refresh_my_life_1988
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae
Luận án tập hợp một khối lượng sử liệu cần thiết để phân tích, mô tả bức tranh lịch sử quan xưởng, một loại hình kinh tế nhà nước thời Nguyễn với tất cả những đặc trưng của hình thức tổ chức sản xuất này. Từ đó cung cấp cứ liệu lịch sử để hiểu thêm về mặt lý luận và thực tiễn, bản chất kinh tế của nhà nước quân chủ cuối thời trung đại. Luận án góp phần tăng thêm nhận thức về di sản văn hoá Huế, góp thêm cứ liệu cho việc khôi phục các nghề thủ công nhằm phục chế, tôn tạo di tích, di vật góp phần phát triển du lịch và kinh tế ở Huế hiện nay
Luận văn TS. Lịch sử Việt Nam -- Trường ĐHKHXH & NV Đại Học Quốc GiaHN, 2001
M Ỏ Đ Ẩ U
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Triều Nguyễn là triều dại cuối cúng của chế độ phong kiến (CĐPK) Việt
Nam (VN), Triều dại này đã để lại nhiều dâu ân mang đặc trưng ricng trẽn phần lớn
các di sản truyền lại cho thế hệ sau. Vì thế, trong vấn đề nghiên cửu xã hội VN
truycn thống, việc nghiên cứu sâu sắc và toàn diện hơn các vấn dê lịch sử thời
Nguyễn là một trong nhũng nhiệm vụ trọng lâm của giới sử học VN hiện nay nhằm
góp phần vào công cuộc nhận thức lại và đánh giá chính xác hơn về triều đại này.
1.2. Xu hướng chung của các nhà nghiên cứu hiện nay về thời Nguyễn là di vào
nghiên cứu cụ thể từng lĩnh vực tạo diều kiện cho các nghiên cứu tổng thể, khái quát
sau này. Trong các ngành kinh tế Iruvền thống, thủ công nghiệp (TCN) có tầm quan
trọng dặc biệt dồi với tiến ninh phát triển kinh tế và xã hội VN, "thực tế, nổ đ ã (ỉóiiq
vai trò rất trọiiiỊ Vếu íroiiíỊ dời sổnq dân tộc vê cả hai mặt: tồn lại và dấu tranh
chống xàm híực" [101, 22J. ở bộ phận TCN dân gian làng xã. việc nghiên cứu dã cổ
ít nhiều thành tựu, còn ở bộ phận TCN Nhà nước - quan xưởng - hình thức tổ chức
sán xuất thủ công của các Nhà nước thời truim dại. dặc biệt là nha Nguvẻn, chưa
dược nghiên cứu bao nhiêu.
1.3. H u ế là Kinh dô (KĐ) cùa nước VN rộng lớn Ihừi các vua Nguyễn (1802
1945) mà những di sản vật chất và linh thẩn của nó dã dược UNESCO xếp hạng Di
sàn Vãn hóa Thế giới. Trong cồng cuộc hão tổn và phát huy di sán cỏ dó, nhũng vân
dề vãn hóa - mỹ thuật Huế dã được nghiên cứu khá chi tiết và được đ in h giá là liêu
biểu cho vãn hóa VN thời Nguvỗn, trong khi cơ cấu kinh lố Huê nổi chung và mạng
lưới quan xưởng à dây góp phần xây dựng nên diện mạo di sán dó chưa được chú ý
tìm hiếu một cách dầy đủ.
1.4. Xuất phát từ những lý do trên, với mong muôn góp phán tìm hiểu llíềm về
triều Nguyễn, về cố dỏ Huế, đặc biệt về kinh tế Nhà nước trong lịch sứ. dưới góc dỏ
của một người làm công tác nghiên cứu và giảng day lịch sử tại (lịa phương, tôi
mạnh dạn chọn vấn dề: "Quan xưởng ỏ Kiìììì đô H u ế từ 1802 đến 1884" làm dề tài
nghiên cứu của luận án.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Có thể nhận thấy rằng các tác giá ỏ' trong và ngoài nước trước dây (hường tập
trung nghiên cứu hai vấn dồ chính cổ liên quail tiến các khía cạnh của dề lài là vấn
đề lịch su kinh 1ỂTCN và lịch sử dỏ thị. Cụ thê qua các giai đoạn như sau:
2.1. Giai đ o ạ n trước n ă m 1945
Tạp chí Bulletin ties Amis du Vicux H uế (BAVII) của Hội Amis du vieux Huế
(Hội Đô thành hiếu cổ), do Leopold Cađière làm chủ búi, xuất bán (xb) hàng quý
(1914-1944), có mục đích "suit túm, báo tồn vờ truyền đợỉ nliữnạ dấu ík h xti'a ré
chính trị, tôn iỊÌáo, nỵlhệ thuật vù vãn học, Au châu cũng nhu'bún xứ. liên (Ịitan đến
H uế và phụ cận" Ị 1 19] là nơi tập !iơp nhũng bài viết dầu tiên về I ỉuế xua. Tờ tạp chí
chứa dựng một nguồn lu liệu phong pluí và giá liị về nhiều lĩnh vực nhung trong
lĩnh vục kinh tê thì khá hiếm hoi. Licn quan tiên quan xưởng, một số tác giá miên tá
các di vật có giá trị như dinh, vạc. dớ dòng, súng thần công, thuyền... [172], [186],
[187], [192], [195], [2011- ;2051. [206] hay ghi lại nhận xét của người nước ngoài
vổ các xướng san xuất vũ khí, (lóng l truyền khi (lòn H uế như John í Yaw fill'd. John
While, Biossartl tic Corbi.gnv, Thomas Bowyeai... [3j, I I 75J, [ 18 8 1, |I9 8 Ị, ỊI99Ị.
Đáng chú ý la các kháo cứu cua L. Cađicre. bài nghiên cứu nhằm phục hổi xưởng
Long Thọ của M. Rigaux [203J. Cíínu như mội số hài viết 11C11 lạp chí Bulletin de
récolc Franqaise d'Lixtieme-Onenl (BliFBO), Bulletin de la Société ties etudes
IIicldchinoises (BSE1). nhũng bùi viếl trôn BAVỈi nặng về bút pháp miêu tả hiện vat
nên chí có giá trị cung cấp tư liệu vổ qtíi mô và một số san pliẩm quan xưởng ở I ỉ uế.
Người đáu liên cho những nhận xét ban d áií vể quan xương như là inộl kluii
niệm iroim lĩnh vực TCN là lác giã Đào Duy A nh trong cuốn "Việi N(II)I \ ( 1 1 1 hvú sử
arơng” [6J xh lan dáu nam 1938. Tát' giã dã chi ra "tổ chúc công nglic" cua IUÍỚC ta
có "cõìiỊi nghệ iỊÌa dinh" và "công ni>hệ do Nhà niíớc íựqnán... Những (Ịitan Xì ràng
ílọi lủ ỉttựììg cuộc, dặl ở Kí) cùn í! các null lớn (lén ịìo Bộ Công giám lỉốc" [6, 67 Ị
Sau dó. L. Chochođ Irong cuốn "IÌ1 IỮ La Mysicricìise" xb năm l°4 3 ỊI85I có
chương "Note sur lew procédés lie fo m k ric em ployes pat ỉcs Annaniites" (Ve
phương pháp cJúc của người An-nam) cung cáp những nhân xél vé kỹ tliuâl đúc
dồng ử các quan xưởng Huế là chú yêu.
2.2. Giai đoạn tù Iiăni 1945 dên năm 1975
Thòi kỳ cuối những năm ỉ 950 đến đẩu những năm I960, ngoài CUỐ11 sách
"Counaissaiìces du Vietnam" có lược kê các nghề lit ủ công VN [J94J, xuâì hiện
nhiều cõng trình về CĐPK, về TCN, uong đó có dể cập ở nhiều mức độ kliác nhau
đến quan xưởng của các triều đại irên phạm vi cả nước.
Tác giả Vương Hoàng Tuyên Uong "Tình hình công thương nghiệp VN Ị hời Lê
mạt" [144] đã tìm hiểu TCN VN ử bôn bợ phận: TCN ử nòng thon, TCN ở dô thị,
ngành khai mõ và các công irường thú công cứa Nhà nước phong kiến, ở bộ phận
thú tư. các cồng trường bao gồm đóng tàu thuyền, đục tiền, công trường xây dựng,
làm dồng hồ và nhận xél ve chê’ độ công tượng trong đó. Ba tập của công trình "Lịch
sử c h ế (lộ phong kiến Việt Nam" của tập thể các tác giả Trần Quốc Vượng, Hà Văn
Tấn, Phan Huy Lẽ, Chu Thiên, Vuơiìii Hoàng Tuyên, Đinh Xuân Lâm 172], [75],
[160] đã dua ra những nhặn xét lổng quan về quy mô, sỏ lượng thợ, ch ế độ công
tượng cua quan xưởng các triều dại giúp xác dinh phương hướng dể liếp cận nghiên
cứu kỹ hơn về quan xưởng triều Nguyễn.
Năm 1961 xuất hiện bài viết "Vài nét vê cởUiị thương nghiệp Iriãi N piyễn" cua
Chu Tliicn [132]. Sail khi đề cạp đốn sự thu hẹp của kinh lế hàng hoá (KTI1I Ỉ) thời
này. tác giá viôl: "Phong kiến nhà Níịiivễn nắm ịịiữ cả mọi kinh doanh tởn \'C’ công
lìiịhiệp. T hêu dinh có những xtíỡnự (ỉóc côìỉg lớn d ể đúc SÚIIỊỊ, (ĩóng tàn, dítc tiên".
Nhìn chung nhũng công trình, bài viết liêu biếu như trên dể cập tiên các xưởng sản
xuất cua Nhà nước rất khái quát trong hối cảnh KTHH. ki nil tế TCN phái triển khá
mạnh trước thế kv XIX và suy yêu clan. Chuyên khảo về lao clộrm làm thuê nói
chung của tác giá Phan Huy Lê [71] cũng di sâu vào giai đoạn trước, (long Iliẽ kỷ
XIX chi có ngành kliai mỏ [73], [74] nhung khôn ạ liên quan nhiều đến cíé lài.
Thòi kỳ cuối những năm 60 đến (láu những nam 70, ỏ miền Nam Xúut hiện
các lác gia Phan Khoang, Nguyên Thiện Lâu, Nguyền Thố Anh... có ilề cập sư lược
về quan xưởng thời chúa N guyễn và vua Nguyễn. Tác giá Phan Khoang cho "nhũng
quan xưởng gọi là tượng cuộc" khi viết "Việt sử xứ Đ ànq Trong 1558-1777" [62].
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Luận án tập hợp một khối lượng sử liệu cần thiết để phân tích, mô tả bức tranh lịch sử quan xưởng, một loại hình kinh tế nhà nước thời Nguyễn với tất cả những đặc trưng của hình thức tổ chức sản xuất này. Từ đó cung cấp cứ liệu lịch sử để hiểu thêm về mặt lý luận và thực tiễn, bản chất kinh tế của nhà nước quân chủ cuối thời trung đại. Luận án góp phần tăng thêm nhận thức về di sản văn hoá Huế, góp thêm cứ liệu cho việc khôi phục các nghề thủ công nhằm phục chế, tôn tạo di tích, di vật góp phần phát triển du lịch và kinh tế ở Huế hiện nay
Luận văn TS. Lịch sử Việt Nam -- Trường ĐHKHXH & NV Đại Học Quốc GiaHN, 2001
M Ỏ Đ Ẩ U
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Triều Nguyễn là triều dại cuối cúng của chế độ phong kiến (CĐPK) Việt
Nam (VN), Triều dại này đã để lại nhiều dâu ân mang đặc trưng ricng trẽn phần lớn
các di sản truyền lại cho thế hệ sau. Vì thế, trong vấn đề nghiên cửu xã hội VN
truycn thống, việc nghiên cứu sâu sắc và toàn diện hơn các vấn dê lịch sử thời
Nguyễn là một trong nhũng nhiệm vụ trọng lâm của giới sử học VN hiện nay nhằm
góp phần vào công cuộc nhận thức lại và đánh giá chính xác hơn về triều đại này.
1.2. Xu hướng chung của các nhà nghiên cứu hiện nay về thời Nguyễn là di vào
nghiên cứu cụ thể từng lĩnh vực tạo diều kiện cho các nghiên cứu tổng thể, khái quát
sau này. Trong các ngành kinh tế Iruvền thống, thủ công nghiệp (TCN) có tầm quan
trọng dặc biệt dồi với tiến ninh phát triển kinh tế và xã hội VN, "thực tế, nổ đ ã (ỉóiiq
vai trò rất trọiiiỊ Vếu íroiiíỊ dời sổnq dân tộc vê cả hai mặt: tồn lại và dấu tranh
chống xàm híực" [101, 22J. ở bộ phận TCN dân gian làng xã. việc nghiên cứu dã cổ
ít nhiều thành tựu, còn ở bộ phận TCN Nhà nước - quan xưởng - hình thức tổ chức
sán xuất thủ công của các Nhà nước thời truim dại. dặc biệt là nha Nguvẻn, chưa
dược nghiên cứu bao nhiêu.
1.3. H u ế là Kinh dô (KĐ) cùa nước VN rộng lớn Ihừi các vua Nguyễn (1802
1945) mà những di sản vật chất và linh thẩn của nó dã dược UNESCO xếp hạng Di
sàn Vãn hóa Thế giới. Trong cồng cuộc hão tổn và phát huy di sán cỏ dó, nhũng vân
dề vãn hóa - mỹ thuật Huế dã được nghiên cứu khá chi tiết và được đ in h giá là liêu
biểu cho vãn hóa VN thời Nguvỗn, trong khi cơ cấu kinh lố Huê nổi chung và mạng
lưới quan xưởng à dây góp phần xây dựng nên diện mạo di sán dó chưa được chú ý
tìm hiếu một cách dầy đủ.
1.4. Xuất phát từ những lý do trên, với mong muôn góp phán tìm hiểu llíềm về
triều Nguyễn, về cố dỏ Huế, đặc biệt về kinh tế Nhà nước trong lịch sứ. dưới góc dỏ
của một người làm công tác nghiên cứu và giảng day lịch sử tại (lịa phương, tôi
mạnh dạn chọn vấn dề: "Quan xưởng ỏ Kiìììì đô H u ế từ 1802 đến 1884" làm dề tài
nghiên cứu của luận án.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Có thể nhận thấy rằng các tác giá ỏ' trong và ngoài nước trước dây (hường tập
trung nghiên cứu hai vấn dồ chính cổ liên quail tiến các khía cạnh của dề lài là vấn
đề lịch su kinh 1ỂTCN và lịch sử dỏ thị. Cụ thê qua các giai đoạn như sau:
2.1. Giai đ o ạ n trước n ă m 1945
Tạp chí Bulletin ties Amis du Vicux H uế (BAVII) của Hội Amis du vieux Huế
(Hội Đô thành hiếu cổ), do Leopold Cađière làm chủ búi, xuất bán (xb) hàng quý
(1914-1944), có mục đích "suit túm, báo tồn vờ truyền đợỉ nliữnạ dấu ík h xti'a ré
chính trị, tôn iỊÌáo, nỵlhệ thuật vù vãn học, Au châu cũng nhu'bún xứ. liên (Ịitan đến
H uế và phụ cận" Ị 1 19] là nơi tập !iơp nhũng bài viết dầu tiên về I ỉuế xua. Tờ tạp chí
chứa dựng một nguồn lu liệu phong pluí và giá liị về nhiều lĩnh vực nhung trong
lĩnh vục kinh tê thì khá hiếm hoi. Licn quan tiên quan xưởng, một số tác giá miên tá
các di vật có giá trị như dinh, vạc. dớ dòng, súng thần công, thuyền... [172], [186],
[187], [192], [195], [2011- ;2051. [206] hay ghi lại nhận xét của người nước ngoài
vổ các xướng san xuất vũ khí, (lóng l truyền khi (lòn H uế như John í Yaw fill'd. John
While, Biossartl tic Corbi.gnv, Thomas Bowyeai... [3j, I I 75J, [ 18 8 1, |I9 8 Ị, ỊI99Ị.
Đáng chú ý la các kháo cứu cua L. Cađicre. bài nghiên cứu nhằm phục hổi xưởng
Long Thọ của M. Rigaux [203J. Cíínu như mội số hài viết 11C11 lạp chí Bulletin de
récolc Franqaise d'Lixtieme-Onenl (BliFBO), Bulletin de la Société ties etudes
IIicldchinoises (BSE1). nhũng bùi viếl trôn BAVỈi nặng về bút pháp miêu tả hiện vat
nên chí có giá trị cung cấp tư liệu vổ qtíi mô và một số san pliẩm quan xưởng ở I ỉ uế.
Người đáu liên cho những nhận xét ban d áií vể quan xương như là inộl kluii
niệm iroim lĩnh vực TCN là lác giã Đào Duy A nh trong cuốn "Việi N(II)I \ ( 1 1 1 hvú sử
arơng” [6J xh lan dáu nam 1938. Tát' giã dã chi ra "tổ chúc công nglic" cua IUÍỚC ta
có "cõìiỊi nghệ iỊÌa dinh" và "công ni>hệ do Nhà niíớc íựqnán... Những (Ịitan Xì ràng
ílọi lủ ỉttựììg cuộc, dặl ở Kí) cùn í! các null lớn (lén ịìo Bộ Công giám lỉốc" [6, 67 Ị
Sau dó. L. Chochođ Irong cuốn "IÌ1 IỮ La Mysicricìise" xb năm l°4 3 ỊI85I có
chương "Note sur lew procédés lie fo m k ric em ployes pat ỉcs Annaniites" (Ve
phương pháp cJúc của người An-nam) cung cáp những nhân xél vé kỹ tliuâl đúc
dồng ử các quan xưởng Huế là chú yêu.
2.2. Giai đoạn tù Iiăni 1945 dên năm 1975
Thòi kỳ cuối những năm ỉ 950 đến đẩu những năm I960, ngoài CUỐ11 sách
"Counaissaiìces du Vietnam" có lược kê các nghề lit ủ công VN [J94J, xuâì hiện
nhiều cõng trình về CĐPK, về TCN, uong đó có dể cập ở nhiều mức độ kliác nhau
đến quan xưởng của các triều đại irên phạm vi cả nước.
Tác giả Vương Hoàng Tuyên Uong "Tình hình công thương nghiệp VN Ị hời Lê
mạt" [144] đã tìm hiểu TCN VN ử bôn bợ phận: TCN ử nòng thon, TCN ở dô thị,
ngành khai mõ và các công irường thú công cứa Nhà nước phong kiến, ở bộ phận
thú tư. các cồng trường bao gồm đóng tàu thuyền, đục tiền, công trường xây dựng,
làm dồng hồ và nhận xél ve chê’ độ công tượng trong đó. Ba tập của công trình "Lịch
sử c h ế (lộ phong kiến Việt Nam" của tập thể các tác giả Trần Quốc Vượng, Hà Văn
Tấn, Phan Huy Lẽ, Chu Thiên, Vuơiìii Hoàng Tuyên, Đinh Xuân Lâm 172], [75],
[160] đã dua ra những nhặn xét lổng quan về quy mô, sỏ lượng thợ, ch ế độ công
tượng cua quan xưởng các triều dại giúp xác dinh phương hướng dể liếp cận nghiên
cứu kỹ hơn về quan xưởng triều Nguyễn.
Năm 1961 xuất hiện bài viết "Vài nét vê cởUiị thương nghiệp Iriãi N piyễn" cua
Chu Tliicn [132]. Sail khi đề cạp đốn sự thu hẹp của kinh lế hàng hoá (KTI1I Ỉ) thời
này. tác giá viôl: "Phong kiến nhà Níịiivễn nắm ịịiữ cả mọi kinh doanh tởn \'C’ công
lìiịhiệp. T hêu dinh có những xtíỡnự (ỉóc côìỉg lớn d ể đúc SÚIIỊỊ, (ĩóng tàn, dítc tiên".
Nhìn chung nhũng công trình, bài viết liêu biếu như trên dể cập tiên các xưởng sản
xuất cua Nhà nước rất khái quát trong hối cảnh KTHH. ki nil tế TCN phái triển khá
mạnh trước thế kv XIX và suy yêu clan. Chuyên khảo về lao clộrm làm thuê nói
chung của tác giá Phan Huy Lê [71] cũng di sâu vào giai đoạn trước, (long Iliẽ kỷ
XIX chi có ngành kliai mỏ [73], [74] nhung khôn ạ liên quan nhiều đến cíé lài.
Thòi kỳ cuối những năm 60 đến (láu những nam 70, ỏ miền Nam Xúut hiện
các lác gia Phan Khoang, Nguyên Thiện Lâu, Nguyền Thố Anh... có ilề cập sư lược
về quan xưởng thời chúa N guyễn và vua Nguyễn. Tác giá Phan Khoang cho "nhũng
quan xưởng gọi là tượng cuộc" khi viết "Việt sử xứ Đ ànq Trong 1558-1777" [62].
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
