Download miễn phí Chuyên đề Nhân sinh quan triết học duy vật biện chứng
NỘI DUNG
NHÂN SINH QUAN TRIẾT HỌC
DUY VẬT BIỆN CHỨNG . 1
A. Một tất yếu của lịch sử . 1
B. Cuộc nhân sinh .4
C. Khen hay chê ! . 20
THỬ SO SÁNH NHÂN SINH QUAN TRIẾT HỌC DUY VẬT BIỆN CHỨNG
VỚI NHÂN SINH QUAN NHO GIÁO . 21
A. Con người duy vật . 23
B. Con người duy tâm.30
C. Duy vật hay duy tâm.38
NỘI DUNG. 43
Để tải tài liệu này, vui lòng Trả lời bài viết, Mods sẽ gửi Link download cho bạn ngay qua hòm tin nhắn.
Ketnooi -
You must be registered for see links
Ai cần tài liệu gì mà không tìm thấy ở Ketnooi, đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Tóm tắt nội dung tài liệu:
ũng chỉ là một nắm tro tàn rồi sẽ trở lại với tro tàn. Điều này không sai với quan niệm của duy vật biện chứng về con người. Với duy vật biện chứng vật chất là trên hết và trước hết mọi sự. Và quy luật của vật chất là luôn biến đổi; từ tổ hợp vật chất tro tàn sang một dạng thức tinh thần và hữu cơ cao cấp hơn hiện sinh trong một thân thể với mức độ phức
hợp để rồi lại biến đổi về với tro tàn với bụi đất.
Đứng trước một xã hội mà mâu thuẫn giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản ngày càng gay gắt, mà giải quyết mâu thuẫn này là gì nếu không phải là đem lại sự bình đẳng, ăn no mặc ấm rồi đến ăn sung mặc sướng cho giai cấp vô sản. Dần dần ý hướng này không dừng lại ở đó mà nó đã trở thành cách mạng, quyết đấu tranh đánh đổ chủ nghĩa tư bản để chỉ còn lại xã hội cộng sản chủ nghĩa không giai cấp.
Ban đầu còn chấp nhận sống chung hoà bình, nhưng càng về sau thì chỉ có một sống một còn. Điều này được chứng minh theo dòng lịch sử đi từ giai đoạn đầu C. Mác và Ph. Ăngg- hen (ngay cả Mác về sau cũng rút ra kết luận về sự tất yếu phải thay thế
nhà nước tư sản bằng một nhà nước kiểu mới của giai cấp vô sản) rồi đến Lênin, rồi đến Trotsky, Stalin, Mao Trạch Đông Bởi vì đặc thù nhất của triết học duy vật biện chứng là tiến đến thực tiễn cách mạng đấu tranh vũ trang sống còn.
Chúng ta phải nhìn nhận cái rất đẹp của thuở ban ấy của triết học duy vật biện chứng. Lo cho người neo đơn thất thế, triết học duy vật biện chứng đứng về phía người yếu để chống lại kẻ mạnh. Họ quyết tâm đào thải thế lực của giai cấp mà họ đánh giá là đi bóc lột, đàn áp. Họ quyết đem lại hạnh phúc, độc lập, tự do cho những người thuộc giai cấp bị đàn áp, bị bóc lột, bị bất hạnh còn lại. Triết học duy vật biện chứng giương cao ngọn cờ tự do, dân chủ, bình đẳng, bác ái. Với lý
tưởng như vậy thật đáng trân trọng biết bao.
Thật đẹp thay nếu có một xã hội mà con người sống chan hoà với nhau, tương thân tương ái, một tập thể mà một người vì mọi người, mọi người vì một người, nơi đây không có giàu nghèo, sang hèn, không có phân biệt đối xử, tất cả đều là của chung đó mà cũng là riêng đó, tuỳ nhu cầu của mọi người; làm chung, để chung, ăn chung, mọi người đều được tư do trong tất yếu Đây quả là một xã hội lý tưởng mà mọi người đều hằng mơ ước từ bao đời. C. Mác và Ph. Ăngghen đứng trước những bất công mâu thuẫn của xã hội đương thời đã đề xướng triết học duy vật biện chứng cũng chỉ mong đưa xã hội loài người đạt đến chỗ như vậy; hưởng thiên đàng ngay chốn trần gian này. “The goal is com-
munism, under which no one is de- pendent upon another, no one can be- come the commodity of another, and the development of the individual be- comes the condition making possible the development of everyone”2. (Mục đích là chủ nghĩa cộng sản, trong chế độ này không ai phụ thuộc vào ai, không ai có thể trở thành hàng hoá của nhau, và sự phát triển cá nhân trở thành điều kiện để mọi người có thể phát triển).
Thực tế cho đến nay thì lý tưởng kia cũng chỉ là một đống lý thuyetá không hơn không kém. Với chủ thuyết này, một Liên Xô hùng mạnh rồi cũng đã đi về đâu ! Ba Lan nữa !! Còn Việt Nam ta phải công bằng mà nói người
2 René Latourelle – Rino Fisichella, Dictionary of
Fundamental Theology, ST PAULS, 1994 tr. 476.
mình khôn thật, nhưng nếu không thức thời đổi mới triệt để hơn, thật sự vì lợi ích chung hoàn toàn hơn thì liệu sẽ chống đỡ được chừng nào, ai dám
khanú
g định trươcù
được điều gì !
Lý tưởng thì đẹp thì hay đấy song đâu có nghĩa là nhất định phải theo ! Nhiều khi phải chấp nhận ở tình trạng thấp hơn, gần gần được chừng nào hay chừng đó, được thế cũng là quý lắm rồi. Chính thực tế là thầy của mọi ông thầy về lĩnh vực này đã dạy chúng ta như vậy đó. Chúng ta thấm thía điều này quá nhiều từ những bậc cao minh đi trước đến ngay đời sống hằng ngày của chúng ta.
Ở đây chưa kể tới yếu tố con người đưa lý tưởng đó vào thực tế và hoàn cảnh cho lý tưởng ấy đơm hoa kết quả. Một lý tưởng đẹp bởi một con người đẹp thì người thực hành lý
tưởng đó cũng được đòi hỏi phải như thế nào đó chưa dám nói là phải sống hoàn toàn lý tưởng đẹp ấy. Có thế mới tương xứng, mới thuyết phục nổi chứ ! Như một Giêsu rao giảng yêu thương thì ngài đã sống yêu ở đỉnh cao nhất của tình yêu; chết cho người mình yêu, và cái lý tưởng đó tồn tại được là nhờ các đệ tử trung thành sống và cũng rao giảng như thế Nói chung một lý tưởng cho dù nó có đẹp đến đâu chăng nữa cũng thế, để trở thành thực tế thì phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Đã gọi là lý tưởng thì tự nó chưa phải là thực tế.
Tắt một lời, chúng ta cũng cần nhìn nhận cái đẹp của quan niệm về cuộc nhân sinh trong triết học duy vật biện chứng, ít ra là tự thân ở lúc đầu.
Š Còn đó những cái chưa đẹp: Với sự sôi nổi, dồn dập của sự phát triển khoa học, kỹ thuật, kinh tế, triết học (xin nhắc lại trong đó có sự ra đời của triết học duy vật biện chứng, một bước ngoặt triết học được đánh giá rất cao trong giai đoạn này) học giả Nguyễn Hiến Lê viết trong bộ Lịch sử thế giới: “Chúng ta đã thông minh ngự trị muôn loài, chiến thắng cả Hoá công thì không lẽ nào không giải quyết được vấn đề sinh tồn và hạnh phúc của mình. Chúng ta đương ở trong một thời kỳ khủng hoảng, tương lai mù mù chỉ vì khoa học mới xuất hiện, chúng ta chưa kịp nghĩ cách khéo sử dụng nó đấy thôi”3. Không biết khi nào sẽ thành hiện thực, chính học giả
3 Nguyễn Hiến Lê – Thiên Giang, Lịch sử thế giới, cuốn IV, nxb Văn Hoá, 1995 tr. 270.
Nguyễn Hiến Lê hay bất kỳ học giả uyên bác nào khác cũng không đưa ra được một mốc thời gian nào cụ thể cả ! Vấn đề con người là gì ? Cuộc sống là chi ? Từ đâu ? Rồi về đâu ? Những câu hỏi xưa như trái đất ấy tất cả vẫn còn đó với dấu chấm lửng to tướng.
Con người đâu chỉ đơn giản ăn no mặc ấm. Đâu phải như con trâu sáng sớm tống cho mớ cỏ rơm ăn no rồi dẫn ra đồng cầy cầy bừa bừa, đến trưa lùa về chuồng để cho nằm đó rồi lại cho ăn, lại ra đồng cầy bừa, khi nào nhớp thì tắm, khi nào đau thì thuốc men. Con người cũng chỉ có vậy thôi à ! Với duy vật biện chứng thì càng chỉ có vậy. Con người âu cũng chỉ là một hỗn hợp gồm: 65% ôxy, 18,5% cácbon, 1,5% canxi Và nếu như có một cái gì đó mênh mông, siêu việt vừa đụng chạm đến con người mà lại
nằm ngoài tầm tay con người, vừa rất thiết thân với con mà lại vừa vượt quá sự suy hiểu của con người thì chẳng qua cũng chỉ là thành quả của lao động sản xuất vật chất. Vì theo quan niệm của duy vật biện chứng thì bản thân con người được tạo ra một cách tiên quyết từ lao động sản xuất. Có thật chỉ đơn giản vậy không ? Câu hỏi này thật khó để trả lời có hay là không. Song có một sự thật là đâu phải mọi phẩm giá của con người chỉ thuần do quá trình chuyển đổi của vật chất tạo nên. Con người chắc chắn phải khác cái bàn, cái ghế chứ. Ngày nay với những máy điện toán chúng ta tưởng chừng như đó là những bản sao của con người. Nhưng khổ nỗi chúng ta cứ đánh đập, chửi rủa những máy điện toán đó thử xem. Đúng là chai như đá. Còn với con người chưa nói đến chuyện
đánh đập, nhưng chỉ cần một câu nói xúc phạm đến tự ái thôi, đụng chạm một tí đến cái TÔI thôi, cứ thử xem ắt sẽ biết. Trong cuộc sống này đâu chỉ ăn ngon, mặc đẹp. Một nhận xét thật khó hiểu: từ trước đến nay, người trên thế giới dùng đồ Mỹ nhiều, nhờ Mỹ giúp đỡ nhiều, nhưng oái ăm thay người ta cũng ghét Mỹ rất nhiều !
Vật chất có trước ý thức, vật chất quyết định ý thức mà sao vậy nhỉ
? Chúng ta đang đói cồn cào, ai đó cho chúng ta một ổ bánh mì, thì thật tuyệt vời. Ổ bánh mì (vật chất) đó sẽ giải quyết được cơn đói của tui thì chắc chắn tui phải biết ơn ổ bánh mì, người cho bánh mì (ý thức) chứ. Nhưng thực tế đâu phải thế. Anh thử trịch thượng, khinh khi (thái độ bố thí) vứt ổ bánh mì đó thì chỉ có chó mới chạy lại lượm chứ người thì không chắc đâu. Dùng từ
không chắc là vì nếu chạy lại lượm thì có cái gì đó gần với con chó mất rồi. Có thế chúng ta mới thường nói: ác thú, mất tính người. Người đó mà sao lại mất tính người, ác thú nhỉ ! Biên giới giữa con người và con vật, hay cái biên giới để xác định con người với những vật chất khác quả khó nhận ra quá, mong manh quá ! Đấy là chưa kể đến đời sống nghệ thuật của con người. Vì nghệ thuật cũng là một thể hiện người rất người.
Dù muốn dù không, thì cũng phải nhìn nhận: “Sự thật khoa học cũng chỉ thu hẹp giữa vòm trời khả giác này thôi. Thế mà tư tưởng thì muốn vượt xa thêm mãi, tới những vùng thiêng liêng hơn của tâm hồn, và cao siêu hơn nữa của siêu việt, siêu nhiên. Vọt lên hoàn toàn từ suy tư, tư tưởng không cụ thể bằng khoa học,
nhưng tiến xa hơn hẳn khoa học nhờ đòn bẩy của lý luận thuần tuý. Điểm yếu của tư tưởng là không thể kiểm chứng được bằng quan sát và thí nghiệm. Nhưng chỗ yếu của nó cũng chính là chỗ cao quý của nó. Cao quý, vì nó muốn vượt vòm trời khả giác chật hẹp để tìm ra nền tảng, ý nghĩa và cứu cánh cho tất cả, cho chính khoa học cũng như cho cuộc sống, cho cả kinh tế, chính trị và đấu tranh cách mạng nữa. Phải, nếu đời người không có một ý nghĩa !
Đời người phải có một ý nghĩa, thì mới đáng sống. Và để có ý nghĩa như thế, nó phải có một cứu cánh vượt xa hơn sự sống vật chất, vượt xa hơn toàn bộ...
hợp để rồi lại biến đổi về với tro tàn với bụi đất.
Đứng trước một xã hội mà mâu thuẫn giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản ngày càng gay gắt, mà giải quyết mâu thuẫn này là gì nếu không phải là đem lại sự bình đẳng, ăn no mặc ấm rồi đến ăn sung mặc sướng cho giai cấp vô sản. Dần dần ý hướng này không dừng lại ở đó mà nó đã trở thành cách mạng, quyết đấu tranh đánh đổ chủ nghĩa tư bản để chỉ còn lại xã hội cộng sản chủ nghĩa không giai cấp.
Ban đầu còn chấp nhận sống chung hoà bình, nhưng càng về sau thì chỉ có một sống một còn. Điều này được chứng minh theo dòng lịch sử đi từ giai đoạn đầu C. Mác và Ph. Ăngg- hen (ngay cả Mác về sau cũng rút ra kết luận về sự tất yếu phải thay thế
nhà nước tư sản bằng một nhà nước kiểu mới của giai cấp vô sản) rồi đến Lênin, rồi đến Trotsky, Stalin, Mao Trạch Đông Bởi vì đặc thù nhất của triết học duy vật biện chứng là tiến đến thực tiễn cách mạng đấu tranh vũ trang sống còn.
Chúng ta phải nhìn nhận cái rất đẹp của thuở ban ấy của triết học duy vật biện chứng. Lo cho người neo đơn thất thế, triết học duy vật biện chứng đứng về phía người yếu để chống lại kẻ mạnh. Họ quyết tâm đào thải thế lực của giai cấp mà họ đánh giá là đi bóc lột, đàn áp. Họ quyết đem lại hạnh phúc, độc lập, tự do cho những người thuộc giai cấp bị đàn áp, bị bóc lột, bị bất hạnh còn lại. Triết học duy vật biện chứng giương cao ngọn cờ tự do, dân chủ, bình đẳng, bác ái. Với lý
tưởng như vậy thật đáng trân trọng biết bao.
Thật đẹp thay nếu có một xã hội mà con người sống chan hoà với nhau, tương thân tương ái, một tập thể mà một người vì mọi người, mọi người vì một người, nơi đây không có giàu nghèo, sang hèn, không có phân biệt đối xử, tất cả đều là của chung đó mà cũng là riêng đó, tuỳ nhu cầu của mọi người; làm chung, để chung, ăn chung, mọi người đều được tư do trong tất yếu Đây quả là một xã hội lý tưởng mà mọi người đều hằng mơ ước từ bao đời. C. Mác và Ph. Ăngghen đứng trước những bất công mâu thuẫn của xã hội đương thời đã đề xướng triết học duy vật biện chứng cũng chỉ mong đưa xã hội loài người đạt đến chỗ như vậy; hưởng thiên đàng ngay chốn trần gian này. “The goal is com-
munism, under which no one is de- pendent upon another, no one can be- come the commodity of another, and the development of the individual be- comes the condition making possible the development of everyone”2. (Mục đích là chủ nghĩa cộng sản, trong chế độ này không ai phụ thuộc vào ai, không ai có thể trở thành hàng hoá của nhau, và sự phát triển cá nhân trở thành điều kiện để mọi người có thể phát triển).
Thực tế cho đến nay thì lý tưởng kia cũng chỉ là một đống lý thuyetá không hơn không kém. Với chủ thuyết này, một Liên Xô hùng mạnh rồi cũng đã đi về đâu ! Ba Lan nữa !! Còn Việt Nam ta phải công bằng mà nói người
2 René Latourelle – Rino Fisichella, Dictionary of
Fundamental Theology, ST PAULS, 1994 tr. 476.
mình khôn thật, nhưng nếu không thức thời đổi mới triệt để hơn, thật sự vì lợi ích chung hoàn toàn hơn thì liệu sẽ chống đỡ được chừng nào, ai dám
khanú
g định trươcù
được điều gì !
Lý tưởng thì đẹp thì hay đấy song đâu có nghĩa là nhất định phải theo ! Nhiều khi phải chấp nhận ở tình trạng thấp hơn, gần gần được chừng nào hay chừng đó, được thế cũng là quý lắm rồi. Chính thực tế là thầy của mọi ông thầy về lĩnh vực này đã dạy chúng ta như vậy đó. Chúng ta thấm thía điều này quá nhiều từ những bậc cao minh đi trước đến ngay đời sống hằng ngày của chúng ta.
Ở đây chưa kể tới yếu tố con người đưa lý tưởng đó vào thực tế và hoàn cảnh cho lý tưởng ấy đơm hoa kết quả. Một lý tưởng đẹp bởi một con người đẹp thì người thực hành lý
tưởng đó cũng được đòi hỏi phải như thế nào đó chưa dám nói là phải sống hoàn toàn lý tưởng đẹp ấy. Có thế mới tương xứng, mới thuyết phục nổi chứ ! Như một Giêsu rao giảng yêu thương thì ngài đã sống yêu ở đỉnh cao nhất của tình yêu; chết cho người mình yêu, và cái lý tưởng đó tồn tại được là nhờ các đệ tử trung thành sống và cũng rao giảng như thế Nói chung một lý tưởng cho dù nó có đẹp đến đâu chăng nữa cũng thế, để trở thành thực tế thì phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Đã gọi là lý tưởng thì tự nó chưa phải là thực tế.
Tắt một lời, chúng ta cũng cần nhìn nhận cái đẹp của quan niệm về cuộc nhân sinh trong triết học duy vật biện chứng, ít ra là tự thân ở lúc đầu.
Š Còn đó những cái chưa đẹp: Với sự sôi nổi, dồn dập của sự phát triển khoa học, kỹ thuật, kinh tế, triết học (xin nhắc lại trong đó có sự ra đời của triết học duy vật biện chứng, một bước ngoặt triết học được đánh giá rất cao trong giai đoạn này) học giả Nguyễn Hiến Lê viết trong bộ Lịch sử thế giới: “Chúng ta đã thông minh ngự trị muôn loài, chiến thắng cả Hoá công thì không lẽ nào không giải quyết được vấn đề sinh tồn và hạnh phúc của mình. Chúng ta đương ở trong một thời kỳ khủng hoảng, tương lai mù mù chỉ vì khoa học mới xuất hiện, chúng ta chưa kịp nghĩ cách khéo sử dụng nó đấy thôi”3. Không biết khi nào sẽ thành hiện thực, chính học giả
3 Nguyễn Hiến Lê – Thiên Giang, Lịch sử thế giới, cuốn IV, nxb Văn Hoá, 1995 tr. 270.
Nguyễn Hiến Lê hay bất kỳ học giả uyên bác nào khác cũng không đưa ra được một mốc thời gian nào cụ thể cả ! Vấn đề con người là gì ? Cuộc sống là chi ? Từ đâu ? Rồi về đâu ? Những câu hỏi xưa như trái đất ấy tất cả vẫn còn đó với dấu chấm lửng to tướng.
Con người đâu chỉ đơn giản ăn no mặc ấm. Đâu phải như con trâu sáng sớm tống cho mớ cỏ rơm ăn no rồi dẫn ra đồng cầy cầy bừa bừa, đến trưa lùa về chuồng để cho nằm đó rồi lại cho ăn, lại ra đồng cầy bừa, khi nào nhớp thì tắm, khi nào đau thì thuốc men. Con người cũng chỉ có vậy thôi à ! Với duy vật biện chứng thì càng chỉ có vậy. Con người âu cũng chỉ là một hỗn hợp gồm: 65% ôxy, 18,5% cácbon, 1,5% canxi Và nếu như có một cái gì đó mênh mông, siêu việt vừa đụng chạm đến con người mà lại
nằm ngoài tầm tay con người, vừa rất thiết thân với con mà lại vừa vượt quá sự suy hiểu của con người thì chẳng qua cũng chỉ là thành quả của lao động sản xuất vật chất. Vì theo quan niệm của duy vật biện chứng thì bản thân con người được tạo ra một cách tiên quyết từ lao động sản xuất. Có thật chỉ đơn giản vậy không ? Câu hỏi này thật khó để trả lời có hay là không. Song có một sự thật là đâu phải mọi phẩm giá của con người chỉ thuần do quá trình chuyển đổi của vật chất tạo nên. Con người chắc chắn phải khác cái bàn, cái ghế chứ. Ngày nay với những máy điện toán chúng ta tưởng chừng như đó là những bản sao của con người. Nhưng khổ nỗi chúng ta cứ đánh đập, chửi rủa những máy điện toán đó thử xem. Đúng là chai như đá. Còn với con người chưa nói đến chuyện
đánh đập, nhưng chỉ cần một câu nói xúc phạm đến tự ái thôi, đụng chạm một tí đến cái TÔI thôi, cứ thử xem ắt sẽ biết. Trong cuộc sống này đâu chỉ ăn ngon, mặc đẹp. Một nhận xét thật khó hiểu: từ trước đến nay, người trên thế giới dùng đồ Mỹ nhiều, nhờ Mỹ giúp đỡ nhiều, nhưng oái ăm thay người ta cũng ghét Mỹ rất nhiều !
Vật chất có trước ý thức, vật chất quyết định ý thức mà sao vậy nhỉ
? Chúng ta đang đói cồn cào, ai đó cho chúng ta một ổ bánh mì, thì thật tuyệt vời. Ổ bánh mì (vật chất) đó sẽ giải quyết được cơn đói của tui thì chắc chắn tui phải biết ơn ổ bánh mì, người cho bánh mì (ý thức) chứ. Nhưng thực tế đâu phải thế. Anh thử trịch thượng, khinh khi (thái độ bố thí) vứt ổ bánh mì đó thì chỉ có chó mới chạy lại lượm chứ người thì không chắc đâu. Dùng từ
không chắc là vì nếu chạy lại lượm thì có cái gì đó gần với con chó mất rồi. Có thế chúng ta mới thường nói: ác thú, mất tính người. Người đó mà sao lại mất tính người, ác thú nhỉ ! Biên giới giữa con người và con vật, hay cái biên giới để xác định con người với những vật chất khác quả khó nhận ra quá, mong manh quá ! Đấy là chưa kể đến đời sống nghệ thuật của con người. Vì nghệ thuật cũng là một thể hiện người rất người.
Dù muốn dù không, thì cũng phải nhìn nhận: “Sự thật khoa học cũng chỉ thu hẹp giữa vòm trời khả giác này thôi. Thế mà tư tưởng thì muốn vượt xa thêm mãi, tới những vùng thiêng liêng hơn của tâm hồn, và cao siêu hơn nữa của siêu việt, siêu nhiên. Vọt lên hoàn toàn từ suy tư, tư tưởng không cụ thể bằng khoa học,
nhưng tiến xa hơn hẳn khoa học nhờ đòn bẩy của lý luận thuần tuý. Điểm yếu của tư tưởng là không thể kiểm chứng được bằng quan sát và thí nghiệm. Nhưng chỗ yếu của nó cũng chính là chỗ cao quý của nó. Cao quý, vì nó muốn vượt vòm trời khả giác chật hẹp để tìm ra nền tảng, ý nghĩa và cứu cánh cho tất cả, cho chính khoa học cũng như cho cuộc sống, cho cả kinh tế, chính trị và đấu tranh cách mạng nữa. Phải, nếu đời người không có một ý nghĩa !
Đời người phải có một ý nghĩa, thì mới đáng sống. Và để có ý nghĩa như thế, nó phải có một cứu cánh vượt xa hơn sự sống vật chất, vượt xa hơn toàn bộ...