boy_chancom_themchao2005
New Member
Mod mới có tài liệu này chia sẻ miễn phí cho các bạn
Những đóng góp của đề tài
Luận án có một số đóng góp như sau:
· Thứ nhất, làm rõ những đặc tính tiêu biểu của văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ trên khía cạnh đặc tính kinh doanh của dân tộc, cụ thể là các đặc tính văn hóa kinh doanh tiêu biểu của các doanh nhân, các nhà quản lý Hoa Kỳ.
· Thứ hai, chỉ ra những nét tương đồng và khác biệt giữa văn hóa kinh doanh giữa doanh nhân Hoa Kỳ và doanh nhân Việt Nam. Đưa ra những đề xuất giúp cho doanh nhân Việt Nam có thể làm việc, kinh doanh với doanh nhân Hoa Kỳ một cách hiệu quả, từ đó thúc đẩy hơn nữa quan hệ kinh tế giữa Hoa Kỳ và Việt Nam.
· Thứ ba, tập hợp nguồn tư liêu phong phú về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ, thực tiễn hoạt động kinh doanh của Hoa Kỳ. Đây là nguồn tư liệu quan trọng làm cơ sở tiếp tục nghiên cứu, giảng dạy về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ hiện nay ở nước ta.
MỤC LỤC
Trang bìa …..……......................................................................................................2
Lời cam đoan ………....................................................................................................3
Danh mục các chữ viết tắt .......................................................................................6
Danh mục các bảng ..................................................................................................8
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................9
CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VĂN HÓA KINH
DOANH....................................................................................................................21
1.1. Khái quát về văn hóa kinh doanh.................................................................22
1.1.1. Định nghĩa văn hóa kinh doanh................................................................22
1.1.2. Các lớp cấu thành của văn hóa kinh doanh ..............................................25
1.1.3. Các đặc trưng của văn hóa kinh doanh.....................................................29
1.2. Tầm quan trọng của văn hóa kinh doanh trong hoạt động kinh doanh
quốc tế ....................................................................................................................33
1.3. Hai xu hƣớng nghiên cứu văn hóa kinh doanh ...........................................39
1.3.1. Văn hóa công ty: Lý thuyết và mô hình của Edgar H. Schien .................40
1.3.2. VHKD quốc tế: Lý thuyết và mô hình so sánh của Richard Lewis .........45
CHƢƠNG II: VĂN HÓA KINH DOANH HOA KỲ VÀ TÍNH CÁCH CỦA
NGƢỜI MỸ TRONG KINH DOANH..................................................................55
2.1. Về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ....................................................................55
2.2. Những nhân tố tác động đến việc hình thành và phát triển VHKD Hoa
Kỳ............................................................................................................................57
2.3. Thực tiễn VHKD Hoa Kỳ và so sánh qua một số mô hình ........................79
2.3.1. Mô hình của Edward T. Hall ....................................................................80
2.3.2. Mô hình của Geert Hofstede.....................................................................85
2.3.3. Mô hình của Fons Trompenaars ...............................................................89
2.4. Các đặc trƣng tiêu biểu của VHKD Hoa Kỳ ...............................................95
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi5
CHƢƠNG III: VĂN HÓA KINH DOANH VIỆT NAM- HOA KỲ: SO SÁNH
VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM...........................................................................101
3.1. Văn hóa trong kinh doanh Việt Nam và Hoa Kỳ: góc nhìn lịch sử, kinh tế
và xã hội ...............................................................................................................101
3.2. Văn hóa kinh doanh Việt Nam – Hoa Kỳ: góc nhìn từ các mô hình nghiên
cứu so sánh thực tiễn VHKD quốc tế ................................................................108
3.3. Văn hóa kinh doanh Việt Nam và Hoa Kỳ: Góc nhìn từ một số doanh
nghiệp Hoa Kỳ tại Việt Nam ..............................................................................120
3.4. Một số bài học kinh nghiệm đối với doanh nhân Việt Nam.....................124
KẾT LUẬN ............................................................................................................143
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ..........................................147
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................148
PHỤ LỤC...............................................................................................................1586
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
UAI Uncertainty Avoidance Index
Chỉ số né tránh sự không chắc chắn
BOD Board of directors
Ban giám đốc
CEO Chief executive officer
Giám đốc điều hành
CSR Corporate Social Responsibility
Trách nhiệm xã hội của công ty
EXIMBANK Export and Import Bank
Ngân hàng xuất nhập khẩu Mỹ
FCPA The U.S. Foreign Corrupt Practices Act
Đạo luật về tham nhũng của Hoa Kỳ
FDI Foreign Direct Investment
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
IDV Individualism versus Collectivism
Chỉ số so sánh chủ nghĩa cá nhân/ chủ nghĩa tập thể
LTO Long - Term Orientation
Định hướng dài hạn
M &A Merger and Acquisition
Sáp nhập và thôn tính
MNC Multi National Corporation
Công ty đa quốc gia
MAS Masculinity versus Femininity
Chỉ số so sánh Nam tính/ Nữ tính
M-Time Monochronic Time
Thời gian đơn tuyến
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi7
PDI Power Distance Index
Chỉ số khoảng cách quyền lực
R & D Research and Development
Nghiên cứu và phát triển
RVS Rokeach Value Survey
Hệ thống phân loại giá trị
TNC Transnational Corporation
Công ty xuyên quốc gia
P- Time Polychronic Time
Thời gian đa tuyến
DN Doanh nghiệp
KH-CN Khoa học công nghệ
KH-KT Khoc học kỹ thuật
KHXH Khoa học xã hội
NXB Nhà xuất bản
XHCN Xã hội chủ nghĩa
VHKD Văn hóa kinh doanh
VHXH Văn hóa xã hội8
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1
Cấu trúc VHKD Việt Nam trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế
Trang
13
Bảng 1.1
Đặc tính doanh nhân trong ba loại hình văn hóa (Đơn tuyến – Đa tuyến –
Phản hồi) của Lewis 48
Bảng 2.1
So sánh của Hall về đặc tính doanh nhân Hoa Kỳ (Văn hóa đơn tuyến)/
Châu Á (Văn hóa Đa tuyến) 84
Bảng 2.2
So sánh của Hofstede về đặc tính doanh nhân Hoa Kỳ và một số quốc gia
châu Á 89
Bảng 3.1
Các chiều so sánh đặc tính doanh nhân Hoa Kỳ và Việt Nam 109
Bảng 3.2
Khác biệt đặc tính văn hóa kinh doanh Việt Nam và Hoa Kỳ
(Dựa trên mô hình của Hall, Hofstede, Trompenaars ,và Lewis) 120
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1
Các lớp cấu thành của văn hóa kinh doanh
Trang
26
Hình 1.2
Mô hình của Edgard H. Shein 42
Hình 1.3
Mô hình của Richard Lewis 47
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi9
MỞ ĐẦU
I. Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay, với tiến trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế đang phát
triển mạnh mẽ, quan hệ kinh tế và kinh doanh quốc tế ngày một được mở rộng và
đưa lại rất nhiều lợi ích cho các quốc gia trên thế giới.
Mặc dù vậy, dường như chúng còn có nhiều mặt trái và tạo nên những “cú sốc
văn hóa”, những “va chạm giữa các nền văn minh”, đã làm cho một số nước không
thể phát triển nhanh và bền vững được, và lợi ích của toàn cầu hóa và hội nhập quốc
tế đối với những nước này hầu như rất hạn hẹp.
Từ giác độ lý luận văn hóa kinh doanh, có thể cho rằng, đó là do những biểu
hiện của cái chung và cái riêng, của những đặc tính chung và những đặc trưng riêng
của văn hóa kinh doanh quốc tế. Mỗi một quốc gia đều có cách thức, tập quán kinh
doanh riêng của mình; điều hiển nhiên đó là do mỗi quốc gia đều có nền văn hóa
với những đặc tính riêng biệt, không giống nhau. Đồng thời khi giao lưu hội nhập
quốc tế trong tiến trình toàn cầu hóa của nhân loại, những đặc tính chung, giống
nhau sẽ phát huy tác dụng. Sự dung hòa những đặc tính chung và riêng trong văn
hóa kinh doanh của quốc gia dân tộc với thế giới, sẽ tạo nên những điều kiện, cơ hội
to lớn cho các nước thu được lợi ích trong kinh doanh toàn cầu; ngược lại, cũng sẽ
gây nên nhiều thách thức to lớn, nếu không biết vượt qua, nhiều nước sẽ không thể
vượt qua bẫy cùng kiệt nàn và lạc hậu.
