thutinh_online
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
Lời mở đầu
Chính sách Bảo hiểm xã hội là một trong những chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta, đã thực hiện được từ những năm 60 của Thế kỷ XX. Trải qua nhiều năm với những sửa đổi, bỏ sung cho phù hợp với từng giai đoạn, chính sách Bảo hiểm xã hội đã đóng góp phần rất to lớn đảm bảo đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần ổn định chính trị - xã hội của đất nước. Người ta ví “ Cuộc sống không có bảo hiểm như cầu thang không có tay viện”. Nhận thức được tầm quan trọng của BHXH trong hệ thống an sinh quốc gia (ASXH ) quốc gia. Trong những năm vừa qua việc triển BHXH đã từng bước đi vào cuộc sống thông qua việc thực hiện có hiệu quả các chế độ hưa trí, ốm đau, thai sản ….
Qũy BHXH là một bộ phận cốt lõi không thể thiếu được và có thể nói là vai trò quan trọng nhất trong hoạt động BHXH. Việc quản lý sử dụng quỹ BHXH, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của quỹ BHXH, ảnh hưởng tới sự ổn định của chính sách BHXH. Vậy vấn đề làm thể nào để nâng cao được hiệu quả trong việc thu - chi quỹ BHXH đây là câu hỏi được đặt ra đối với mỗi nhà kinh tế, những người quan tâm nghiên cứu đến hoạt động BHXH.
Thanh Hoá là một tỉnh nằm ở Bắc Trung Bộ có diện tích tự nhiên lớn và dân cư đông bao gồm: 27 huyện thị trong đó có 2 thị xã và một thành phố. Là một tỉnh có truyền thống về lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc, năm trên con đường huyết mạch từ Bắc chí Nam. Là một người con của đất Thanh Hóa và là sinh viên khao Bảo hiểm trường Đại học Kinh tế quốc dân nên em đã trọn đề tài “Bàn về quản lý thu chi chi BHXH tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2003 – 2008 “ . Qua bài viết này em xin nêu lên và đóng góp một số ý kiến, một số suy nghĩ của mình trong việc quản lý thu chi quỹ BHXH.
Chương I: BHXH và quỹ BHXH
I. BHXH:
1. Khái niệm và bản chất:
Khái niệm:
BHXH là quá trình tổ chức, sử dụng một quỹ tiền tệ tập trung được tồn tích dần do sự đóng góp của người sử dụng lao động và người lao động dưới sự quản lý, điều tiết của Nhà nước, nhằm đảm bảo phần thu nhập để thỏa mãn những nhu cầu sinh sống thiết yếu của người lao động và gia đình họ, khi họ gặp những biến cố làm giảm hay mất thu nhập theo lao động như bị mất việc làm, ốm đau bệnh tật, tai nạn, tuổi già…
Bản chất:
Bản chất của BHXH được thể hiện ở những nội dung chủ yếu sau:
BHXH là nhu cầu khách quan, đa dạng và phức tạp của xã hội, nhất là trong xã hội mà sản xuất hàng hoá hoạt động theo cơ chế thị trường, mối quan hệ thuê mướn lao động phát triển đến một mức độ nào đó. Kinh tế càng phát triển thì BHXH càng đa dạng và hoàn thiện. Vì thế có thể nói kinh tế là nền tảng của BHXH hay BHXH không vượt qua trạng thái kinh tế của mỗi nước
- Mối quan hệ giữa các bên trong BHXH phát sinh trên cơ sỡ lao động và diễn ra giữa ba bên: Bên tham gia BHXH, bên BHXH và bên được BHXH. Bên tham gia BHXH có thể chỉ là người lao động hay cả người lao động và người sử dụng lao động. Bên BHXH ( bên nhận nhiệm vụ BHXH thông thường là cơ quan chuyên trách do Nhà nước lập ra và bảo trợ. Bên được BHXH là người lao động và gia đình họ không có đủ các điều kiện ràng buộc cần thiết.
- Những biến cố làm giảm hay mất khả năng lao động mất việc làm trong BHXH có thể là những rủi ro ngẫu nhiên trái với ý muốn chủ quan của con người như: Ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp… hay cũng có thể là những trường hợp xảy ra không hoàn toàn ngẫu nhiên như già yếu, thai sản v.v… Đồng thời những biến cố đó có thể diễn ra cả trong và ngoài quá trình lao động.
Phần thu nhập của người lao động bị giảm hay bị mất khi gặp những biến cố, rủi ro sẽ được bù đắp hay thay thế từ nguồn quỹ tiền tệ tập trung được tồn tích lại. Nguồn quỹ này do các bên tham gia BHXH đóng góp là chủ yếu, ngoài ra còn được sự hỗ trợ từ phía nhà nước.
- Mục tiêu của BHXH là nhằm thoả mãn những nhu cầu thiết yếu của người lao động trong trường hợp bị giảm hay mất thu nhập, mất việc làm. Mục tiêu này đã được tổ chức lao động quốc tế ( ILO ) cụ thể hoá như sau:
+ Đền bù cho người lao động những khoản thu nhập bị mất để đảm bảo nhu cầu thiết yếu cuộc sống cho họ
+ Chăm sóc sức khoẻ và chống bệnh tật;
+ Xây dựng điều kiện sống đáp ứng các nhu cầu của dân cư và các nhu cầu đặc biệt của người già, người tàn tật và trẻ em.
2. Đối tượng, chức năng, bản chất:
2.1. Đối tượng:
Dù có lịch sử ra đời từ rất lâu nhưng đối tượng của BHXH còn rất nhiều quan điểm chưa thống nhất, hay có sự nhầm lẫn giữa đối tượng của BHXH với đối tượng tham gia BHXH.
Theo khái niệm của BHXH :” BHXH là quá trình tổ chức, sử dụng một quỹ tiền tệ tập trung được tồn tích dần do sự đóng góp của người sử dụng lao động và người lao động dưới sự quản lý, điều tiết của Nhà nước, nhằm đảm bảo phần thu nhập để thỏa mãn những nhu cầu sinh sống thiết yếu của người lao động và gia đình họ, khi họ gặp những biến cố làm giảm hay mất thu nhập theo lao động như bị mất việc làm, ốm đau bệnh tật, tai nạn, tuổi già…” vì vậy đối tượng của BHXH chính là phần thu nhập bị mất đi hay giảm đi do sự rủi ro mà họ gặp phải trong cuộc sống làm giảm hay mất khả năng lao động, mất việc làm.
Đối tượng tham gia BHXH đó là người lao động và người sử dụng lao động, tùy theo điều kiện phát triển kinh tế của từng thời kỳ mà đối tượng tham gia có thể là tất cả hay một bộ phận người lao động. Nhưng nhìn chung thì khi kinh tế càng phát triển thì đối tượng tham gia càng được mở rộng hơn.
2.2. Chức năng:
BHXH có những chức năng chủ yếu sau đây:
Thay thế hay bù đắp một phần thu nhập cho người lao động tham gia bảo hiểm khi họ bị giảm hay mất thu nhập do mất khả năng lao động hay mất việc làm. Sự đảm bảo thay thế hay bù đắp này chắc chắn sẽ xảy ra vì suy cho cùng, mất khả năng lao động sẽ đến với tất cả mọi người lao động khi hết tuổi lao động theo các điều kiện quy định của BHXH. Còn mất việc làm và mất khả năng lao động tạm thời làm giảm hay mất thu nhập, người lao động cũng sẽ được hưởng trợ cấp BHXH với mức hưởng phụ thuộc vào các điều kiện cần thiết, thời điểm và thời hạn được hưởng phải đúng quy định. Đây là chức năng cơ bản nhất của BHXH, nó quy định nhiệm vụ, tính chất và cả cơ chế tổ chức hoạt động của BHXH.
Tiến hành phân phối và phân phối lại thu nhập giúp những người tham gia BHXH. Tham gia BHXH không chỉ có người lao động mà cả những người sử dụng lao động. Các bên tham gia đều phải đóng vào quỹ BHXH. Quỹ này dùng để trợ cấp cho một số người lao động tham gia khi họ bị giảm hay mất thu nhập. Số lượng những người này thường chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng số người tham gia đóng góp. Như vậy, theo quy luật số đông bù số ít, BHXH thực hiện phân phối lại thu nhập theo cả chiều dọc và chiều ngang. Phân phối lại giữa người có thu nhập cao và thu nhập thấp, giữa người đang khoẻ mạnh làm việc với những người ốm yếu phải nghỉ việc v.v…Thực hiện chức năng này có nghĩa là BHXH góp phần thực hiện công bằng xã hội.
Góp phần kích thích người lao động hăng hái lao động sản xuất nâng cao năng xuất lao động cá nhân và năng xuất lao động xã hội. Khi khỏe mạnh tham gia lao động sản xuất người lao động được chủ sử dụng lao động trả lường hay tiền công. Khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hay khi già yếu đã có BHXH trợ cấp thay thế nguồn thu nhập bị mất. Vì thế cuộc sống của họ và gia đình họ luôn được đảm bảo ổn định và có chổ dựa. Do đó, người lao động luôn yên tâm gắn bó tận tình với công việc, với nơi làm việc. Từ đó, họ sẽ tích cực lao động sản xuất, nâng cao năng xuất lao động và hiệu quả kinh tế. Chức năng này biểu hiện như một đòn bẩy kinh tế kích thích người lao động nâng cao năng xuất lao động cá nhân và kéo theo là năng xuất lao động của xã hội.
Gắn bó lợi ích giữa người lao động với người sử dụng lao động, giữa người lao động với xã hội. Trong thực tế lao động sản xuất, người lao động và người sử dụng lao động vốn có những mâu thuẫn nội tại, khách quan về tiền lương, tiền công, thời gian lao động v.v… Thông qua BHXH, những mâu thuẫn đó sẽ được điều hoà và giải quyết. Đặc biệt cả hai giới này đều thấy nhờ có BHXH mà mình có lợi và được bảo vệ. Từ đó làm cho họ hiểu nhau hơn và gắn bó lợi ích được với nhau. Đối với Nhà nước và xã hội, chi cho BHXH là cách thức phải chi ít nhất và có hiệu quả nhất nhưng vẫn giải quyết được khó khăn về đời sống cho người lao động và gia đình họ, góp phần làm cho sản xuất ổn định, kinh tế, chính trị và xã hội được phát triển và an toàn hơn.
2.3. Bản chất:
Tính tất yếu khách quan trong đời sống xã hội. Như đã phân tích ở trên, rủi ro xảy đến với cuộc sống của người lao động không hoàn toàn do người lao động gánh chịu mà nó ảnh hưởng tới người sử dụng lao động, tới toàn xã hội, nó gây ra mâu thuẫn giữa người lao động và người sử dụng lao động làm giảm năng suất lao động, mất ổn định xã hội. Buộc nhà nước phải can thiệp thông qua BHXH vì vậy BHXH ra đời mang tính tất yếu khách quan.
BHXH có tính ngẫu nhiên phát sinh không đều theo không gian và thời gian. Điều này thể hiện rõ trong nội dung cơ bản của BHXH, từ thời điểm triển khai BHXH, người tham gia BHXH, mức đóng góp. Từ việc rủi ro phát sinh theo không gian, thời gian, đến mức trợ cấp cho từng chế độ, từng đối tượng.
BHXH vừa có tính kinh tế, vừa có tính xã hội, đồng thời có tính dịch vụ. Tính kinh tế được thể hiện qua việc hình thành và sử dụng quỹ BHXH sao cho hợp lúy, có hiệu quả nhất. Tính xã hội được thể hiện ở việc BHXH được sử dụng nhằm đảm bảo ổn định cho những người lao dộng và gia đình họ. BHXH thể hiện tính dịch vụ của nó thông qua họa động dịch vụ tài chính ( thông qua nguồn vốn nhàn rỗi )
3. Những nguyên tắc về BHXH:
3.1. Là sự đảm bảo về mặt xã hội:
Đây là nguyên tắc đảm bảo ý nghĩa và tính chất của BH, nó vừa mang giá trị vật chất, vừa mang tính xã hội. Điểm này được thể hiện trước hết là sự đảm bảo về vật chất ( qua các chế độ BHXH ). Mức đảm bảo về vật chất cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới yếu tố tham gia vào BHXH và vì vậy ảnh hưởng tới sự phát tiển của BHXH, BHXH là lấy số đông bù số ít, lấy quãng đời lao động thực tế có thu nhập là cơ sở để đảm bảo cho quãng đời không tham gia và lao động ( mất sức lao đông hay cao tuổi).
3.2. BHXH vừa mang tính bắt buộc, vừa mang tính tự nguyện:
Tính bắt buộc thể hiện ở nghĩa vụ tham gia tối thiểu. Như vậy, nhà nước đóng vai trò tổ chức, định hướng để người lao động và người sử dụng lao động hiểu được nghĩa vụ và trách nhiệm hợp lý tham gia vào các quan hệ về BHXH. Điều này được thể chế hóa trong Bộ luật Lao động và các văn bản pháp quy khác về BHXH. Tính tự nguyện có ý nghĩa khuyến khích mức tham gia, các loại hình và chế độ bảo hiểm, mà người lao động có thể tham gia trên cơ sở sự phát triển của hế thống BHXH của một số nước trong từng giai đoạn nhất định. Nguyên tắc này cho phép BHXH có điều kiện và phát triển mở rộng hơn.
3.3. Xác định đúng đắn mức tối thiểu của các chế độ BHXH:
Vấn đề này có quan hệ trực tiếp đến các vấn đề có liên quan đến việc thiết kế các chính sách và nội dung cụ thể của từng chế độ BHXH. Mức tối thiểu của từng chế độ BHXH là mức đóng định kỳ ( hàng tháng ), mức thời gian tối thiểu để tham gia và được hưởng các chế độ BHXH cụ thể. Các mức tối thiểu này, khi thiết kế thường dựa vào tiền lương tối thiểu, tiền lương bình quân, quảng đời lao động…Mặt khác, mức tối thiểu còn phải tính đến giá trị của các chế độ BHXH mà người tham gia được hưởng. Nguyên tác này liên quan trực tiếp đến việc tạo nguồn, xây dựng quỹ BHXH, và khuyến khích người lao động và các tầng lớp xã hội tham gia.
3.4. BHXH phải đảm bảo tính thống nhất và liên tục cả về mức tham gia và thời gian thực hiện, đảm bảo quyền lợi của người lao động:
Nguyên tắc này đảm bảo sự thích hợp của BHXH trong cơ chế thị trường, trong đó sự di chuyển và biến động lao động có thể xảy ra, thậm trí mang tính thường xuyên. Sự thay đổi nơi làm việc và thay đổi hợp đồng lao động…Điều này có thể xảy ra trong các quan hệ về BHXH. Việc đảm bảo cho người tham gia BHXH có thể duy trì một cách liên tục theo thời gian có tham gia và thống nhất về các chế độ sẽ tạo ra sự linh hoạt cần thiết và thuận tiện cho người lao động tham gia vào các quan hệ BHXH tốt hơn, đầy đủ và tích cực hơn. Do vậy, mức tham gia và thời gian thực tế tham gia là căn cứ chủ yếu nhất để duy trì quan hệ BHXH đối với người lao động.
3.5. Công bằng trong xã hội:
Đây là nguyên tắc quan trọng xong cũng rất phức tạp trong chính sách BHXH. Quan hệ BHXH được thực hiện trong một thời gian dài, cả trong và ngoài quá trình lao động. Trong quá trình đó có thể có sư thay đổi diễn ra. Mức và thời gian của từng người và mức hưởng lương của họ cũng có thể không giống nhau. Việc theo rõi và ghi nhận các vấn đề này không đơn giản, nhất là trong điều kiện một hệ thống BHXH đang còn có những khác biệt về đối tượng thành phần và khu vực tham gia ở nước ta hiện nay. Do vậy, đảm bảo công bằng trong BHXH là rất cần thiết nhưng rất khó đảm bảo tính tuyệt đối.
Qua số liệu ở các biểu trên cho thấy đối tượng tham gia BHXH ngày càng tăng, năm sau cao hơn năm trước cơ cấu các loại hình tham gia BHXH thay đổi doanh nghiệp ngoài quốc doanh tăng mạnh cả về số đơn vị và lao động trong khi đó doanh nghiệp nhà nước giảm dần và khu vực hành chính sự nghiệp, đảng đoàn thể nhìn chung ổn định, tuy có tăng, nhưng không đáng kể. Nguyên nhân chủ yếu là các doanh nghiệp nhà nước làm ăn kém hiệu quả, quy mô sản xuất giảm, nhiều doanh nghiệp phá sản. Đối với lực lượng lao động khu vực hành chính sự nghiệp không giảm điều đó cho thấy việc thực hiện cải cách hành chính công còn hạn chế, chưa phản ánh đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước về tinh giảm biên chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước.
Hai là: Quản lý tiền lương đóng BHXH
Tiền lương, tiền công trả cho người lao động là trách nhiệm của người sử dụng lao động. Đối với công chức, viên chức làm việc trong khu vực nhà nước do Nhà nước trả lương, người lao động làm việc ngoài khu vực nhà nước do người sử dụng lao động quy định và tiền lương này được hạnh toán vào giá thành sản phẩm. Trách nhiệm của cơ quan BHXH là căn cứ vào các quy định của Nhà nước về chế độ tiền lương và các quyết định nâng lương của cấp có thẩm quyền để thu BHXH đúng quy định, trường hợp nâng lương không đúng quy định, cơ quan BHXH từ chối thu BHXH yêu cầu đơn vị sử dụng lao động thực hiện. BHXH tỉnh Thanh Hóa thường xuyên phối hợp với các sở ban nghành để nắm vững phân cấp quản lý lao động, tiền lương làm cơ sở cho việc thống kê phân loại xác định các mức thu tỷ lệ thu và cách thu của từng nhóm đối tượng. Trên cơ sở nắm chắc tổng quỹ lương của từng đơn vị và tiền lương của người lao động, nên trong những năm qua mặc dù Nhà nước thường xuyên thay đổi chế độ tiền lương và đối tượng tham gia BHXH biến động lớn, nhưng việc thu nộp BHXH được thực hiện không có sự
- Phối hợp chặt chẽ với các tổ chức y tế, tổ chức công đoàn ở các đơn vị để kiểm tra, giám sát việc cấp giấy chứng nhận nghỉ ốm, nghỉ thực hiện kế hoạch hoá gia đình, thai sản và nghỉ dưỡng sức để khắc phục triệt để hiện tượng làm giả hồ sơ, khai khống thời gian nghỉ để rút tiền từ quỹ BHXH không đúng chế độ, không đúng các quy định.
1. Một số kiến nghị:
Để đạt được những hiệu quả cao hơn nữa và giảm thiểu những vấn đề tồn tại trong cơ quan BHXH tỉnh Thanh Hóa tui có một số kiến nghị sau:
Thứ nhất: Nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ cán bộ công nhân viên chức, thực tế cho thấy ở BHXH tỉnh số cán bộ có trình độ đại học còn chiếm tỷ lệ nhỏ phải dần dần thay thế bộ phận cán bộ có trình độ chuyên môn kém trách tình trạng “ Con ông cháu cha”
Thứ hai: Thường xuyên giám sát hoạt động của các cơ quan BHXH cấp huyện, đôn đốc việc triển khai và thực hiện các chế độ BHXH trên địa bàn các địa phương.
Thứ ba: Giải quyết các khiếu nại tố cáo, thực tế trên địa bàn Thanh Hóa trong những năm vừa qua có rất nhiều các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại địa phương nợ đọng BHXH kéo dài, phạt nặng những một số trường hợp để răn đe.
Phối hợp hoạt động với các tổ chức đoàn thể, UBND tỉnh trong việc tuyền truyền, hướng dẫn người lao động, người dân tham gia các chế độ BHXH coi đó là chính sách quan trong nhất để đảm bảo lợi ích người lao động.
Thứ tư: Thường xuyên giao lưu học hỏi kinh nghiệm với các đơn vị tỉnh bạn, thực hiện mối liên hệ thông suốt với BHXH Việt Nam và các cơ quan BHXH tỉnh khác.
KẾT LUẬN:
Ở Thanh Hóa nói riêng và ở nước ta nói chung BHXH đã đóng góp một phần tích cực trong công cuộc xây dựng và phát triển, kinh tế xã hội và văn hóa . BHXH tỉnh Thanh Hóa ngày được các cấp chính quyền quan tâm và ủng hộ coi đây là chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội, nòng cốt để giải quyết các mâu thuẫn trong đời sống kinh tế.
Triển khai BHXH, BHYT trong toàn nhân dân là nhiệm vụ dài hạn của BHXH Việt Nam cũng như BHXH tỉnh nhà. Xác định đây không phải là nhiệm vụ đơn giản của cơ quan trong thời gian tới, các đồng chí ban lãnh đạo, các cán bộ phòng ban ra sức thi đua lập nhiều thành tích mới.
Thu – chi là nội dung cơ bản nhất trong hoạt động của bất cứ doanh nghiệp hay tổ chức nghề nghiệp nào khác ngay cả những tổ chức hành chính sự nghiệp. Công tác xây dựng cơ sỡ vật chất, tuyển cán bộ, đào tạo cán bộ, mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm, giải quyết các khiếu nại đều liên quan tới 2 vấn đề chính thu – chi.
Trong những năm qua, BHXH tỉnh Thanh Hóa đã đạt được nhiều thành tích đáng mừng song không phải là không có những bất cập, xét đến cùng thì BHXH tỉnh cũng đã đáp ứng được những chỉ tiêu mà BHXH Việt Nam giao cho trên cơ sỡ những gì đã làm được BHXH tỉnh sẽ phát huy hơn nữa. Đoàn kết xây dựng để thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT ở quê hương, xây dựng quê hương Thanh Hóa ngày càng giàu mạnh.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Lời mở đầu
Chính sách Bảo hiểm xã hội là một trong những chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta, đã thực hiện được từ những năm 60 của Thế kỷ XX. Trải qua nhiều năm với những sửa đổi, bỏ sung cho phù hợp với từng giai đoạn, chính sách Bảo hiểm xã hội đã đóng góp phần rất to lớn đảm bảo đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần ổn định chính trị - xã hội của đất nước. Người ta ví “ Cuộc sống không có bảo hiểm như cầu thang không có tay viện”. Nhận thức được tầm quan trọng của BHXH trong hệ thống an sinh quốc gia (ASXH ) quốc gia. Trong những năm vừa qua việc triển BHXH đã từng bước đi vào cuộc sống thông qua việc thực hiện có hiệu quả các chế độ hưa trí, ốm đau, thai sản ….
Qũy BHXH là một bộ phận cốt lõi không thể thiếu được và có thể nói là vai trò quan trọng nhất trong hoạt động BHXH. Việc quản lý sử dụng quỹ BHXH, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của quỹ BHXH, ảnh hưởng tới sự ổn định của chính sách BHXH. Vậy vấn đề làm thể nào để nâng cao được hiệu quả trong việc thu - chi quỹ BHXH đây là câu hỏi được đặt ra đối với mỗi nhà kinh tế, những người quan tâm nghiên cứu đến hoạt động BHXH.
Thanh Hoá là một tỉnh nằm ở Bắc Trung Bộ có diện tích tự nhiên lớn và dân cư đông bao gồm: 27 huyện thị trong đó có 2 thị xã và một thành phố. Là một tỉnh có truyền thống về lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc, năm trên con đường huyết mạch từ Bắc chí Nam. Là một người con của đất Thanh Hóa và là sinh viên khao Bảo hiểm trường Đại học Kinh tế quốc dân nên em đã trọn đề tài “Bàn về quản lý thu chi chi BHXH tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2003 – 2008 “ . Qua bài viết này em xin nêu lên và đóng góp một số ý kiến, một số suy nghĩ của mình trong việc quản lý thu chi quỹ BHXH.
Chương I: BHXH và quỹ BHXH
I. BHXH:
1. Khái niệm và bản chất:
Khái niệm:
BHXH là quá trình tổ chức, sử dụng một quỹ tiền tệ tập trung được tồn tích dần do sự đóng góp của người sử dụng lao động và người lao động dưới sự quản lý, điều tiết của Nhà nước, nhằm đảm bảo phần thu nhập để thỏa mãn những nhu cầu sinh sống thiết yếu của người lao động và gia đình họ, khi họ gặp những biến cố làm giảm hay mất thu nhập theo lao động như bị mất việc làm, ốm đau bệnh tật, tai nạn, tuổi già…
Bản chất:
Bản chất của BHXH được thể hiện ở những nội dung chủ yếu sau:
BHXH là nhu cầu khách quan, đa dạng và phức tạp của xã hội, nhất là trong xã hội mà sản xuất hàng hoá hoạt động theo cơ chế thị trường, mối quan hệ thuê mướn lao động phát triển đến một mức độ nào đó. Kinh tế càng phát triển thì BHXH càng đa dạng và hoàn thiện. Vì thế có thể nói kinh tế là nền tảng của BHXH hay BHXH không vượt qua trạng thái kinh tế của mỗi nước
- Mối quan hệ giữa các bên trong BHXH phát sinh trên cơ sỡ lao động và diễn ra giữa ba bên: Bên tham gia BHXH, bên BHXH và bên được BHXH. Bên tham gia BHXH có thể chỉ là người lao động hay cả người lao động và người sử dụng lao động. Bên BHXH ( bên nhận nhiệm vụ BHXH thông thường là cơ quan chuyên trách do Nhà nước lập ra và bảo trợ. Bên được BHXH là người lao động và gia đình họ không có đủ các điều kiện ràng buộc cần thiết.
- Những biến cố làm giảm hay mất khả năng lao động mất việc làm trong BHXH có thể là những rủi ro ngẫu nhiên trái với ý muốn chủ quan của con người như: Ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp… hay cũng có thể là những trường hợp xảy ra không hoàn toàn ngẫu nhiên như già yếu, thai sản v.v… Đồng thời những biến cố đó có thể diễn ra cả trong và ngoài quá trình lao động.
Phần thu nhập của người lao động bị giảm hay bị mất khi gặp những biến cố, rủi ro sẽ được bù đắp hay thay thế từ nguồn quỹ tiền tệ tập trung được tồn tích lại. Nguồn quỹ này do các bên tham gia BHXH đóng góp là chủ yếu, ngoài ra còn được sự hỗ trợ từ phía nhà nước.
- Mục tiêu của BHXH là nhằm thoả mãn những nhu cầu thiết yếu của người lao động trong trường hợp bị giảm hay mất thu nhập, mất việc làm. Mục tiêu này đã được tổ chức lao động quốc tế ( ILO ) cụ thể hoá như sau:
+ Đền bù cho người lao động những khoản thu nhập bị mất để đảm bảo nhu cầu thiết yếu cuộc sống cho họ
+ Chăm sóc sức khoẻ và chống bệnh tật;
+ Xây dựng điều kiện sống đáp ứng các nhu cầu của dân cư và các nhu cầu đặc biệt của người già, người tàn tật và trẻ em.
2. Đối tượng, chức năng, bản chất:
2.1. Đối tượng:
Dù có lịch sử ra đời từ rất lâu nhưng đối tượng của BHXH còn rất nhiều quan điểm chưa thống nhất, hay có sự nhầm lẫn giữa đối tượng của BHXH với đối tượng tham gia BHXH.
Theo khái niệm của BHXH :” BHXH là quá trình tổ chức, sử dụng một quỹ tiền tệ tập trung được tồn tích dần do sự đóng góp của người sử dụng lao động và người lao động dưới sự quản lý, điều tiết của Nhà nước, nhằm đảm bảo phần thu nhập để thỏa mãn những nhu cầu sinh sống thiết yếu của người lao động và gia đình họ, khi họ gặp những biến cố làm giảm hay mất thu nhập theo lao động như bị mất việc làm, ốm đau bệnh tật, tai nạn, tuổi già…” vì vậy đối tượng của BHXH chính là phần thu nhập bị mất đi hay giảm đi do sự rủi ro mà họ gặp phải trong cuộc sống làm giảm hay mất khả năng lao động, mất việc làm.
Đối tượng tham gia BHXH đó là người lao động và người sử dụng lao động, tùy theo điều kiện phát triển kinh tế của từng thời kỳ mà đối tượng tham gia có thể là tất cả hay một bộ phận người lao động. Nhưng nhìn chung thì khi kinh tế càng phát triển thì đối tượng tham gia càng được mở rộng hơn.
2.2. Chức năng:
BHXH có những chức năng chủ yếu sau đây:
Thay thế hay bù đắp một phần thu nhập cho người lao động tham gia bảo hiểm khi họ bị giảm hay mất thu nhập do mất khả năng lao động hay mất việc làm. Sự đảm bảo thay thế hay bù đắp này chắc chắn sẽ xảy ra vì suy cho cùng, mất khả năng lao động sẽ đến với tất cả mọi người lao động khi hết tuổi lao động theo các điều kiện quy định của BHXH. Còn mất việc làm và mất khả năng lao động tạm thời làm giảm hay mất thu nhập, người lao động cũng sẽ được hưởng trợ cấp BHXH với mức hưởng phụ thuộc vào các điều kiện cần thiết, thời điểm và thời hạn được hưởng phải đúng quy định. Đây là chức năng cơ bản nhất của BHXH, nó quy định nhiệm vụ, tính chất và cả cơ chế tổ chức hoạt động của BHXH.
Tiến hành phân phối và phân phối lại thu nhập giúp những người tham gia BHXH. Tham gia BHXH không chỉ có người lao động mà cả những người sử dụng lao động. Các bên tham gia đều phải đóng vào quỹ BHXH. Quỹ này dùng để trợ cấp cho một số người lao động tham gia khi họ bị giảm hay mất thu nhập. Số lượng những người này thường chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng số người tham gia đóng góp. Như vậy, theo quy luật số đông bù số ít, BHXH thực hiện phân phối lại thu nhập theo cả chiều dọc và chiều ngang. Phân phối lại giữa người có thu nhập cao và thu nhập thấp, giữa người đang khoẻ mạnh làm việc với những người ốm yếu phải nghỉ việc v.v…Thực hiện chức năng này có nghĩa là BHXH góp phần thực hiện công bằng xã hội.
Góp phần kích thích người lao động hăng hái lao động sản xuất nâng cao năng xuất lao động cá nhân và năng xuất lao động xã hội. Khi khỏe mạnh tham gia lao động sản xuất người lao động được chủ sử dụng lao động trả lường hay tiền công. Khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hay khi già yếu đã có BHXH trợ cấp thay thế nguồn thu nhập bị mất. Vì thế cuộc sống của họ và gia đình họ luôn được đảm bảo ổn định và có chổ dựa. Do đó, người lao động luôn yên tâm gắn bó tận tình với công việc, với nơi làm việc. Từ đó, họ sẽ tích cực lao động sản xuất, nâng cao năng xuất lao động và hiệu quả kinh tế. Chức năng này biểu hiện như một đòn bẩy kinh tế kích thích người lao động nâng cao năng xuất lao động cá nhân và kéo theo là năng xuất lao động của xã hội.
Gắn bó lợi ích giữa người lao động với người sử dụng lao động, giữa người lao động với xã hội. Trong thực tế lao động sản xuất, người lao động và người sử dụng lao động vốn có những mâu thuẫn nội tại, khách quan về tiền lương, tiền công, thời gian lao động v.v… Thông qua BHXH, những mâu thuẫn đó sẽ được điều hoà và giải quyết. Đặc biệt cả hai giới này đều thấy nhờ có BHXH mà mình có lợi và được bảo vệ. Từ đó làm cho họ hiểu nhau hơn và gắn bó lợi ích được với nhau. Đối với Nhà nước và xã hội, chi cho BHXH là cách thức phải chi ít nhất và có hiệu quả nhất nhưng vẫn giải quyết được khó khăn về đời sống cho người lao động và gia đình họ, góp phần làm cho sản xuất ổn định, kinh tế, chính trị và xã hội được phát triển và an toàn hơn.
2.3. Bản chất:
Tính tất yếu khách quan trong đời sống xã hội. Như đã phân tích ở trên, rủi ro xảy đến với cuộc sống của người lao động không hoàn toàn do người lao động gánh chịu mà nó ảnh hưởng tới người sử dụng lao động, tới toàn xã hội, nó gây ra mâu thuẫn giữa người lao động và người sử dụng lao động làm giảm năng suất lao động, mất ổn định xã hội. Buộc nhà nước phải can thiệp thông qua BHXH vì vậy BHXH ra đời mang tính tất yếu khách quan.
BHXH có tính ngẫu nhiên phát sinh không đều theo không gian và thời gian. Điều này thể hiện rõ trong nội dung cơ bản của BHXH, từ thời điểm triển khai BHXH, người tham gia BHXH, mức đóng góp. Từ việc rủi ro phát sinh theo không gian, thời gian, đến mức trợ cấp cho từng chế độ, từng đối tượng.
BHXH vừa có tính kinh tế, vừa có tính xã hội, đồng thời có tính dịch vụ. Tính kinh tế được thể hiện qua việc hình thành và sử dụng quỹ BHXH sao cho hợp lúy, có hiệu quả nhất. Tính xã hội được thể hiện ở việc BHXH được sử dụng nhằm đảm bảo ổn định cho những người lao dộng và gia đình họ. BHXH thể hiện tính dịch vụ của nó thông qua họa động dịch vụ tài chính ( thông qua nguồn vốn nhàn rỗi )
3. Những nguyên tắc về BHXH:
3.1. Là sự đảm bảo về mặt xã hội:
Đây là nguyên tắc đảm bảo ý nghĩa và tính chất của BH, nó vừa mang giá trị vật chất, vừa mang tính xã hội. Điểm này được thể hiện trước hết là sự đảm bảo về vật chất ( qua các chế độ BHXH ). Mức đảm bảo về vật chất cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới yếu tố tham gia vào BHXH và vì vậy ảnh hưởng tới sự phát tiển của BHXH, BHXH là lấy số đông bù số ít, lấy quãng đời lao động thực tế có thu nhập là cơ sở để đảm bảo cho quãng đời không tham gia và lao động ( mất sức lao đông hay cao tuổi).
3.2. BHXH vừa mang tính bắt buộc, vừa mang tính tự nguyện:
Tính bắt buộc thể hiện ở nghĩa vụ tham gia tối thiểu. Như vậy, nhà nước đóng vai trò tổ chức, định hướng để người lao động và người sử dụng lao động hiểu được nghĩa vụ và trách nhiệm hợp lý tham gia vào các quan hệ về BHXH. Điều này được thể chế hóa trong Bộ luật Lao động và các văn bản pháp quy khác về BHXH. Tính tự nguyện có ý nghĩa khuyến khích mức tham gia, các loại hình và chế độ bảo hiểm, mà người lao động có thể tham gia trên cơ sở sự phát triển của hế thống BHXH của một số nước trong từng giai đoạn nhất định. Nguyên tắc này cho phép BHXH có điều kiện và phát triển mở rộng hơn.
3.3. Xác định đúng đắn mức tối thiểu của các chế độ BHXH:
Vấn đề này có quan hệ trực tiếp đến các vấn đề có liên quan đến việc thiết kế các chính sách và nội dung cụ thể của từng chế độ BHXH. Mức tối thiểu của từng chế độ BHXH là mức đóng định kỳ ( hàng tháng ), mức thời gian tối thiểu để tham gia và được hưởng các chế độ BHXH cụ thể. Các mức tối thiểu này, khi thiết kế thường dựa vào tiền lương tối thiểu, tiền lương bình quân, quảng đời lao động…Mặt khác, mức tối thiểu còn phải tính đến giá trị của các chế độ BHXH mà người tham gia được hưởng. Nguyên tác này liên quan trực tiếp đến việc tạo nguồn, xây dựng quỹ BHXH, và khuyến khích người lao động và các tầng lớp xã hội tham gia.
3.4. BHXH phải đảm bảo tính thống nhất và liên tục cả về mức tham gia và thời gian thực hiện, đảm bảo quyền lợi của người lao động:
Nguyên tắc này đảm bảo sự thích hợp của BHXH trong cơ chế thị trường, trong đó sự di chuyển và biến động lao động có thể xảy ra, thậm trí mang tính thường xuyên. Sự thay đổi nơi làm việc và thay đổi hợp đồng lao động…Điều này có thể xảy ra trong các quan hệ về BHXH. Việc đảm bảo cho người tham gia BHXH có thể duy trì một cách liên tục theo thời gian có tham gia và thống nhất về các chế độ sẽ tạo ra sự linh hoạt cần thiết và thuận tiện cho người lao động tham gia vào các quan hệ BHXH tốt hơn, đầy đủ và tích cực hơn. Do vậy, mức tham gia và thời gian thực tế tham gia là căn cứ chủ yếu nhất để duy trì quan hệ BHXH đối với người lao động.
3.5. Công bằng trong xã hội:
Đây là nguyên tắc quan trọng xong cũng rất phức tạp trong chính sách BHXH. Quan hệ BHXH được thực hiện trong một thời gian dài, cả trong và ngoài quá trình lao động. Trong quá trình đó có thể có sư thay đổi diễn ra. Mức và thời gian của từng người và mức hưởng lương của họ cũng có thể không giống nhau. Việc theo rõi và ghi nhận các vấn đề này không đơn giản, nhất là trong điều kiện một hệ thống BHXH đang còn có những khác biệt về đối tượng thành phần và khu vực tham gia ở nước ta hiện nay. Do vậy, đảm bảo công bằng trong BHXH là rất cần thiết nhưng rất khó đảm bảo tính tuyệt đối.
Qua số liệu ở các biểu trên cho thấy đối tượng tham gia BHXH ngày càng tăng, năm sau cao hơn năm trước cơ cấu các loại hình tham gia BHXH thay đổi doanh nghiệp ngoài quốc doanh tăng mạnh cả về số đơn vị và lao động trong khi đó doanh nghiệp nhà nước giảm dần và khu vực hành chính sự nghiệp, đảng đoàn thể nhìn chung ổn định, tuy có tăng, nhưng không đáng kể. Nguyên nhân chủ yếu là các doanh nghiệp nhà nước làm ăn kém hiệu quả, quy mô sản xuất giảm, nhiều doanh nghiệp phá sản. Đối với lực lượng lao động khu vực hành chính sự nghiệp không giảm điều đó cho thấy việc thực hiện cải cách hành chính công còn hạn chế, chưa phản ánh đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước về tinh giảm biên chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước.
Hai là: Quản lý tiền lương đóng BHXH
Tiền lương, tiền công trả cho người lao động là trách nhiệm của người sử dụng lao động. Đối với công chức, viên chức làm việc trong khu vực nhà nước do Nhà nước trả lương, người lao động làm việc ngoài khu vực nhà nước do người sử dụng lao động quy định và tiền lương này được hạnh toán vào giá thành sản phẩm. Trách nhiệm của cơ quan BHXH là căn cứ vào các quy định của Nhà nước về chế độ tiền lương và các quyết định nâng lương của cấp có thẩm quyền để thu BHXH đúng quy định, trường hợp nâng lương không đúng quy định, cơ quan BHXH từ chối thu BHXH yêu cầu đơn vị sử dụng lao động thực hiện. BHXH tỉnh Thanh Hóa thường xuyên phối hợp với các sở ban nghành để nắm vững phân cấp quản lý lao động, tiền lương làm cơ sở cho việc thống kê phân loại xác định các mức thu tỷ lệ thu và cách thu của từng nhóm đối tượng. Trên cơ sở nắm chắc tổng quỹ lương của từng đơn vị và tiền lương của người lao động, nên trong những năm qua mặc dù Nhà nước thường xuyên thay đổi chế độ tiền lương và đối tượng tham gia BHXH biến động lớn, nhưng việc thu nộp BHXH được thực hiện không có sự
- Phối hợp chặt chẽ với các tổ chức y tế, tổ chức công đoàn ở các đơn vị để kiểm tra, giám sát việc cấp giấy chứng nhận nghỉ ốm, nghỉ thực hiện kế hoạch hoá gia đình, thai sản và nghỉ dưỡng sức để khắc phục triệt để hiện tượng làm giả hồ sơ, khai khống thời gian nghỉ để rút tiền từ quỹ BHXH không đúng chế độ, không đúng các quy định.
1. Một số kiến nghị:
Để đạt được những hiệu quả cao hơn nữa và giảm thiểu những vấn đề tồn tại trong cơ quan BHXH tỉnh Thanh Hóa tui có một số kiến nghị sau:
Thứ nhất: Nâng cao hơn nữa chất lượng đội ngũ cán bộ công nhân viên chức, thực tế cho thấy ở BHXH tỉnh số cán bộ có trình độ đại học còn chiếm tỷ lệ nhỏ phải dần dần thay thế bộ phận cán bộ có trình độ chuyên môn kém trách tình trạng “ Con ông cháu cha”
Thứ hai: Thường xuyên giám sát hoạt động của các cơ quan BHXH cấp huyện, đôn đốc việc triển khai và thực hiện các chế độ BHXH trên địa bàn các địa phương.
Thứ ba: Giải quyết các khiếu nại tố cáo, thực tế trên địa bàn Thanh Hóa trong những năm vừa qua có rất nhiều các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại địa phương nợ đọng BHXH kéo dài, phạt nặng những một số trường hợp để răn đe.
Phối hợp hoạt động với các tổ chức đoàn thể, UBND tỉnh trong việc tuyền truyền, hướng dẫn người lao động, người dân tham gia các chế độ BHXH coi đó là chính sách quan trong nhất để đảm bảo lợi ích người lao động.
Thứ tư: Thường xuyên giao lưu học hỏi kinh nghiệm với các đơn vị tỉnh bạn, thực hiện mối liên hệ thông suốt với BHXH Việt Nam và các cơ quan BHXH tỉnh khác.
KẾT LUẬN:
Ở Thanh Hóa nói riêng và ở nước ta nói chung BHXH đã đóng góp một phần tích cực trong công cuộc xây dựng và phát triển, kinh tế xã hội và văn hóa . BHXH tỉnh Thanh Hóa ngày được các cấp chính quyền quan tâm và ủng hộ coi đây là chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội, nòng cốt để giải quyết các mâu thuẫn trong đời sống kinh tế.
Triển khai BHXH, BHYT trong toàn nhân dân là nhiệm vụ dài hạn của BHXH Việt Nam cũng như BHXH tỉnh nhà. Xác định đây không phải là nhiệm vụ đơn giản của cơ quan trong thời gian tới, các đồng chí ban lãnh đạo, các cán bộ phòng ban ra sức thi đua lập nhiều thành tích mới.
Thu – chi là nội dung cơ bản nhất trong hoạt động của bất cứ doanh nghiệp hay tổ chức nghề nghiệp nào khác ngay cả những tổ chức hành chính sự nghiệp. Công tác xây dựng cơ sỡ vật chất, tuyển cán bộ, đào tạo cán bộ, mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm, giải quyết các khiếu nại đều liên quan tới 2 vấn đề chính thu – chi.
Trong những năm qua, BHXH tỉnh Thanh Hóa đã đạt được nhiều thành tích đáng mừng song không phải là không có những bất cập, xét đến cùng thì BHXH tỉnh cũng đã đáp ứng được những chỉ tiêu mà BHXH Việt Nam giao cho trên cơ sỡ những gì đã làm được BHXH tỉnh sẽ phát huy hơn nữa. Đoàn kết xây dựng để thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT ở quê hương, xây dựng quê hương Thanh Hóa ngày càng giàu mạnh.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: