Cái tên gọi “công an” vừa bị mang tiếng quá, chắc thế nào trong mấy năm nữa họ cũng sẽ đổi tên. Có một nhà báo ở Sài Gòn hồi xưa, sau ngày 30 tháng Tư mới xuất hiện là dân nằm vùng. Anh ta được phong cấp khá cao trong tổ chức công an thành phố. Anh vừa giúp đỡ nhiều bạn bè cũ khỏi bị tù tội hay bất phải đi kinh tế mới, nhiều người biết ơn và khen ngợi anh mãi. Nhưng ai gặp bà mẹ anh cũng nghe bà phân bua: “tui ăn chay trường, tối nào cũng niệm Phật; vậy mà bất hiểu sao nó lại đi làm công an?” Bạn bè giải thích cho bà mẹ biết rằng dù đi làm công an anh con bà vẫn ăn ở hi sinh tế, có tình nghĩa với các bạn cũ lắm, bà vẫn bất chịu: “Nhưng nó làm cách mạng thì làm cái chức gì chẳng được? Tại sao nó lại phải làm công an chớ?”
Công an mất uy tín là một thiệt thòi cho cả xã hội. Vì bất có an toàn chung thì làm sao tất cả người làm ăn, sinh sống? Khi dân chúng bột tuyên bố tình đốt phá xe công an ở Quận Một Sài Gòn, bắt đầu chỉ vì một vụ phạt xe chạy vượt đèn đỏ, thì tinh thần trọng pháp cũng bị hao mòn luôn! Cả xã hội bị thiệt thòi nếu người dân bất kính trọng công an, bất kính trọng luật lệ!
Đứng về mặt kinh tế, đó cũng là một hiện tượng phí phạm tài nguyên quốc gia, phí không cùng. tui vừa đọc ít sách viết về các xã hội Liên Xô, Đông Âu cũ. Nhiều người nhận xét rằng ở trong các nước cộng sản có hiện tượng những người có tiềm năng, khôn lanh nhất, thông minh ưu tú nhất, thường tập trung trong guồng máy công an. Giản dị, vì đó là nơi có cả lợi lộc lẫn quyền hành nhiều nhất. Nếu một thanh niên Mỹ ngày xưa mơ lớn lên sẽ đi làm cho IBM hay General Electric, cùng lắm là làm NASA, để có ngày leo lên nấc thang xã hội vừa có trước vừa có danh vọng; thì ở bên Liên Xô, Đông Đức, các nhà toán học giỏi nhất, các tay khôn lanh, hùng biện nhất ước mơ được vào làm công an, mật (an ninh) vụ. Ông Andropov từ ghế trùm KGB leo lên chức tổng bí thư Cộng Sản Liên Xô.
Công an cộng sản thu hút những thành phần ưu tú trong nhiều ngành, nhiều lãnh vực, cho nên sau khi chế độ cộng sản tan, đảng Cộng Sản giải tán rồi, nhiều người cựu công an theo luật chơi mới vẫn leo lên được những chức vụ cao. Ngay ông Vladimir Putin là một thí dụ. Ngày xưa ông ta làm KGB, ngồi ở Dresden, Đức quốc, chuyên phân tích về lực lượng hỏa tiễn của Mỹ. Nước Nga đổi đời, Putin cũng đổi đời, dần dần leo từ chức phụ tá cho thị trưởng St. Petersbourg lên tới chức tổng thống Nga. Còn bao nhiêu cựu công an ở các nước cựu cộng sản đang kinh doanh, làm chính trị, đang làm bác học, làm giám đốc các xí nghề nữa.
Điều đó cho thấy là chế độ ngày xưa ở Liên xô đem giữ họ lại trong cái guồng máy công an là một sự phí phạm tài nguyên, vì bắt họ làm những chuyện thật không tích sự. Tưởng tượng một ông Sakhorov ngày xưa hay một ông Hà Sĩ Phu, Nguyễn Đan Quế bây giờ, phải có bao nhiêu công an canh chừng, theo dõi, đọc những gì họ viết và nghe những gì họ nói. Tốn nhiều người quá, mà họ toàn là những tay giỏi giang cả. Nếu những người công an đó có thời cơ đi mở xí nghiệp, làm xuất nhập cảng hay làm môi giới thị trường chứng khoán, họ sẽ được sử dụng tài năng vào chuyện khác có ích. Chỉ cần thay đổi cái guồng máy xã hội, đặt ra luật chơi dân chủ và tự do, là có thời cơ sử dụng những người đó một cách có ích. Ích lợi cho đất nước mà cũng ích lợi cho chính họ nữa. Ít nhất, các bà mẹ của họ bất cảm giác xấu hổ, cứ phải phân trần với lối xóm rằng mình đâu có muốn con đi làm công an đâu!
Trong bài nói của ông Lê đăng Doanh với ban Tổ chức của đảng Cộng Sản Việt Nam chuẩn bị Đại hội X, ông cũng tránh bất nói tới sự phí phạm vì guồng máy công an, chắc để được an toàn. Chỉ có một đoạn ông kể vừa hỏi các cô gái mại dâm rằng “Sao giỏi thế? Đứng đây mãi mà cảnh sát bất phát hiện?” Cô gái trả lời: “Trời ơi! Chỗ đứng này là mỗi tháng một trăm ngàn đó!”
Có hai thứ tài nguyên nước bị phí phạm. Các cô gái, và các ông công an. Trong một xã hội lành mạnh, tự do dân chủ, các cô sẽ đóng vai những bà mẹ chăm nom giáo dục con cái, các ông công an có thể đi làm những nghề khác, ích lợi cho nước hơn mà mẹ mình cũng bất cảm giác nhục nhã.