Download miễn phí Vài nét về sự phát triển của Triết học Trung Hoa thời Xuân Thu và Chiến Quốc
Cái thế ở đầu đời Chu (trong nước có cả ngàn chư hầu) chỉ vững được
khi nhà Chu còn mạnh. Lúc nhà Chu đã yếu,sợ các rợ ở phương Tây
mà dời đô qua phương Đông thì các chư hầu không kính nể thiên tử
nữa, tất tranh giành nhau mà gây loạn, có nước mạnh lên, có nước suy
đi. Thế là có một bọn quý tộc mất địa vị. Muốn phục hồi địa vị, họ phải
dùng những người tài giỏi về chính trị hay quân sự, kinh tế, trong mọi
giai cấp, nghĩa là trong gia cấp bình dân. Nhờ vậy mà bọn này thoát ly
được địa vị nô lệ và lên địa vị sĩ phu. Đời Xuân Thu, ta thấy có Ninh
Thích chăn trâu mà làm quan, Bách Lý Hề vốn là nô lệ mà được cử làm
quan nước Tấn; còn hạng quý tộc như họ Nguyên, Hồ, Khánh, Bá bị
giáng làm nô lệ (Tả truyện); Khổng Tử vốn là dòng dõi quý tộc ở Tống
mà nghèo, phải làm một chức lại coi kho lúa
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Tóm tắt nội dung tài liệu:
Vài nét về sự phát triển của Triết học Trung HoaThời đại Tiên Tần
XÃ HỘI THỜI XUÂN THU, CHIẾN QUỐC
Đã phát qua những nét chính trong lịch sử và phân chia các thời đại rồi,
bây giờ chúng ta xét lịch trình tiến triển của triết học Trung Quốc.
Chúng ta trở về thời Xuân Thu và Chiến Quốc.
Ai cũng nhận rằng triết học Trung Quốc sinh mạnh mẽ ở thời này vì
tình trạng xã hội loạn lạc, triết gia nào có tâm huyết cũng tìm cách cứu
vớt dân, nên đưa ra giải pháp này, giải pháp khác, lập thành một học
thuyết để truyền bá trong dân chúng và mong các nhà cầm quyền đem
ra áp dụng. Cảnh hỗn loạn, mất kỷ cương thời đó đã được chép trong
sử. Người ta tính ra có tới 36 vụ giết vua, còn những vụ con giết cha,
anh em, vợ chồng sát hại lẫn nhau không biết bao nhiêu mà kể.
Không có năm nào không có chiến tranh. Theo Xuân Thu (Lỗ sử) trong
242 năm có 483 lần hành quân. Kinh Thi còn ghi lại cho ta những lời
thở than của dân chúng vì nạn chiến tranh bất tận đó. Mọi người điêu
đứng, nhất là bọn chinh phu, thậm chí tới cây cũng phải khô xám vì bị
tàn phá:
Vài nét về sự phát triển của Triết học Trung Hoa
-----Hà thảo bất huyền? Hà nhân bất căng?
-----Ai ngã chinh phu, độc vi phỉ dân?
-----------------------------------Thiên TIỂU NHÃ
Người ta ngao ngán, tiếc rằng đã lỡ sinh ra đời:
-----Thiều chi hoa, kỳ diệp thanh thanh,
-----Tri ngã như thử, bất như vô sinh.
-----------------------------------Thiên VƯƠNG PHONG
Khổ vì chiến tranh, dân đen lại khổ vì đàn áp, bốc lột của bọn cầm
quyền; bọn này dùng uy quyền chiếm đất và chiếm cả người nữa:
-----Nhân hữu thổ điền, nhữ phản hữu chi.
-----Nhân hữu nhân dân, nhữ phúc đoạt chi.
-----------------------------------Thiên ĐẠI NHÃ
Bọn họ không cày không cấy mà vẫn có lúa đầy vựa, không săn bắn mà
vẫn chồn treo đầy sân:
-----Bất giá bất sắc, hồ thủ tam bách triền hề?
-----Bất thú bất liệp, hồ chiêm nhĩ đình hữu huyền hoàn hề.
-----------------------------------Thiên QUỐC PHONG
Bọn ăn không (tố san) đó, dân chúng rất oán, nhưng không dám nói
Vài nét về sự phát triển của Triết học Trung Hoa
thẳng ra, mà ví với những con chuột lớn, gặm lúa của họ:
-----Thạc thử, thạc thử, vô thực ngã thử,
-----Tam tuế quán nhữ, mạc ngã khẳng cố.
-----------------------------------Thiên QUỐC PHONG
Nhưng chẳng phải chỉ có lê dân mới khổ, bọn quí phái trong thời loạn
có khi còn chịu nhiều nỗi cay đắng hơn nữa. Thiên Bội phong tả cảnh
bọn chư hầu vong quốc:
-----Toả hề vĩ hề, lưu li chi tử.
(Nhỏ mọn hèn mạt thay, cái thân của những kẻ trôi dạt xứ người).
-----Niệm ngã độc hề, ưu tâm ân ân.
-----------------------------------Thiên TIỂU NGÃ
(Nghĩ cảnh cô đơn của ta, e sợ ngùi ngùi).
Càng về cuối đời Chiến Quốc, tình cảnh càng bi đát: nước Vệ bắt lính
tới 1 phần 5 dân số, nước Tấn bắt ông già 73 tuổi ra tòng quân, nước Tề
thu thuế của dân tới 2 phần 3 hoa lợi, ruộng đất bỏ hoang, có kẻ đói
quá, phải đổi con cho nhau mà ăn thịt (dịch tử nhi thực)!
Tuy nhiên, nếu chỉ xét cảnh loạn lạc thời đó thì chưa đủ giải thích được
Vài nét về sự phát triển của Triết học Trung Hoa
sự bột phá của triết học Trung Hoa được; đời sau cũng có những thời
loạn kéo dài hằng trăm năm, chẳng hạn thời Tam quốc, thời Lục triều,
cuối đời Tống… mà không lưu lại được một cuộc cách mạng nào lớn
lao trong triết học. Nguyên nhân quan trọng nhất vẫn là sự biến chuyển
trong tương quan xã hội với những biến chuyển về các phương diện
chính trị, kinh tế, văn hóa…
Cái thế ở đầu đời Chu (trong nước có cả ngàn chư hầu) chỉ vững được
khi nhà Chu còn mạnh. Lúc nhà Chu đã yếu, sợ các rợ ở phương Tây
mà dời đô qua phương Đông thì các chư hầu không kính nể thiên tử
nữa, tất tranh giành nhau mà gây loạn, có nước mạnh lên, có nước suy
đi. Thế là có một bọn quý tộc mất địa vị. Muốn phục hồi địa vị, họ phải
dùng những người tài giỏi về chính trị hay quân sự, kinh tế, trong mọi
giai cấp, nghĩa là trong gia cấp bình dân. Nhờ vậy mà bọn này thoát ly
được địa vị nô lệ và lên địa vị sĩ phu. Đời Xuân Thu, ta thấy có Ninh
Thích chăn trâu mà làm quan, Bách Lý Hề vốn là nô lệ mà được cử làm
quan nước Tấn; còn hạng quý tộc như họ Nguyên, Hồ, Khánh, Bá… bị
giáng làm nô lệ (Tả truyện); Khổng Tử vốn là dòng dõi quý tộc ở Tống
mà nghèo, phải làm một chức lại coi kho lúa.
Lại thêm kinh tế mở mang cũng là một nguyên nhân thúc đẩy sự biến
chuyển về chính trị nữa.
Dân số tăng lên (tổng số nhân khẩu thất quốc đời Đông Chu đã tới
khoảng 20 triệu), chế độ điền địa hồi trước không còn hợp thời, nông
Vài nét về sự phát triển của Triết học Trung Hoa
dân cực khổ quá, ta thán, oán trách bọn chủ nhân (bất giá bất sắc, hồ
thủ tam bách triền hề), thầm mong bãi bỏ chế độ “thực ấp”; và Thương
Ưởng hiểu rõ xu thế tự nhiên của thời đại, cho dân chúng tự do khai
khẩn. Phương pháp canh tác lại tiến bộ: người ta đã biết dùng bò kéo
cày mà cày được sâu hơn, biết bón phân, làm hai mùa, đào kinh dẫn
nước và tháo nước. Sự khẩn hoang do đó phát triển mạnh và hàng vạn
người thành phú nông. Bọn này muốn khuếch trương công việc thuỷ
lợi, như vậy cần thống nhất đất đai, nhất là thống nhất các nước nhỏ
cùng trên một dòng sông.
Về phương diện thương mại cũng có những hiện tượng mới: những nơi
như Hàm Dương ở Tần, Lâm Tri ở Tề, Hàm Đan ở Triệu, Đại Lương ở
Nguỵ đều là những thành phố phát đạt về thương mại, dân chúng các
nơi di cư lại, thành một hạng thị dân. Bọn phú thương rất có thế lực,
mua quan bán tước được và bắt đầu tham gia chính trị, muốn phá bỏ
những biên giới giữa các nước chư hầu, để cho sự giao thông và thương
mại khỏi bị trở ngại.
Sử còn chép những thương gia danh tiếng như Phạm Lãi, Đoan Mộc Tứ
(Tử Cống), Lã Bất Vi. Cuối thời Chiến Quốc đã có tiền vàng tiền bạc,
dân chúng đã ham buôn bán nên có câu: “Tòng bần cầu phú, nông bất
như công, công bất như thương”, đa số Pháp gia theo trào lưu, không
ức thương như Nho gia nữa. Trung Quốc lúc đó đã chuyển từ văn minh
phù sa qua văn minh thương mại.
Vài nét về sự phát triển của Triết học Trung Hoa
Về văn hóa thì từ trước, hạng quý tộc vừa trị dân, vừa dạy dân (quân sư
bất phân, chính giáo hợp nhất), vì chỉ có họ mới được học; nhưng khi
họ sa sút mà thành bình dân thì trong giới bình dân bắt đầu có người
học rộng. Khổng Tử là hạng người đó; ông mở rộng phong trào tư nhân
dạy học, bất kỳ giới nào xin vào học, ông cũng nhận, và ông có công
lớn trong sự khai hoá quần chúng. Đời sau, Mặc Tử, một triết gia trong
giai cấp bình dân, tiếp tục công việc đó mà sự giảng học phát triển rất
mạnh. Sách vở không còn là những bảo vật chỉ riêng bọn quí tộc mới
có. Thiên Quí nghĩa trong Mặc Tử chép rằng: “Mặc Tử đi về phương
Nam, chở theo rất nhiều sách” (Mặc Tử nam du, tái thư thậm đa).
Sau cùng, tâm lý chung của con người, khi dân nước nhỏ mà chịu nhiều
gánh nặng th