huyentran080789
New Member
Link tải miễn phí Luận văn: Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất : Luận văn ThS. Hán Nôm: 60 22 40
Nhà xuất bản: ĐHKHXH & NV
Ngày: 2009
Chủ đề: Hà Nội
Hán nôm
Hương ước
Tiếng Việt
Miêu tả: 156 tr. + CD-ROM
Luận văn ThS. Hán Nôm -- Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2009
Khái quát đôi nét đặc điểm về địa lý tự nhiên, dân cư, văn hóa và lịch sử của huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội. Tìm hiểu cơ sở hình thành bản hương ước huyện Thạch Thất. Giới thiệu chung về hương ước cũng như tình hình văn bản hương ước huyện Thạch Thất. Đi sâu nghiên cứu các văn bản hương ước Hán Nôm huyện Thạch Thất về: niên đại (thời Lê Trung hưng và thời Tây Sơn, thời Nguyễn (thế kỷ XIX - XX), văn bản hương ước không ghi niên đại lập); tác giả của các bản hương ước; các đặc điểm về hình thức và nội dung; sự phân bố hương ước Hán Nôm huyện Thạch Thất theo địa danh hiện nay. Làm sáng tỏ các văn bản hương ước huyện Thạch Thất góp phần nghiên cứu về cơ cấu, tổ chức làng xã, về các hình thức phát triển sản xuất và về đời sống văn hóa của người dân huyện Thạch Thất…Khảo cứu lệ thưởng, phạt của hương ước huyện Thạch Thất. Đánh giá những giá trị và những hạn chế của các văn bản hương ước Hán Nôm xưa đối với cuộc sống của huyện Thạch Thất ngày nay
1. Lý do chọn đề tài Hương ước là một loại hình văn bản. Loại hình văn bản này còn có các tên gọi khác như: Hương lệ, hương biểu, khoán ước, khoán bạ, khoán lệ, hội ước, điều ước, dân ước, lệ bạ, tục lệ, điều khoản, dân lệ v.v chúng đều chứa đựng những nội dung liên quan tới quy tắc ứng xử của một cộng đồng dân cư ở làng quê. Hương ước là một văn bản pháp lý của mỗi làng, trong đó có các điều ước liên quan đến đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội trong một làng. Hương ước là tấm gương phản chiếu bộ mặt xã hội cũng như đời sống văn hoá của một làng. Hương ước được hình thành trong lịch sử và được điều chỉnh bổ sung khi cần thiết. Đó là một hệ thống luật tục tồn tại song song với luật pháp Nhà nước mà không đối lập với luật pháp Nhà nước. Từ lâu đã có nhiều công trình nghiên cứu về Hương ước và đã được công bố như: Về một số hương ước làng Việt ở Đồng bằng Bắc Bộ - luận án phó tiến sĩ khoa học lịch sử của Bùi Xuân Đính, Hương ước mới – một phương tiện góp phần quản lý xã hội ở nông thôn Việt Nam hiện nay – Luận án tiến sĩ luật học của Nguyễn Huy Tính .v.v. Tuy nhiên nghiên cứu loại hình văn bản của một vùng, một địa phương thì ít có công trình nào đề cập tới. Từ suy nghĩ trên chúng tui nhận thấy Thạch Thất là một huyện nằm trong vùng văn hoá Xứ Đoài, một vùng văn hoá cổ chứa đựng nhiều những tinh hoa văn hoá cổ truyền chưa được tìm hiểu nghiên cứu nhiều trong đó có mảng văn bản hương ước. Chính vì vậy chúng tui chọn Văn bản hương ước huyện Thạch Thất làm đối tượng nghiên cứu của đề tài. Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 4 2. Lịch sử vấn đề Nói về hương ước, từ trước đến nay có nhiều nhà nghiên cứu về lĩnh vực này. Các công trình đã được công bố: - Về thư mục có: Thư mục sách tục lệ của Viện Nghiên cứu Hán Nôm in trong Di sản Hán Nôm thư mục đề yếu (phần bổ di), Nxb KHXH năm 1993. Thư mục hương ước Việt Nam của Viện Thông tin Khoa học xã hội Nxb KHXH năm 1994. - Về các công trình nghiên cứu có: H-¬ng -íc lµng x· B¾c Bé víi LuËt lµng Kanto NhËt B¶n (thÕ kû XVII – XIX) cña Vò Duy MÒn – ViÖn sö häc, n¨m 2001 VÒ h-¬ng -íc lÖ lµng cña LuËt gia Lª §øc TriÕt- Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia n¨m 1998. LuËt tôc vµ ph¸t triÓn n«ng th«n hiÖn nay ë ViÖt Nam (Trung t©m Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia - ViÖn Nghiªn cøu V¨n ho¸ d©n gian), H-¬ng -íc vµ qu¶n lý lµng x· cña Bïi Xu©n §Ýnh Nxb KHXH n¨m 1998; H-¬ng -íc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë n«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay (cña tËp thÓ c¸c t¸c gi¶ do §µo TrÝ óc chñ biªn); Về một số hương ước làng Việt ở Đồng bằng Bắc Bộ (luận án phã tiến sĩ khoa học Lịch sử cña Bïi Xu©n §Ýnh); H-¬ng -íc míi – mét ph-¬ng tiÖn gãp phÇn qu¶n lý x· héi ë n«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay (LuËn ¸n TiÕn sÜ LuËt häc cña t¸c gi¶ NguyÔn Huy TÝnh). Kh¶o s¸t v¨n b¶n h-¬ng -íc H¸n N«m Th¨ng Long Hµ Néi (LuËn v¨n Th¹c sÜ H¸n N«m cña NguyÔn ThÞ Hoµng YÕn). - C¸c c«ng tr×nh biªn dÞch h-¬ng -íc cña c¸c tØnh nh-: H-¬ng -íc Qu¶ng Ng·i do Vò Ngäc Kh¸nh vµ Lª Hång Kh¸nh – Së V¨n hãa Th«ng tin tØnh Qu¶ng Ng·i, n¨m 1996; H-¬ng -íc Hµ TÜnh do Vâ Quang Träng vµ Ph¹m Quúnh Ph-¬ng – Së V¨n hãa Th«ng tin Hµ TÜnh, n¨m 1996. H-¬ng -íc NghÖ An cña Ninh ViÕt Giao, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia n¨m 1998. H-¬ng -íc Thanh Ho¸ (do Ph¹m Thuú Vinh, NguyÔn Kim Anh dÞch); H-ng Yªn tØnh canh phßng thÓ lÖ (do §ç ThÞ H¶o dÞch), H-¬ng -íc Th¸i B×nh cña NguyÔn Thanh, Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 5 Nxb V¨n hãa d©n téc n¨m 2000. Năm 1993, Bảo tàng tổng hợp Sở văn hoá tỉnh Hà Tây đã xuất bản cuốn Hương ước cổ Hà Tây do Nguyễn Tá Nhí và Đặng Văn Tu giới thiệu. Năm 2000 Viện Nghiên cứu Văn hoá có giới thiệu cuốn Các văn bản hương ước Hà Tây cổ truyền - một di sản văn hoá có giá trị của Kiều Thu Hoạch. Như vậy chưa có công trình nào nghiên cứu về văn bản hương ước của một vùng, một địa phương trong đó có huyện Thạch Thất. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của để tài này là chủ yếu nghiên cứu và tìm hiểu các bản hương ước ở huyện Thạch Thất ®-îc viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m . Theo thống kê của chúng tui hương ước ở huyện Thạch Thất hiện nay có khoảng 37 văn bản với khoảng trên 800 trang chữ Hán được lưu giữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm. Ngoài ra, còn có khoảng 34 bản được lưu giữ tại Thư viện Khoa học xã hội và nhiều bản hương ước còn được lưu giữ tại các làng quê vùng Thạch Thất. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài này chúng tui sử dụng các phương pháp: - Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu v¨n b¶n häc. - Ph-¬ng ph¸p thèng kª, ®Þnh l-îng - Ph-¬ng ph¸p liªn ngµnh Ngoµi ra chóng t«i cßn ®iÒu tra, kh¶o s¸t, ®iÒn d· thùc ®Þa, s-u tÇm, ghi chÐp t- liÖu kÕt hîp víi ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp ®Ó rót ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt. 5. Đóng góp của luận văn Với việc tìm hiểu Hương ước huyện Thạch Thất chúng tui muốn ®ãng gãp mét phÇn t- liÖu phong phó, gãp phÇn nghiªn cøu nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng cña mét vïng, gióp ta nh×n nhËn râ h¬n vÒ kh«ng gian v¨n ho¸, mét sè Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 6 h×nh thøc sinh ho¹t v¨n ho¸ céng ®ång ®· tån t¹i l©u dµi ë mét vùng thuộc ®ång b»ng B¾c Bé. H¬n thÕ, chóng t«i còng ®-a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ v¨n ho¸, lý gi¶i mét sè yÕu tè v¨n ho¸, ®ãng gãp ý kiÕn vÒ viÖc đưa ra những quy ước làng văn hoá trªn c¬ së t«n träng truyÒn thèng vµ phï hîp víi ®êi sèng hiÖn ®¹i. 6. Bố cục luận văn Ngoài phần đầu, phụ lục tham khảo, néi dung luËn v¨n ®-îc chia lµm 3 ch-¬ng . Chƣơng 1: Vài nét về lịch sử địa lý – cơ sở hình thành hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất Chƣơng 2: Tình hình văn bản hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất Chƣơng 3: Giá trị văn bản h-¬ng -íc huyÖn Th¹ch ThÊt Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 7 Ch-¬ng 1 Vµi nÐt vÒ lÞch sö ®Þa lý c¬ së h×nh thµnh h-¬ng -íc huyÖn th¹ch thÊt 1. Huyện Thạch Thất qua các thời kỳ lịch sử Thạch Thất là một huyện nằm ở phía Tây Hà Nội nên có lịch sử hình thành và phát triển dân cư từ rất sớm. Trải qua hàng ngàn năm, tên gọi và địa giới hành chính đã có sự biến đổi nhiều lần. Cách đây hàng nghìn năm, trên địa phận phía Tây huyện là khu vực gò đồi, núi thấp có các cộng đồng bộ lạc người Việt Cổ sinh sống. Thời Hùng Vương, địa bàn phía Tây của huyện thuộc bộ lạc Hùng Vương. “Bộ lạc Hùng Vương là bộ lạc lớn, bao trùm cả một phần các tỉnh Yên Bái, Vĩnh Phú, Tuyên Quang, Phúc Thọ, Sơn Tây (Hà Tây các huyện Bất Bạt, Tùng Thiện, Thạch Thất, Quốc Oai) là di duệ của những người Lạc Việt.”.[1 Tr 29] Đến thời Hán, địa phận ngoài sông Tích là những vùng sình lầy, trên những gò đất cao đã hình thành nên những cộng đồng dân cư sinh sống và thuộc huyện Câu Lậu1, quận Giao Chỉ. Theo Đại Việt địa dư toàn biên mục thành trì có viết: “Thành Câu Lậu, Tây Nam phủ Giao Châu. Đời Hán đặt là huyện Câu Lậu, thuộc quận Giao Chỉ. Cát Hồng xin làm quan huyện lệnh Câu Lậu tức chỗ này. Đời Tống, Tề vẫn theo như thế. Đến đời Tuỳ thì bỏ huyện ấy – bây giờ huyện Thạch Thất là đất thành Câu Lậu.”. Về huyện lị và địa giới huyện Câu Lậu: “Núi Phật Tích (chùa Thày) ở huyện Thạch Thất, phía Tây Nam phủ Giao Châu, dưới núi có ao, cảnh vật 1 Các sách khẳng định huyện Thạch Thất cổ xưa có tên huyện là Câu Lậu gồm: Đại Việt địa dư chí toàn biên, Đại Nam nhất thống chí, Lịch triều hiến chương loại chí, Dư địa chí v.v. Huyện Câu Lậu bắt nguồn từ ngọn núi Câu Lậu (Nay gọi là núi Tây Phương), theo cách phát âm của người Mường Việt cổ TLâu hay CLâu(tức là con trâu). Đại Nam nhất thống chí viết: Núi Tây Phương nằm cách huyện lị 5 dặm về phía Nam, có tên gọi là Câu Lậu, huyện lị Thạch Thất đóng ở chân núi.. Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 8 tươi đẹp, là nơi thắng cảnh của một phương, lại có núi Câu Lậu cũng ở huyện Thạch Thất. Tương truyền huyện Câu Lậu đời Hán đóng ở chân núi ấy.(núi này có chùa Tây Phương cổ mà đẹp lắm.)”2.“Huyện Yên Sơn (nay là Quốc Oai) là đất Câu Lậu đời xưa.”3 Như vậy địa giới huyện Câu Lậu từ đời Hán đến đời Tuỳ bao gồm địa phận các xã ngoài sông Tích của huyện Thạch Thất ngày nay và một phần của huyện Quốc Oai. Sách Đất nước Việt Nam qua các đời của Đào Duy Anh, Nxb Thuận Hóa năm 1996 có ghi: Ngô cắt đất Mê Linh (của nhà Hán) mà đặt quận Tân Hưng (Tấn đổi thành Tân Xương), cắt huyện Phong Khê, Chu Diên mà đặt quận Vũ Bình, như thế quận Vũ Bình phải gồm các miền đất Hà Đông, Hà Nam và giữa sông Hồng và sông Đáy. Quận ấy bao gồm cả huyện Phong Khê, đời Hán thì nó bao gồm cả miền Nam Vĩnh Phú, ở tả ngạn sông Hồng và các miền Thạch Thất của Hà Tây, Kỳ Sơn, Lương Sơn (Hoà Bình). Như vậy đến đời Ngô, quận Giao Chỉ được chia làm 3 quận: quận Tân Hưng (6 huyện), quận Giao Chỉ (14 huyện) trong đó có huyện Câu Lậu, quận Vũ Bình (7 huyện) trong đó có huyện Phong Khê, 2 huyện này thuộc vào miền đất của Thạch Thất ngày nay. Đến khi nhà Tuỳ thống nhất Trung Quốc đã cải cách và chia lại quận huyện, bỏ quận đặt châu, nhiều châu huyện nhỏ thành châu huyện lớn, về sau lại bỏ châu đặt thành quận. Nhà Tuỳ gộp tất cả các huyện, quận Giao Chỉ lại thành hai huyện Giao Chỉ và Long Biên lệ vào phủ Giao Châu. Huyện Câu Lậu thuộc vào huyện Giao Chỉ và từ đây tên huyện Câu Lậu không thấy xuất hiện nữa.Thế kỷ thứ X, một phần nhỏ đất phía Nam huyện Thạch Thất thuộc 2 Đại Việt địa dư toàn biên - tr 92. 3 Đại Việt địa dư toàn biên . Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 9 quyền quản lý của sứ quân Đỗ Cảnh Thạc4, còn phấn lớn đất ở phía Tây, Bắc của huyện thuộc lãnh địa của sứ quân Ngô Nhật Khánh5 (Ngô Lãm Công). Đời Tống địa phận huyện thuộc phủ Đại Thông (bao gồm các miền Sơn Tây, Hoà Bình). Đến thời Lý, địa phận Thạch Thất thuộc vào lộ Quốc Oai, phủ Đại Thông. Thời Trần năm Quang Thái thư 10 (1397) sửa lộ thành trấn, lộ Quốc Oai thành trấn Quảng Oai. Đến nhà Hồ với cuộc cải cách của Hồ Quý Ly, nhiều tên trấn, huyện thay đổi v.v trong đó có sự xuất hiện tên huyện Thạch Thất6 từ đây. Sách Đại Việt địa dư toàn biên chép: “Phủ Giao Châu tức là Đông Đô của An Nam. Năm Vĩnh Lạc thứ 2 đổi đặt làm phủ Giao Châu, thống trị 5 châu là Từ Liêm, Phúc An, Uy Man, Lợi Nhân, Tam Đới và 13 huyện là Đông Quan, Từ Liêm. Thạch Thất, Phù Lưu, Thanh Đàm v.v”7, châu Từ Liêm lĩnh 2 huyện Đan Sơn và Thạch Thất. Ngay cái tên huyện Thạch Thất8 cũng đã có nhiều cách hiểu, cách hiểu khác nhau. Dưới thời thuộc Minh, năm Vĩnh Lạc 6 (1408) Thạch Thất vẫn thuộc châu Từ Liêm, lệ vào lộ Đông Đô9. Đời Lê, năm 1428 vua Thái Tổ chia nước ta làm 5 đạo, Thạch Thất thuộc vào Tây Đạo10. Năm Quang Thuận thứ 10 (1469) chia nước làm 12 thừa tuyên, Thạch Thất thuộc phủ Quốc Oai, thừa 5 Sứ quân Đỗ Cảnh Thạc đóng quân tại thành Quèn thôn Cổ Hiền, xã Tuyết Nghĩa (Quốc Oai) và một phần đất của xã Đồng Trúc (Thạch Thất); hiện nay đình làng Đặng vẫn thờ tướng quân Đỗ Cảnh Thạc. 5 Theo Phạm Xuân Độ (Địa chí Sơn Tây) địa phương này (Sơn Tây) được đặt dưới quyền của Ngô Nhật Khánh (Ngô Lãm Công) sứ quân này đóng tại Đường Lâm, Sơn Tây. 6 Theo §¹i Nam nhÊt thèng chÝ tªn huyÖn Th¹ch ThÊt ®· cã tõ ®êi TrÇn trë vÒ tr-íc. 7 Sách Đại Việt địa dư toàn biên trang 86, năm Vĩnh Lạc 2 (1404). 8 Tương truyền trên địa phận huyện, nhân dân xây nhà bằng đá ong (vật liệu sẵn có ở địa phương) nên khi vua đi thị sát đã đặt tên huyện là Thạch Thất (nhà bằng đá). Một nghĩa khác: Đời Hán Cao Tổ thấy rõ giá trị quý giá của sách nên mới lệnh: “Lan đài tàng kinh chi sở viết Thạch Thất.”(Lan đài chứa sách gọi là Thạch Thất) và “Thư tàng chi kim quỹ Thạch Thất”(Sách chứa trong hòm vàng trong ngôi nhà đá). Trong Đại Việt địa dư toàn biên: Châu Từ Liêm lĩnh 2 huyện Đan Sơn, Thạch Bảo. Như vậy có thể trong thời gian ngắn tên huyện là Thạch Bảo (đá quý) 9 Lộ Đông Đô gồm: Phủ Đông Đô, huyện Đông Quan, châu Quốc Oai, Thịnh Phúc, Tam Đới ,Từ Liêm. 10 T©y Đạo gồm: Quốc Oai thượng, Quốc Oai trung, Quốc Oai hạ. Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 10 tuyên Sơn Tây. Năm Hồng Đức 21(1490) thừa tuyên Sơn Tây đổi thành xứ Sơn Tây rồi lại trấn Sơn Tây. Năm Minh
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Nhà xuất bản: ĐHKHXH & NV
Ngày: 2009
Chủ đề: Hà Nội
Hán nôm
Hương ước
Tiếng Việt
Miêu tả: 156 tr. + CD-ROM
Luận văn ThS. Hán Nôm -- Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2009
Khái quát đôi nét đặc điểm về địa lý tự nhiên, dân cư, văn hóa và lịch sử của huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội. Tìm hiểu cơ sở hình thành bản hương ước huyện Thạch Thất. Giới thiệu chung về hương ước cũng như tình hình văn bản hương ước huyện Thạch Thất. Đi sâu nghiên cứu các văn bản hương ước Hán Nôm huyện Thạch Thất về: niên đại (thời Lê Trung hưng và thời Tây Sơn, thời Nguyễn (thế kỷ XIX - XX), văn bản hương ước không ghi niên đại lập); tác giả của các bản hương ước; các đặc điểm về hình thức và nội dung; sự phân bố hương ước Hán Nôm huyện Thạch Thất theo địa danh hiện nay. Làm sáng tỏ các văn bản hương ước huyện Thạch Thất góp phần nghiên cứu về cơ cấu, tổ chức làng xã, về các hình thức phát triển sản xuất và về đời sống văn hóa của người dân huyện Thạch Thất…Khảo cứu lệ thưởng, phạt của hương ước huyện Thạch Thất. Đánh giá những giá trị và những hạn chế của các văn bản hương ước Hán Nôm xưa đối với cuộc sống của huyện Thạch Thất ngày nay
1. Lý do chọn đề tài Hương ước là một loại hình văn bản. Loại hình văn bản này còn có các tên gọi khác như: Hương lệ, hương biểu, khoán ước, khoán bạ, khoán lệ, hội ước, điều ước, dân ước, lệ bạ, tục lệ, điều khoản, dân lệ v.v chúng đều chứa đựng những nội dung liên quan tới quy tắc ứng xử của một cộng đồng dân cư ở làng quê. Hương ước là một văn bản pháp lý của mỗi làng, trong đó có các điều ước liên quan đến đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội trong một làng. Hương ước là tấm gương phản chiếu bộ mặt xã hội cũng như đời sống văn hoá của một làng. Hương ước được hình thành trong lịch sử và được điều chỉnh bổ sung khi cần thiết. Đó là một hệ thống luật tục tồn tại song song với luật pháp Nhà nước mà không đối lập với luật pháp Nhà nước. Từ lâu đã có nhiều công trình nghiên cứu về Hương ước và đã được công bố như: Về một số hương ước làng Việt ở Đồng bằng Bắc Bộ - luận án phó tiến sĩ khoa học lịch sử của Bùi Xuân Đính, Hương ước mới – một phương tiện góp phần quản lý xã hội ở nông thôn Việt Nam hiện nay – Luận án tiến sĩ luật học của Nguyễn Huy Tính .v.v. Tuy nhiên nghiên cứu loại hình văn bản của một vùng, một địa phương thì ít có công trình nào đề cập tới. Từ suy nghĩ trên chúng tui nhận thấy Thạch Thất là một huyện nằm trong vùng văn hoá Xứ Đoài, một vùng văn hoá cổ chứa đựng nhiều những tinh hoa văn hoá cổ truyền chưa được tìm hiểu nghiên cứu nhiều trong đó có mảng văn bản hương ước. Chính vì vậy chúng tui chọn Văn bản hương ước huyện Thạch Thất làm đối tượng nghiên cứu của đề tài. Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 4 2. Lịch sử vấn đề Nói về hương ước, từ trước đến nay có nhiều nhà nghiên cứu về lĩnh vực này. Các công trình đã được công bố: - Về thư mục có: Thư mục sách tục lệ của Viện Nghiên cứu Hán Nôm in trong Di sản Hán Nôm thư mục đề yếu (phần bổ di), Nxb KHXH năm 1993. Thư mục hương ước Việt Nam của Viện Thông tin Khoa học xã hội Nxb KHXH năm 1994. - Về các công trình nghiên cứu có: H-¬ng -íc lµng x· B¾c Bé víi LuËt lµng Kanto NhËt B¶n (thÕ kû XVII – XIX) cña Vò Duy MÒn – ViÖn sö häc, n¨m 2001 VÒ h-¬ng -íc lÖ lµng cña LuËt gia Lª §øc TriÕt- Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia n¨m 1998. LuËt tôc vµ ph¸t triÓn n«ng th«n hiÖn nay ë ViÖt Nam (Trung t©m Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n Quèc gia - ViÖn Nghiªn cøu V¨n ho¸ d©n gian), H-¬ng -íc vµ qu¶n lý lµng x· cña Bïi Xu©n §Ýnh Nxb KHXH n¨m 1998; H-¬ng -íc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn d©n chñ ë n«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay (cña tËp thÓ c¸c t¸c gi¶ do §µo TrÝ óc chñ biªn); Về một số hương ước làng Việt ở Đồng bằng Bắc Bộ (luận án phã tiến sĩ khoa học Lịch sử cña Bïi Xu©n §Ýnh); H-¬ng -íc míi – mét ph-¬ng tiÖn gãp phÇn qu¶n lý x· héi ë n«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay (LuËn ¸n TiÕn sÜ LuËt häc cña t¸c gi¶ NguyÔn Huy TÝnh). Kh¶o s¸t v¨n b¶n h-¬ng -íc H¸n N«m Th¨ng Long Hµ Néi (LuËn v¨n Th¹c sÜ H¸n N«m cña NguyÔn ThÞ Hoµng YÕn). - C¸c c«ng tr×nh biªn dÞch h-¬ng -íc cña c¸c tØnh nh-: H-¬ng -íc Qu¶ng Ng·i do Vò Ngäc Kh¸nh vµ Lª Hång Kh¸nh – Së V¨n hãa Th«ng tin tØnh Qu¶ng Ng·i, n¨m 1996; H-¬ng -íc Hµ TÜnh do Vâ Quang Träng vµ Ph¹m Quúnh Ph-¬ng – Së V¨n hãa Th«ng tin Hµ TÜnh, n¨m 1996. H-¬ng -íc NghÖ An cña Ninh ViÕt Giao, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia n¨m 1998. H-¬ng -íc Thanh Ho¸ (do Ph¹m Thuú Vinh, NguyÔn Kim Anh dÞch); H-ng Yªn tØnh canh phßng thÓ lÖ (do §ç ThÞ H¶o dÞch), H-¬ng -íc Th¸i B×nh cña NguyÔn Thanh, Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 5 Nxb V¨n hãa d©n téc n¨m 2000. Năm 1993, Bảo tàng tổng hợp Sở văn hoá tỉnh Hà Tây đã xuất bản cuốn Hương ước cổ Hà Tây do Nguyễn Tá Nhí và Đặng Văn Tu giới thiệu. Năm 2000 Viện Nghiên cứu Văn hoá có giới thiệu cuốn Các văn bản hương ước Hà Tây cổ truyền - một di sản văn hoá có giá trị của Kiều Thu Hoạch. Như vậy chưa có công trình nào nghiên cứu về văn bản hương ước của một vùng, một địa phương trong đó có huyện Thạch Thất. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của để tài này là chủ yếu nghiên cứu và tìm hiểu các bản hương ước ở huyện Thạch Thất ®-îc viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m . Theo thống kê của chúng tui hương ước ở huyện Thạch Thất hiện nay có khoảng 37 văn bản với khoảng trên 800 trang chữ Hán được lưu giữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm. Ngoài ra, còn có khoảng 34 bản được lưu giữ tại Thư viện Khoa học xã hội và nhiều bản hương ước còn được lưu giữ tại các làng quê vùng Thạch Thất. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài này chúng tui sử dụng các phương pháp: - Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu v¨n b¶n häc. - Ph-¬ng ph¸p thèng kª, ®Þnh l-îng - Ph-¬ng ph¸p liªn ngµnh Ngoµi ra chóng t«i cßn ®iÒu tra, kh¶o s¸t, ®iÒn d· thùc ®Þa, s-u tÇm, ghi chÐp t- liÖu kÕt hîp víi ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp ®Ó rót ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt. 5. Đóng góp của luận văn Với việc tìm hiểu Hương ước huyện Thạch Thất chúng tui muốn ®ãng gãp mét phÇn t- liÖu phong phó, gãp phÇn nghiªn cøu nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng cña mét vïng, gióp ta nh×n nhËn râ h¬n vÒ kh«ng gian v¨n ho¸, mét sè Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 6 h×nh thøc sinh ho¹t v¨n ho¸ céng ®ång ®· tån t¹i l©u dµi ë mét vùng thuộc ®ång b»ng B¾c Bé. H¬n thÕ, chóng t«i còng ®-a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ v¨n ho¸, lý gi¶i mét sè yÕu tè v¨n ho¸, ®ãng gãp ý kiÕn vÒ viÖc đưa ra những quy ước làng văn hoá trªn c¬ së t«n träng truyÒn thèng vµ phï hîp víi ®êi sèng hiÖn ®¹i. 6. Bố cục luận văn Ngoài phần đầu, phụ lục tham khảo, néi dung luËn v¨n ®-îc chia lµm 3 ch-¬ng . Chƣơng 1: Vài nét về lịch sử địa lý – cơ sở hình thành hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất Chƣơng 2: Tình hình văn bản hƣơng ƣớc huyện Thạch Thất Chƣơng 3: Giá trị văn bản h-¬ng -íc huyÖn Th¹ch ThÊt Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 7 Ch-¬ng 1 Vµi nÐt vÒ lÞch sö ®Þa lý c¬ së h×nh thµnh h-¬ng -íc huyÖn th¹ch thÊt 1. Huyện Thạch Thất qua các thời kỳ lịch sử Thạch Thất là một huyện nằm ở phía Tây Hà Nội nên có lịch sử hình thành và phát triển dân cư từ rất sớm. Trải qua hàng ngàn năm, tên gọi và địa giới hành chính đã có sự biến đổi nhiều lần. Cách đây hàng nghìn năm, trên địa phận phía Tây huyện là khu vực gò đồi, núi thấp có các cộng đồng bộ lạc người Việt Cổ sinh sống. Thời Hùng Vương, địa bàn phía Tây của huyện thuộc bộ lạc Hùng Vương. “Bộ lạc Hùng Vương là bộ lạc lớn, bao trùm cả một phần các tỉnh Yên Bái, Vĩnh Phú, Tuyên Quang, Phúc Thọ, Sơn Tây (Hà Tây các huyện Bất Bạt, Tùng Thiện, Thạch Thất, Quốc Oai) là di duệ của những người Lạc Việt.”.[1 Tr 29] Đến thời Hán, địa phận ngoài sông Tích là những vùng sình lầy, trên những gò đất cao đã hình thành nên những cộng đồng dân cư sinh sống và thuộc huyện Câu Lậu1, quận Giao Chỉ. Theo Đại Việt địa dư toàn biên mục thành trì có viết: “Thành Câu Lậu, Tây Nam phủ Giao Châu. Đời Hán đặt là huyện Câu Lậu, thuộc quận Giao Chỉ. Cát Hồng xin làm quan huyện lệnh Câu Lậu tức chỗ này. Đời Tống, Tề vẫn theo như thế. Đến đời Tuỳ thì bỏ huyện ấy – bây giờ huyện Thạch Thất là đất thành Câu Lậu.”. Về huyện lị và địa giới huyện Câu Lậu: “Núi Phật Tích (chùa Thày) ở huyện Thạch Thất, phía Tây Nam phủ Giao Châu, dưới núi có ao, cảnh vật 1 Các sách khẳng định huyện Thạch Thất cổ xưa có tên huyện là Câu Lậu gồm: Đại Việt địa dư chí toàn biên, Đại Nam nhất thống chí, Lịch triều hiến chương loại chí, Dư địa chí v.v. Huyện Câu Lậu bắt nguồn từ ngọn núi Câu Lậu (Nay gọi là núi Tây Phương), theo cách phát âm của người Mường Việt cổ TLâu hay CLâu(tức là con trâu). Đại Nam nhất thống chí viết: Núi Tây Phương nằm cách huyện lị 5 dặm về phía Nam, có tên gọi là Câu Lậu, huyện lị Thạch Thất đóng ở chân núi.. Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 8 tươi đẹp, là nơi thắng cảnh của một phương, lại có núi Câu Lậu cũng ở huyện Thạch Thất. Tương truyền huyện Câu Lậu đời Hán đóng ở chân núi ấy.(núi này có chùa Tây Phương cổ mà đẹp lắm.)”2.“Huyện Yên Sơn (nay là Quốc Oai) là đất Câu Lậu đời xưa.”3 Như vậy địa giới huyện Câu Lậu từ đời Hán đến đời Tuỳ bao gồm địa phận các xã ngoài sông Tích của huyện Thạch Thất ngày nay và một phần của huyện Quốc Oai. Sách Đất nước Việt Nam qua các đời của Đào Duy Anh, Nxb Thuận Hóa năm 1996 có ghi: Ngô cắt đất Mê Linh (của nhà Hán) mà đặt quận Tân Hưng (Tấn đổi thành Tân Xương), cắt huyện Phong Khê, Chu Diên mà đặt quận Vũ Bình, như thế quận Vũ Bình phải gồm các miền đất Hà Đông, Hà Nam và giữa sông Hồng và sông Đáy. Quận ấy bao gồm cả huyện Phong Khê, đời Hán thì nó bao gồm cả miền Nam Vĩnh Phú, ở tả ngạn sông Hồng và các miền Thạch Thất của Hà Tây, Kỳ Sơn, Lương Sơn (Hoà Bình). Như vậy đến đời Ngô, quận Giao Chỉ được chia làm 3 quận: quận Tân Hưng (6 huyện), quận Giao Chỉ (14 huyện) trong đó có huyện Câu Lậu, quận Vũ Bình (7 huyện) trong đó có huyện Phong Khê, 2 huyện này thuộc vào miền đất của Thạch Thất ngày nay. Đến khi nhà Tuỳ thống nhất Trung Quốc đã cải cách và chia lại quận huyện, bỏ quận đặt châu, nhiều châu huyện nhỏ thành châu huyện lớn, về sau lại bỏ châu đặt thành quận. Nhà Tuỳ gộp tất cả các huyện, quận Giao Chỉ lại thành hai huyện Giao Chỉ và Long Biên lệ vào phủ Giao Châu. Huyện Câu Lậu thuộc vào huyện Giao Chỉ và từ đây tên huyện Câu Lậu không thấy xuất hiện nữa.Thế kỷ thứ X, một phần nhỏ đất phía Nam huyện Thạch Thất thuộc 2 Đại Việt địa dư toàn biên - tr 92. 3 Đại Việt địa dư toàn biên . Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 9 quyền quản lý của sứ quân Đỗ Cảnh Thạc4, còn phấn lớn đất ở phía Tây, Bắc của huyện thuộc lãnh địa của sứ quân Ngô Nhật Khánh5 (Ngô Lãm Công). Đời Tống địa phận huyện thuộc phủ Đại Thông (bao gồm các miền Sơn Tây, Hoà Bình). Đến thời Lý, địa phận Thạch Thất thuộc vào lộ Quốc Oai, phủ Đại Thông. Thời Trần năm Quang Thái thư 10 (1397) sửa lộ thành trấn, lộ Quốc Oai thành trấn Quảng Oai. Đến nhà Hồ với cuộc cải cách của Hồ Quý Ly, nhiều tên trấn, huyện thay đổi v.v trong đó có sự xuất hiện tên huyện Thạch Thất6 từ đây. Sách Đại Việt địa dư toàn biên chép: “Phủ Giao Châu tức là Đông Đô của An Nam. Năm Vĩnh Lạc thứ 2 đổi đặt làm phủ Giao Châu, thống trị 5 châu là Từ Liêm, Phúc An, Uy Man, Lợi Nhân, Tam Đới và 13 huyện là Đông Quan, Từ Liêm. Thạch Thất, Phù Lưu, Thanh Đàm v.v”7, châu Từ Liêm lĩnh 2 huyện Đan Sơn và Thạch Thất. Ngay cái tên huyện Thạch Thất8 cũng đã có nhiều cách hiểu, cách hiểu khác nhau. Dưới thời thuộc Minh, năm Vĩnh Lạc 6 (1408) Thạch Thất vẫn thuộc châu Từ Liêm, lệ vào lộ Đông Đô9. Đời Lê, năm 1428 vua Thái Tổ chia nước ta làm 5 đạo, Thạch Thất thuộc vào Tây Đạo10. Năm Quang Thuận thứ 10 (1469) chia nước làm 12 thừa tuyên, Thạch Thất thuộc phủ Quốc Oai, thừa 5 Sứ quân Đỗ Cảnh Thạc đóng quân tại thành Quèn thôn Cổ Hiền, xã Tuyết Nghĩa (Quốc Oai) và một phần đất của xã Đồng Trúc (Thạch Thất); hiện nay đình làng Đặng vẫn thờ tướng quân Đỗ Cảnh Thạc. 5 Theo Phạm Xuân Độ (Địa chí Sơn Tây) địa phương này (Sơn Tây) được đặt dưới quyền của Ngô Nhật Khánh (Ngô Lãm Công) sứ quân này đóng tại Đường Lâm, Sơn Tây. 6 Theo §¹i Nam nhÊt thèng chÝ tªn huyÖn Th¹ch ThÊt ®· cã tõ ®êi TrÇn trë vÒ tr-íc. 7 Sách Đại Việt địa dư toàn biên trang 86, năm Vĩnh Lạc 2 (1404). 8 Tương truyền trên địa phận huyện, nhân dân xây nhà bằng đá ong (vật liệu sẵn có ở địa phương) nên khi vua đi thị sát đã đặt tên huyện là Thạch Thất (nhà bằng đá). Một nghĩa khác: Đời Hán Cao Tổ thấy rõ giá trị quý giá của sách nên mới lệnh: “Lan đài tàng kinh chi sở viết Thạch Thất.”(Lan đài chứa sách gọi là Thạch Thất) và “Thư tàng chi kim quỹ Thạch Thất”(Sách chứa trong hòm vàng trong ngôi nhà đá). Trong Đại Việt địa dư toàn biên: Châu Từ Liêm lĩnh 2 huyện Đan Sơn, Thạch Bảo. Như vậy có thể trong thời gian ngắn tên huyện là Thạch Bảo (đá quý) 9 Lộ Đông Đô gồm: Phủ Đông Đô, huyện Đông Quan, châu Quốc Oai, Thịnh Phúc, Tam Đới ,Từ Liêm. 10 T©y Đạo gồm: Quốc Oai thượng, Quốc Oai trung, Quốc Oai hạ. Phùng Văn Thành Khảo cứu văn bản hương ước huyện Thạch Thất Luận văn Thạc sĩ – Chuyên ngành Hán Nôm 10 tuyên Sơn Tây. Năm Hồng Đức 21(1490) thừa tuyên Sơn Tây đổi thành xứ Sơn Tây rồi lại trấn Sơn Tây. Năm Minh
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
You must be registered for see links
You must be registered for see links
Last edited by a moderator:
