Trong những năm gần đây nền giáo dục thế giới (khởi đầu từ Mỹ) bị dao động bởi thách thức từ những nhóm có thần. Họ cố tranh đấu để loại bỏ thuyết tiến hóa Darwin đang được giảng dạy trong học đường bằng một thuyết tiến hóa mới. Cuộc tranh luận do họ khởi xướng vừa lôi cuốn các giới khoa học, luật học, triết học, thần học, học giả, và tôn giáo tham dự. Cho đến nay, chưa có một kết luận chính thức nào được tất cả phía công nhận. Trong bối cảnh ấy, đưa ra đường hướng giải thích về cuộc sáng thế và sự tiến hóa là công trình vượt quá tiềm năng của cá nhân. Ở đây tui chỉ muốn trình bày khách quan lập trường của những khuynh hướng hiện đại.
Thuyết Darwin (Darwinism)
Vào năm 1859 nhà sinh vật học Charles Robert Darwin xuất bản tác phẩm Nguồn Gốc Các Loài (Origin of Species). Ông đưa ra khái niệm về cuộc tiến hóa có cơ. Từ đó thuyết Darwin ra đời cho rằng sinh vật vừa và đang biến đổi theo thời (gian) gian để sinh tồn. Sự biến đổi có tính cách máy móc vì:
1) Biến đổi do ngẫu nhiên mà ra.
2) Biến đổi để thích hợp với môi trường sống.
3) Cuộc biến đổi tiệm tiến trong một thời (gian) gian rất dài (đơn vị thời (gian) gian là 1 triệu năm).
4) Vạn vật sinh còn dựa trên luật trời nhiên đào thải. Rút ra từ những nguyên lý trên:
a) Mọi vật phải tiến hóa theo luật trời nhiên lựa chọn.
b) Nhờ có cuộc tiến hóa mà những sinh vật mới được làm ra (tạo) ra.
Vào thập niên 40-50, thuyết Darwin thắng thế và được đưa vào học trình giáo dục. Tuy nhiên nhiều người vừa lợi dụng thuyết này với mục đích riêng. Chẳng hạn Thomas Huxley dùng thuyết tiến hóa đề phổ biến Ngộ giáo. Nhiều người khác, và một số quốc gia, dùng thuyết tiến hóa để cổ võ cho chủ nghĩa không thần. Họ cho rằng bất có Thượng Đế. Con người hiện có là do trời nhiên tiến hóa mà ra.
Vào thập niên 60-70, nhiều khoa học gia (nhà) cải thiện thuyết Darwin để làm ra (tạo) nên một thuyết vững vàng hơn. Họ chính là thành phần Tân Darwin (Neo-Darwinism). Tuy nhiên truyền thông gọi gộp chung các thuyết tương tự là thuyết tiến hóa.
Thuyết Nền Tảng (Fundamentalism)
Thuyết được thành lập khoảng năm 1910, do giáo phái Protestant đưa ra. Thuyết Nền Tảng, căn cứ theo nghĩa chữ của Thánh Kinh. Thuyết Nền Tảng cho rằng Thiên Chúa làm ra (tạo) ra vũ trụ và trả tất tất cả sự trong 6 ngày. Thiên Chúa hài lòng với những gì vừa làm, nên sau 6 ngày đó bất có cái gì mới được làm ra (tạo) ra thêm. Vạn vật trước thế nào thì nay vẫn vậy, bất biến đổi. Khỉ vẫn là khỉ, người vẫn là người. Không có hiện tượng khỉ tiến hóa thành người.
Khi nước Đức gây thế chiến I, tất cả người bi quan nhìn thấy nền văn minh cơ khí vừa tạo ra tội ác và hủy hoại xã hội. Trong bối cảnh ấy thuyết Nền Tảng nổi bật như một lối thoát trong niềm tin vào Thiên Chúa. Với khí thế hứng khởi, nhóm thuyết Nền Tảng đòi hủy bỏ thuyết tiến hóa trong học đường. Nội vụ được đưa ra tòa tại blast Tennessee (1925). Tại đây, thuyết Nền Tảng vừa thắng. Năm 1926 đạo luật Butler Act ra đời “cấm bất cứ thuyết nào cho rằng con người là kết quả tiến hóa từ loài vật hạ đẳng và phủ nhận con người do Đấng Tạo Hóa sinh ra”. Vào khoảng năm 1930 hơn 70% học sinh nước Mỹ bất hề biết đến thuyết tiến hóa.
Thuyết Tạo Dựng (Creationism)
Từ những hiểu biết mới về sinh vật học và vũ trụ học, rất nhiều khoa học gia (nhà) ngả về phía thuyết tiến hóa. Khoảng năm 1960 thuyết tiến hóa trở lại tràn ngập học đường. Có lẽ đó là lý do mà thuyết Tạo Dựng ra đời. Thuyết Tạo Dựng được kỹ sư Henry M. Morris, giáo phái Seventh-Day Adventist giới thiệu vào năm 1961. Thuyết này cũng tương tự như thuyết Nền Tảng nhưng được hiệu đính và lập luận trong kiến thức khoa học. Thuyết Tạo Dựng trả toàn tin vào sử liệu của sách Sáng Thế nhưng dùng những bằng chứng khoa học để hỗ trợ cho học thuyết của mình. Chẳng hạn Morris phụ thuộc vào khám phá của đất chấn học cho biết vụ lớn hồng thủy thời (gian) Noah vừa xảy ra khoảng 10,000 năm về trước. Ông lý luận rằng với một thời (gian) gian ngắn như thế bất cách nào xảy ra sự tiến hóa, như Darwin quan niệm, để có tràn đầy sinh vật như hiện tại. Thuyết Tạo Dựng cho rằng tất cả sinh vật đều được sáng làm ra (tạo) riêng biệt. Chúng bất có chung một vật tổ. Tuy nhiên có thể có sự tiến hóa trong nội bộ một chủng tộc mà thôi. Chẳng hạn mèo nhà, mèo rừng, mèo núi… có thể có sự liên hệ về phả hệ.
Sự tranh luận giữa nhóm Tạo Dựng và Darwin được đưa lên tối cao pháp viện vào năm 1968. Tại đây tòa phán quyết bất thể chống thuyết tiến hóa chỉ vì thuyết này trái với niềm tin tôn giáo của mình. Cũng bất thể đưa thuyết Tạo Dựng vào học đường vì chính phủ bất có lý do áp đặt một tôn giáo trên quyền tự do của người khác. Làm như vậy là vi hiến.
T