Với mục tiêu đến năm 2020 trở thành một nước công nghiệp, Việt Nam đang
không ngừng nỗ lực thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa, mở rộng
hợp tác kinh tế quốc tế, nhất là với các đối tác lớn.
Trong các thị trường kinh tế chiến lược của Việt Nam hiện nay, Mỹ là thị
trường quan trọng bậc nhất. Kim ngạch thương mại Việt Nam và Mỹ tăng nhanh, từ
gần 1,6 tỉ đô-la năm 2001 lên hơn 21,5 tỉ đô-la năm 2011 [102]. Đầu tư của Mỹ vào
Việt Nam cũ ng khá lớn, vớ i 480 dự á n, tổ ng vố n đầ u tư đăng ký là 12,8 tỉ đô la, xếp10
thứ 7 trong số các nhà đầu tư nước ngoài [42, tr.24] (Theo số liệu của phía Mỹ, đầu
tư của Mỹ là 15,4 tỷ, đứng thứ 5 trong danh sách các nhà đầu tư [103]).
Những số liệu này cho thấy, Hoa Kỳ có một vai trò rất quan trọng trên con
đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam
(Tham khảo thêm phụ lục 1, phụ lục 2).
Việt Nam đã có thể xuất nhập khẩu nhiều hơn, hiệu quả hơn, hợp tác kinh
doanh với Hoa Kỳ tốt hơn, nhưng sự hợp tác kinh tế của Việt Nam với Hoa Kỳ vẫn
chưa tương xứng với tiềm năng của hai nước. Có nhiều nguyên nhân hạn chế tiềm
lực hợp tác phát triển kinh tế giữa hai bên, và một trong những nguyên nhân này
chính là rào cản về văn hóa kinh doanh. Rất nhiều nhà lãnh đạo kinh doanh Việt
Nam, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường Kỳ với vốn liếng văn hóa kinh
doanh Hoa Kỳ ít ỏi, chưa thực sự hiểu các nhà quản lý, các doanh nhân Hoa Kỳ,
cũng như người tiêu dùng Hoa Kỳ, suy nghĩ gì, tập quán kinh doanh, và cách thức
làm việc của họ ra sao.
Việt Nam đã ký kết và đang thực thi Hiệp định Thương mại song phương với
Hoa Kỳ, và hiện nay, có một sự kiện hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh
tế, cũng như hội nhập quốc tế của Việt Nam là Việt Nam đang đàm phán với Mỹ và
một số nước khác để thành lập Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược Xuyên Thái
Bình Dương (TPP), một hiệp định thương mại tự do kiểu mới. Chúng tui cho rằng,
để thu được nhiều lợi ích trong một tổ chức to lớn này, bên cạnh những vấn đề
khác, việc hiểu biết về văn hóa kinh doanh, tập quán kinh doanh của Hoa Kỳ (và
các nước khác) sẽ tránh được những “cú sốc”, những “đụng độ”, giảm nhẹ những
thiệt hại kinh tế, mở rộng đường cho hàng hóa và doanh nhân Việt Nam làm ăn
thành công với các đối tác Hoa Kỳ là hết sức cần thiết và cấp bách.
Chính vì vậy, có thể cho rằng, việc nghiên cứu văn hóa kinh doanh của Hoa Kỳ
hiện nay là vô cùng cấp thiết và quan trọng.
2. Tình hình nghiên cứu
Văn hóa kinh doanh đã hình thành từ lâu tại Việt Nam, tuy nhiên các công
trình nghiên cứu có tính tổng quát và hệ thống chưa nhiều, thường trình bày theo
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi11
hướng vấn đề đơn tuyến, do vậy trong phần tổng quan tình hình nghiên cứu của các
học giả trong nước, luận án sẽ tổng quan lại theo cách trình bày các hướng nghiên
cứu chính mà các học giả trong nước viết về chủ đề văn hóa kinh doanh, và những
vấn đề liên quan đến văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ, từ đó đưa ra cái nhìn tổng quát
trong việc nghiên cứu văn hóa kinh doanh của các học giả Việt Nam.
Trong khi đó, các công nghiên cứu về văn hóa kinh doanh quốc tế nói chung,
và văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ nói riêng, đã được nghiên cứu sâu và có tính khái
quát cao ở nước ngoài. Do vậy, luận án trước hết sẽ trình bày tổng quan các công
trình nghiên cứu cụ thể về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ, thực tiễn biểu hiện của văn
hóa kinh doanh Hoa Kỳ; và các công trình nghiên cứu có tính khái quát hóa cao về
mặt lý thuyết và mô hình trong nghiên cứu văn hóa kinh doanh quốc tế, trong đó có
Hoa Kỳ. Việc khái quát như vậy sẽ giúp cho việc đánh giá, đối chiếu, so sánh sự
khác biệt trong văn hóa kinh doanh giữa Việt Nam và Hoa Kỳ phù hợp hơn. Từ đó
mở ra hướng nghiên cứu và cách tiếp cận mang tính thực tiễn cho luận án.
2.1. Nghiên cứu trong nƣớc
Văn hóa kinh doanh luôn được xem là một nhân tố quan trọng trong kinh
doanh, cũng như trong sự nghiệp phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Chính vì vậy,
việc nghiên cứu văn hóa kinh doanh (VHKD) đã được các nhà khoa học, các nhà
quản lý và các doanh nhân đặc biệt quan tâm . Tại Việt Nam đã có nhiều công trình
khoa học nghiên cứu về vấn đề văn hóa kinh doanh , tuy nhiên chưa có nhiều công
trình mang tính nghiên cứu chuyên sâu và có hệ thố ng về văn hóa kinh doanh quố c
tế , nhất là so sá nh văn hó a kinh doanh củ a Việ t Nam với cá c quốc gia khác , trong
đó có Hoa Kỳ.
Các công trình khoa học tập trung chủ yếu vào nghiên cứu văn hóa kinh doanh
của Việt Nam , đặc biệt liên quan đến ba vấn đề sau: (1) Nghiên cứu cơ sở lý luận
của VHKD; (2) Phân tích hiện trạng VHKD Việt Nam và (3) Phân tích ảnh hưởng
của cơ chế chính sách, môi trường văn hóa xã hội đối với doanh nhân, doanh nghiệp
Việt Nam, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm khai thác các nhân tố văn hóa trong
hoạt động kinh tế, kinh doanh của Việt Nam. Ngoài ra, trong các tài liệu về nghiên12
cứu văn hóa kinh doanh Việt Nam cũng có một số bài nghiên cứu khoa học và một
số sách dịch đề cập tới văn hóa Hoa Kỳ, cũng như một số khía cạnh của văn hóa
kinh doanh Hoa Kỳ. Ba vấn đề nghiên cứu VHKD được trình bày như sau:
Về cơ sở lý luận của VHKD
Đáng chú ý là các nghiên cứu của Phạm Xuân Nam (1996); Đỗ Minh Cương
(2001); Nguyễn Hoàng Ánh (2002); Đinh Sơn Hùng, Lê Vinh Danh (2004); Hồ Sỹ
Quý (2006), Dương Thị Liễu (2006), Nguyễn Mạnh Quân (2009). Các tác giả đã
nghiên cứu khá sâu sắc về mối quan hệ giữa văn hóa và kinh tế, kinh doanh; tổng
quan khá đầy đủ các quan niệm về triết lý kinh doanh, đạo đức kinh doanh, văn hóa
doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân, các nhân tố cấu thành, các nhân tố ảnh hưởng
tới chúng; đồng thời cũng phác thảo những phương hướng, cách thức cơ bản để tạo
lập các nhân tố đó. Đây là những vấn đề rất cơ bản về lý luận văn hóa kinh doanh.
Các công trình của những tác giả nêu trên rất có giá trị về khoa học, tạo điều kiện
quan trọng để tiếp tục nghiên cứu vấn đề.
Một vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng của văn hóa kinh doanh đã được
trình bày gần đây trong nghiên cứu của Phùng Xuân Nhạ và các cộng sự (2010),
trong đó đã bước đầu xây dựng được mô hình cấu trúc phân tầng với các bảng thang
giá trị chi tiết của VHKD Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế (xem thêm
bảng 1), góp phần hình thành nên một khung phân tích cơ bản về VHKD Việt Nam,
giúp cho việc nghiên cứu VHKD tại Việt Nam ngày càng có hệ thống hơn.
Về phân tích hiện trạng VHKD Việt Nam
Một số tác giả đã bước đầu tiến hành điều tra, khảo sát một số doanh nghiệp ở
các thành phố lớn, như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh (Phùng Xuân Nhạ và
cộng sự (2010); Dương Thị Liễu và cộng sự (2004); Trần Quốc Dân (2003). Kết
quả của các cuộc nghiên cứu điều tra này là quan trọng và rất đáng chú ý. Các điều
tra tập trung vào việc xem xét hiện trạng VHKD Việt Nam và cho rằng, ở Việt Nam
đã bắt đầu hình thành tính cách cộng đồng doanh nhân Việt Nam; các tác giả đã xác
lập được các tiêu chí văn hóa cho doanh nhân Việt Nam; phân tích mối quan hệ
biện chứng giữa tinh thần doanh nghiệp với VHKD…, đồng thời đã phác họa nên
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi13
một bức tranh chung về VHKD Việt Nam. Tuy nhiên, để đánh giá được những xu
hướng biến đổi của VHKD Việt Nam trong tương lai sẽ tiếp tục cần có những
điều tra qui mô hơn, hệ thống hơn, và tập trung hơn.
Bảng 1. Cấu trúc VHKD Việt Nam
Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế
Nguồn: Phùng Xuân Nhạ (2011). “Nhân cách doanh nhân và văn hóa kinh doanh ở Việt Nam
trong thời kỳ đổi mới và hội nhập”. NXB ĐHQG Hà Nội14
Về phân tích ảnh hưởng của cơ chế, chính sách, môi trường văn hóa xã hội
tới doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam và đề xuất các biện pháp nhằm khai
thác các nhân tố văn hóa trong hoạt động kinh tế, kinh doanh của Việt Nam
Hướng nghiên cứu này cũng được khá nhiều tác giả tập trung chú ý, trong đó
nổi bật là các nghiên cứu của Phùng Xuân Nhạ (2006, 2010); Nguyễn Mạnh Quân
(2009); Đỗ Minh Cương (2009); Lê Quý Đức (2005); Nguyễn Quang Vinh (2002);
Vũ Quốc Tuấn (2001); Nguyễn Anh Dũng (2000); Đỗ Huy (1996). Các nghiên cứu
của các tác giả này đã giới thiệu và đề xuất được một số cách thức, phương pháp cải
thiện môi trường kinh doanh, phát huy vai trò các nhân tố của VHKD Việt Nam,
cũng như bước đầu chỉ ra những hướng và giải pháp cụ thể để phát triển VHKD
Việt Nam.
Về nghiên cứ u về VHKD Hoa Kỳ , so sá nh VHKD Hoa Kỳ vớ i VHKD Việ t
Nam
Hiện nay ở Việt Nam chưa có nhiều công trình nghiên cứu theo hướng này, có
một số công trình nêu vấn đề, nhưng cũng chỉ đề cập ở một số khía cạnh và mang
tính giới thiệu, được đăng tải trong một số tạp chí nghiên cứu chuyên ngành, cũng
như trong một số công trình nghiên cứu tại các trường đại học và viện nghiên cứu,
tiêu biểu là một số nghiên cứu của Nguyễn Hoàng Ánh (2007), Phùng Xuân Nhạ
(2010), v.v..
Ngoài ra, cũng đã có một số công trình nghiên cứu về văn hóa Mỹ, phần lớn
tập trung vào phân tích và trình bày về đặc điểm xã hội, con người và cuộc sống,
trong đó có trình bày giản lược về văn hóa kinh doanh; tiêu biểu có cuốn “Văn hóa
Bắc Mỹ trong toàn cầu hóa” của Lương Văn Kế (NXB Giáo dục Việt Nam, 2011).
Về lĩnh vực văn hóa xã hội Hoa Kỳ, cho đến nay cuốn “Hồ sơ văn hóa Mỹ” của nhà
nghiên cứu văn hóa Hữu Ngọc (NXB Thế giới, 1995) vẫn được coi là một công
trình tư liệu mang tính bao quát về xã hội và văn hóa Mỹ. Về sách dịch, có cuốn
sách “Cuộc sống và các thiết chế ở Mỹ”(NXB Chính trị Quốc gia, 2000), tác giả
Doughlas K.Steveson, và cuốn “Phong cách Mỹ”, của Gary Althen (NXB Văn
Nghệ, 2006) đã đề cập khá toàn diện nhiều lĩnh vực liên quan đến xã hội, văn hóa,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi15
kinh doanh và con người Mỹ. Liên quan đến lý luận về đặc điểm xã hội - văn hóa
Mỹ có cuốn “Văn minh Hoa Kỳ” (NXB Thế Giới, 1998) của Jean - Pierre Fichou.
Những công trình nghiên cứu trên có đề cập, nhưng không nhiều, đến văn hóa kinh
doanh Hoa Kỳ.
Như vậy, có thể thấy cá c tá c giả đã nghiên cứ u khá sâu sắ c về tổng quan mố i
quan hệ giữ a văn hó a với kinh tế , kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn còn những khoảng
trống cho các nghiên cứu mang tính hệ thống, với qui mô điều tra đủ lớn, để đưa ra
được những đánh giá chính xác hơn về các đặc tính, các giá trị của VHKD Việt
Nam. Ngoài ra, tại Việt Nam còn thiếu các công trình nghiên cứu chuyên sâu về
VHKD của các quốc gia khác, so sánh văn hóa kinh doanh của các quốc gia khác
với Việt Nam, đặc biệt là nghiên cứu về VHKD Hoa Kỳ, quốc gia số một về phát
triển kinh tế hiện nay trên thế giới.
2.1. Nghiên cứu ở nƣớc ngoài
Cùng với các công trình nghiên cứu trong nước, có thể thấy có khá nhiều công
trình nghiên cứu của nước ngoài về văn hóa kinh doanh quốc tế nói chung, và văn
hóa kinh doanh Hoa Kỳ nói riêng. Các công trình này có tính chuyên sâu, và khái
quát rất cao. Phần dưới đây sẽ tổng quan lại các công trình nghiên cứu nước ngoài
về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ theo các hướng sau: (1) Nghiên cứu thực tiễn biểu
hiện của văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ; (2) Về xây dựng các cơ sở lý thuyết và mô
hình nghiên cứu văn hóa kinh doanh quốc tế, trong đó có Hoa Kỳ; (3) Văn hóa kinh
doanh Hoa Kỳ - Việt Nam.
Hướng nghiên cứu về thực tiễn biểu hiện văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ
Các công trình nghiên cứu theo hướng này, như cuốn “Working With
Americans: How to Build Profitable Business Relationships” của Allyson StewartAllen and Lanie Dansnow (2002) (NXB Prentice Hall), cuốn “Americans at Work:
A Guide to the Can-Do People” của Craig Storti (2004) (NXB Nicholas Brealey
Publishing), cuốn “Trust and Honesty: America's Business Culture at a Crossroad”
của Tamar Frankel (2008) (NXB Oxford University Press), hay cuốn “When we are
the foreigners: What Chinese think about working with Americans”, của Orlando R.16
Kelm, John N. Doggett, Haiping Tang (2011), NXB CreateSpace v.v., đã đưa ra
những minh chứng cho sự khác biệt giữa tính cách của người Mỹ, văn hóa kinh
doanh Mỹ, với văn hóa kinh doanh của các quốc gia khác. Các nghiên cứu trên đã
trình bày một cách khái quát những đặc tính biểu hiện chung trong văn hóa kinh
doanh của Hoa Kỳ, như các giá trị, niềm tin, nghi thức, thậm chí là “ngôn ngữ”
trong kinh doanh của người Mỹ v.v. Từ việc nêu lên thực tiễn biểu hiện của văn hóa
kinh doanh Hoa Kỳ, các tác giả đã đưa ra những gợi ý trong việc làm thế nào để xây
dựng các mối quan hệ và làm ăn giao dịch với người Mỹ. Sự hiểu biết, đánh giá
đúng các hành vi, cách cư xử trong kinh doanh của người Mỹ là rất quan trọng cho
sự thành công khi làm việc với người Mỹ. Các nghiên cứu này có thể được xem như
là những hướng dẫn để người nước ngoài có được những hiểu biết tổng quan về
kinh doanh, văn hóa, và suy nghĩ của người Mỹ.
Hướng nghiên cứu về lý thuyết và mô hình nghiên cứu văn hóa kinh doanh
Hoa Kỳ, văn hóa kinh doanh quốc tế
Tại Hoa Kỳ, vấn đề quản lý, kinh doanh xuyên quốc gia, cũng như giao lưu đa
văn hóa đã trở thành một chủ đề rất nóng bỏng, được các nhà nghiên cứu, các nhà
quản lý, các doanh nhân hết sức quan tâm. Dựa trên những mô hình xuyên văn hóa
của các học giả nổi tiếng như Hall, E.T. and M.R. Hall (1966, 1976, 1987); Geert
Hofstede (1980, 2001, 2005, 2010); Charles M. Hampden-Tuner and Fons
Trompenaars (1997, 2000, 2004) và của Richard D.Lewis (1996, 1999, 2006),
ngành quản lý xuyên văn hóa được hệ thống hóa và nhiều phương pháp ứng dụng
được đưa ra nhằm đối phó và thích ứng với những khác biệt văn hóa trong kinh
doanh. Các công trình nghiên cứu trên mang đặc tính văn hóa kinh doanh của Hoa
Kỳ rất cao, bởi các tác giả phần lớn là người Mỹ và các nghiên cứu gắn với thực
tiễn kinh doanh của Hoa Kỳ. Do có tính thực tiễn cao đối với người Mỹ, hiện nay
các công trình này được nhiều công ty hàng đầu của Hoa Kỳ và trên thế giới như
IBM, GE, Coca-cola, Wall Mart..., áp dụng và tham khảo, khi tiến hành các công
việc kinh doanh mang tính toàn cầu của mình, như lên kế hoạch chiến lược phát
triển kinh doanh quốc tế, thiết lập cơ cấu tổ chức quốc tế, bố trí nhân sự, điều phối
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi17
công việc quốc tế, kiểm soát công việc trên bình diện quốc tế... Ngoài ra, hầu hết
các giáo trình giảng dạy về quản trị kinh doanh quốc tế, quản lý xuyên văn hóa tại
các trường đại học kinh doanh Hoa Kỳ, đều đang sử dụng các tài liệu liên quan đến
các công trình nghiên cứu của các tác giả trên cho công tác nghiên cứu và giảng dạy
của mình.
Hướng nghiên cứu về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ - Việt Nam
Về việc nghiên cứu văn hóa kinh doanh Mỹ và Việt Nam nhằm thúc đẩy kinh
doanh giữa hai nước, vẫn còn ít về số lượng công trình nghiên cứu của các học giả
nước ngoài, có thể lý giải do Việt Nam tham gia vào toàn cầu hóa và hội nhập quốc
tế chưa lâu. Mặc dù vậy, đã có một số cuốn sách viết về kinh doanh tại Việt Nam,
có so sánh phần nào văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ và Việt Nam, nhưng chủ yếu
mang tính giới thiệu khái quát. Như cuốn“Vietnam: The New Asian Dragon" (1st
edition, Castlebury Press, 2007) của Kenneth Pounds; “Doing Business in Vietnam”
(Prima Publishing, 1995) của Robinson; “Doing business in the New Vietnam”
(Prentice Hall, 1995) của Engholm v.v.
Kết quả nghiên cứu của các tác giả nước ngoài có ý nghĩa tham khảo, đối
chiếu, so sánh hết sức cần thiết cho đề tài. Các công trình kể trên cũng đã góp phần
quan trọng cho việc gợi ý suy nghĩ, nêu phương pháp tiếp cận, và thôi thúc tác giả
cần đi sâu tìm hiểu văn hóa kinh doanh của Mỹ, có so sánh với văn hóa kinh
doanh của Việt Nam, trên cơ sở đó, đưa ra những đề xuất thiết thực cải thiện nhận
thức về văn hóa kinh doanh, tạo thêm điều kiện cho các doanh nhân, các tổ chức
kinh doanh của Việt Nam có thể giao thoa với hoạt động kinh tế Mỹ, giảm thiểu
những rủi ro kinh doanh do thiếu hiểu biết về văn hóa Mỹ, cũng như cách thức làm
ăn của người Mỹ, trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và thực hiện đẩy nhanh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam. Đây chính là sự khác biệt của đề tài
so với các công trình đã được công bố về văn hóa kinh doanh Mỹ và khả năng gợi
mở đối với Việt Nam.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục dích ng
giới. Bên cạnh đó, văn hóa kinh doanh không chỉ tạo ra tiêu chí, chuẩn mực cho
cách thức kinh doanh, mà còn tạo ra những khuôn mẫu chung về quan điểm và động
cơ trong kinh doanh và văn hóa kinh doanh có những lớp cấu trúc rất phức tạp,
khiến cho việc nhận thức về văn hóa kinh doanh trên thế giới rất phong phú. Ở
những nơi có kinh tế, kinh doanh và cộng đồng xã hội phát triển hơn, thường có
nhiều nghiên cứu về văn hóa kinh doanh phong phú hơn.
Thứ hai, khi nghiên cứu VHKD Hoa Kỳ, căn cứ vào thực tiễn và định nghĩa
VHKD nêu trên, chúng tui định nghĩa VHKD Hoa Kỳ như sau: văn hoá kinh doanh
kinh doanh Hoa Kỳ là một hệ thống các vật chất biểu trưng cụ thể, các giá trị, các
chuẩn mực, các quan niệm, và các khuôn mẫu qui định hành vi hay cách ứng xử
của người Mỹ trong kinh doanh.
Trong suốt quá trình phát triển của nước Mỹ những vấn đề của cuộc sống kinh
doanh liên tục diễn ra, liên tục được giải quyết, và dần trở thành những giá trị được
mặc nhiên thừa nhận, đến nỗi các cách giải quyết không còn xuất hiện trong
tiềm thức của người Mỹ. Theo nghĩa này, văn hóa kinh doanh của Hoa Kỳ được
xem là sự chấp nhận các giá trị cơ bản một cách tự nhiên, hay hệ thống các giá trị
mặc nhiên trong con người Mỹ khi tham gia vào các hoạt động kinh doanh. Có thể
thấy rằng, các biểu trưng cụ thể, các giá trị, các chuẩn mực, các quan niệm, các
khuôn mẫu qui định hành vi ứng xử của người Mỹ trong kinh doanh được tích tụ và
phản ánh một cách rõ nét trong tính cách, hay phong cách kinh doanh của dân tộc
Mỹ.
Thứ ba, căn cứ vào các hệ thống lý thuyết và nghiên cứu thực VHKD Hoa Kỳ
của các học giả hàng đầu về VHKD, cũng như điều tra, phỏng vấn sâu các chuyên
gia, các nhà quản lý Hoa Kỳ tại Việt Nam nhằm bổ xung làm rõ vấn đề, luận án chỉ
ra các đặc tính văn hóa kinh doanh cơ bản của dân tộc Hoa Kỳ bao gồm: đề cao chủ
nghĩa cá nhân; coi trọng luật pháp hơn các mối quan hệ; xu hướng tách biệt trong
kinh doanh, định hướng tự tạo lập, định hướng theo công việc và kế hoạch; thời
gian mang tinh đơn tuyến, tuần tự, thời gian là tiền bạc; phong cách giao tiếp trực ý,
thẳng thắn, rõ ràng.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Những đóng góp của đề tài
Luận án có một số đóng góp như sau:
· Thứ nhất, làm rõ những đặc tính tiêu biểu của văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ trên khía cạnh đặc tính kinh doanh của dân tộc, cụ thể là các đặc tính văn hóa kinh doanh tiêu biểu của các doanh nhân, các nhà quản lý Hoa Kỳ.
· Thứ hai, chỉ ra những nét tương đồng và khác biệt giữa văn hóa kinh doanh giữa doanh nhân Hoa Kỳ và doanh nhân Việt Nam. Đưa ra những đề xuất giúp cho doanh nhân Việt Nam có thể làm việc, kinh doanh với doanh nhân Hoa Kỳ một cách hiệu quả, từ đó thúc đẩy hơn nữa quan hệ kinh tế giữa Hoa Kỳ và Việt Nam.
· Thứ ba, tập hợp nguồn tư liêu phong phú về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ, thực tiễn hoạt động kinh doanh của Hoa Kỳ. Đây là nguồn tư liệu quan trọng làm cơ sở tiếp tục nghiên cứu, giảng dạy về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ hiện nay ở nước ta.
MỤC LỤC
Trang bìa …..……......................................................................................................2
Lời cam đoan ………....................................................................................................3
Danh mục các chữ viết tắt .......................................................................................6
Danh mục các bảng ..................................................................................................8
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................9
CHƢƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VĂN HÓA KINH
DOANH....................................................................................................................21
1.1. Khái quát về văn hóa kinh doanh.................................................................22
1.1.1. Định nghĩa văn hóa kinh doanh................................................................22
1.1.2. Các lớp cấu thành của văn hóa kinh doanh ..............................................25
1.1.3. Các đặc trưng của văn hóa kinh doanh.....................................................29
1.2. Tầm quan trọng của văn hóa kinh doanh trong hoạt động kinh doanh
quốc tế ....................................................................................................................33
1.3. Hai xu hƣớng nghiên cứu văn hóa kinh doanh ...........................................39
1.3.1. Văn hóa công ty: Lý thuyết và mô hình của Edgar H. Schien .................40
1.3.2. VHKD quốc tế: Lý thuyết và mô hình so sánh của Richard Lewis .........45
CHƢƠNG II: VĂN HÓA KINH DOANH HOA KỲ VÀ TÍNH CÁCH CỦA
NGƢỜI MỸ TRONG KINH DOANH..................................................................55
2.1. Về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ....................................................................55
2.2. Những nhân tố tác động đến việc hình thành và phát triển VHKD Hoa
Kỳ............................................................................................................................57
2.3. Thực tiễn VHKD Hoa Kỳ và so sánh qua một số mô hình ........................79
2.3.1. Mô hình của Edward T. Hall ....................................................................80
2.3.2. Mô hình của Geert Hofstede.....................................................................85
2.3.3. Mô hình của Fons Trompenaars ...............................................................89
2.4. Các đặc trƣng tiêu biểu của VHKD Hoa Kỳ ...............................................95
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi5
CHƢƠNG III: VĂN HÓA KINH DOANH VIỆT NAM- HOA KỲ: SO SÁNH
VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM...........................................................................101
3.1. Văn hóa trong kinh doanh Việt Nam và Hoa Kỳ: góc nhìn lịch sử, kinh tế
và xã hội ...............................................................................................................101
3.2. Văn hóa kinh doanh Việt Nam – Hoa Kỳ: góc nhìn từ các mô hình nghiên
cứu so sánh thực tiễn VHKD quốc tế ................................................................108
3.3. Văn hóa kinh doanh Việt Nam và Hoa Kỳ: Góc nhìn từ một số doanh
nghiệp Hoa Kỳ tại Việt Nam ..............................................................................120
3.4. Một số bài học kinh nghiệm đối với doanh nhân Việt Nam.....................124
KẾT LUẬN ............................................................................................................143
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ..........................................147
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................148
PHỤ LỤC...............................................................................................................1586
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
UAI Uncertainty Avoidance Index
Chỉ số né tránh sự không chắc chắn
BOD Board of directors
Ban giám đốc
CEO Chief executive officer
Giám đốc điều hành
CSR Corporate Social Responsibility
Trách nhiệm xã hội của công ty
EXIMBANK Export and Import Bank
Ngân hàng xuất nhập khẩu Mỹ
FCPA The U.S. Foreign Corrupt Practices Act
Đạo luật về tham nhũng của Hoa Kỳ
FDI Foreign Direct Investment
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
IDV Individualism versus Collectivism
Chỉ số so sánh chủ nghĩa cá nhân/ chủ nghĩa tập thể
LTO Long - Term Orientation
Định hướng dài hạn
M &A Merger and Acquisition
Sáp nhập và thôn tính
MNC Multi National Corporation
Công ty đa quốc gia
MAS Masculinity versus Femininity
Chỉ số so sánh Nam tính/ Nữ tính
M-Time Monochronic Time
Thời gian đơn tuyến
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi7
PDI Power Distance Index
Chỉ số khoảng cách quyền lực
R & D Research and Development
Nghiên cứu và phát triển
RVS Rokeach Value Survey
Hệ thống phân loại giá trị
TNC Transnational Corporation
Công ty xuyên quốc gia
P- Time Polychronic Time
Thời gian đa tuyến
DN Doanh nghiệp
KH-CN Khoa học công nghệ
KH-KT Khoc học kỹ thuật
KHXH Khoa học xã hội
NXB Nhà xuất bản
XHCN Xã hội chủ nghĩa
VHKD Văn hóa kinh doanh
VHXH Văn hóa xã hội8
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1
Cấu trúc VHKD Việt Nam trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế
Trang
13
Bảng 1.1
Đặc tính doanh nhân trong ba loại hình văn hóa (Đơn tuyến – Đa tuyến –
Phản hồi) của Lewis 48
Bảng 2.1
So sánh của Hall về đặc tính doanh nhân Hoa Kỳ (Văn hóa đơn tuyến)/
Châu Á (Văn hóa Đa tuyến) 84
Bảng 2.2
So sánh của Hofstede về đặc tính doanh nhân Hoa Kỳ và một số quốc gia
châu Á 89
Bảng 3.1
Các chiều so sánh đặc tính doanh nhân Hoa Kỳ và Việt Nam 109
Bảng 3.2
Khác biệt đặc tính văn hóa kinh doanh Việt Nam và Hoa Kỳ
(Dựa trên mô hình của Hall, Hofstede, Trompenaars ,và Lewis) 120
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1
Các lớp cấu thành của văn hóa kinh doanh
Trang
26
Hình 1.2
Mô hình của Edgard H. Shein 42
Hình 1.3
Mô hình của Richard Lewis 47
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi9
MỞ ĐẦU
I. Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay, với tiến trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế đang phát
triển mạnh mẽ, quan hệ kinh tế và kinh doanh quốc tế ngày một được mở rộng và
đưa lại rất nhiều lợi ích cho các quốc gia trên thế giới.
Mặc dù vậy, dường như chúng còn có nhiều mặt trái và tạo nên những “cú sốc
văn hóa”, những “va chạm giữa các nền văn minh”, đã làm cho một số nước không
thể phát triển nhanh và bền vững được, và lợi ích của toàn cầu hóa và hội nhập quốc
tế đối với những nước này hầu như rất hạn hẹp.
Từ giác độ lý luận văn hóa kinh doanh, có thể cho rằng, đó là do những biểu
hiện của cái chung và cái riêng, của những đặc tính chung và những đặc trưng riêng
của văn hóa kinh doanh quốc tế. Mỗi một quốc gia đều có cách thức, tập quán kinh
doanh riêng của mình; điều hiển nhiên đó là do mỗi quốc gia đều có nền văn hóa
với những đặc tính riêng biệt, không giống nhau. Đồng thời khi giao lưu hội nhập
quốc tế trong tiến trình toàn cầu hóa của nhân loại, những đặc tính chung, giống
nhau sẽ phát huy tác dụng. Sự dung hòa những đặc tính chung và riêng trong văn
hóa kinh doanh của quốc gia dân tộc với thế giới, sẽ tạo nên những điều kiện, cơ hội
to lớn cho các nước thu được lợi ích trong kinh doanh toàn cầu; ngược lại, cũng sẽ
gây nên nhiều thách thức to lớn, nếu không biết vượt qua, nhiều nước sẽ không thể
vượt qua bẫy cùng kiệt nàn và lạc hậu.
Với mục tiêu đến năm 2020 trở thành một nước công nghiệp, Việt Nam đang
không ngừng nỗ lực thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa, mở rộng
hợp tác kinh tế quốc tế, nhất là với các đối tác lớn.
Trong các thị trường kinh tế chiến lược của Việt Nam hiện nay, Mỹ là thị
trường quan trọng bậc nhất. Kim ngạch thương mại Việt Nam và Mỹ tăng nhanh, từ
gần 1,6 tỉ đô-la năm 2001 lên hơn 21,5 tỉ đô-la năm 2011 [102]. Đầu tư của Mỹ vào
Việt Nam cũ ng khá lớn, vớ i 480 dự á n, tổ ng vố n đầ u tư đăng ký là 12,8 tỉ đô la, xếp10
thứ 7 trong số các nhà đầu tư nước ngoài [42, tr.24] (Theo số liệu của phía Mỹ, đầu
tư của Mỹ là 15,4 tỷ, đứng thứ 5 trong danh sách các nhà đầu tư [103]).
Những số liệu này cho thấy, Hoa Kỳ có một vai trò rất quan trọng trên con
đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam
(Tham khảo thêm phụ lục 1, phụ lục 2).
Việt Nam đã có thể xuất nhập khẩu nhiều hơn, hiệu quả hơn, hợp tác kinh
doanh với Hoa Kỳ tốt hơn, nhưng sự hợp tác kinh tế của Việt Nam với Hoa Kỳ vẫn
chưa tương xứng với tiềm năng của hai nước. Có nhiều nguyên nhân hạn chế tiềm
lực hợp tác phát triển kinh tế giữa hai bên, và một trong những nguyên nhân này
chính là rào cản về văn hóa kinh doanh. Rất nhiều nhà lãnh đạo kinh doanh Việt
Nam, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường Kỳ với vốn liếng văn hóa kinh
doanh Hoa Kỳ ít ỏi, chưa thực sự hiểu các nhà quản lý, các doanh nhân Hoa Kỳ,
cũng như người tiêu dùng Hoa Kỳ, suy nghĩ gì, tập quán kinh doanh, và cách thức
làm việc của họ ra sao.
Việt Nam đã ký kết và đang thực thi Hiệp định Thương mại song phương với
Hoa Kỳ, và hiện nay, có một sự kiện hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh
tế, cũng như hội nhập quốc tế của Việt Nam là Việt Nam đang đàm phán với Mỹ và
một số nước khác để thành lập Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược Xuyên Thái
Bình Dương (TPP), một hiệp định thương mại tự do kiểu mới. Chúng tui cho rằng,
để thu được nhiều lợi ích trong một tổ chức to lớn này, bên cạnh những vấn đề
khác, việc hiểu biết về văn hóa kinh doanh, tập quán kinh doanh của Hoa Kỳ (và
các nước khác) sẽ tránh được những “cú sốc”, những “đụng độ”, giảm nhẹ những
thiệt hại kinh tế, mở rộng đường cho hàng hóa và doanh nhân Việt Nam làm ăn
thành công với các đối tác Hoa Kỳ là hết sức cần thiết và cấp bách.
Chính vì vậy, có thể cho rằng, việc nghiên cứu văn hóa kinh doanh của Hoa Kỳ
hiện nay là vô cùng cấp thiết và quan trọng.
2. Tình hình nghiên cứu
Văn hóa kinh doanh đã hình thành từ lâu tại Việt Nam, tuy nhiên các công
trình nghiên cứu có tính tổng quát và hệ thống chưa nhiều, thường trình bày theo
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi11
hướng vấn đề đơn tuyến, do vậy trong phần tổng quan tình hình nghiên cứu của các
học giả trong nước, luận án sẽ tổng quan lại theo cách trình bày các hướng nghiên
cứu chính mà các học giả trong nước viết về chủ đề văn hóa kinh doanh, và những
vấn đề liên quan đến văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ, từ đó đưa ra cái nhìn tổng quát
trong việc nghiên cứu văn hóa kinh doanh của các học giả Việt Nam.
Trong khi đó, các công nghiên cứu về văn hóa kinh doanh quốc tế nói chung,
và văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ nói riêng, đã được nghiên cứu sâu và có tính khái
quát cao ở nước ngoài. Do vậy, luận án trước hết sẽ trình bày tổng quan các công
trình nghiên cứu cụ thể về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ, thực tiễn biểu hiện của văn
hóa kinh doanh Hoa Kỳ; và các công trình nghiên cứu có tính khái quát hóa cao về
mặt lý thuyết và mô hình trong nghiên cứu văn hóa kinh doanh quốc tế, trong đó có
Hoa Kỳ. Việc khái quát như vậy sẽ giúp cho việc đánh giá, đối chiếu, so sánh sự
khác biệt trong văn hóa kinh doanh giữa Việt Nam và Hoa Kỳ phù hợp hơn. Từ đó
mở ra hướng nghiên cứu và cách tiếp cận mang tính thực tiễn cho luận án.
2.1. Nghiên cứu trong nƣớc
Văn hóa kinh doanh luôn được xem là một nhân tố quan trọng trong kinh
doanh, cũng như trong sự nghiệp phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Chính vì vậy,
việc nghiên cứu văn hóa kinh doanh (VHKD) đã được các nhà khoa học, các nhà
quản lý và các doanh nhân đặc biệt quan tâm . Tại Việt Nam đã có nhiều công trình
khoa học nghiên cứu về vấn đề văn hóa kinh doanh , tuy nhiên chưa có nhiều công
trình mang tính nghiên cứu chuyên sâu và có hệ thố ng về văn hóa kinh doanh quố c
tế , nhất là so sá nh văn hó a kinh doanh củ a Việ t Nam với cá c quốc gia khác , trong
đó có Hoa Kỳ.
Các công trình khoa học tập trung chủ yếu vào nghiên cứu văn hóa kinh doanh
của Việt Nam , đặc biệt liên quan đến ba vấn đề sau: (1) Nghiên cứu cơ sở lý luận
của VHKD; (2) Phân tích hiện trạng VHKD Việt Nam và (3) Phân tích ảnh hưởng
của cơ chế chính sách, môi trường văn hóa xã hội đối với doanh nhân, doanh nghiệp
Việt Nam, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm khai thác các nhân tố văn hóa trong
hoạt động kinh tế, kinh doanh của Việt Nam. Ngoài ra, trong các tài liệu về nghiên12
cứu văn hóa kinh doanh Việt Nam cũng có một số bài nghiên cứu khoa học và một
số sách dịch đề cập tới văn hóa Hoa Kỳ, cũng như một số khía cạnh của văn hóa
kinh doanh Hoa Kỳ. Ba vấn đề nghiên cứu VHKD được trình bày như sau:
Về cơ sở lý luận của VHKD
Đáng chú ý là các nghiên cứu của Phạm Xuân Nam (1996); Đỗ Minh Cương
(2001); Nguyễn Hoàng Ánh (2002); Đinh Sơn Hùng, Lê Vinh Danh (2004); Hồ Sỹ
Quý (2006), Dương Thị Liễu (2006), Nguyễn Mạnh Quân (2009). Các tác giả đã
nghiên cứu khá sâu sắc về mối quan hệ giữa văn hóa và kinh tế, kinh doanh; tổng
quan khá đầy đủ các quan niệm về triết lý kinh doanh, đạo đức kinh doanh, văn hóa
doanh nghiệp, văn hóa doanh nhân, các nhân tố cấu thành, các nhân tố ảnh hưởng
tới chúng; đồng thời cũng phác thảo những phương hướng, cách thức cơ bản để tạo
lập các nhân tố đó. Đây là những vấn đề rất cơ bản về lý luận văn hóa kinh doanh.
Các công trình của những tác giả nêu trên rất có giá trị về khoa học, tạo điều kiện
quan trọng để tiếp tục nghiên cứu vấn đề.
Một vấn đề lý luận và thực tiễn quan trọng của văn hóa kinh doanh đã được
trình bày gần đây trong nghiên cứu của Phùng Xuân Nhạ và các cộng sự (2010),
trong đó đã bước đầu xây dựng được mô hình cấu trúc phân tầng với các bảng thang
giá trị chi tiết của VHKD Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế (xem thêm
bảng 1), góp phần hình thành nên một khung phân tích cơ bản về VHKD Việt Nam,
giúp cho việc nghiên cứu VHKD tại Việt Nam ngày càng có hệ thống hơn.
Về phân tích hiện trạng VHKD Việt Nam
Một số tác giả đã bước đầu tiến hành điều tra, khảo sát một số doanh nghiệp ở
các thành phố lớn, như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh (Phùng Xuân Nhạ và
cộng sự (2010); Dương Thị Liễu và cộng sự (2004); Trần Quốc Dân (2003). Kết
quả của các cuộc nghiên cứu điều tra này là quan trọng và rất đáng chú ý. Các điều
tra tập trung vào việc xem xét hiện trạng VHKD Việt Nam và cho rằng, ở Việt Nam
đã bắt đầu hình thành tính cách cộng đồng doanh nhân Việt Nam; các tác giả đã xác
lập được các tiêu chí văn hóa cho doanh nhân Việt Nam; phân tích mối quan hệ
biện chứng giữa tinh thần doanh nghiệp với VHKD…, đồng thời đã phác họa nên
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi13
một bức tranh chung về VHKD Việt Nam. Tuy nhiên, để đánh giá được những xu
hướng biến đổi của VHKD Việt Nam trong tương lai sẽ tiếp tục cần có những
điều tra qui mô hơn, hệ thống hơn, và tập trung hơn.
Bảng 1. Cấu trúc VHKD Việt Nam
Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế
Nguồn: Phùng Xuân Nhạ (2011). “Nhân cách doanh nhân và văn hóa kinh doanh ở Việt Nam
trong thời kỳ đổi mới và hội nhập”. NXB ĐHQG Hà Nội14
Về phân tích ảnh hưởng của cơ chế, chính sách, môi trường văn hóa xã hội
tới doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam và đề xuất các biện pháp nhằm khai
thác các nhân tố văn hóa trong hoạt động kinh tế, kinh doanh của Việt Nam
Hướng nghiên cứu này cũng được khá nhiều tác giả tập trung chú ý, trong đó
nổi bật là các nghiên cứu của Phùng Xuân Nhạ (2006, 2010); Nguyễn Mạnh Quân
(2009); Đỗ Minh Cương (2009); Lê Quý Đức (2005); Nguyễn Quang Vinh (2002);
Vũ Quốc Tuấn (2001); Nguyễn Anh Dũng (2000); Đỗ Huy (1996). Các nghiên cứu
của các tác giả này đã giới thiệu và đề xuất được một số cách thức, phương pháp cải
thiện môi trường kinh doanh, phát huy vai trò các nhân tố của VHKD Việt Nam,
cũng như bước đầu chỉ ra những hướng và giải pháp cụ thể để phát triển VHKD
Việt Nam.
Về nghiên cứ u về VHKD Hoa Kỳ , so sá nh VHKD Hoa Kỳ vớ i VHKD Việ t
Nam
Hiện nay ở Việt Nam chưa có nhiều công trình nghiên cứu theo hướng này, có
một số công trình nêu vấn đề, nhưng cũng chỉ đề cập ở một số khía cạnh và mang
tính giới thiệu, được đăng tải trong một số tạp chí nghiên cứu chuyên ngành, cũng
như trong một số công trình nghiên cứu tại các trường đại học và viện nghiên cứu,
tiêu biểu là một số nghiên cứu của Nguyễn Hoàng Ánh (2007), Phùng Xuân Nhạ
(2010), v.v..
Ngoài ra, cũng đã có một số công trình nghiên cứu về văn hóa Mỹ, phần lớn
tập trung vào phân tích và trình bày về đặc điểm xã hội, con người và cuộc sống,
trong đó có trình bày giản lược về văn hóa kinh doanh; tiêu biểu có cuốn “Văn hóa
Bắc Mỹ trong toàn cầu hóa” của Lương Văn Kế (NXB Giáo dục Việt Nam, 2011).
Về lĩnh vực văn hóa xã hội Hoa Kỳ, cho đến nay cuốn “Hồ sơ văn hóa Mỹ” của nhà
nghiên cứu văn hóa Hữu Ngọc (NXB Thế giới, 1995) vẫn được coi là một công
trình tư liệu mang tính bao quát về xã hội và văn hóa Mỹ. Về sách dịch, có cuốn
sách “Cuộc sống và các thiết chế ở Mỹ”(NXB Chính trị Quốc gia, 2000), tác giả
Doughlas K.Steveson, và cuốn “Phong cách Mỹ”, của Gary Althen (NXB Văn
Nghệ, 2006) đã đề cập khá toàn diện nhiều lĩnh vực liên quan đến xã hội, văn hóa,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi15
kinh doanh và con người Mỹ. Liên quan đến lý luận về đặc điểm xã hội - văn hóa
Mỹ có cuốn “Văn minh Hoa Kỳ” (NXB Thế Giới, 1998) của Jean - Pierre Fichou.
Những công trình nghiên cứu trên có đề cập, nhưng không nhiều, đến văn hóa kinh
doanh Hoa Kỳ.
Như vậy, có thể thấy cá c tá c giả đã nghiên cứ u khá sâu sắ c về tổng quan mố i
quan hệ giữ a văn hó a với kinh tế , kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn còn những khoảng
trống cho các nghiên cứu mang tính hệ thống, với qui mô điều tra đủ lớn, để đưa ra
được những đánh giá chính xác hơn về các đặc tính, các giá trị của VHKD Việt
Nam. Ngoài ra, tại Việt Nam còn thiếu các công trình nghiên cứu chuyên sâu về
VHKD của các quốc gia khác, so sánh văn hóa kinh doanh của các quốc gia khác
với Việt Nam, đặc biệt là nghiên cứu về VHKD Hoa Kỳ, quốc gia số một về phát
triển kinh tế hiện nay trên thế giới.
2.1. Nghiên cứu ở nƣớc ngoài
Cùng với các công trình nghiên cứu trong nước, có thể thấy có khá nhiều công
trình nghiên cứu của nước ngoài về văn hóa kinh doanh quốc tế nói chung, và văn
hóa kinh doanh Hoa Kỳ nói riêng. Các công trình này có tính chuyên sâu, và khái
quát rất cao. Phần dưới đây sẽ tổng quan lại các công trình nghiên cứu nước ngoài
về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ theo các hướng sau: (1) Nghiên cứu thực tiễn biểu
hiện của văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ; (2) Về xây dựng các cơ sở lý thuyết và mô
hình nghiên cứu văn hóa kinh doanh quốc tế, trong đó có Hoa Kỳ; (3) Văn hóa kinh
doanh Hoa Kỳ - Việt Nam.
Hướng nghiên cứu về thực tiễn biểu hiện văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ
Các công trình nghiên cứu theo hướng này, như cuốn “Working With
Americans: How to Build Profitable Business Relationships” của Allyson StewartAllen and Lanie Dansnow (2002) (NXB Prentice Hall), cuốn “Americans at Work:
A Guide to the Can-Do People” của Craig Storti (2004) (NXB Nicholas Brealey
Publishing), cuốn “Trust and Honesty: America's Business Culture at a Crossroad”
của Tamar Frankel (2008) (NXB Oxford University Press), hay cuốn “When we are
the foreigners: What Chinese think about working with Americans”, của Orlando R.16
Kelm, John N. Doggett, Haiping Tang (2011), NXB CreateSpace v.v., đã đưa ra
những minh chứng cho sự khác biệt giữa tính cách của người Mỹ, văn hóa kinh
doanh Mỹ, với văn hóa kinh doanh của các quốc gia khác. Các nghiên cứu trên đã
trình bày một cách khái quát những đặc tính biểu hiện chung trong văn hóa kinh
doanh của Hoa Kỳ, như các giá trị, niềm tin, nghi thức, thậm chí là “ngôn ngữ”
trong kinh doanh của người Mỹ v.v. Từ việc nêu lên thực tiễn biểu hiện của văn hóa
kinh doanh Hoa Kỳ, các tác giả đã đưa ra những gợi ý trong việc làm thế nào để xây
dựng các mối quan hệ và làm ăn giao dịch với người Mỹ. Sự hiểu biết, đánh giá
đúng các hành vi, cách cư xử trong kinh doanh của người Mỹ là rất quan trọng cho
sự thành công khi làm việc với người Mỹ. Các nghiên cứu này có thể được xem như
là những hướng dẫn để người nước ngoài có được những hiểu biết tổng quan về
kinh doanh, văn hóa, và suy nghĩ của người Mỹ.
Hướng nghiên cứu về lý thuyết và mô hình nghiên cứu văn hóa kinh doanh
Hoa Kỳ, văn hóa kinh doanh quốc tế
Tại Hoa Kỳ, vấn đề quản lý, kinh doanh xuyên quốc gia, cũng như giao lưu đa
văn hóa đã trở thành một chủ đề rất nóng bỏng, được các nhà nghiên cứu, các nhà
quản lý, các doanh nhân hết sức quan tâm. Dựa trên những mô hình xuyên văn hóa
của các học giả nổi tiếng như Hall, E.T. and M.R. Hall (1966, 1976, 1987); Geert
Hofstede (1980, 2001, 2005, 2010); Charles M. Hampden-Tuner and Fons
Trompenaars (1997, 2000, 2004) và của Richard D.Lewis (1996, 1999, 2006),
ngành quản lý xuyên văn hóa được hệ thống hóa và nhiều phương pháp ứng dụng
được đưa ra nhằm đối phó và thích ứng với những khác biệt văn hóa trong kinh
doanh. Các công trình nghiên cứu trên mang đặc tính văn hóa kinh doanh của Hoa
Kỳ rất cao, bởi các tác giả phần lớn là người Mỹ và các nghiên cứu gắn với thực
tiễn kinh doanh của Hoa Kỳ. Do có tính thực tiễn cao đối với người Mỹ, hiện nay
các công trình này được nhiều công ty hàng đầu của Hoa Kỳ và trên thế giới như
IBM, GE, Coca-cola, Wall Mart..., áp dụng và tham khảo, khi tiến hành các công
việc kinh doanh mang tính toàn cầu của mình, như lên kế hoạch chiến lược phát
triển kinh doanh quốc tế, thiết lập cơ cấu tổ chức quốc tế, bố trí nhân sự, điều phối
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi17
công việc quốc tế, kiểm soát công việc trên bình diện quốc tế... Ngoài ra, hầu hết
các giáo trình giảng dạy về quản trị kinh doanh quốc tế, quản lý xuyên văn hóa tại
các trường đại học kinh doanh Hoa Kỳ, đều đang sử dụng các tài liệu liên quan đến
các công trình nghiên cứu của các tác giả trên cho công tác nghiên cứu và giảng dạy
của mình.
Hướng nghiên cứu về văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ - Việt Nam
Về việc nghiên cứu văn hóa kinh doanh Mỹ và Việt Nam nhằm thúc đẩy kinh
doanh giữa hai nước, vẫn còn ít về số lượng công trình nghiên cứu của các học giả
nước ngoài, có thể lý giải do Việt Nam tham gia vào toàn cầu hóa và hội nhập quốc
tế chưa lâu. Mặc dù vậy, đã có một số cuốn sách viết về kinh doanh tại Việt Nam,
có so sánh phần nào văn hóa kinh doanh Hoa Kỳ và Việt Nam, nhưng chủ yếu
mang tính giới thiệu khái quát. Như cuốn“Vietnam: The New Asian Dragon" (1st
edition, Castlebury Press, 2007) của Kenneth Pounds; “Doing Business in Vietnam”
(Prima Publishing, 1995) của Robinson; “Doing business in the New Vietnam”
(Prentice Hall, 1995) của Engholm v.v.
Kết quả nghiên cứu của các tác giả nước ngoài có ý nghĩa tham khảo, đối
chiếu, so sánh hết sức cần thiết cho đề tài. Các công trình kể trên cũng đã góp phần
quan trọng cho việc gợi ý suy nghĩ, nêu phương pháp tiếp cận, và thôi thúc tác giả
cần đi sâu tìm hiểu văn hóa kinh doanh của Mỹ, có so sánh với văn hóa kinh
doanh của Việt Nam, trên cơ sở đó, đưa ra những đề xuất thiết thực cải thiện nhận
thức về văn hóa kinh doanh, tạo thêm điều kiện cho các doanh nhân, các tổ chức
kinh doanh của Việt Nam có thể giao thoa với hoạt động kinh tế Mỹ, giảm thiểu
những rủi ro kinh doanh do thiếu hiểu biết về văn hóa Mỹ, cũng như cách thức làm
ăn của người Mỹ, trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và thực hiện đẩy nhanh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam. Đây chính là sự khác biệt của đề tài
so với các công trình đã được công bố về văn hóa kinh doanh Mỹ và khả năng gợi
mở đối với Việt Nam.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục dích ng
giới. Bên cạnh đó, văn hóa kinh doanh không chỉ tạo ra tiêu chí, chuẩn mực cho
cách thức kinh doanh, mà còn tạo ra những khuôn mẫu chung về quan điểm và động
cơ trong kinh doanh và văn hóa kinh doanh có những lớp cấu trúc rất phức tạp,
khiến cho việc nhận thức về văn hóa kinh doanh trên thế giới rất phong phú. Ở
những nơi có kinh tế, kinh doanh và cộng đồng xã hội phát triển hơn, thường có
nhiều nghiên cứu về văn hóa kinh doanh phong phú hơn.
Thứ hai, khi nghiên cứu VHKD Hoa Kỳ, căn cứ vào thực tiễn và định nghĩa
VHKD nêu trên, chúng tui định nghĩa VHKD Hoa Kỳ như sau: văn hoá kinh doanh
kinh doanh Hoa Kỳ là một hệ thống các vật chất biểu trưng cụ thể, các giá trị, các
chuẩn mực, các quan niệm, và các khuôn mẫu qui định hành vi hay cách ứng xử
của người Mỹ trong kinh doanh.
Trong suốt quá trình phát triển của nước Mỹ những vấn đề của cuộc sống kinh
doanh liên tục diễn ra, liên tục được giải quyết, và dần trở thành những giá trị được
mặc nhiên thừa nhận, đến nỗi các cách giải quyết không còn xuất hiện trong
tiềm thức của người Mỹ. Theo nghĩa này, văn hóa kinh doanh của Hoa Kỳ được
xem là sự chấp nhận các giá trị cơ bản một cách tự nhiên, hay hệ thống các giá trị
mặc nhiên trong con người Mỹ khi tham gia vào các hoạt động kinh doanh. Có thể
thấy rằng, các biểu trưng cụ thể, các giá trị, các chuẩn mực, các quan niệm, các
khuôn mẫu qui định hành vi ứng xử của người Mỹ trong kinh doanh được tích tụ và
phản ánh một cách rõ nét trong tính cách, hay phong cách kinh doanh của dân tộc
Mỹ.
Thứ ba, căn cứ vào các hệ thống lý thuyết và nghiên cứu thực VHKD Hoa Kỳ
của các học giả hàng đầu về VHKD, cũng như điều tra, phỏng vấn sâu các chuyên
gia, các nhà quản lý Hoa Kỳ tại Việt Nam nhằm bổ xung làm rõ vấn đề, luận án chỉ
ra các đặc tính văn hóa kinh doanh cơ bản của dân tộc Hoa Kỳ bao gồm: đề cao chủ
nghĩa cá nhân; coi trọng luật pháp hơn các mối quan hệ; xu hướng tách biệt trong
kinh doanh, định hướng tự tạo lập, định hướng theo công việc và kế hoạch; thời
gian mang tinh đơn tuyến, tuần tự, thời gian là tiền bạc; phong cách giao tiếp trực ý,
thẳng thắn, rõ ràng.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: