Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
Lời mở đầu
Công ty hợp danh (CTHD) là một loại hình doanh nghiệp có từ lâu trong lịch sử loài người. Tuy nhiên, loại hình này mới chỉ được ghi nhận trong pháp luật của Việt Nam chưa lâu. Lần đầu tiên loại hình doanh nghiệp này được ghi nhận là ở Luật Doanh nghiệp năm 1999. Ban đầu mới chỉ là những quy định mang tính chất sơ khai, chưa rõ nét nhưng đến Luật Doanh nghiệp 2005, những quy định đó đã được cụ thể hóa, đưa công ty hợp danh trở thành một trong những lựa chọn của các nhà đầu tư khi bỏ vốn thành lập doanh nghiệp để kinh doanh, đã phát huy hiệu lực và có tác động tích cực đến đời sống xã hội, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế của nước ta. Với sự ra đời thay thế cho Luật Doanh nghiệp 1999, Luật Doanh nghiệp 2005 quy định về công ty hợp danh có nhiều nội dung cần được nghiên cứu ở góc độ lý luận.
Nội dung
I. Sự ra đời của công ty hợp danh và quy định pháp luật hiện hành
Tại Việt Nam loại hình công ty hợp danh ra đời muộn do điều kiện kinh tế, lịch sử, xã hội…Vốn là 1 nước trọng về nông nghiệp nên trước kia không coi trọng hoạt động thương mại và sau đó lại trải qua một thời gian dài thực hiện kinh tế tập thể. Cuối thế kỷ XIX, Pháp áp dụng 3 Bộ Luật: Dân Luật Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ vào Việt Nam cho nên xuất hiện các hình thức Doanh Nghiệp tư nhân, công ty Trách nhiệm hữu hạn và hình thức, khái niệm CTHD đã bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam với hình thức Hội buôn. Năm 1954, trước Nghị quyết Đại hội lần VI của Đảng, miền Bắc tiến hành công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa, thực hiện nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung lấy kinh tế quốc doanh làm chủ đạo thì các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh không được thừa nhận. Pháp luật về công ty nói chung và CTHD nói riêng thời kỳ này không tồn tại, Nhà nước cũng chưa có những định hướng về lĩnh vực này. Ở Miền Nam, trước 1975, loại hình CTHD được ghi nhận trong Bộ Luật Thương Mại, cơ bản giống những quy định của Pháp luật Pháp. Đến thời kỳ đổi mới, xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần đến Nghị quyết lần VI của Đảng và Nghị quyết Hội nghị lần 2 của BCH TW Đảng công nhận sự tồn tại của các thành phần kinh tế cá thể và tư doanh trong cơ cấu nền kinh tế quốc dân đã cho ra đời Luật công ty 1990, Luật doanh nghiệp tư nhân và Luật doanh nghiệp 1999. Từ 4 điều luật cũ kỹ của Luật doanh nghiệp 1999 (ban đầu là 12 điều trong Dự thảo nhưng đã bị loại bỏ gần hết khi đưa ra Quốc hội thông qua, cũng bởi hình thức của nó quá mới mẻ) đến Luật doanh nghiệp 2005 với 11 điều, hi vọng cung cấp cho giới thương nhân thêm một mô hình để lựa chọn cho phù hợp với ý tưởng kinh doanh của họ.
Nhìn ở khía cạnh nhất định, việc pháp luật ghi nhận công ty hợp danh là một chủ thể kinh doanh có nghĩa là đã làm tăng màu sắc cho môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Các nhà kinh doanh có thể lựa chọn mô hình doanh nghiệp này để đầu tư với mức vừa và nhỏ, đảm bảo được sự thân quen tín nghĩa. Nhưng ở một khía cạnh khác, hạn chế của mô hình kinh doanh này lại là một khó khăn đối với các nhà đầu tư kinh doanh. Sở dĩ, khả năng huy động vốn của công ty hợp danh do không được phát hành bất cứ một loại chứng khoán nào. Bên cạnh đó, các quy định pháp luật về công ty hợp danh gây nên sự mâu thuẫn trong việc áp dụng vào thực tế đã khiến cho các nhà đầu tư e ngại khi quyết định lựa chọn mô hình này. Theo thống kê của Tổng cục thống kê về điều tra số lượng doanh nghiệp qua các năm từ 2000 – 2008 thì mô hình công ty hợp danh chỉ tăng từ 4 đến 67 . Đây là một con số quá nhỏ trong sự tăng trưởng nền kinh tế Việt Nam hiện nay. Dựa vào những con số này, để tìm hiểu nguyên nhân do đâu mà công ty hợp danh không được “ưa chuộng” thì cần căn cứ vào quy định của pháp luật hiện hành có điểm gì được hay chưa được, nhằm hoàn thiện pháp luật về công ty hợp danh ở nước ta.
II. Một số đặc điểm của công ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp 2005
1. Các quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 về công ty hợp danh
Theo Điều 130 Luật doanh nghiệp 2005 thì công ty hợp danh là doanh nghiệp, trong đó:
- Phải có ít nhất 2 thành viên là chủ sỡ hữu chung của công ty, cùng nhau kinh doanh dưới một tên chung (gọi là thành viên hợp danh), ngoài các thành viên có thể có thành viên góp vốn.
- Thành viên hợp danh (TVHD) phải là cá nhân chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ công ty.
- Thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty.
- CTHD có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (ĐKKD).
- Trong quá trình hoạt động, CTHD không được phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào.
Như vậy, nếu căn cứ vào những đặc điểm trên thì CTHD theo Luật DN có thể được chia ra làm 2 loại. Loại 1 là loại chỉ gồm những thành viên hợp danh. Loại 2 là công ty có cả TVHD và thành viên góp vốn (TVGV), loại này các nước gọi là công ti hợp vốn đơn giản (hợp danh hữu hạn) và cũng là một loại hình của công ty đối nhân. Nhưng 2 “loại” này lại được quy định chung vào với nhau, không tách bạch. Điều này thực sự không hợp lý vì 2 loại này tuy gần như hoàn toàn giống nhau về quy chế pháp lý nhưng trong thực tế sẽ phát sinh những điểm không thỏa đáng, nhất là trong việc giải thể của công ty. Điều này đã chứng tỏ sự cứng nhắc của pháp luật hiện hành. Bên cạnh đó, theo pháp luật hầu hết các nước thì hợp danh đơn giản chỉ là một nhóm người, một hội, không phải là loại hình công ty như quy định của Việt Nam (ví dụ như ở Trung Quốc, nước này tách bạch giữa partnership và company/corporation; Luật công ty ngày 27/10/2005 chỉ điều chỉnh công ty TNHH và Công ty CP; quy định về hợp danh được điều chỉnh bởi các nguyên tắc của dân luật và quyền giải thích của tòa án). Ngoài ra các nước khác như pháp luật theo truyền thống Châu Âu - lục địa còn có loại hình hợp danh cổ phần.
2. Những ưu điểm cơ bản về công ty hợp danh trong đối với kinh tế thị trường Việt Nam hiện nay
Thứ nhất, công ty hợp danh theo pháp luật Việt Nam có thể kết hợp cả hai loại chế độ trách nhiệm, trách nhiệm vô hạn cho những thành viên hợp danh và chế độ hữu hạn cho những thành viên góp vốn. Vì thế, nó vừa có khả năng thu hút vốn đầu tư của những nhà đầu tư cần tìm kiếm một cách thức an toàn trong kinh doanh (đó là trách nhiệm hữu hạn), lại vừa có thể dễ dàng thu hút được khách hàng khi tham gia quan hệ với công ty này, bởi lẽ hoạt động của công ty này được đảm bảo bởi chế độ vô hạn của một số thành viên hợp danh. Chế độ chịu trách nhiệm vô hạn không chỉ tạo ra sự tin tưởng cho khách hàng mà tạo ra vô số thuận lợi rất cần thiết trong quá trình kinh doanh. VD: với uy tín của một thành viên hợp danh, công ty có thể dễ dàng được các ngân hàng, các đối tượng khác cho vay vốn, hoãn nợ, khoanh nợ. Cũng có thể nói, chế độ chịu trách nhiệm vô hạn đã tạo ra sự an toàn pháp lý cho khách hàng và chính vì vậy, họ yên tâm và thích thú khi quan hệ với công ty hợp danh. Như vậy, cơ hội phát triển công ty hợp danh với khả năng thu hút vốn là rất dễ dàng, đồng thời tạo ra cơ hội cạnh tranh trên thương trường bằng chính trách nhiệm vô hạn của các thành viên cũng đóng góp đáng kể cho sự phát triển của công ty hợp danh.
Thứ hai, công ty hợp danh là loại hình công ty duy nhất đáp ứng được nguyện vọng của hai đối tượng liên kết trong công ty. Đối tượng đầu tiên là những người có chuên môn, nghiệp vụ, có khả năng đứng ra điều hành việc kinh doanh nhưng lại thiếu vốn, hay không có vốn. Những người này chỉ cần chấp nhận một chế độ trách nhiệm vô hạn là họ hoàn toàn có thể trở thành các thành viên hợp danh của công ty. Đối tượng tiếp theo là các nhà đầu tư có vốn, nhưng lại rụt rè trong kinh doanh và không có khả năng điều hành kinh doanh. Những người này vẫn có thể trở thành thành viên góp vốn của công ty hợp danh, chịu rủi ro duy nhất trên phần vốn cam kết góp vào công ty, nếu họ chấp nhận không có quyền tham gia quản lý, điều hành công ty.
Thứ ba, công ty hợp danh được thành lập dựa trên cơ sở chủ yếu là sự liên kết của những người có quan hệ quen biết nhau, có cùng chí hướng, có cùng một ham mê nghề nghiệp và thông thường các bên liên kết có những hiểu biết khá đầy đủ về nhau. Vì thế một khi liên kết lại, họ có thể dựa vào nhau để phát huy hết thế mạnh của từng thành viên trong một nỗ lực chung là nhằm phát triển công ty. Hơn nữa, công ty hợp danh Việt Nam là do các thành viên hợp danh trực tiếp điều hành, quản lý mà những thành viên này lại là những người chịu trách nhiệm vô hạn (bằng toàn bộ tài sản có của mình) trước các khoản nợ công ty. Chính vì thế, tuy xét ở góc độ khách quan thì tư cách thành viên hợp danh có vẻ mang lại nhiều rủi ro, nhưng xét góc độ chủ quan thì chính vì ý thức được về trách nhiệm vô hạn của mình mà mỗi thành viên hợp danh đều làm mọi cách để giảm thiểu rủi ro cho chính mình trong quá trình điều hành công ty. Đó cũng là việc các thành viên hợp danh cũng nhau tìm ra phương án kinh doanh tốt nhất và luôn đặt lợi ích chung nhất của công ty lên hàng đầu. Đây là một ưu điểm khó có loại hình công ty đối vốn nào có được.
Thứ tư, cũng chính xuất phát từ quyền quản lý tuyệt đối được trao cho các thành viên hợp danh mà việc tổ chức bộ máy trong công ty hợp danh rất gọn nhẹ, không phức tạp, không có sự phân hóa quyền quản lý dựa trên tỉ lệ đa vốn của bất cứ thành viên nào. Một khi đã trở thành thành viên hợp danh của công ty hợp danh thì pháp luật không cần biết thành viên nào đóng góp vào công ty số vốn nhiều hơn, mà tất cả các thành viên hợp danh đều có quyền ngang nhau trong quản lý. Các thành viên hợp danh lúc này có sự phân công nhau điều hành và trực tiếp quản lý, thực hiện các hoạt động kinh doanh của công ty, pháp luật cũng không can thiệp và việc bộ máy quản lý phải được tổ chức như thế nào, vận hành ra sao như đối với các công ty đối vốn khác. Tránh được sự can thiệp này từ phía nhà nước, các công ty hợp danh trở nên linh hoạt hơn, tự chủ hơn và phù hợp hơn với những cơ hội kinh doanh ngày càng khắt khe của nền kinh tế thị trường. Mặt khác, sự phát triển của công ty hợp danh phụ thuộc nhiều vào sự sáng tạo trong kinh doanh của các thành viên hợp danh, vì thế, mô hình công ty hợp danh phát huy được những tiềm lực to lớn về trí tuệ con người trong kinh doanh.
Thứ năm, công ty hợp danh là mô hình kinh doanh phù hợp với đặc điểm tâm lý, truyền thống kinh doanh của người Á Đông nói chung và Việt Nam nói riêng- đó là việc kinh doanh dựa trên cơ sở liên kết theo kiểu “phường hội”, “làng xã” dựa vào dòng họ, huyết thống là chủ yếu thì các loại hình kinh doanh vừa và nhỏ là rất phù hợp. Chúng ta cần khuyến khích và tạo ra những điều kiện thuận lợi cho loại hình này phát triển.
III. Các quy định vấn đề pháp lý cơ bản đối với công ty hợp danh
1. Thành lập công ty hợp danh và vấn đề tư cách pháp nhân
1.1. Thành lập công ty
CTHD được thành lập và là một pháp nhân độc lập sau khi được cấp giấy chứng nhận ĐKKD (Khoản 2 Điều 130 Luật DN 2005). Luật Việt Nam nhấn mạnh ý nghĩa của hành vi ĐKKD. Mặc dù vậy, thỏa thuận thành lập hợp danh cũng rất quan trọng theo pháp luật Việt Nam. Nội dung các thỏa thuận này được ghi nhận trong điều lệ công ti hợp danh và giấy đề nghị ĐKKD (điều 17, 21, 22 Luật DN). 16 nội dung chính của bản điều lệ, dựa vào đó các sáng lập viên CTHD có thể thỏa thuận chi tiết phù hợp với từng dự án cụ thể (điều 22 - LDN). Ngoài các quy định của LDN, các quy định chung từ điều 388 đến điều 411 của Bộ Luật dân sự (BLDS) 2005 vẫn có thể được dẫn chiếu để xem xét hiệu lực của thỏa thuận hợp danh, việc tuân thủ các nghĩa vụ đã cam kết của các thành viên cũng như trách nhiệm pháp lí nếu có vi phạm. Ngoài ra các thành viên hợp danh cần có chứng chỉ hành nghề (ví dụ thẻ luật sư, thẻ kiểm toán viên) đối với những dịch vụ cần có chứng chỉ và các điều kiện hành nghề khác theo quy định của pháp luật chuyên ngành (khoản 5, điều 17 LDN). Hồ sơ, thủ tục thành lập CTHD được quy định trong Luật DN và Nghị định 88/2006 của Chính Phủ về ĐKKD .
1.2. Tư cách pháp nhân của công ty hợp danh
Việc quy định tư cách pháp nhân cho một tổ chức hay đúng hơn là việc hình thành khái niệm pháp nhân đem lại nhiều lợi ích theo ý kiến của Giáo sư Jean Claude Ricci :
Thứ nhất, việc hình thành pháp nhân làm cho đời sống pháp luật được đơn giản hóa. Pháp nhân cho phép đơn giản hóa pháp luật..
Thứ hai, việc hình thành pháp nhân làm cho đời sống pháp luật được ổn định lâu dài. Thời gian tồn tại của một pháp nhân thường dài hơn cuộc sống của một con người. Và hoạt động của pháp nhân có thể kéo dài, thậm chí rất dài. Pháp nhân không bị ảnh hưởng bởi những biến cố xảy ra đối với thành viên của nó.
Nếu đối chiếu bản chất của loại hình công ty hợp danh vào hai lợi ích được dẫn ra trên, thì có thể thấy sự không phù hợp cơ bản khi quy định công ty hợp danh có tư cách pháp nhân.Đối chiếu với lợi ích thứ nhất, công ty hợp danh không cần đến tư cách pháp nhân để làm đơn giản hóa pháp luật. Bản chất của các quy định của công ty hợp danh là tôn trọng tính thỏa thuận giữa các thành viên hợp danh và các nguyên tắc về đại diện. Số lượng thành viên hợp danh trong công ty hợp danh rất ít. Đặc biệt, theo quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2005, mô hình công ty hợp danh ở Việt Nam là mô hình đóng kín giữa những mối quan hệ có thể tin tưởng lẫn nhau. Một thành viên có quyền thay mặt cho các thành viên còn lại trong việc ký kết giao dịch với bên thứ ba mà không gặp trở ngại nào. Đối chiếu với lợi ích thứ hai, khác với các loại hình công ty cổ phần hay công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh trong trường hợp gặp sự cố đối với thành viên hợp danh thì có thể chấm dứt sự tồn tại của nó. Chẳng hạn, nếu công ty hợp danh chỉ có hai thành viên hợp danh mà một người đột ngột qua đời thì công ty hợp danh đứng trước nguy cơ giải thế rất cao nếu thành viên còn lại không tìm được người để tiếp tục hợp danh.
Tư cách pháp nhân của công ty hợp danh nhìn từ lợi ích của thành viên hợp danh. Xét từ góc độ lợi ích của thành viên hợp danh, thì sự tồn tại của tư cách pháp nhân của công ty hợp danh và chế độ chịu trách nhiệm vô hạn không mang lại lợi ích lớn. Ở hầu hết các nước, do việc xác định hợp danh là sự liên kết của hai hay nhiều người cùng hùn vốn, tạo tài sản chung, chia sẻ quyền điều hành, cùng chịu lỗ hưởng lãi nên pháp luật đề cao sự thỏa thuận, không bắt buộc phải đăng ký kinh doanh. Với điều kiện như vậy, pháp luật nhiều nước không đánh thuế thu nhập đối với công ty hợp danh, từng thành viên chịu thuế với phần thu nhập cá nhân của riêng mình. Lợi ích của những cá nhân tham gia vào hợp danh thông thường là những cá nhân này sẽ không phải chịu thuế hai lần. Khác với loại hình hợp danh ở các nước khác, công ty hợp danh ở Việt Nam do có tư cách pháp nhân nên đương nhiên phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. Khoản lợi nhuận sau thuế chia cho thành viên hợp danh có thể sẽ bị đánh thuế một lần nữa. Lợi ích của các thành viên rõ ràng là bị ảnh hưởng lớn, trong khi họ đồng thời phải chịu chế độ trách nhiệm vô hạn về các nghĩa vụ của công ty. Cũng vì các lý do đó, mà công ty hợp danh theo luật Việt Nam là mô hình kém hấp dẫn nhà đầu tư. Điều đó thể hiện qua các con số thống kế trên thực tế về số lượng của các doanh nghiệp theo loại hình này quá ít ỏi so với số lượng các doanh nghiệp thuộc các loại hình khác.
Thiết nghĩ, pháp luật nước ta cần tham khảo thêm pháp luật một số nước có bề dày kinh nghiệm trong lĩnh vực này, để có quy định hợp lý hơn về công ty hợp danh, tạo điều kiện cho giới doanh nhân có thêm một mô hình doanh nghiệp để lựa chọn cho phù hợp với ý tưởng kinh doanh của mình.
2. Thành viên công ty hợp danh
Về thành viên hợp danh, luật quy định bắt buộc phải có ít nhất hai thành viên hợp danh. Thành viên hợp danh phải là cá nhan có trình độ chuyên môn và uy tín nghề nghiệp và chịu trách nhiệm vô hạn đối với các nghĩa vụ của công ty. Như vậy, về cơ bản thành viên sáng lập phải là thành viên hợp danh. Trình độ chuyên môn và uy tín nghề nghiệp của thành viên hợp danh được pháp luật đòi hỏi ở mức độ khác nhau, tùy thuộc vào ngành nghề kinh doanh của công ty. Luật quy định có 2 loại thành viên. Nếu ở loại hình công ty hợp danh mà thuần túy chỉ là thành viên hợp danh thì trong suốt quá trình tồn tại của mình, công ty phải có số lượng thành viên tối thiểu là hai thành viên hợp danh (bắt buộc phải là cá nhân). Còn loại hình công ty hợp danh có cả thành viên góp vốn thì trong suốt quá trình tồn tại số lượng thành viên tối thiểu phải là ba (hai thành viên hợp danh và một thành viên góp vốn). Luật không khống chế số lượng thành viên tối đa trong công ty như những loại hình công ty khác. Tuy vậy, việc quy định số thành viên tối thiểu phải là hai thành viên, xét về mặt thực tiễn cũng như lý luận cũng là một vấn đề cần xem xét lại, bên cạnh đó, xuất phát từ loại hình này là dạng đặc trưng của công ty đối nhân, nếu yếu tố về nhân thân, sự quen biết, hiều rõ về nhau là quan trọng hơn cả cho nên một số ngành nghề nhất định luật pháp của một số nước quy định số lượng thành viên tối đa. Xét cho cùng, số lượng thành viên là bao nhiêu còn tùy thuộc vào ý chí của các thành viên này, sự liên kết, hợp lại của họ dựa trên cơ sở quen biết nhau, do vậy, cũng tùy theo mô hình kinh doanh mà họ hướng tới việc thành lập công ty, không ngoài mục đích tương trợ lẫn nhau, cùng tiến hành hoạt động thương mại, cùng tìm kiếm lợi nhuận để chia cho nên hơn ai hết họ tự sẽ biết được công ty cần có số lượng thành viên bao nhiêu là đủ, kể cả thành viên góp vốn và số lượng vốn. Song vấn đề đặt ra “đối nhân” của công ty còn không? Số lượng quá nhiều, sự tìm hiểu giữa các thành viên là khó khăn, sự tham gia của nhiều người sẽ làm cho công ty phải có một quy chế tổ chức chặt chẽ, điều này xem ra không phù hợp với sự quen biết, tin tường của các thành viên công ty. Bên cạnh đó, do điều kiện kinh tế của nước ta, việc quy định giới hạn tối đa bao nhiêu thành viên là phù hợp cần cân nhắc ở nhiều góc độ. Cần xem xét tới vấn đề: trường hợp thành viên công ty nếu có khả năng đầu tư vốn lớn thì chỉ cần ít người, thậm chí chỉ cần một người họ cũng có thể đáp ứng được nhu cầu kinh doanh. Nhưng cũng có người có ít vốn nên cần có rất nhiều người mới có thể đáp ứng được nhu cầu về vốn để đầu tư kinh doanh. Riêng thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi số vốn đã góp ở công ty.
2.1. Thành viên hợp danh
Bắt buộc phải có thành viên hợp danh (ít nhất hai thành viên). Thành viên hợp danh phải là cá nhân, có trình độ chuyên môn và uy tín nghề nghiệp và chịu trách nhiệm vô hạn đối với các nghĩa vụ của công ty. Trách nhiệm tài sản của các thành viên hợp danh đối với các nghĩa vụ của công ty là trách nhiệm vô hạn và liên đới. Chủ nợ có quyền yêu cầu bất cứ thành viên hợp danh nào phải thanh toán các khoản nợ của công ty đối với chủ nợ. Mặt khác, các thành viên hợp danh phải bẳng toàn bộ tài sản của mình chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ của công ty. Thành viên hợp danh là những người quyết định sự tồn tại và phát triển của công ty về mặt pháp lý và thực tế. Trong quá trình hoạt động các thành viên hợp danh được hưởng những quyền cơ bản, quan trọng của thành viên công ty (quyền quản lý, biểu quyết, thông qua điều lệ) đồng thời phải thực hiện những nghĩa vụ tương xứng để bảo vệ quyền lợi của công ty và những người liên quan. Trong quá trình hoạt động, công ty hợp danh có quyền tiếp nhận thêm thành viên hợp danh. Việc tiếp nhận thêm thành viên hợp danh phải được tất cả các thành viên hợp danh trong công ty đồng ý, trừ trường hợp điều lệ có quy định về các nghĩa vụ phát sinh sau khi đăng ký thành viên đó với cơ quan, đăng ký kinh doanh.
Luật Doanh nghiệp 2005 đã kế thừa nhiều điểm của luật công ty và luật doanh nghiệp tư nhân và Luật năm 1999, đồng thời thế hiện bước phát triển mới của pháp luật về công ty ở Việt Nam. Điều đó thể hiện qua ưu điểm: Các quy định tạo sự bình đẳng về địa vị pháp lý của các loại hinh doanh nghiệp tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư phát huy được hết khả năng, trình độ, sự năng động sáng tạo, đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh và kiểm soát độc quyền có hiệu quả. Tuy nhiên, khi áp dụng vào thực tiễn xem ra một số quy định chưa thật sự đáp ứng được những mong mỏi của nhà đầu tư, có nhiều vấn đề chưa thật rõ ràng. Từ khi luật có hiệu quả thì con số mà các nhà đầu tư xin thành lập công ty hợp danh vẫn là con số ít ỏi, qua đó, để hoàn thiện cần có một số kiến nghị sau:
1. Phân chia rõ hai loại công ty
Đó là: Hợp danh thông thường và Hợp danh hữu hạn. Hiện nay chỉ có 1 quy định duy nhất về CTHD nên 2 loại này về cơ bản chỉ được ghi nhận trong 1 định nghĩa. Điều này dẫn đến 1 số khó khăn nhất định khi xem xét các trường hợp giải thể bắt buộc của CTHD ( vì lý do không có đủ số lượng thành viên tối thiểu theo yêu cầu trong 6 tháng liên tục). Thành viên góp vốn không có quyền quản lý nhưng không phủ nhận được vai trò của họ. Hai loại trên có bản chất tương đối giống nhau nhưng vẫn có những đặc điểm pháp lý khác biệt. Nên quy định việc giải thể bắt buộc rõ ràng như sau:
- Đối với CTHD chỉ có TVHD: Không còn đủ 2 TVHD.
- Đối với CTHD có TVHD và TVGV: Không còn đủ 3 thành viên (không đủ 2 TVHD hay không có TVGV nào).
Nếu có quy định đối với Công ty hợp danh hữu hạn thì nếu loại này không đáp ứng điều kiện về số lượng thành viên có thể chuyển đổi sang CTHD thông thường nếu vẫn còn đủ 2 TVHD. CTHD là loại hình công ty đóng đặc thù nên bất kỳ một biến động nào của phạm vi thành viên hay cơ cấu vốn góp cũng để ngỏ khả năng phá vỡ nền tảng cơ sở của công ty và buộc chuyển đổi loại hình. Thay vì giải thể, có thể quy định thêm một số trường hợp chuyển đổi CTHD từ hữu hạn sang thông thường và ngược lại.
2. Quy định rõ quyền và nghĩa vụ của Thành viên góp vốn
Những quy định về thành viên góp vốn hiện nay còn khá sơ sài, nhất là chưa có chế tài xử lí và dự liệu những vi phạm của TVGV này. Nên quy định TVGV phải chịu trách nhiệm vô hạn đối với những thương vụ do mình tạo lập do vượt quá thẩm quyền. Việc chuyển nhượng vốn góp của TVGV còn phụ thuộc thành viên hợp danh là một bất cập góp phần làm hạn chế hoạt động của CTHD. TVHD mới cần có sự hiện diện của yếu tố nhân thân nên quy định khắt khe về chuyền nhượng vốn là đúng. Còn TVGV chẳng qua chỉ hiện diện thông qua phần vốn góp. Luật DN quy định theo hướng bắt buộc TVGV phụ thuộc quá nhiều vào điều lệ. Cần đưa ra những điều kiện cụ thể hơn để các TVHD ở một mức độ nào đó không thể hạn chế việc chuyển nhượng vốn của các TVGV và họ được rút khỏi công ty nếu được đa số TVHD chấp nhận.
3. Cho phép công ti hợp danh được phát hành trái phiếu
Trên thế giới chỉ quy định CTHD không được phát hành cổ phiếu. Việc phát hành trái phiếu không ảnh hưởng đến tính chất đóng, hạn chế tiếp nhận thành viên của loại công ty này bởi: người mua trái phiếu thực chất là chủ nợ của công ty chứ không phải là thành viên của công ty. Điều này sẽ giúp cho công ty hợp danh huy động vốn một cách dễ dàng hơn, thu hút được các nhà đầu tư hơn, thuận lợi hơn trong quá trình kinh doanh, nhất là thực tế CTHD ở Việt Nam hiện nay chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, lại mang bản chất đối vốn nên rất thiếu vốn hoạt động.
4. Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, tuyên truyền, phổ biền CTHD
Biện pháp này nhằm góp phần phổ biến sâu rộng loại hình CTHD vào đời sống xã hội và đời sống doanh nghiệp hơn qua các diễn đàn, phương tiện thông tin đại chúng bởi một thực tế hiện nay ngay cả những diễn đàn của luật sư và doanh nghiệp cũng ít đề cập, thậm chí là không đề cập đến mô hình công ty hợp danh này. Bên cạnh đó, số lượng công trình nghiên cứu khoa học về Công ty hợp danh cũng chỉ ở mức hạn chế. Việc tuyên truyền sâu rộng bằng những bài viết chất lượng, đi sâu làm nổi bật bản chất và vai trò của CTHD có thể giúp mọi người hiểu rõ được bản chất pháp lý của mô hình có nhiều tiềm năng và ý nghĩa to lớn này. Làm được điều này cùng với sự điều chỉnh lại quy định của Luật Doanh Nghiệp sẽ góp phần đưa loại hình này vào cuộc sống một cách nhanh chóng và mạnh mẽ hơn, bởi: không có loại hình nào là không cần thiết cả.
Phần kết
Như vậy, thông qua bình luận các quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 về công ty hợp danh một lần nữa chúng ta cần một tư duy thoáng hơn trong xây dựng và áp dụng luật. Trong kinh doanh, việc lựa chọn loại hình phù hợp với ý tưởng và khả năng của mình, các thương nhân luôn cân nhắc và đánh giá toàn diện. Với những quy định hiện nay của Pháp luật Việt Nam về công ty hợp danh thi loại hình này khó mà phát triển được như mong muốn. Môi trường kinh doanh ngày càng năng động, mở rộng với nhiều cách phong phú nên loại hình nào cũng cần cho nền kinh tế thị trường. Công ty hợp danh là một mô hình hay, thể hiện được tập trung ý chí của các thành viên tham gia và nhất là tạo được sự tin cậy của bạn hàng kinh doanh, góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Lời mở đầu
Công ty hợp danh (CTHD) là một loại hình doanh nghiệp có từ lâu trong lịch sử loài người. Tuy nhiên, loại hình này mới chỉ được ghi nhận trong pháp luật của Việt Nam chưa lâu. Lần đầu tiên loại hình doanh nghiệp này được ghi nhận là ở Luật Doanh nghiệp năm 1999. Ban đầu mới chỉ là những quy định mang tính chất sơ khai, chưa rõ nét nhưng đến Luật Doanh nghiệp 2005, những quy định đó đã được cụ thể hóa, đưa công ty hợp danh trở thành một trong những lựa chọn của các nhà đầu tư khi bỏ vốn thành lập doanh nghiệp để kinh doanh, đã phát huy hiệu lực và có tác động tích cực đến đời sống xã hội, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế của nước ta. Với sự ra đời thay thế cho Luật Doanh nghiệp 1999, Luật Doanh nghiệp 2005 quy định về công ty hợp danh có nhiều nội dung cần được nghiên cứu ở góc độ lý luận.
Nội dung
I. Sự ra đời của công ty hợp danh và quy định pháp luật hiện hành
Tại Việt Nam loại hình công ty hợp danh ra đời muộn do điều kiện kinh tế, lịch sử, xã hội…Vốn là 1 nước trọng về nông nghiệp nên trước kia không coi trọng hoạt động thương mại và sau đó lại trải qua một thời gian dài thực hiện kinh tế tập thể. Cuối thế kỷ XIX, Pháp áp dụng 3 Bộ Luật: Dân Luật Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ vào Việt Nam cho nên xuất hiện các hình thức Doanh Nghiệp tư nhân, công ty Trách nhiệm hữu hạn và hình thức, khái niệm CTHD đã bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam với hình thức Hội buôn. Năm 1954, trước Nghị quyết Đại hội lần VI của Đảng, miền Bắc tiến hành công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa, thực hiện nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung lấy kinh tế quốc doanh làm chủ đạo thì các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh không được thừa nhận. Pháp luật về công ty nói chung và CTHD nói riêng thời kỳ này không tồn tại, Nhà nước cũng chưa có những định hướng về lĩnh vực này. Ở Miền Nam, trước 1975, loại hình CTHD được ghi nhận trong Bộ Luật Thương Mại, cơ bản giống những quy định của Pháp luật Pháp. Đến thời kỳ đổi mới, xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần đến Nghị quyết lần VI của Đảng và Nghị quyết Hội nghị lần 2 của BCH TW Đảng công nhận sự tồn tại của các thành phần kinh tế cá thể và tư doanh trong cơ cấu nền kinh tế quốc dân đã cho ra đời Luật công ty 1990, Luật doanh nghiệp tư nhân và Luật doanh nghiệp 1999. Từ 4 điều luật cũ kỹ của Luật doanh nghiệp 1999 (ban đầu là 12 điều trong Dự thảo nhưng đã bị loại bỏ gần hết khi đưa ra Quốc hội thông qua, cũng bởi hình thức của nó quá mới mẻ) đến Luật doanh nghiệp 2005 với 11 điều, hi vọng cung cấp cho giới thương nhân thêm một mô hình để lựa chọn cho phù hợp với ý tưởng kinh doanh của họ.
Nhìn ở khía cạnh nhất định, việc pháp luật ghi nhận công ty hợp danh là một chủ thể kinh doanh có nghĩa là đã làm tăng màu sắc cho môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Các nhà kinh doanh có thể lựa chọn mô hình doanh nghiệp này để đầu tư với mức vừa và nhỏ, đảm bảo được sự thân quen tín nghĩa. Nhưng ở một khía cạnh khác, hạn chế của mô hình kinh doanh này lại là một khó khăn đối với các nhà đầu tư kinh doanh. Sở dĩ, khả năng huy động vốn của công ty hợp danh do không được phát hành bất cứ một loại chứng khoán nào. Bên cạnh đó, các quy định pháp luật về công ty hợp danh gây nên sự mâu thuẫn trong việc áp dụng vào thực tế đã khiến cho các nhà đầu tư e ngại khi quyết định lựa chọn mô hình này. Theo thống kê của Tổng cục thống kê về điều tra số lượng doanh nghiệp qua các năm từ 2000 – 2008 thì mô hình công ty hợp danh chỉ tăng từ 4 đến 67 . Đây là một con số quá nhỏ trong sự tăng trưởng nền kinh tế Việt Nam hiện nay. Dựa vào những con số này, để tìm hiểu nguyên nhân do đâu mà công ty hợp danh không được “ưa chuộng” thì cần căn cứ vào quy định của pháp luật hiện hành có điểm gì được hay chưa được, nhằm hoàn thiện pháp luật về công ty hợp danh ở nước ta.
II. Một số đặc điểm của công ty hợp danh theo Luật Doanh nghiệp 2005
1. Các quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 về công ty hợp danh
Theo Điều 130 Luật doanh nghiệp 2005 thì công ty hợp danh là doanh nghiệp, trong đó:
- Phải có ít nhất 2 thành viên là chủ sỡ hữu chung của công ty, cùng nhau kinh doanh dưới một tên chung (gọi là thành viên hợp danh), ngoài các thành viên có thể có thành viên góp vốn.
- Thành viên hợp danh (TVHD) phải là cá nhân chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ công ty.
- Thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty.
- CTHD có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (ĐKKD).
- Trong quá trình hoạt động, CTHD không được phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào.
Như vậy, nếu căn cứ vào những đặc điểm trên thì CTHD theo Luật DN có thể được chia ra làm 2 loại. Loại 1 là loại chỉ gồm những thành viên hợp danh. Loại 2 là công ty có cả TVHD và thành viên góp vốn (TVGV), loại này các nước gọi là công ti hợp vốn đơn giản (hợp danh hữu hạn) và cũng là một loại hình của công ty đối nhân. Nhưng 2 “loại” này lại được quy định chung vào với nhau, không tách bạch. Điều này thực sự không hợp lý vì 2 loại này tuy gần như hoàn toàn giống nhau về quy chế pháp lý nhưng trong thực tế sẽ phát sinh những điểm không thỏa đáng, nhất là trong việc giải thể của công ty. Điều này đã chứng tỏ sự cứng nhắc của pháp luật hiện hành. Bên cạnh đó, theo pháp luật hầu hết các nước thì hợp danh đơn giản chỉ là một nhóm người, một hội, không phải là loại hình công ty như quy định của Việt Nam (ví dụ như ở Trung Quốc, nước này tách bạch giữa partnership và company/corporation; Luật công ty ngày 27/10/2005 chỉ điều chỉnh công ty TNHH và Công ty CP; quy định về hợp danh được điều chỉnh bởi các nguyên tắc của dân luật và quyền giải thích của tòa án). Ngoài ra các nước khác như pháp luật theo truyền thống Châu Âu - lục địa còn có loại hình hợp danh cổ phần.
2. Những ưu điểm cơ bản về công ty hợp danh trong đối với kinh tế thị trường Việt Nam hiện nay
Thứ nhất, công ty hợp danh theo pháp luật Việt Nam có thể kết hợp cả hai loại chế độ trách nhiệm, trách nhiệm vô hạn cho những thành viên hợp danh và chế độ hữu hạn cho những thành viên góp vốn. Vì thế, nó vừa có khả năng thu hút vốn đầu tư của những nhà đầu tư cần tìm kiếm một cách thức an toàn trong kinh doanh (đó là trách nhiệm hữu hạn), lại vừa có thể dễ dàng thu hút được khách hàng khi tham gia quan hệ với công ty này, bởi lẽ hoạt động của công ty này được đảm bảo bởi chế độ vô hạn của một số thành viên hợp danh. Chế độ chịu trách nhiệm vô hạn không chỉ tạo ra sự tin tưởng cho khách hàng mà tạo ra vô số thuận lợi rất cần thiết trong quá trình kinh doanh. VD: với uy tín của một thành viên hợp danh, công ty có thể dễ dàng được các ngân hàng, các đối tượng khác cho vay vốn, hoãn nợ, khoanh nợ. Cũng có thể nói, chế độ chịu trách nhiệm vô hạn đã tạo ra sự an toàn pháp lý cho khách hàng và chính vì vậy, họ yên tâm và thích thú khi quan hệ với công ty hợp danh. Như vậy, cơ hội phát triển công ty hợp danh với khả năng thu hút vốn là rất dễ dàng, đồng thời tạo ra cơ hội cạnh tranh trên thương trường bằng chính trách nhiệm vô hạn của các thành viên cũng đóng góp đáng kể cho sự phát triển của công ty hợp danh.
Thứ hai, công ty hợp danh là loại hình công ty duy nhất đáp ứng được nguyện vọng của hai đối tượng liên kết trong công ty. Đối tượng đầu tiên là những người có chuên môn, nghiệp vụ, có khả năng đứng ra điều hành việc kinh doanh nhưng lại thiếu vốn, hay không có vốn. Những người này chỉ cần chấp nhận một chế độ trách nhiệm vô hạn là họ hoàn toàn có thể trở thành các thành viên hợp danh của công ty. Đối tượng tiếp theo là các nhà đầu tư có vốn, nhưng lại rụt rè trong kinh doanh và không có khả năng điều hành kinh doanh. Những người này vẫn có thể trở thành thành viên góp vốn của công ty hợp danh, chịu rủi ro duy nhất trên phần vốn cam kết góp vào công ty, nếu họ chấp nhận không có quyền tham gia quản lý, điều hành công ty.
Thứ ba, công ty hợp danh được thành lập dựa trên cơ sở chủ yếu là sự liên kết của những người có quan hệ quen biết nhau, có cùng chí hướng, có cùng một ham mê nghề nghiệp và thông thường các bên liên kết có những hiểu biết khá đầy đủ về nhau. Vì thế một khi liên kết lại, họ có thể dựa vào nhau để phát huy hết thế mạnh của từng thành viên trong một nỗ lực chung là nhằm phát triển công ty. Hơn nữa, công ty hợp danh Việt Nam là do các thành viên hợp danh trực tiếp điều hành, quản lý mà những thành viên này lại là những người chịu trách nhiệm vô hạn (bằng toàn bộ tài sản có của mình) trước các khoản nợ công ty. Chính vì thế, tuy xét ở góc độ khách quan thì tư cách thành viên hợp danh có vẻ mang lại nhiều rủi ro, nhưng xét góc độ chủ quan thì chính vì ý thức được về trách nhiệm vô hạn của mình mà mỗi thành viên hợp danh đều làm mọi cách để giảm thiểu rủi ro cho chính mình trong quá trình điều hành công ty. Đó cũng là việc các thành viên hợp danh cũng nhau tìm ra phương án kinh doanh tốt nhất và luôn đặt lợi ích chung nhất của công ty lên hàng đầu. Đây là một ưu điểm khó có loại hình công ty đối vốn nào có được.
Thứ tư, cũng chính xuất phát từ quyền quản lý tuyệt đối được trao cho các thành viên hợp danh mà việc tổ chức bộ máy trong công ty hợp danh rất gọn nhẹ, không phức tạp, không có sự phân hóa quyền quản lý dựa trên tỉ lệ đa vốn của bất cứ thành viên nào. Một khi đã trở thành thành viên hợp danh của công ty hợp danh thì pháp luật không cần biết thành viên nào đóng góp vào công ty số vốn nhiều hơn, mà tất cả các thành viên hợp danh đều có quyền ngang nhau trong quản lý. Các thành viên hợp danh lúc này có sự phân công nhau điều hành và trực tiếp quản lý, thực hiện các hoạt động kinh doanh của công ty, pháp luật cũng không can thiệp và việc bộ máy quản lý phải được tổ chức như thế nào, vận hành ra sao như đối với các công ty đối vốn khác. Tránh được sự can thiệp này từ phía nhà nước, các công ty hợp danh trở nên linh hoạt hơn, tự chủ hơn và phù hợp hơn với những cơ hội kinh doanh ngày càng khắt khe của nền kinh tế thị trường. Mặt khác, sự phát triển của công ty hợp danh phụ thuộc nhiều vào sự sáng tạo trong kinh doanh của các thành viên hợp danh, vì thế, mô hình công ty hợp danh phát huy được những tiềm lực to lớn về trí tuệ con người trong kinh doanh.
Thứ năm, công ty hợp danh là mô hình kinh doanh phù hợp với đặc điểm tâm lý, truyền thống kinh doanh của người Á Đông nói chung và Việt Nam nói riêng- đó là việc kinh doanh dựa trên cơ sở liên kết theo kiểu “phường hội”, “làng xã” dựa vào dòng họ, huyết thống là chủ yếu thì các loại hình kinh doanh vừa và nhỏ là rất phù hợp. Chúng ta cần khuyến khích và tạo ra những điều kiện thuận lợi cho loại hình này phát triển.
III. Các quy định vấn đề pháp lý cơ bản đối với công ty hợp danh
1. Thành lập công ty hợp danh và vấn đề tư cách pháp nhân
1.1. Thành lập công ty
CTHD được thành lập và là một pháp nhân độc lập sau khi được cấp giấy chứng nhận ĐKKD (Khoản 2 Điều 130 Luật DN 2005). Luật Việt Nam nhấn mạnh ý nghĩa của hành vi ĐKKD. Mặc dù vậy, thỏa thuận thành lập hợp danh cũng rất quan trọng theo pháp luật Việt Nam. Nội dung các thỏa thuận này được ghi nhận trong điều lệ công ti hợp danh và giấy đề nghị ĐKKD (điều 17, 21, 22 Luật DN). 16 nội dung chính của bản điều lệ, dựa vào đó các sáng lập viên CTHD có thể thỏa thuận chi tiết phù hợp với từng dự án cụ thể (điều 22 - LDN). Ngoài các quy định của LDN, các quy định chung từ điều 388 đến điều 411 của Bộ Luật dân sự (BLDS) 2005 vẫn có thể được dẫn chiếu để xem xét hiệu lực của thỏa thuận hợp danh, việc tuân thủ các nghĩa vụ đã cam kết của các thành viên cũng như trách nhiệm pháp lí nếu có vi phạm. Ngoài ra các thành viên hợp danh cần có chứng chỉ hành nghề (ví dụ thẻ luật sư, thẻ kiểm toán viên) đối với những dịch vụ cần có chứng chỉ và các điều kiện hành nghề khác theo quy định của pháp luật chuyên ngành (khoản 5, điều 17 LDN). Hồ sơ, thủ tục thành lập CTHD được quy định trong Luật DN và Nghị định 88/2006 của Chính Phủ về ĐKKD .
1.2. Tư cách pháp nhân của công ty hợp danh
Việc quy định tư cách pháp nhân cho một tổ chức hay đúng hơn là việc hình thành khái niệm pháp nhân đem lại nhiều lợi ích theo ý kiến của Giáo sư Jean Claude Ricci :
Thứ nhất, việc hình thành pháp nhân làm cho đời sống pháp luật được đơn giản hóa. Pháp nhân cho phép đơn giản hóa pháp luật..
Thứ hai, việc hình thành pháp nhân làm cho đời sống pháp luật được ổn định lâu dài. Thời gian tồn tại của một pháp nhân thường dài hơn cuộc sống của một con người. Và hoạt động của pháp nhân có thể kéo dài, thậm chí rất dài. Pháp nhân không bị ảnh hưởng bởi những biến cố xảy ra đối với thành viên của nó.
Nếu đối chiếu bản chất của loại hình công ty hợp danh vào hai lợi ích được dẫn ra trên, thì có thể thấy sự không phù hợp cơ bản khi quy định công ty hợp danh có tư cách pháp nhân.Đối chiếu với lợi ích thứ nhất, công ty hợp danh không cần đến tư cách pháp nhân để làm đơn giản hóa pháp luật. Bản chất của các quy định của công ty hợp danh là tôn trọng tính thỏa thuận giữa các thành viên hợp danh và các nguyên tắc về đại diện. Số lượng thành viên hợp danh trong công ty hợp danh rất ít. Đặc biệt, theo quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2005, mô hình công ty hợp danh ở Việt Nam là mô hình đóng kín giữa những mối quan hệ có thể tin tưởng lẫn nhau. Một thành viên có quyền thay mặt cho các thành viên còn lại trong việc ký kết giao dịch với bên thứ ba mà không gặp trở ngại nào. Đối chiếu với lợi ích thứ hai, khác với các loại hình công ty cổ phần hay công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh trong trường hợp gặp sự cố đối với thành viên hợp danh thì có thể chấm dứt sự tồn tại của nó. Chẳng hạn, nếu công ty hợp danh chỉ có hai thành viên hợp danh mà một người đột ngột qua đời thì công ty hợp danh đứng trước nguy cơ giải thế rất cao nếu thành viên còn lại không tìm được người để tiếp tục hợp danh.
Tư cách pháp nhân của công ty hợp danh nhìn từ lợi ích của thành viên hợp danh. Xét từ góc độ lợi ích của thành viên hợp danh, thì sự tồn tại của tư cách pháp nhân của công ty hợp danh và chế độ chịu trách nhiệm vô hạn không mang lại lợi ích lớn. Ở hầu hết các nước, do việc xác định hợp danh là sự liên kết của hai hay nhiều người cùng hùn vốn, tạo tài sản chung, chia sẻ quyền điều hành, cùng chịu lỗ hưởng lãi nên pháp luật đề cao sự thỏa thuận, không bắt buộc phải đăng ký kinh doanh. Với điều kiện như vậy, pháp luật nhiều nước không đánh thuế thu nhập đối với công ty hợp danh, từng thành viên chịu thuế với phần thu nhập cá nhân của riêng mình. Lợi ích của những cá nhân tham gia vào hợp danh thông thường là những cá nhân này sẽ không phải chịu thuế hai lần. Khác với loại hình hợp danh ở các nước khác, công ty hợp danh ở Việt Nam do có tư cách pháp nhân nên đương nhiên phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. Khoản lợi nhuận sau thuế chia cho thành viên hợp danh có thể sẽ bị đánh thuế một lần nữa. Lợi ích của các thành viên rõ ràng là bị ảnh hưởng lớn, trong khi họ đồng thời phải chịu chế độ trách nhiệm vô hạn về các nghĩa vụ của công ty. Cũng vì các lý do đó, mà công ty hợp danh theo luật Việt Nam là mô hình kém hấp dẫn nhà đầu tư. Điều đó thể hiện qua các con số thống kế trên thực tế về số lượng của các doanh nghiệp theo loại hình này quá ít ỏi so với số lượng các doanh nghiệp thuộc các loại hình khác.
Thiết nghĩ, pháp luật nước ta cần tham khảo thêm pháp luật một số nước có bề dày kinh nghiệm trong lĩnh vực này, để có quy định hợp lý hơn về công ty hợp danh, tạo điều kiện cho giới doanh nhân có thêm một mô hình doanh nghiệp để lựa chọn cho phù hợp với ý tưởng kinh doanh của mình.
2. Thành viên công ty hợp danh
Về thành viên hợp danh, luật quy định bắt buộc phải có ít nhất hai thành viên hợp danh. Thành viên hợp danh phải là cá nhan có trình độ chuyên môn và uy tín nghề nghiệp và chịu trách nhiệm vô hạn đối với các nghĩa vụ của công ty. Như vậy, về cơ bản thành viên sáng lập phải là thành viên hợp danh. Trình độ chuyên môn và uy tín nghề nghiệp của thành viên hợp danh được pháp luật đòi hỏi ở mức độ khác nhau, tùy thuộc vào ngành nghề kinh doanh của công ty. Luật quy định có 2 loại thành viên. Nếu ở loại hình công ty hợp danh mà thuần túy chỉ là thành viên hợp danh thì trong suốt quá trình tồn tại của mình, công ty phải có số lượng thành viên tối thiểu là hai thành viên hợp danh (bắt buộc phải là cá nhân). Còn loại hình công ty hợp danh có cả thành viên góp vốn thì trong suốt quá trình tồn tại số lượng thành viên tối thiểu phải là ba (hai thành viên hợp danh và một thành viên góp vốn). Luật không khống chế số lượng thành viên tối đa trong công ty như những loại hình công ty khác. Tuy vậy, việc quy định số thành viên tối thiểu phải là hai thành viên, xét về mặt thực tiễn cũng như lý luận cũng là một vấn đề cần xem xét lại, bên cạnh đó, xuất phát từ loại hình này là dạng đặc trưng của công ty đối nhân, nếu yếu tố về nhân thân, sự quen biết, hiều rõ về nhau là quan trọng hơn cả cho nên một số ngành nghề nhất định luật pháp của một số nước quy định số lượng thành viên tối đa. Xét cho cùng, số lượng thành viên là bao nhiêu còn tùy thuộc vào ý chí của các thành viên này, sự liên kết, hợp lại của họ dựa trên cơ sở quen biết nhau, do vậy, cũng tùy theo mô hình kinh doanh mà họ hướng tới việc thành lập công ty, không ngoài mục đích tương trợ lẫn nhau, cùng tiến hành hoạt động thương mại, cùng tìm kiếm lợi nhuận để chia cho nên hơn ai hết họ tự sẽ biết được công ty cần có số lượng thành viên bao nhiêu là đủ, kể cả thành viên góp vốn và số lượng vốn. Song vấn đề đặt ra “đối nhân” của công ty còn không? Số lượng quá nhiều, sự tìm hiểu giữa các thành viên là khó khăn, sự tham gia của nhiều người sẽ làm cho công ty phải có một quy chế tổ chức chặt chẽ, điều này xem ra không phù hợp với sự quen biết, tin tường của các thành viên công ty. Bên cạnh đó, do điều kiện kinh tế của nước ta, việc quy định giới hạn tối đa bao nhiêu thành viên là phù hợp cần cân nhắc ở nhiều góc độ. Cần xem xét tới vấn đề: trường hợp thành viên công ty nếu có khả năng đầu tư vốn lớn thì chỉ cần ít người, thậm chí chỉ cần một người họ cũng có thể đáp ứng được nhu cầu kinh doanh. Nhưng cũng có người có ít vốn nên cần có rất nhiều người mới có thể đáp ứng được nhu cầu về vốn để đầu tư kinh doanh. Riêng thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi số vốn đã góp ở công ty.
2.1. Thành viên hợp danh
Bắt buộc phải có thành viên hợp danh (ít nhất hai thành viên). Thành viên hợp danh phải là cá nhân, có trình độ chuyên môn và uy tín nghề nghiệp và chịu trách nhiệm vô hạn đối với các nghĩa vụ của công ty. Trách nhiệm tài sản của các thành viên hợp danh đối với các nghĩa vụ của công ty là trách nhiệm vô hạn và liên đới. Chủ nợ có quyền yêu cầu bất cứ thành viên hợp danh nào phải thanh toán các khoản nợ của công ty đối với chủ nợ. Mặt khác, các thành viên hợp danh phải bẳng toàn bộ tài sản của mình chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ của công ty. Thành viên hợp danh là những người quyết định sự tồn tại và phát triển của công ty về mặt pháp lý và thực tế. Trong quá trình hoạt động các thành viên hợp danh được hưởng những quyền cơ bản, quan trọng của thành viên công ty (quyền quản lý, biểu quyết, thông qua điều lệ) đồng thời phải thực hiện những nghĩa vụ tương xứng để bảo vệ quyền lợi của công ty và những người liên quan. Trong quá trình hoạt động, công ty hợp danh có quyền tiếp nhận thêm thành viên hợp danh. Việc tiếp nhận thêm thành viên hợp danh phải được tất cả các thành viên hợp danh trong công ty đồng ý, trừ trường hợp điều lệ có quy định về các nghĩa vụ phát sinh sau khi đăng ký thành viên đó với cơ quan, đăng ký kinh doanh.
Luật Doanh nghiệp 2005 đã kế thừa nhiều điểm của luật công ty và luật doanh nghiệp tư nhân và Luật năm 1999, đồng thời thế hiện bước phát triển mới của pháp luật về công ty ở Việt Nam. Điều đó thể hiện qua ưu điểm: Các quy định tạo sự bình đẳng về địa vị pháp lý của các loại hinh doanh nghiệp tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư phát huy được hết khả năng, trình độ, sự năng động sáng tạo, đảm bảo sự cạnh tranh lành mạnh và kiểm soát độc quyền có hiệu quả. Tuy nhiên, khi áp dụng vào thực tiễn xem ra một số quy định chưa thật sự đáp ứng được những mong mỏi của nhà đầu tư, có nhiều vấn đề chưa thật rõ ràng. Từ khi luật có hiệu quả thì con số mà các nhà đầu tư xin thành lập công ty hợp danh vẫn là con số ít ỏi, qua đó, để hoàn thiện cần có một số kiến nghị sau:
1. Phân chia rõ hai loại công ty
Đó là: Hợp danh thông thường và Hợp danh hữu hạn. Hiện nay chỉ có 1 quy định duy nhất về CTHD nên 2 loại này về cơ bản chỉ được ghi nhận trong 1 định nghĩa. Điều này dẫn đến 1 số khó khăn nhất định khi xem xét các trường hợp giải thể bắt buộc của CTHD ( vì lý do không có đủ số lượng thành viên tối thiểu theo yêu cầu trong 6 tháng liên tục). Thành viên góp vốn không có quyền quản lý nhưng không phủ nhận được vai trò của họ. Hai loại trên có bản chất tương đối giống nhau nhưng vẫn có những đặc điểm pháp lý khác biệt. Nên quy định việc giải thể bắt buộc rõ ràng như sau:
- Đối với CTHD chỉ có TVHD: Không còn đủ 2 TVHD.
- Đối với CTHD có TVHD và TVGV: Không còn đủ 3 thành viên (không đủ 2 TVHD hay không có TVGV nào).
Nếu có quy định đối với Công ty hợp danh hữu hạn thì nếu loại này không đáp ứng điều kiện về số lượng thành viên có thể chuyển đổi sang CTHD thông thường nếu vẫn còn đủ 2 TVHD. CTHD là loại hình công ty đóng đặc thù nên bất kỳ một biến động nào của phạm vi thành viên hay cơ cấu vốn góp cũng để ngỏ khả năng phá vỡ nền tảng cơ sở của công ty và buộc chuyển đổi loại hình. Thay vì giải thể, có thể quy định thêm một số trường hợp chuyển đổi CTHD từ hữu hạn sang thông thường và ngược lại.
2. Quy định rõ quyền và nghĩa vụ của Thành viên góp vốn
Những quy định về thành viên góp vốn hiện nay còn khá sơ sài, nhất là chưa có chế tài xử lí và dự liệu những vi phạm của TVGV này. Nên quy định TVGV phải chịu trách nhiệm vô hạn đối với những thương vụ do mình tạo lập do vượt quá thẩm quyền. Việc chuyển nhượng vốn góp của TVGV còn phụ thuộc thành viên hợp danh là một bất cập góp phần làm hạn chế hoạt động của CTHD. TVHD mới cần có sự hiện diện của yếu tố nhân thân nên quy định khắt khe về chuyền nhượng vốn là đúng. Còn TVGV chẳng qua chỉ hiện diện thông qua phần vốn góp. Luật DN quy định theo hướng bắt buộc TVGV phụ thuộc quá nhiều vào điều lệ. Cần đưa ra những điều kiện cụ thể hơn để các TVHD ở một mức độ nào đó không thể hạn chế việc chuyển nhượng vốn của các TVGV và họ được rút khỏi công ty nếu được đa số TVHD chấp nhận.
3. Cho phép công ti hợp danh được phát hành trái phiếu
Trên thế giới chỉ quy định CTHD không được phát hành cổ phiếu. Việc phát hành trái phiếu không ảnh hưởng đến tính chất đóng, hạn chế tiếp nhận thành viên của loại công ty này bởi: người mua trái phiếu thực chất là chủ nợ của công ty chứ không phải là thành viên của công ty. Điều này sẽ giúp cho công ty hợp danh huy động vốn một cách dễ dàng hơn, thu hút được các nhà đầu tư hơn, thuận lợi hơn trong quá trình kinh doanh, nhất là thực tế CTHD ở Việt Nam hiện nay chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, lại mang bản chất đối vốn nên rất thiếu vốn hoạt động.
4. Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu, tuyên truyền, phổ biền CTHD
Biện pháp này nhằm góp phần phổ biến sâu rộng loại hình CTHD vào đời sống xã hội và đời sống doanh nghiệp hơn qua các diễn đàn, phương tiện thông tin đại chúng bởi một thực tế hiện nay ngay cả những diễn đàn của luật sư và doanh nghiệp cũng ít đề cập, thậm chí là không đề cập đến mô hình công ty hợp danh này. Bên cạnh đó, số lượng công trình nghiên cứu khoa học về Công ty hợp danh cũng chỉ ở mức hạn chế. Việc tuyên truyền sâu rộng bằng những bài viết chất lượng, đi sâu làm nổi bật bản chất và vai trò của CTHD có thể giúp mọi người hiểu rõ được bản chất pháp lý của mô hình có nhiều tiềm năng và ý nghĩa to lớn này. Làm được điều này cùng với sự điều chỉnh lại quy định của Luật Doanh Nghiệp sẽ góp phần đưa loại hình này vào cuộc sống một cách nhanh chóng và mạnh mẽ hơn, bởi: không có loại hình nào là không cần thiết cả.
Phần kết
Như vậy, thông qua bình luận các quy định của Luật Doanh nghiệp 2005 về công ty hợp danh một lần nữa chúng ta cần một tư duy thoáng hơn trong xây dựng và áp dụng luật. Trong kinh doanh, việc lựa chọn loại hình phù hợp với ý tưởng và khả năng của mình, các thương nhân luôn cân nhắc và đánh giá toàn diện. Với những quy định hiện nay của Pháp luật Việt Nam về công ty hợp danh thi loại hình này khó mà phát triển được như mong muốn. Môi trường kinh doanh ngày càng năng động, mở rộng với nhiều cách phong phú nên loại hình nào cũng cần cho nền kinh tế thị trường. Công ty hợp danh là một mô hình hay, thể hiện được tập trung ý chí của các thành viên tham gia và nhất là tạo được sự tin cậy của bạn hàng kinh doanh, góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: