Dầu ngày càng nhẹ hơn
Ngọc Lan
Thứ Sáu, 14/11/2014, 09:48 (GMT+7)
Dự toán thu ngân sách từ dầu thô năm nay là 85.200 tỉ đồng, trên cơ sở sản lượng dự kiến là 14,32 triệu tấn, giá bán 98 đô la/thùng. Ảnh: TRIỆU TRÙNG ĐIỆP
(TBKTSG) - Đầu tuần này, Quốc hội đã thông qua chỉ tiêu kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách năm 2015. Theo đó, giá dầu dự toán vào khoảng 100 đô la Mỹ/thùng dù giá dầu thô đã giảm mạnh từ cuối tháng 8 đến nay.
Ngân sách năm nay sẽ an toàn
Câu chuyện giá dầu thô giảm từ cuối tháng 8 đến nay là nỗi lo của các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ trên thế giới, nhưng Việt Nam thì chưa dù nước ta cũng là một nước xuất khẩu dầu thô. Doanh thu xuất bán dầu thô những năm gần đây của nước ta đều xấp xỉ trên dưới 10 tỉ đô la Mỹ/năm.
Tính đến năm 2014, tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) có sáu năm liên tiếp thực hiện vượt mức kế hoạch sản lượng khai thác, xuất khẩu và thu nộp ngân sách mà Chính phủ giao. Trong chín tháng đầu năm nay, giá bán dầu thô của Việt Nam vẫn cao hơn dự toán được thông qua từ cuối năm 2013.
Dự toán thu ngân sách từ dầu thô năm nay là 85.200 tỉ đồng, trên cơ sở sản lượng dự kiến là 14,32 triệu tấn, giá bán 98 đô la/thùng. Theo quy định, 75% số tiền lãi dầu khí nước chủ nhà được chia sẽ được nộp vào ngân sách.
Mới qua chín tháng mà PVN đã gần chạm đích kế hoạch năm. Bởi với giá thanh toán bình quân đạt 112,4 đô la/thùng, tăng 14,4 đô/thùng so với giá dự toán, với sản lượng dầu thanh toán đạt 11,28 triệu tấn, PVN đã thu về ngân sách xấp xỉ 80.000 tỉ đồng, bằng 93,6% dự toán. Nếu tính cả quí cuối cùng của năm nay, con số 5.200 tỉ còn lại nộp ngân sách không là vấn đề.
Chưa tính đến việc giảm chỉ tiêu
Bên hành lang Quốc hội cuối tuần trước, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng có cho biết rằng cho dù giá dầu đã “rơi” như thế nhưng chưa tính đến chuyện giảm các chỉ tiêu. Bộ này và PVN đã lên các kịch bản ứng phó với các diễn biến giá dầu. Ví dụ tăng cường dự trữ dầu thô (năm 2014 đã hoàn thành việc gia tăng trữ lượng 50-55 triệu tấn dầu quy đổi); điều chỉnh giảm kế hoạch khai thác cho phù hợp với tình hình.
Việc sớm “khóa sổ” kế hoạch năm 2014 dường như đã trở thành thông lệ với PVN từ nhiều năm nay. Trong sáu tháng đầu năm 2014, giá dầu thô trên thế giới luôn duy trì ở mức cao, với biên độ dao động hẹp. Chỉ từ cuối tháng 8 đến nay, giá dầu thô mới giảm, khoảng 5-7 đô la/thùng/tháng.
Ví dụ, giá dầu trung bình chín tháng đầu năm 2014 là 111 đô la Mỹ/thùng, chỉ giảm khoảng 1 đô la/thùng so với mức giá trung bình chín tháng đầu năm 2013. Với mức giá này, ngân sách sẽ có số thu vượt dự toán an toàn, ở mức cao và lợi nhuận của PVN cũng vượt kế hoạch.
Sự an toàn mà PVN và ngân sách có được trong năm nay, bất chấp giá dầu thô trên thế giới đang trên đà giảm mạnh hơn 20% tính từ cuối tháng 8 đến nay, còn một nguyên nhân khác nữa. Đó là nhờ việc dự toán khoản thu từ dầu thô hàng năm thường xuyên thấp hơn nhiều so với mức thực tế.
Ví dụ, năm 2008, thu ngân sách vượt dự toán đến 33% chủ yếu từ tăng thu dầu thô thêm 24.000 tỉ đồng, tương ứng mức vượt thu 36,6%. Năm 2010, tình trạng vượt thu ngân sách từ dầu thô tiếp tục làm đẹp báo cáo tình hình thu ngân sách. Theo quyết toán năm 2010, số thu cân đối ngân sách vượt đến 27,5% và thu từ dầu thô thêm 66.300 tỉ đồng. hay như năm 2011, mức vượt thu lên đến 44,3%.
Dẫu biết giữa dự báo và thực tế là một khoảng cách, song khoảng cách đó lên đến vài chục phần trăm trong nhiều năm, thậm chí là gần non nửa mức thu ngân sách một năm của một quốc gia như mức vượt thu năm 2011 thì các dự báo trước đó thực ra là rất nguy hiểm cho vấn đề cân đối ngân sách, ảnh hưởng đến các cân đối vĩ mô.
Thử đặt tình huống ngược lại, nếu không phải là vượt thu vài chục phần trăm mà là hụt thu thì chỉ cần hụt từ 10% ngân sách so với dự toán, các cân đối vĩ mô, an sinh xã hội sẽ bị ảnh hưởng thế nào. Các cân đối lớn của Việt Nam từ nhiều năm nay luôn nhìn vào các mũi khoan đầy, vơi của ngành dầu khí. Và bối cảnh kinh tế năm tới cũng không là ngoại lệ.
Mối lo đang lớn dần
Không phải là PVN, Bộ Công Thương và Bộ Tài chính không nhìn thấy các mối nguy từ việc giá dầu thô giảm mạnh và cũng không phải các cơ quan quản lý “ngủ yên” với mức vượt dự toán năm nay. Song, với những gì đang diễn ra, việc thông báo đến những địa chỉ cần, việc tính toán lại các cân đối vĩ mô vẫn diễn ra rất chậm. Bức tranh ngân sách năm tới, vì thế vẫn có quá nhiều “vị ngọt” từ dầu thô.
Báo cáo của Bộ Tài chính trước Quốc hội ngay từ ngày khai mạc kỳ họp thứ 8 (20-10) cho biết, dự toán thu dầu thô năm 2015 sẽ đạt 93.000 tỉ đồng, trên cơ sở sản lượng khai thác dự kiến đạt 14,74 triệu tấn, thấp hơn 0,48 triệu tấn so với năm 2014. Giá bình quân dự kiến đạt khoảng 100 đô la/thùng.
Dự toán này được đưa ra trên cơ sở các báo cáo của PVN gửi Chính phủ từ trung tuần tháng 8. Và từ tháng 8 đến nay, giá dầu thô liên tục lao dốc, có thời điểm như những ngày đầu tháng 11 đã rơi xuống mức thấp nhất trong vòng năm năm qua. Các dự toán trên cơ sở đó nay đã không còn chính xác.
Liệu rằng, Quốc hội và Chính phủ đã chuẩn bị những giải pháp bổ sung gì cho việc cân đối ngân sách trong bối cảnh giá dầu vẫn tiếp tục giảm trong năm tới