LỜI GIỚI THIỆU
Phát triền nông thôn (PTNT) đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự phá ĩ triên của các nước đang phái trién, nhất ỉ à Việt Nam, một nước có gán 80% dân sổ ở các vùng nông thôn và sống dựa chù yếu vào nông nghiệp. Trong những năm qua, Đảng và Chính phù đã có nhiều chủ trương, chinh sách nhằm phái triển các vùng nông thôn và xòa đói giảm cùng kiệt cho người dãn. Cảc dự án được đầu tư bời Nhà nước và các to chức Quốc tế đang được triển khai ngày càng nhiêu ở các vùng nông thôn. Trong quá trình thực hiện các dự án, chủng ta đã thu được những kết quả to lởn. Tuy nhiên, cũng còn nlìiẻu thách thức và khó khăn, thậm chỉ một so dự án đã không đạt đìrợc các kết quà như mong muốn. Trong đỏ, nguyền nhân chù yếu ỉ à do một sô cản bộ dự án thiếu các kiến thức và kỹ năng về quản lý dự án, đặc biệt Ị à quản lý dự án có sự tham gia cùa cộng đồng.
Do vậy, đào tạo về quản lỷ các dự án PTNT là một vấn đề quan trọng nhằm thực hiện thắng lợi các dự án đã và sẽ được đầu tư đế đẩy mạnh íiến trình phát triến của khu vực nông thôn và cả nước. Bang những kiến thức và kinh nghiêm trong việc tổ chức thực hiện nhiều dự án phát triên được đầu tư bởi các to chức khác nhau (Nhà nước và các íô chức Quôc tế), chủng tui biên soạn giáo trình nàv để giảng dạy cho các sinh viên của chuyên ngành Khuyến nông và PTNT, và các chuyền ngành liên quan.
Giáo trình chỉ đề cập đến các vấn đề về xây dựng, tổ chức thực hiện VÀ quản Ịý các dự án phát triển nông thôn (chủ yếu ỉ à ờ quy mô nhỏ), một loại hình dự án mà hầu hết các sinh viên của ngành sau khỉ ra trường đều phải thực hiện. Thực tế cho thấy, các dự án PTNT chỉ thực sự bền vững khi nó đáp ứng được nguyện vọng và sự quan tâm của các bên liên quan, nhất là những người hưởng lợi trực tiếp từ dự án, đồng thời họ phải thom gia một cách chủ động và tích cực vào tat cá các quá trình của dự án. Chính vì vậy, mục đích chủ yếu của giáo trình này là nhằm trang bị cho sinh viên một so kiến thức và kỹ năng cơ bản vê quàn lý và lập kế hoạch theo phương pháp cổ sự tham gia đê sau này họ cỏ thể tô chức thực hiện tối các dự án PTNT ở cấp độ địa phương.
9
Trong giáo trình này, tính chát chu trình của dự án cũng được nhân mạnh và được sử dụng đé phát triên các nội dung bài học. Giáo trình bao gôm 5 chương; (Ị) Những khái niệm cơ bản về quàn lý dự án; (2) Xảy dựng dự án; (3) Phân tích và thẩm định dự án; (4) Lập kể hoạch và thực hiện dự án; và (5) Giảm sát và đảnh giá dự án.
Phương phảp giảng dạy có sự tham gia và lẩy người học làm trung tâm sẽ được áp dụng chủ yếu trong khóa học. Giảng viên sẽ cung cấp những thông tin, kiên thức cơ bàn, đong thời đóng vai trò là người hô trợ và thúc đáy cho các cuộc thào luận của sinh viên. Bằng những kinh nghiệm thực tiên trong quản lý các dự án PTNT, giảng viên cũng sẽ chia sẻ những kinh nghiêm về công tảc quản ỉỷ dự án và giải quyết những khó khăn thường gặp trong quá trình thực hiện dự án, thông qua những bài tập tình huống và thào luận nhóm. Trong quả trình biên soạn, chủng tui đã co gắng đưa vào các thuật ngữ tiếng Anh (thường dùng) để sinh viên có thể làm quen với các từ tiếng Anh chuyên ngành.
Hy vọng rằng, giáo trình này sể cung cap cho sinh viền những kiến thức cơ bản và các kỹ năng cần thiểt vé quàn lý dự án, và sẽ được áp dụng thành công vào việc quản lý các dự án sau khi ra trường. Đồng thời sinh viên sẽ cỏ khả năng tổ chức các khóa đào tạo lại về quản lý dự án cho các cán bộ dự án cấp cơ sở.
Trong quá trình biên soạn giáo trình này, chủng tui đã nhận được nhiểuỷ kiến đóng góp rất bo ích của các bạn đồng nghiệp, các thầy cô giảo ở Trung tâm PTNT miền Trung và kỉioa Khuyến nông và PTNT, Đại học Nông Lâm Huế. Chúng tói xin chân thành Thank những ỷ kiến đóng góp quý báu đó. Đặc biệt, xin trân trọng Thank GS. TS. Đô Kim Chung đã có nhừngý kiến đóng góp rât giá trị cho giáo trình này
Tuy cỏ nhiều CO gang trong quá trình biên soạn, song chắc chan không tránh khỏi những thiếu sót, chúng tui xin độc già lượng thứ cho những sai sót trong cuốn tài liệu này và rất mong nhận được các ỷ kiên đỏng góp của các đông nghiệp và bạn đọc để cho giảo trình này ngày một hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
HOÀNG MẠNH QUẢN
10
BÀI MỞ ĐÂU
1 LỊCH SỬ VÀ Ý NGHĨA CỦA MÔN HỌC
Quản lý dự án thực ra không phải là một lĩnh vực mới, từ lâu đời nó đã được thể hiện dưới hình thức này hay hình thức khác. Những công trình xây dựng kỳ vĩ của thế giới cổ đại như: Kim tự tháp Ai Cập, Vạn lý trường thành, Angkovat, hay các hệ thống cầu cống, đường sá. thủy lợi,... hầu hết đều có các đặc điểm cùa dự án ngày nay. Những công việc tuyệt tác như vậy sẽ không thể hoàn thành nếu không có sự đầu tư thích đáng về kỹ thuật, tài chính, nhân công và yếu tố không thể thiếu được là công tác quản lý.
Ngay từ đầu thế kỷ XX, các nhà quản lý đã bắt đàu áp dụng các cách quản tý theo khoa học. Năm 1917, Henry Laurence Gantt đã phát kiến một công cụ lập kế hoạch bằng đồ thị và đã được sử dụng trong những năm Chiến tranh thế giới thử nhất vào các dự án sản xuất vũ khí, đạn dược. Cho đến ngày nay, biểu đo này vẫn đang được sử dụng trong công tác quản lý dự án và được gọi bàng cái tên đơn giản là biểu đồ Gantt. Vào cuối thập niên 1950, Dupont với sự trợ giúp của công nghệ máy tính Remington Rand Univac, áp dụng một phương pháp mà nay đã trở nên quen thuộc là Đường tới hạn (CPM) để quản lý việc vận hành và bảo dưỡng một nhà máy. Gằn như cũng tại thời điẻm đỏ, hãng tư van Booz Allen & Hamilton đã hợp tác với lực lượng Hải quân Mỹ xây dựng Kỹ thuật kiểm tra và đánh giá chương trình (PERT) bao gom các biểu đồ và lịch trình cần thiết cho việc phát triển dự án thiết kế tàu ngầm hạt nhân Polaris.
Nhiều nhà quản lý đều thống nhất rang, có thể coi thời điểm xuất hiện của ngành khoa học quản lý dự án là vào khoảng đầu cùa những năm 50. Do có nhiều lợi ích đặc biệt nên ngay từ những nãm 60, quản lý dự án đã được ứng dụng một cách nhanh chóng và rộng rãi (nhất là ở các nước phát triển) trong nhiều lĩnh vực của đời sổng kinh tế, xã hội như hàng không, pháp luật, ỵ tế, tiền tệ, xây dựng,... bao gồm cả
11
