b0ykutepr0
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 4
1. Lý do chọn đề tài............................................................................................................ 4
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề và nguồn tư liệu.................................................................... 4
3. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................................ 7
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................ 7
5. Bố cục của luận văn ....................................................................................................... 7
Chương I: CHÍNH QUYỀN ĐẠI VIỆT TRONG CÁC THẾ KỶ XI-XVIII............................ 9
1. Các chính sách chính trị - quân sự - ngoại giao............................................................... 9
1.1. Thời Lý - Trần - Hồ (thế kỷ XI-XIV)....................................................................... 9
1.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV) ......................................................................................... 16
1.3. Thời kỳ Nam – Bắc phân tranh (thế kỷ XVI – XVIII) ............................................ 19
2. Chính sách kinh tế - văn hóa – xã hội ........................................................................... 24
2.1. Thời Lý - Trần - Hồ (thế kỷ XI-XIV)..................................................................... 24
2.2. Thời Lê Sơ (thế kỷ XV)......................................................................................... 27
2.3. Thời kỳ Nam – Bắc phân tranh (thế kỷ XVI-XVIII)............................................... 30
Chương II: QUÁ TRÌNH MỞ RỘNG LÃNH THỔ VỀ PHÍA NAM TRONG CÁC THẾ KỶ
XI-XV ................................................................................................................................. 35
1. Vùng đất phía Nam ...................................................................................................... 35
1.2. Chiêm Thành……………………………………………………………………......35
1.2. Thủy Chân Lạp...................................................................................................... 40
2. Hoạt động quân sự - ngoại giao của Đại Việt................................................................ 43
2.1. Thời Lý – Trần – Hồ (thế kỷ XI-XIV) ................................................................... 43
2.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV) ......................................................................................... 50
3. Việc di dân, khai khẩn đất đai và vai trò của nhà nước................................................. 57
Chương III: QUÁ TRÌNH MỞ RỘNG LÃNH THỔ VỀ PHÍA NAM TRONG CÁC THẾ KỶ
XVI – XVIII ........................................................................................................................ 76
1. Nguyễn Hoàng và con đường về phương Nam ............................................................. 76
2. Hoạt động quân sự, ngoại giao của chính quyền Đàng Trong........................................ 80
3. Công cuộc di dân, khai khẩn đất đai và vai trò của nhà nước phong kiến ...................... 88
3.1. Chúa Nguyễn và vùng đất Thuận – Quảng............................................................. 88
3.2. Hôn nhân giữa vua Chân Lạp, vua Chăm Pa và công nương Đại Việt……..............98
3.3. Lương Văn Chánh và vùng đất Phú Yên. ............................................................. 101
3.4. Chúa Nguyễn và trấn Thuận Thành...................................................................... 104
3.5. Nguyễn Hữu Cảnh và vùng Đồng Nai – Gia Định................................................ 105
3.6. Di dân người Hoa trên đất Nam Bộ...................................................................... 118
3.6.1. Mạc Cửu và vùng đất Hà Tiên ...................................................................... 122
3.6.2. Trần Thượng Xuyên và vùng đất Cù Lao Phố ............................................... 129
3.6.3. Dương Ngạn Địch và vùng đất Mỹ Tho ........................................................ 132
3.7. Đấu tranh giữ gìn và bảo vệ vùng đất mới............................................................ 135
KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 153
Tài liệu tham khảo ............................................................................................................. 161Chính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 4
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Quá trình mở rộng lãnh thổ về phía Nam của nhà nước phong kiến Đại Việt
không phải là một đề tài mới. Rất nhiều công trình nghiên cứu đã đề cập vấn đề này.
Các công trình nghiên cứu đã đề cập rất nhiều nội dung, nhiều giai đoạn của quá trình
mở rộng lãnh thổ về phía Nam của quốc gia Đại Việt. Gần đây, một cuộc hội thảo
khoa học về chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn được tổ chức ở Thanh Hóa (tháng
12/2008) cũng góp phần cung cấp thêm tư liệu và nhận định về quá trình này. Cho đến
nay, một sự nghiên cứu có hệ thống và đầy đủ về quá trình này vẫn đang là mối quan
tâm, là sự cần thiết đối với những người nghiên cứu và học tập lịch sử.
Chúng tui hy vọng những vấn đề được khóa luận này nghiên cứu và đề cập sẽ
góp phần hệ thống hóa những sự kiện cụ thể, cung cấp thêm tư liệu cho cái nhìn tổng
quát và đầy đủ về quá trình mở rộng lãnh thổ của Đại Việt về phía Nam. Việc nghiên
cứu tìm hiểu đề tài sẽ giúp tui bổ sung và mở rộng hiểu biết của bản thân, nâng cao
nhận thức về một giai đoạn quan trọng của lịch sử nước nhà, góp phần tích lũy tư liệu
giúp ích cho việc giảng dạy sau này, và nhất là được tập dượt nghiên cứu khoa học. Là
một người yêu thích tìm hiểu lịch sử, tui nhận thấy đây là một đề tài hay và có ý nghĩa
nên đã quyết định chọn làm đề tài luận văn, và cố gắng trả lời câu hỏi: Quá trình mở
rộng lãnh thổ về phía Nam của Đại Việt diễn ra từ đầu đến cuối như thế nào? Chính
quyền phong kiến Đại Việt có vai trò như thế nào trong quá trình đó?.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề và nguồn tƣ liệu
Trong bối cảnh của Đông Nam Á nói chung và của nước ta nói riêng trong các
thế kỷ XI-XVIII, việc mở rộng lãnh thổ, đất đai sinh sống là một nhu cầu tự nhiên, một
quy luật của các xã hội, các quốc gia thời tiền hiện đại. Trong điều kiện kinh tế cơ bản
là sản xuất nông nghiệp, nhu cầu này được thực hiện qua các hoạt động như khai
hoang, lấn biển, mở rộng lãnh thổ, kể cả dùng lực lượng quân sự để thôn tính đất đai.
Trong các thế kỷ XI-XVIII, cư dân nước ta có hai hướng mở rộng địa bàn cư trú, khai
phá đất đai: đó là hướng về phía biển và hướng về phía nam. Quá trình này luôn có vai
trò quan trọng của nhà nước phong kiến. Trong thời đại bấy giờ, sự phát triển lớn
mạnh của quốc gia Đại Việt và những cuộc xung đột giữa Đại Việt với các nước láng
giềng đang ngày một suy yếu như Ai Lao, Champa, Chân Lạp là điều không thể tránh
khỏi. Vấn đề an ninh biên giới và yêu cầu quốc phòng đòi hỏi chính sách đối ngoại
mềm dẻo nhưng cũng cương quyết trước những hành động xâm phạm đến lợi ích quốc
gia. Mối quan hệ với các nước liền kề biên giới chủ yếu bao gồm hai nội dung là
xung đột và hoà hiếu. Quá trình thụ đắc, quản lý đất đai về phía nam là một quá trình
lịch sử, có quy luật, phổ biến trong khu vực, trong tương quan các quốc gia trung đại ở
Đông Nam Á.
Cho đến nay nhiều công trình nghiên cứu đã đề cập tới vấn đề mở rộng lãnh thổ
của Đại Việt nhưng những người nghiên cứu và học tập lịch sử vẫn cần có những công
trình nghiên cứu một cách hệ thống và tập trung về toàn bộ quá trình từ đầu đến cuối
của việc mở rộng lãnh thổ Đại Việt về phía nam. Dưới đây là những công trình, tác
phẩm tiêu biểu đã nghiên cứu về vấn đề từ nhiều góc độ, nhiều khía cạnh khác nhau và
ở từng giai đoạn cụ thể.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiChính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 5
“Đất nước Việt Nam qua các đời” của Đào Duy Anh là một công trình nghiên
cứu lịch sử về cương vực, địa lý, hành chính Việt Nam qua các đời từ thời Văn Lang –
Âu Lạc cho đến thời Nhà Nguyễn. Trong công trình nghiên cứu của mình, tác giả đã
có phần nói về sự mở mang lãnh thổ vào Nam qua các đời Lý, Trần, Hồ, Lê. Đây là
một công trình nghiên cứu quan trọng, cung cấp những tư liệu quý về cương vực lãnh
thổ của nước ta qua các đời.
Cuốn “Việt sử xứ Đàng Trong” của Phan Khoang, là một công trình nghiên cứu
về vùng đất phía Nam của Đại Việt, về vương quốc Champa và quốc gia Chân Lạp, về
vùng đất Đàng Trong của các chúa Nguyễn. Tác giả đã dành một phần nói về cuộc
Nam tiến của Đại Việt từ thời Nguyễn Hoàng, công cuộc khai phá vùng đất Đàng
Trong, về quá trình chiếm đất Champa, lấn đất Thủy Chân Lạp, mở đất Gia Định, về
nhân vật Mạc Cửu và vùng đất Hà Tiên. Đây là một công trình cung cấp nhiều tư liệu
quý, quan trọng về một giai đoạn lịch sử nhiều biến động của nước ta.
“Xứ Đàng Trong năm 1621” của Critstophoro Borri cuốn ghi chép về Đàng
Trong trong thời gian Critstophoro Borri lưu trú tại đây (năm 1621). 12 chương của
cuốn sách tập hợp những ghi chép của Critstophoro Borri về quốc hiệu, vị trí và diện
tích, về khí hậu và những đặc tính của Đàng Trong, về đất đai, phong tục tập quán, đời
sống sinh hoạt của nhân dân… Những ghi chép của ông cung cấp tư liệu về tình hình
chính trị, lực lượng quân sự của các chúa Nguyễn, về việc buôn bán thương mại và cai
quản hành chính ở một số vùng. Các chương ghi chép về Đàng Trong năm 1621 của
Critstophoro Borri là tư liệu lịch sử quan trọng cho ta một cái nhìn tổng quát về mọi
mặt của xứ Đàng Trong. Trong Lời bạt của cuốn sách “Xứ Đàng Trong năm 1621”
của Critstophoro Borri, Sơn Nam cho rằng cuốn sách “…là tư liệu quý và quan trọng
với những chi tiết cụ thể giúp ta hiểu thêm về bối cảnh vùng Quảng Nam – Quy Nhơn,
về kinh tế thị trường đã tự phát hơn 50 năm trước khi cảng Cù Lao Phố hình thành ở
Biên Hòa”
“Quảng Nam qua các thời đại” của nhà văn Phan Du và Ban Tu thư của Đà
Nẵng là công trình nghiên cứu về tỉnh Quảng Nam từ khi còn là lãnh thổ của Chiêm
Thành đến khi trở thành một phần lãnh thổ của Đại Việt. Đây là một công trình nghiên
cứu cung cấp những tư liệu quan trọng về lịch sử hình thành và phát triển của Quảng
Nam, nhất là trong giai đoạn lịch sử quan trọng khi vua Lê Thánh Tông lập ra đạo thừa
tuyên Quảng Nam (1471), những chuyển biến, phát triển của vùng Thuận Hóa qua thời
kỳ các chúa Nguyễn, những sự kiện, biến cố lịch sử đã xảy ra trên vùng đất này.
Cuốn “Lịch Sử Champa” của giáo sư Lương Ninh là một công trình nghiên cứu
về lịch sử của nước Champa (hay Chiêm Thành), một quốc gia láng giềng ở phía Nam
của Đại Việt. Trong công trình của mình, tác giả trình bày về lịch sử nước Champa từ
lúc hình thành qua các giai đoạn phát triển, khủng hoảng (Chương 7), những mối quan
hệ bang giao, những cuộc xung đột, tranh giành lãnh thổ với nước láng giềng Đại Việt
và cuối cùng được sáp nhập vào lãnh thổ Đại Việt, người Chăm trở thành một dân tộc
thành phần của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
“Xứ Đàng Trong- Lịch sử kinh tế -xã hội Việt Nam thế kỷ 17 và 18”, Luận án
tiến sĩ tại Đại học Quốc gia Australia của LiTana là một công trình nghiên cứu có giáChính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 6
trị về vùng đất phía Nam của Đại Việt trong giai đoạn có nhiều biến động quan trọng.
Tác giả đi sâu vào nghiên cứu tình hình kinh tế, xã hội của Đàng Trong trong các thế
kỷ 17, 18. Đặc biệt trong chương I (Vùng Đất Mới), tác giả đã trình bày về địa thế,
cương vực, tư liệu về nước Champa sau năm 1471, cuộc Nam tiến của nhân dân Đại
Việt trước thời các chúa Nguyễn, về những người đi tiên phong mở cõi.
Gia Định Thành Thông Chí của Trịnh Hoài Đức là tập sách lịch sử-địa lý quý
giá tập hợp những ghi chép, nghiên cứu về cương vực, địa giới, quá trình khai hoang
phát triển của Trấn Gia Định từ buổi hoang sơ cho đến thời kỳ nhà Nguyễn. Những ghi
chép, nghiên cứu của Trịnh Hoài Đức cung cấp cho chúng ta những tư liệu về việc
khẩn hoang lập ấp, những chính sách cai quản và khai phá về vùng đất Biên Hòa, Mỹ
Tho, Hà Tiên, các tỉnh miền Tây Nam Bộ ngày nay… dưới thời các chúa Nguyễn và
thời kỳ đầu của vương triều Nguyễn.
Những ghi chép, nghiên cứu của Lê Qúy Đôn trong “Phủ biên tạp lục” cũng là
những tư liệu quý đối với việc nghiên cứu vấn đề. Trong quyển I, Lê Qúy Đôn đã trình
bày về lịch sử khẩn hoang, khai phá và khôi phục hai vùng đất Thuận Hóa và Quảng
Nam, cũng như về tổ chức bộ máy chính quyền, hệ thống thuế khóa, quan lại, binh
lính… ở hai vùng đất này dưới thời các chúa Nguyễn.
Tác phẩm “Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh với công cuộc khai sáng miền
Nam nước Việt cuối thế kỷ 17 ”của Như Hiên Nguyễn Ngọc Hiền, là công trình nghiên
cứu về thân thế và sự nghiệp của Nguyễn Hữu Cảnh cũng như những công lao của ông
trong công cuộc khai mở vùng đất phía Nam của Đại Việt trong thế kỉ 17. Các chương
3,4,5 là những chương quan trọng nói về Nguyễn Hữu Cảnh trong công cuộc “mở
mang miền Nam, bình định và an dân đất Champa” (chương 3), “kinh lược xứ Đồng
Nai”(chương 4) và “bình định vùng đất của Chân Lạp” (chương 5). Đây là công trình
nghiên cứu cung cấp những tư liệu quan trọng về một trong những nhân vật có công
lớn trong việc mở rộng lãnh thổ, khai phá vùng đất mới của Đại Việt.
Cuốn “Mạc Thị Gia Phả ” của Vũ Thế Dinh do Nguyễn Khắc Thuần dịch, cung
cấp tư liệu trong việc nghiên cứu vùng đất Hà Tiên và dòng họ Mạc, những người tiên
phong trong việc mở mang vùng đất cực Nam của tổ quốc. Đọc Mạc Thị Gia Phả,
chúng ta biết được những chính sách của họ Mạc trong việc quy tụ dân lưu tán mở đất
Hà Tiên như thế nào, chính sách cai trị và mở mang vùng đất mới; về niên đại của sự
kiện Mạc Cửu dâng đất Hà Tiên cho chúa Nguyễn, và thấy rõ được công lao của Mạc
Cửu và dòng họ Mạc đối với vùng đất Hà Tiên và sự nghiệp mở mang bờ cõi của các
chúa Nguyễn.
Bên cạnh đó còn phải kể tới các công trình nghiên cứu của nhiều tác giả về quá
trình mở rộng lãnh thổ của Đại Việt, nghiên cứu về vùng đất duyên hải Miền Trung và
vùng đất Nam Bộ được xuất bản trong hai tác phẩm: Duyên hải miền trung Đất và
Người (Nxb Tổng hợp Tp Hồ Chí Minh và Tạp chí Xưa và Nay) và tác phẩm Nam Bộ
Đất và Người (Tập 1,2,3,4,5) (Hội khoa học Lịch sử Tp Hồ Chí Minh).
Ngoài ra còn nhiều tác phẩm, công trình nghiên cứu có liên quan đến quá trình
mở rộng lãnh thổ về phía Nam của Đại Việt như “Góp phần tìm hiểu vùng đất Nam Bộ
các thế kỷ XVII, XVIII, XIX” và “Lịch sử khai khẩn vùng đất Nam Bộ” của Huỳnh Lứa;
“Lịch sử khẩn hoang miền Nam” và “Tìm hiểu đất Hậu Giang và lịch sử đất An
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiChính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 7
Giang”… của nhà văn Sơn Nam; “Vùng đất cổ miền Đông Nam bộ” của Vương Liêm,
Lược sử vùng đất Nam bộ của Vũ Minh Giang,…Nhiều tác phẩm, công trình biên
khảo, công trình nghiên cứu có giá trị đã cung cấp những tư liệu quan trọng và những
kiến giải khoa học cho việc tìm hiểu về quá trình mở rộng lãnh thổ về phía Nam của
Đại Việt.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đây là một giai đoạn quan trọng của lịch sử nước ta, giai đoạn tiếp tục phát
triển của xã hội phong kiến Đại Việt. Nước ta bấy giờ là một quốc gia lớn mạnh trong
khu vực. Vấn đề được nghiên cứu trong khoảng thời gian từ thế kỉ XI đến thế kỉ
XVIII, trải qua các triều đại Lý, Trần, Hồ, Lê sơ, và đặc biệt là giai đoạn đất nước bị
chia cắt thành Đàng Trong và Đàng Ngoài. Nội dung nghiên cứu tập trung vào những
hoạt động và vai trò của nhà nước Đại Việt trong hai lĩnh vực là quân sự và ngoại giao,
gắn liền với việc mở rộng lãnh thổ của nước ta.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện đề tài này, tui đã vận dụng phương pháp lịch sử,
phương pháp logic, so sánh, đối chiếu các sự kiện, nội dung lịch sử, thực hiện sưu tầm,
phân loại tư liệu theo nội dung, lập phiếu nghiên cứu tư liệu, đối chiếu tư liệu với nhau
để rút ra những kết luận. Cuối cùng tiến hành ghép các phiếu nghiên cứu, chỉnh sửa
nội dung, toàn văn khóa luận.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận và Tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm 3 chương:
Chương 1. Chính quyền Đại Việt trong các thế kỷ XI-XVIII
1. Các chính sách chính trị - quân sự - ngoại giao
1.1. Thời Lý - Trần - Hồ (thế kỷ XI-XIV)
1.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV)
1.3. Thời kỳ Nam – Bắc phân tranh (thế kỷ XVI-XVIII)
2. Các chính sách kinh tế - văn hóa – xã hội
2.1. Thời Lý - Trần - Hồ (thế kỷ XI-XIV)
2.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV)
2.3. Thời kỳ Nam – Bắc phân tranh (thế kỷ XVI-XVIII)
Chương 2. Quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XV
1. Vùng đất phía nam của Đại Việt
1.1. Chiêm Thành
1.2. Thủy Chân Lạp
2. Hoạt động quân sự - ngoại giao của Đại Việt
2.1. Thời Lý – Trần – Hồ (thế kỷ XI-XIV)
2.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV)
3. Công cuộc di dân, khai khẩn đất đai và vai trò của nhà nước
Chương 3. Quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XVI-XVIII
1. Nguyễn Hàng và con đường về phương Nam
2. Hoạt động quân sự, ngoại giao của chính quyền Đàng Trong
3. Việc di dân, khai khẩn đất đai và vai trò của nhà nước
3.1. Chúa Nguyễn và vùng đất Thuận Quảng
3.2. Hôn nhân giữa vua Chân Lạp, vua Chăm Pa và công nương Đại Việt
3.3. Lương Văn Chánh và vùng đất Phú YênChính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 8
3.4. Chúa Nguyễn và trấn Thuận Thành
3.5. Nguyễn Hữu Cảnh và vùng đất Đồng Nai – Gia Định
3.6. Di dân người Hoa trên đất Nam Bộ
3.6.1. Mạc Cửu và vùng đất Hà Tiên
3.6.2. Trần Thượng Xuyên và vùng đất Cù Lao Phố
3.6.3. Dương Ngạn Địch và vùng đất Mỹ Tho
3.7. Quá trình đấu tranh giữ gìn và bảo vệ vùng đất mới
Tông giao ở lại làm nhiệm sở ở huyện Hy Giang. Ông đã mộ dân, khai khẩn ruộng đất
quy dân lập ấp, lập nên làng Thi Lai, nay thuộc huyện xã Duy Thành, huyện Duy
Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Đến thời nhà Nguyễn ông đã được sắc phong là Tiền hiền Lê
đại lang dực bảo trung hưng linh phò chi thần. Hay như Bình Chiêm quận công Lê
Văn Cảnh, sau khi theo vua Lê đánh bại Chiêm Thành đã ở lại trấn thủ vùng Chiêm
Động. Ông đã có công khai khẩn đất hoang, mộ dân lập ấp, lập nên làng Mạc Xuyên,
sau gọi là Văn Xuyên, rồi Văn Ly. Nay thuộc xã Điện Quang, huyện Điện Bàn tỉnh
Quảng Nam74.
Thiêm sự chỉ huy Lê Viết Bang có công khai khẩn đất hoang, mộ dân lập ấp,
lập nên làng Bằng An, nay thuộc xã Điện An, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Đô
tri bình Chiêm Lê Tự Cường đã mộ dân lập nên xứ Bàu Tràm làng Thanh Quýt nay
thuộc xã Điện Thắng, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Đô tri bình Chiêm Lê Quốc
Chánh đã có công khai hoang vỡ hóa được hơn 300 mẫu đất tại huyện Đại
Lộc75…Như vậy, sau khi chiếm được các vùng đất của Chiêm Thành, vua Lê Thánh
Tông không những lập sáp nhập vào lãnh thổ Đại Việt lập nên thừa tuyên đạo thứ 13
là Quảng Nam, triều đình Lê sơ còn cử binh sĩ của mình ở lại, mộ dân tiến hành khai
hoang, lập ấp mới. Biến Quảng Nam nhanh chóng trở thành vùng đất phát triển trù
phú, với dân cư đông đúc và chủ yếu là dân Việt. Sự thiết lập bộ máy chính quyền cai
trị trên vùng đất mới càng khẳng định được chủ quyền của nước ta trên vùng đất cũ
của Champa.
Cùng với việc cho quân sĩ ở lại khai hoang vùng đất ở Quảng Nam ngày nay,
vua Lê Thánh Tông còn chiêu dân tới khai phá vùng đất Hoài Nhân (Bình Định ngày
nay), một vùng đồng bằng rộng rãi và trù phú hơn Quảng Nam. “Trong các đất đai mà
vua Lê Thánh Tông vừa mới thu hoạch, có miền Vijaya, vua đặt phủ Hoài Nhân, tức
Bình Định ngày nay, là vùng rộng rãi, có những đồng bằng phì nhiêu, có cửa biển lớn,
nên chắc hấp dẫn dân xa xôi hơn, như Nghệ An, vốn quên nghề ghe thuyền; họ đã
vượt biển di cư đến đó. Đời Lê còn những phần tử bắt buộc phải di cư vào nam, ấy là
những tù nhân bị kết án lưu. Bấy giờ trong ngũ hình, về lưu hình, có ba bậc: lưu cận
châu là lưu đi các xứ Nghệ An, Hà Hoa (tức Hà Tĩnh ngày nay); lưu ngoại châu là lưu
đi các xứ thuộc châu Bố Chính; lưu viễn châu là lưu đi các xứ thuộc châu Tân Bình.
Sau khi lấy được các đất từ Thăng Hoa trở vào, năm Hồng Đức thứ 5 (1474) vua
Thánh Tông sắc chỉ rằng tù xử tội lưu đi cận châu thì sung Vệ quân ở Tư nghĩa, đi
viễn châu thì sung Vệ quân ở Hoài Nhân, tội nhân được tha tội chết cũng sung vệ quân
Hoài Nhân(76)”.
Những chính sách dưới triều vua Lê Thánh Tông đối với việc khai khẩn vùng
đất cũ của Champa đã có tác dụng làm cho những lưu dân người Việt có điều kiện xây
dựng cuộc sống ổn định trên vùng đất mới. Những thành quả mà đạt được trong công
cuộc khẩn hoang vùng đất Thuận Quảng có vai trò quan trọng của nhà nước phong
kiến. Chủ trương khai hoang, mở rộng diện tích canh tác của nhà nước đã được nhân
dân hưởng ứng. Nhiều xóm làng ở vùng ven biển Sơn Nam, Thanh Hóa, Nghệ An đã
ra đời. Vua Lê Thánh Tông còn quyết định thành lập các sở đồn điền với mục đích
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 4
1. Lý do chọn đề tài............................................................................................................ 4
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề và nguồn tư liệu.................................................................... 4
3. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................................ 7
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................ 7
5. Bố cục của luận văn ....................................................................................................... 7
Chương I: CHÍNH QUYỀN ĐẠI VIỆT TRONG CÁC THẾ KỶ XI-XVIII............................ 9
1. Các chính sách chính trị - quân sự - ngoại giao............................................................... 9
1.1. Thời Lý - Trần - Hồ (thế kỷ XI-XIV)....................................................................... 9
1.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV) ......................................................................................... 16
1.3. Thời kỳ Nam – Bắc phân tranh (thế kỷ XVI – XVIII) ............................................ 19
2. Chính sách kinh tế - văn hóa – xã hội ........................................................................... 24
2.1. Thời Lý - Trần - Hồ (thế kỷ XI-XIV)..................................................................... 24
2.2. Thời Lê Sơ (thế kỷ XV)......................................................................................... 27
2.3. Thời kỳ Nam – Bắc phân tranh (thế kỷ XVI-XVIII)............................................... 30
Chương II: QUÁ TRÌNH MỞ RỘNG LÃNH THỔ VỀ PHÍA NAM TRONG CÁC THẾ KỶ
XI-XV ................................................................................................................................. 35
1. Vùng đất phía Nam ...................................................................................................... 35
1.2. Chiêm Thành……………………………………………………………………......35
1.2. Thủy Chân Lạp...................................................................................................... 40
2. Hoạt động quân sự - ngoại giao của Đại Việt................................................................ 43
2.1. Thời Lý – Trần – Hồ (thế kỷ XI-XIV) ................................................................... 43
2.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV) ......................................................................................... 50
3. Việc di dân, khai khẩn đất đai và vai trò của nhà nước................................................. 57
Chương III: QUÁ TRÌNH MỞ RỘNG LÃNH THỔ VỀ PHÍA NAM TRONG CÁC THẾ KỶ
XVI – XVIII ........................................................................................................................ 76
1. Nguyễn Hoàng và con đường về phương Nam ............................................................. 76
2. Hoạt động quân sự, ngoại giao của chính quyền Đàng Trong........................................ 80
3. Công cuộc di dân, khai khẩn đất đai và vai trò của nhà nước phong kiến ...................... 88
3.1. Chúa Nguyễn và vùng đất Thuận – Quảng............................................................. 88
3.2. Hôn nhân giữa vua Chân Lạp, vua Chăm Pa và công nương Đại Việt……..............98
3.3. Lương Văn Chánh và vùng đất Phú Yên. ............................................................. 101
3.4. Chúa Nguyễn và trấn Thuận Thành...................................................................... 104
3.5. Nguyễn Hữu Cảnh và vùng Đồng Nai – Gia Định................................................ 105
3.6. Di dân người Hoa trên đất Nam Bộ...................................................................... 118
3.6.1. Mạc Cửu và vùng đất Hà Tiên ...................................................................... 122
3.6.2. Trần Thượng Xuyên và vùng đất Cù Lao Phố ............................................... 129
3.6.3. Dương Ngạn Địch và vùng đất Mỹ Tho ........................................................ 132
3.7. Đấu tranh giữ gìn và bảo vệ vùng đất mới............................................................ 135
KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 153
Tài liệu tham khảo ............................................................................................................. 161Chính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 4
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Quá trình mở rộng lãnh thổ về phía Nam của nhà nước phong kiến Đại Việt
không phải là một đề tài mới. Rất nhiều công trình nghiên cứu đã đề cập vấn đề này.
Các công trình nghiên cứu đã đề cập rất nhiều nội dung, nhiều giai đoạn của quá trình
mở rộng lãnh thổ về phía Nam của quốc gia Đại Việt. Gần đây, một cuộc hội thảo
khoa học về chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn được tổ chức ở Thanh Hóa (tháng
12/2008) cũng góp phần cung cấp thêm tư liệu và nhận định về quá trình này. Cho đến
nay, một sự nghiên cứu có hệ thống và đầy đủ về quá trình này vẫn đang là mối quan
tâm, là sự cần thiết đối với những người nghiên cứu và học tập lịch sử.
Chúng tui hy vọng những vấn đề được khóa luận này nghiên cứu và đề cập sẽ
góp phần hệ thống hóa những sự kiện cụ thể, cung cấp thêm tư liệu cho cái nhìn tổng
quát và đầy đủ về quá trình mở rộng lãnh thổ của Đại Việt về phía Nam. Việc nghiên
cứu tìm hiểu đề tài sẽ giúp tui bổ sung và mở rộng hiểu biết của bản thân, nâng cao
nhận thức về một giai đoạn quan trọng của lịch sử nước nhà, góp phần tích lũy tư liệu
giúp ích cho việc giảng dạy sau này, và nhất là được tập dượt nghiên cứu khoa học. Là
một người yêu thích tìm hiểu lịch sử, tui nhận thấy đây là một đề tài hay và có ý nghĩa
nên đã quyết định chọn làm đề tài luận văn, và cố gắng trả lời câu hỏi: Quá trình mở
rộng lãnh thổ về phía Nam của Đại Việt diễn ra từ đầu đến cuối như thế nào? Chính
quyền phong kiến Đại Việt có vai trò như thế nào trong quá trình đó?.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề và nguồn tƣ liệu
Trong bối cảnh của Đông Nam Á nói chung và của nước ta nói riêng trong các
thế kỷ XI-XVIII, việc mở rộng lãnh thổ, đất đai sinh sống là một nhu cầu tự nhiên, một
quy luật của các xã hội, các quốc gia thời tiền hiện đại. Trong điều kiện kinh tế cơ bản
là sản xuất nông nghiệp, nhu cầu này được thực hiện qua các hoạt động như khai
hoang, lấn biển, mở rộng lãnh thổ, kể cả dùng lực lượng quân sự để thôn tính đất đai.
Trong các thế kỷ XI-XVIII, cư dân nước ta có hai hướng mở rộng địa bàn cư trú, khai
phá đất đai: đó là hướng về phía biển và hướng về phía nam. Quá trình này luôn có vai
trò quan trọng của nhà nước phong kiến. Trong thời đại bấy giờ, sự phát triển lớn
mạnh của quốc gia Đại Việt và những cuộc xung đột giữa Đại Việt với các nước láng
giềng đang ngày một suy yếu như Ai Lao, Champa, Chân Lạp là điều không thể tránh
khỏi. Vấn đề an ninh biên giới và yêu cầu quốc phòng đòi hỏi chính sách đối ngoại
mềm dẻo nhưng cũng cương quyết trước những hành động xâm phạm đến lợi ích quốc
gia. Mối quan hệ với các nước liền kề biên giới chủ yếu bao gồm hai nội dung là
xung đột và hoà hiếu. Quá trình thụ đắc, quản lý đất đai về phía nam là một quá trình
lịch sử, có quy luật, phổ biến trong khu vực, trong tương quan các quốc gia trung đại ở
Đông Nam Á.
Cho đến nay nhiều công trình nghiên cứu đã đề cập tới vấn đề mở rộng lãnh thổ
của Đại Việt nhưng những người nghiên cứu và học tập lịch sử vẫn cần có những công
trình nghiên cứu một cách hệ thống và tập trung về toàn bộ quá trình từ đầu đến cuối
của việc mở rộng lãnh thổ Đại Việt về phía nam. Dưới đây là những công trình, tác
phẩm tiêu biểu đã nghiên cứu về vấn đề từ nhiều góc độ, nhiều khía cạnh khác nhau và
ở từng giai đoạn cụ thể.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiChính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 5
“Đất nước Việt Nam qua các đời” của Đào Duy Anh là một công trình nghiên
cứu lịch sử về cương vực, địa lý, hành chính Việt Nam qua các đời từ thời Văn Lang –
Âu Lạc cho đến thời Nhà Nguyễn. Trong công trình nghiên cứu của mình, tác giả đã
có phần nói về sự mở mang lãnh thổ vào Nam qua các đời Lý, Trần, Hồ, Lê. Đây là
một công trình nghiên cứu quan trọng, cung cấp những tư liệu quý về cương vực lãnh
thổ của nước ta qua các đời.
Cuốn “Việt sử xứ Đàng Trong” của Phan Khoang, là một công trình nghiên cứu
về vùng đất phía Nam của Đại Việt, về vương quốc Champa và quốc gia Chân Lạp, về
vùng đất Đàng Trong của các chúa Nguyễn. Tác giả đã dành một phần nói về cuộc
Nam tiến của Đại Việt từ thời Nguyễn Hoàng, công cuộc khai phá vùng đất Đàng
Trong, về quá trình chiếm đất Champa, lấn đất Thủy Chân Lạp, mở đất Gia Định, về
nhân vật Mạc Cửu và vùng đất Hà Tiên. Đây là một công trình cung cấp nhiều tư liệu
quý, quan trọng về một giai đoạn lịch sử nhiều biến động của nước ta.
“Xứ Đàng Trong năm 1621” của Critstophoro Borri cuốn ghi chép về Đàng
Trong trong thời gian Critstophoro Borri lưu trú tại đây (năm 1621). 12 chương của
cuốn sách tập hợp những ghi chép của Critstophoro Borri về quốc hiệu, vị trí và diện
tích, về khí hậu và những đặc tính của Đàng Trong, về đất đai, phong tục tập quán, đời
sống sinh hoạt của nhân dân… Những ghi chép của ông cung cấp tư liệu về tình hình
chính trị, lực lượng quân sự của các chúa Nguyễn, về việc buôn bán thương mại và cai
quản hành chính ở một số vùng. Các chương ghi chép về Đàng Trong năm 1621 của
Critstophoro Borri là tư liệu lịch sử quan trọng cho ta một cái nhìn tổng quát về mọi
mặt của xứ Đàng Trong. Trong Lời bạt của cuốn sách “Xứ Đàng Trong năm 1621”
của Critstophoro Borri, Sơn Nam cho rằng cuốn sách “…là tư liệu quý và quan trọng
với những chi tiết cụ thể giúp ta hiểu thêm về bối cảnh vùng Quảng Nam – Quy Nhơn,
về kinh tế thị trường đã tự phát hơn 50 năm trước khi cảng Cù Lao Phố hình thành ở
Biên Hòa”
“Quảng Nam qua các thời đại” của nhà văn Phan Du và Ban Tu thư của Đà
Nẵng là công trình nghiên cứu về tỉnh Quảng Nam từ khi còn là lãnh thổ của Chiêm
Thành đến khi trở thành một phần lãnh thổ của Đại Việt. Đây là một công trình nghiên
cứu cung cấp những tư liệu quan trọng về lịch sử hình thành và phát triển của Quảng
Nam, nhất là trong giai đoạn lịch sử quan trọng khi vua Lê Thánh Tông lập ra đạo thừa
tuyên Quảng Nam (1471), những chuyển biến, phát triển của vùng Thuận Hóa qua thời
kỳ các chúa Nguyễn, những sự kiện, biến cố lịch sử đã xảy ra trên vùng đất này.
Cuốn “Lịch Sử Champa” của giáo sư Lương Ninh là một công trình nghiên cứu
về lịch sử của nước Champa (hay Chiêm Thành), một quốc gia láng giềng ở phía Nam
của Đại Việt. Trong công trình của mình, tác giả trình bày về lịch sử nước Champa từ
lúc hình thành qua các giai đoạn phát triển, khủng hoảng (Chương 7), những mối quan
hệ bang giao, những cuộc xung đột, tranh giành lãnh thổ với nước láng giềng Đại Việt
và cuối cùng được sáp nhập vào lãnh thổ Đại Việt, người Chăm trở thành một dân tộc
thành phần của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
“Xứ Đàng Trong- Lịch sử kinh tế -xã hội Việt Nam thế kỷ 17 và 18”, Luận án
tiến sĩ tại Đại học Quốc gia Australia của LiTana là một công trình nghiên cứu có giáChính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 6
trị về vùng đất phía Nam của Đại Việt trong giai đoạn có nhiều biến động quan trọng.
Tác giả đi sâu vào nghiên cứu tình hình kinh tế, xã hội của Đàng Trong trong các thế
kỷ 17, 18. Đặc biệt trong chương I (Vùng Đất Mới), tác giả đã trình bày về địa thế,
cương vực, tư liệu về nước Champa sau năm 1471, cuộc Nam tiến của nhân dân Đại
Việt trước thời các chúa Nguyễn, về những người đi tiên phong mở cõi.
Gia Định Thành Thông Chí của Trịnh Hoài Đức là tập sách lịch sử-địa lý quý
giá tập hợp những ghi chép, nghiên cứu về cương vực, địa giới, quá trình khai hoang
phát triển của Trấn Gia Định từ buổi hoang sơ cho đến thời kỳ nhà Nguyễn. Những ghi
chép, nghiên cứu của Trịnh Hoài Đức cung cấp cho chúng ta những tư liệu về việc
khẩn hoang lập ấp, những chính sách cai quản và khai phá về vùng đất Biên Hòa, Mỹ
Tho, Hà Tiên, các tỉnh miền Tây Nam Bộ ngày nay… dưới thời các chúa Nguyễn và
thời kỳ đầu của vương triều Nguyễn.
Những ghi chép, nghiên cứu của Lê Qúy Đôn trong “Phủ biên tạp lục” cũng là
những tư liệu quý đối với việc nghiên cứu vấn đề. Trong quyển I, Lê Qúy Đôn đã trình
bày về lịch sử khẩn hoang, khai phá và khôi phục hai vùng đất Thuận Hóa và Quảng
Nam, cũng như về tổ chức bộ máy chính quyền, hệ thống thuế khóa, quan lại, binh
lính… ở hai vùng đất này dưới thời các chúa Nguyễn.
Tác phẩm “Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh với công cuộc khai sáng miền
Nam nước Việt cuối thế kỷ 17 ”của Như Hiên Nguyễn Ngọc Hiền, là công trình nghiên
cứu về thân thế và sự nghiệp của Nguyễn Hữu Cảnh cũng như những công lao của ông
trong công cuộc khai mở vùng đất phía Nam của Đại Việt trong thế kỉ 17. Các chương
3,4,5 là những chương quan trọng nói về Nguyễn Hữu Cảnh trong công cuộc “mở
mang miền Nam, bình định và an dân đất Champa” (chương 3), “kinh lược xứ Đồng
Nai”(chương 4) và “bình định vùng đất của Chân Lạp” (chương 5). Đây là công trình
nghiên cứu cung cấp những tư liệu quan trọng về một trong những nhân vật có công
lớn trong việc mở rộng lãnh thổ, khai phá vùng đất mới của Đại Việt.
Cuốn “Mạc Thị Gia Phả ” của Vũ Thế Dinh do Nguyễn Khắc Thuần dịch, cung
cấp tư liệu trong việc nghiên cứu vùng đất Hà Tiên và dòng họ Mạc, những người tiên
phong trong việc mở mang vùng đất cực Nam của tổ quốc. Đọc Mạc Thị Gia Phả,
chúng ta biết được những chính sách của họ Mạc trong việc quy tụ dân lưu tán mở đất
Hà Tiên như thế nào, chính sách cai trị và mở mang vùng đất mới; về niên đại của sự
kiện Mạc Cửu dâng đất Hà Tiên cho chúa Nguyễn, và thấy rõ được công lao của Mạc
Cửu và dòng họ Mạc đối với vùng đất Hà Tiên và sự nghiệp mở mang bờ cõi của các
chúa Nguyễn.
Bên cạnh đó còn phải kể tới các công trình nghiên cứu của nhiều tác giả về quá
trình mở rộng lãnh thổ của Đại Việt, nghiên cứu về vùng đất duyên hải Miền Trung và
vùng đất Nam Bộ được xuất bản trong hai tác phẩm: Duyên hải miền trung Đất và
Người (Nxb Tổng hợp Tp Hồ Chí Minh và Tạp chí Xưa và Nay) và tác phẩm Nam Bộ
Đất và Người (Tập 1,2,3,4,5) (Hội khoa học Lịch sử Tp Hồ Chí Minh).
Ngoài ra còn nhiều tác phẩm, công trình nghiên cứu có liên quan đến quá trình
mở rộng lãnh thổ về phía Nam của Đại Việt như “Góp phần tìm hiểu vùng đất Nam Bộ
các thế kỷ XVII, XVIII, XIX” và “Lịch sử khai khẩn vùng đất Nam Bộ” của Huỳnh Lứa;
“Lịch sử khẩn hoang miền Nam” và “Tìm hiểu đất Hậu Giang và lịch sử đất An
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiChính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 7
Giang”… của nhà văn Sơn Nam; “Vùng đất cổ miền Đông Nam bộ” của Vương Liêm,
Lược sử vùng đất Nam bộ của Vũ Minh Giang,…Nhiều tác phẩm, công trình biên
khảo, công trình nghiên cứu có giá trị đã cung cấp những tư liệu quan trọng và những
kiến giải khoa học cho việc tìm hiểu về quá trình mở rộng lãnh thổ về phía Nam của
Đại Việt.
3. Phạm vi nghiên cứu
Đây là một giai đoạn quan trọng của lịch sử nước ta, giai đoạn tiếp tục phát
triển của xã hội phong kiến Đại Việt. Nước ta bấy giờ là một quốc gia lớn mạnh trong
khu vực. Vấn đề được nghiên cứu trong khoảng thời gian từ thế kỉ XI đến thế kỉ
XVIII, trải qua các triều đại Lý, Trần, Hồ, Lê sơ, và đặc biệt là giai đoạn đất nước bị
chia cắt thành Đàng Trong và Đàng Ngoài. Nội dung nghiên cứu tập trung vào những
hoạt động và vai trò của nhà nước Đại Việt trong hai lĩnh vực là quân sự và ngoại giao,
gắn liền với việc mở rộng lãnh thổ của nước ta.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện đề tài này, tui đã vận dụng phương pháp lịch sử,
phương pháp logic, so sánh, đối chiếu các sự kiện, nội dung lịch sử, thực hiện sưu tầm,
phân loại tư liệu theo nội dung, lập phiếu nghiên cứu tư liệu, đối chiếu tư liệu với nhau
để rút ra những kết luận. Cuối cùng tiến hành ghép các phiếu nghiên cứu, chỉnh sửa
nội dung, toàn văn khóa luận.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận và Tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm 3 chương:
Chương 1. Chính quyền Đại Việt trong các thế kỷ XI-XVIII
1. Các chính sách chính trị - quân sự - ngoại giao
1.1. Thời Lý - Trần - Hồ (thế kỷ XI-XIV)
1.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV)
1.3. Thời kỳ Nam – Bắc phân tranh (thế kỷ XVI-XVIII)
2. Các chính sách kinh tế - văn hóa – xã hội
2.1. Thời Lý - Trần - Hồ (thế kỷ XI-XIV)
2.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV)
2.3. Thời kỳ Nam – Bắc phân tranh (thế kỷ XVI-XVIII)
Chương 2. Quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XV
1. Vùng đất phía nam của Đại Việt
1.1. Chiêm Thành
1.2. Thủy Chân Lạp
2. Hoạt động quân sự - ngoại giao của Đại Việt
2.1. Thời Lý – Trần – Hồ (thế kỷ XI-XIV)
2.2. Thời Lê sơ (thế kỷ XV)
3. Công cuộc di dân, khai khẩn đất đai và vai trò của nhà nước
Chương 3. Quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XVI-XVIII
1. Nguyễn Hàng và con đường về phương Nam
2. Hoạt động quân sự, ngoại giao của chính quyền Đàng Trong
3. Việc di dân, khai khẩn đất đai và vai trò của nhà nước
3.1. Chúa Nguyễn và vùng đất Thuận Quảng
3.2. Hôn nhân giữa vua Chân Lạp, vua Chăm Pa và công nương Đại Việt
3.3. Lương Văn Chánh và vùng đất Phú YênChính quyền Đại Việt và quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam trong các thế kỷ XI-XVIII
Khóa luận tốt nghiệp Trang 8
3.4. Chúa Nguyễn và trấn Thuận Thành
3.5. Nguyễn Hữu Cảnh và vùng đất Đồng Nai – Gia Định
3.6. Di dân người Hoa trên đất Nam Bộ
3.6.1. Mạc Cửu và vùng đất Hà Tiên
3.6.2. Trần Thượng Xuyên và vùng đất Cù Lao Phố
3.6.3. Dương Ngạn Địch và vùng đất Mỹ Tho
3.7. Quá trình đấu tranh giữ gìn và bảo vệ vùng đất mới
Tông giao ở lại làm nhiệm sở ở huyện Hy Giang. Ông đã mộ dân, khai khẩn ruộng đất
quy dân lập ấp, lập nên làng Thi Lai, nay thuộc huyện xã Duy Thành, huyện Duy
Xuyên, tỉnh Quảng Nam. Đến thời nhà Nguyễn ông đã được sắc phong là Tiền hiền Lê
đại lang dực bảo trung hưng linh phò chi thần. Hay như Bình Chiêm quận công Lê
Văn Cảnh, sau khi theo vua Lê đánh bại Chiêm Thành đã ở lại trấn thủ vùng Chiêm
Động. Ông đã có công khai khẩn đất hoang, mộ dân lập ấp, lập nên làng Mạc Xuyên,
sau gọi là Văn Xuyên, rồi Văn Ly. Nay thuộc xã Điện Quang, huyện Điện Bàn tỉnh
Quảng Nam74.
Thiêm sự chỉ huy Lê Viết Bang có công khai khẩn đất hoang, mộ dân lập ấp,
lập nên làng Bằng An, nay thuộc xã Điện An, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Đô
tri bình Chiêm Lê Tự Cường đã mộ dân lập nên xứ Bàu Tràm làng Thanh Quýt nay
thuộc xã Điện Thắng, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam. Đô tri bình Chiêm Lê Quốc
Chánh đã có công khai hoang vỡ hóa được hơn 300 mẫu đất tại huyện Đại
Lộc75…Như vậy, sau khi chiếm được các vùng đất của Chiêm Thành, vua Lê Thánh
Tông không những lập sáp nhập vào lãnh thổ Đại Việt lập nên thừa tuyên đạo thứ 13
là Quảng Nam, triều đình Lê sơ còn cử binh sĩ của mình ở lại, mộ dân tiến hành khai
hoang, lập ấp mới. Biến Quảng Nam nhanh chóng trở thành vùng đất phát triển trù
phú, với dân cư đông đúc và chủ yếu là dân Việt. Sự thiết lập bộ máy chính quyền cai
trị trên vùng đất mới càng khẳng định được chủ quyền của nước ta trên vùng đất cũ
của Champa.
Cùng với việc cho quân sĩ ở lại khai hoang vùng đất ở Quảng Nam ngày nay,
vua Lê Thánh Tông còn chiêu dân tới khai phá vùng đất Hoài Nhân (Bình Định ngày
nay), một vùng đồng bằng rộng rãi và trù phú hơn Quảng Nam. “Trong các đất đai mà
vua Lê Thánh Tông vừa mới thu hoạch, có miền Vijaya, vua đặt phủ Hoài Nhân, tức
Bình Định ngày nay, là vùng rộng rãi, có những đồng bằng phì nhiêu, có cửa biển lớn,
nên chắc hấp dẫn dân xa xôi hơn, như Nghệ An, vốn quên nghề ghe thuyền; họ đã
vượt biển di cư đến đó. Đời Lê còn những phần tử bắt buộc phải di cư vào nam, ấy là
những tù nhân bị kết án lưu. Bấy giờ trong ngũ hình, về lưu hình, có ba bậc: lưu cận
châu là lưu đi các xứ Nghệ An, Hà Hoa (tức Hà Tĩnh ngày nay); lưu ngoại châu là lưu
đi các xứ thuộc châu Bố Chính; lưu viễn châu là lưu đi các xứ thuộc châu Tân Bình.
Sau khi lấy được các đất từ Thăng Hoa trở vào, năm Hồng Đức thứ 5 (1474) vua
Thánh Tông sắc chỉ rằng tù xử tội lưu đi cận châu thì sung Vệ quân ở Tư nghĩa, đi
viễn châu thì sung Vệ quân ở Hoài Nhân, tội nhân được tha tội chết cũng sung vệ quân
Hoài Nhân(76)”.
Những chính sách dưới triều vua Lê Thánh Tông đối với việc khai khẩn vùng
đất cũ của Champa đã có tác dụng làm cho những lưu dân người Việt có điều kiện xây
dựng cuộc sống ổn định trên vùng đất mới. Những thành quả mà đạt được trong công
cuộc khẩn hoang vùng đất Thuận Quảng có vai trò quan trọng của nhà nước phong
kiến. Chủ trương khai hoang, mở rộng diện tích canh tác của nhà nước đã được nhân
dân hưởng ứng. Nhiều xóm làng ở vùng ven biển Sơn Nam, Thanh Hóa, Nghệ An đã
ra đời. Vua Lê Thánh Tông còn quyết định thành lập các sở đồn điền với mục đích
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Tags: mở rộng bờ cõi phía nam của chúa nguyễn, nhân vật nguyễn hữu cảnh và công lao của ông đối với vùng đất phía nam và tỉnh an giang, ai là người mở rộng lãnh thổ về phía nam vào thế kỉ xvi-xviii, lãnh thổ đại việt thế kỉ 18, quan hệ việt nam - Chân Lạp thế kỷ XV-XVIII, Qúa trình khai hoang xác lập chủ quyền lãnh thổ đầu thế kỉ XV đến XVIII, vai trò của Nguyễn Hoàng đối với công cuộc khẩn hoang ở Đàng Trong, Lược đồ lãnh thổ Đại Việt cuối thế kỉ XVIII, công cuộc mở rộng lãnh thổ pphias nam của đại việt ở thế kỉ xvi, tạp chí nghiên cứu Các hình thức, quá trình khai hoang từ thế kỉ XI - XVI pdf, ai là người mở rộng lãnh thổ về phía bắc, công cuộc mở rộng lãnh thổ về phía nam của đại việt ở thế kỉ 17 gắn liền với nhân vật nào, Công cuộc mở rộng lãnh thổ về phía Nam của Đại Việt ở thế kỉ XVI gắn liền với nhân vật nào ?\, công cuộc mở rộng lãnh thổ về phía nam gắn liền với, QUÁ TRÌNH MỞ RỘNG BỜ CÕI XUỐNG PHÍA NAM CỦA CÁC ĐỜI CHÚA NGUYỄN (1558-1757), 1.2. Lịch sử hình thành nhà nước Đại Việt, công trình nghiên cứu về văn hóa đại việt, quá trình khai phá vùng đất phía nam của chúa nguyễn, Đánh giá công cuộc khai phá, xác lập chủ quyền của Việt Nam ở vùng đất phía Nam trong các thế kỉ XVI – XVIII, Bài thu hoạch đánh giá Công cuộc khai phá, xác lập chủ quyền của Việt Nam ở vùng đất phía nam trong các thế kỉ XVI - XVIII, ý nghĩa công cuộc khai phá, xác lập chủ quyền của Việt Nam ở vùng đất phía Nam trong các thế kỉ XVI – XVIII, Bài thu hoạch Đanh giá công cuộc khai phá xá lập chủ quyền của việt nam trong các thế kỷ XVI-XVIII, Khái quát quá trình mở cõi của Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII\, Công cuộc mở rộng lãnh thổ xuống phía Nam của Đại Việt từ thế kỉ X-XV, lịch sử khai phá vùng đất duyên hải miền trung, nhà trần và việc mở rộng lãnh thổ, trình bày quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam lịch sử, quá trình mở rộng lãnh thổ đại việt về phía nam.pdf, quá trình mở rộng lãnh thổ về phía nam
Last edited by a moderator:
