ngợm đã ném tui không hề thương tiếc. tui bị rách bìa, mất đi một số trang ở phần đầu và từ đó tui trở thành một phế nhân bị ruồng bỏ. Chủ nhân ra lệnh cho người giúp việc tống tất cả chúng tui vào kho, những quyển sách cũ chỉ choán vị trí mà không mang lại lợi lộc gì cả. Rồi một thời gian sau, họ cột chúng tui lại thành từng bó to, chở đến nhà tặng cho một người bạn học cũ cho rảnh nợ.
Chủ nhân mới của tui là một nhà giáo. Có lẽ vì là nhà giáo nên đã tỏ ra rất thích thú khi đón nhận những kẻ khốn khổ như chúng tôi. Ngôi nhà mới của tui xem ra rất thanh bạch và giản dị, một giá sách tự đóng bằng bàn tay khéo léo của nữ chủ nhân. Chỉ trong một buổi sáng, người chủ mới đã sắp xếp có trật tự và ngăn nắp tất cả chúng tui lên cái giá sách tự đóng này. Chúng tui bắt đầu cuộc sống mới bên cạnh cô chủ nhỏ và bạn bè là những quyển sách được bao bìa kỹ lưỡng và giữ gìn cẩn thận.
Khách mới nên được ưu tiên hơn vì vậy chúng tui được cô chủ lần lượt mang ra đọc mỗi ngày. Khi đến phiên tui diện kiến chủ nhân, tui hồi hộp lắm vì không biết trong ánh mắt của cô chủ , mình sẽ được đánh giá ra sao ? tui thật sự sung sướng và hãnh diện vì cảm nhận mình đã mang lại sự thích thú cho cô chủ nhỏ. Khi cầm tui trên tay, cô chủ nhìn tui một lượt bằng đôi mắt thật hiền hậu. Sau đó, bàn tay nhỏ nhắn mở từng trang sách, vuốt nhẹ lên những vết cuốn góc cho phẳng phiu khiến cho những thương tích vì bị hành hạ, đối xử tệ bạc của tui trước đây dường như không còn đau nhức nữa. tui suýt rớt nước mắt vì quá đỗi hạnh phúc. tui đã thật sự được đổi đời…
Không biết cô chủ nhỏ tìm được điều gì thú vị ở tui mà ngày nào cũng chọn tui để đọc và đọc một cách say sưa. Có lúc cô mỉm cười một mình, có lúc lại ngưng đọc, lấy một quyển vở ra và ghi chép vào trong đó. tui độ chừng cô chủ tìm ra điều gì đó hay ho và ghi vội lại để sau này khỏi quên. tui biết người chủ mới thật sự yêu quý mình nên chưa một lần nào làm cho tui phải thất vọng hay đau đớn thể xác. Do tui là một tư liệu tham khảo nên tui có bề dày gần cả ngàn trang sách. Cô chủ không thể đọc hết trong một ngày nên cô phải đánh dấu trang để còn biết mà đọc tiếp vào ngày hôm sau. Cô không gấp mép trang đọc dở dang như một số người hay làm mà nhẹ nhàng đặt vào đó một tờ lịch được gấp nhỏ theo chiều dọc để làm dấu và đặt tui trở vào chỗ của mình trên giá sách.
Hơn một năm làm người bạn thân thiết với cô chủ nhỏ, tui quen thuộc bàn tay gầy nhỏ, ánh mắt ấm áp và nụ cười tươi tắn của cô. tui chìm ngợp trong ấm êm và hạnh phúc cho đến một ngày…
Những đồng nghiệp của cô chủ nhỏ đến thăm nhà. Vừa nhìn thấy giá sách, họ đã trầm trồ khen ngợi sự tỉ mỉ và ngăn nắp của chủ nhân. Tất cả họ đều sà đến giá sách để ngắm nghía và luôn miệng xít xoa. Họ tỏ ý muốn mượn những tác phẩm văn học, có lẽ họ đều là giáo viên dạy Văn. Cô chủ nhỏ thật tốt bụng, vui vẻ đồng ý cho mượn và ngay lập tức các bạn của tui đã được lấy ra khỏi vị trí. Đó là những bạn ” Thành ngữ,Tục ngữ và Ca dao cổ “, ” Thời xa vắng ” và một số tác phẩm Văn học nước ngoài như ” Lâu đài người bán nón “, ” Thành trì “, ” Nữ tu sĩ “, ” Chuỗi hạt “… tui mừng vì mình thoát nạn, không phải xa rời cô chủ thân yêu. Thế nhưng đời có ai học được chữ ngờ đâu! Không thấy ai ngó ngàng gì đến tôi, cô chủ mới bảo : ” Có một tư liệu tham khảo rất quý giá mà tiếc là ngày còn đi dạy, mình đã không có được để mở rộng tầm hiểu biết cho học sinh. Nay mình muốn giới thiệu với các bạn để có thể làm được điều đó với học sinh của chúng ta “. Những người bạn của cô chủ rất bất ngờ khi cô rút tui ra khỏi giá sách và trao vào tận tay họ. tui cảm giác bầu trời quay cuồng vì không biết số phận của mình rồi sẽ đi về đâu thì thời may cô chủ nói tiếp : ” Quyển sách này tuy đã cũ nhưng rất có giá trị và mình vô cùng yêu quý. Mình không vì ích kỷ mà giữ riêng cho mình nhưng mình cũng không muốn mất nó. Mình cho các bạn mượn đọc, nếu thấy có ích cho việc giảng dạy thì sao chép ra, khi nào xong thì gửi lại mình.”
Thế là tui rời xa cô chủ thân yêu kể từ ngày hôm đó. Trong những ngày rời xa chủ nhân đáng kính của mình, tui nhớ ánh mắt nhìn tui trìu mến, nhớ bàn tay gầy xanh và nhỏ nhắn vẫn hằng vuốt những nếp quăn góc của tôi, nhớ nụ cười ngời sáng khi cô chợt khám phá ở tui một điều gì mới lạ… Một trong những người bạn của cô chủ mượn tui về chỉ vì tò mò, muốn sử dụng giá trị của tui chứ không thực sự coi tui như một người bạn thân thiết. Họ vồ vập tui rồi ngay sau đó lại vứt tui lung tung. Họ gấp mép không biết bao nhiêu trang sách để ghi dấu làm cho tui đau quặn thắt. Và điều tồi tệ nhất, họ không ghi chép lại những điều cần thiết mà xé hẳn mấy chục trang sách mà họ cần dùng rồi ném tui vào một xó cho đến hơn một năm sau mới trả tui về cố chủ. Trong những ngày tháng phải xa cách cô chủ nhỏ, tui lúc nào cũng nhớ thương cô da diết, mong muốn nhanh chóng được trở về nhà, được cô chủ nhỏ vuốt ve trìu mến và đọc chăm chú những tri thức mà tui luôn muốn tận hiến cho một người biết yêu quý sách một cách thực thụ.
Ngày các bạn đến thăm và trả sách, cô chủ hồn nhiên và tin cậy bạn nên vui vẻ nhận lại tui mà không kiểm tra hay hỏi han gì hết. Cô cũng đồng ý cho bạn bè khất lần sau sẽ trả những quyển sách đã mượn vì hôm đó đi vội quên mang theo sách hay hứa sẽ trả sau vì còn đang cần sử dụng.
Tối đó, cô chủ mang tui vào giường để đọc. tui biết ngoài việc muốn đọc lại tôi, cô chủ nhỏ còn là vì nhớ người bạn đã xa cách quá lâu. Nhìn cách cô mân mê tui trên tay mà tui nghẹn ngào vì biết mình đã trở về với cô không trọn vẹn như trước… tui nuốt nước mắt khi nhìn thấy cô chủ vô tư không hề hay biết quyển sách mà mình trân quý đã bị lấy cắp mất mấy mươi trang. tui cũng thầm mong cô hãy khoan biết sự thật để cô còn được sống trong sự hồn nhiên và tin yêu cuộc đời.
Nhưng điều gì đến tất nhiên phải đến. Một tháng sau, cô chủ đọc đến những trang cuối thì phát hiện tui không còn lành lặn nữa. Cô thảng thốt, ánh mắt hoảng hốt và khi hiểu ra sự thật, cô nhấc vội ống nghe lên định gọi cho người bạn đã mượn sách. Nhưng rồi cô bỗng buông rơi ống nghe, không gọi nữa, ghì xiết tui vào lòng và nước mắt từ từ ứa ra trong lặng lẽ…
Cô chủ buồn hẳn đi, thường đứng im lặng bên giá sách hàng giờ như muốn xin lỗi chúng tui vì đã quá chân thật và tin người. Cũng từ đó, giá sách chúng tui mất hẳn những người bạn từng quây quần bên nhau vì những người bạn của cô chủ đã quên lãng mà không trả họ về ngôi nhà cũ như lời đã hứa …
Chắc loài người không bao giờ hiểu được những quyển sách như chúng tui cũng có linh hồn và tình cảm nên mới hành xử như vậy. Nỗi đau mất mát thân xác của tui xét cho cùng có lẽ không bằng nỗi thất vọng mà cô chủ nhỏ của tui phải hứng chịu. Ôi! tui yêu quý vô cùng cô chủ nhỏ của tui và không biết phải làm gì để bù đắp cho cô bây giờ?!..
Sưu tầm*