LINK TẢI LUẬN VĂN MIỄN PHÍ CHO AE KET-NOI
Vận dụng lý thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hoá học ở trường chuyên, phục vụ việc bồi dưỡng học sinh giỏi Quốc gia, Quốc tế
Đề tài nghiên cứu cách vận dụng lý thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hóa học chuyên nhằm bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia và quốc tế. Phân tích trắc quang là phương pháp hiện đại, giúp nâng cao hiểu biết và kỹ năng thực hành cho học sinh, tuy nhiên nội dung này chưa được đề cập đầy đủ trong chương trình giáo dục hiện hành. Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng bài tập và giáo trình phù hợp để nâng cao năng lực tư duy và năng lực thực hành cho học sinh trong lĩnh vực phân tích hóa học.
MĐ U
Phân tích trắc quang là phương pháp phân tích hóa lý hiện đại đã và đang phát triển mạnh vì nó đơn giản trong thao tác, kết quả đáng tin cậy, phạm vi ứng dụng rộng. Do đó các nước tiên tiến đã đưa phân tích trắc quang vào chương trình giảng dạy phổ thông và được đề cập nhiều trong các đề thi Olympic quốc gia, quốc tế để đảm bảo tính cập nhật giáo dục – khoa học.
Trong thực tế giảng dạy ở các trường phổ thông nói chung và ở các trường chuyên - là trường có nhiệm vụ bồi dưỡng nhân tài, đòi hỏi cao trong việc cập nhật kiến thức khoa học hiện đại. Việc dạy và học ở các lớp chuyên Hóa, việc bồi dưỡng học sinh giỏi Quốc gia, mục tiêu nâng cao thành tích thi học sinh giỏi Quốc tế, hiện đại hóa các kiến thức phổ thông gặp một số khó khăn như:
- Đã có tài liệu giáo khoa dành riêng cho học sinh chuyên hóa [3], [5], [13], [14], [17], [18], song nội dung kiến thức chưa đủ và còn có khoảng cách rất xa so với nội dung chương trình thi Olympic Quốc gia, đặc biệt là Olympic Quốc tế.
- Thiếu tài liệu tham khảo, kiến thức còn nằm rải rác ở nhiều tài liệu.
- Trong các đề thi Olympic Quốc gia từ năm 1994 đến nay và trong một số đề thi Olympic Quốc tế, hóa học phân tích chiếm một vị trí khá quan trọng, trong đó nội dung thi thường được ra dưới dạng tổng hợp, kết hợp nhiều vấn đề về phân tích hóa lý. Nhưng trong các tài liệu giáo khoa chuyên chưa được đề cập đến các phương pháp phân tích hóa lý, còn trong các sách tham khảo cho sinh viên thì các bài tập được trình bày dưới dạng từng vấn đề riêng rẽ, cụ thể và đơn giản.
Để rút ngắn khoảng cách giữa nội dung kiến thức được học ở các trường chuyên, nội dung thi Olympic Quốc gia với thi Olympic Hóa học Quốc tế, cần thiết phải trang bị cho cả giáo viên và học sinh những kiến thức nâng cao ngang tầm chương trình đại học, nhưng vẫn đảm bảo mức độ hợp lý, phù hợp với trình độ học sinh phổ thông. Những năm gần đây đã có một số công trình nghiên cứu việc vận dụng lý thuyết hóa học phân tích trong giảng dạy và bồi dưỡng học sinh chuyên, học sinh giỏi Quốc gia nhưng mới tập trung vào tính toán cân bằng, phân tích định
2
lượng hóa học, mà chưa đề cập đến nội dung phân tích hóa lý. Nội dung phân tích trắc quang mới được đưa vào đề thi học sinh giỏi quốc gia từ năm 2014, trong khi đó từ năm 1997 nội dung kiến thức này đã được chính thức đưa vào trong các đề thi Olympic Hóa học Quốc tế hàng năm. Các nước có thành tích cao trong các kỳ thi Olympic Hóa học Quốc tế thì đã đưa nội dung phân tích hóa lý, phân tích trắc quang vào nội dung giảng dạy cho HS phổ thông từ lâu.
Từ thực tế trên, với mục đích cung cấp tài liệu tham khảo về phân tích trắc quang cho giáo viên (GV) và học sinh (HS) tham gia đội tuyển thi học sinh giỏi đặc biệt là HSG Quốc tế, tui chọn đề tài: “Vận dụng lý thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hoá học ở trường chuyên, phục vụ việc bồi dưỡng học sinh giỏi Quốc gia, Quốc tế”.
II. Mục tiêu nghiên cứu:
Vận dụng lý thuyết về phân tích trắc quang để phân loại, xây dựng tiêu chí bài tập về phân tích trắc quang phục vụ cho bồi dưỡng học sinh giỏi Quốc gia, Quốc tế.
III. Nhiệm vụ và nội dung của đề tài :
1- Nghiên cứu lí thuyết về phân tích trắc quang trong chương trình phân tích lý hóa, khoa Hoá Đại học Sư phạm Hà Nội [7], [8], [9] và tìm hiểu nội dung giảng dạy hóa học phân tích nói chung ở trường chuyên.
2- Thống kê, phân loại các bài tập trong tài liệu giáo khoa, sách bài tập, trong các tài liệu tham khảo có nội dung liên quan đến phân tích trắc quang, từ đó phân tích việc vận dụng nội dung lí thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hoá học ở các trường chuyên và xây dựng tiêu chí, cấu trúc các bài tập liên quan.
3- Phân tích nội dung phân tích trắc quang trong các đề thi Olympic Quốc gia các nước và Olympic Quốc tế để thấy được mức độ yêu cầu vận dụng cơ sở lí thuyết ngày càng cao của các đề thi, từ đó đặt ra nhiệm vụ cho các giáo viên phải có khả năng tự bồi dưỡng nâng cao trình độ để không những trang bị được kiến thức cơ bản, nâng cao cần thiết cho các em mà còn phải biết dạy cách học, dạy bản chất vấn đề để giúp học sinh học có hiệu quả nhất.
3
PH N 1: TỔNG QUAN
I- T M QUAN TRỌNG CỦA PHÂN TÍCH TRẮC QUANG.
Phương pháp phân tích trắc quang là phương pháp hoá lý định lượng, dựa trên sự đo hệ số hấp thụ bức xạ của chất có nồng độ chưa biết cần xác định. Là một phương pháp phân tích hóa lý hiện đại đang được áp dụng rộng rãi trong cả nghiên cứu chuyên sâu và trong các lĩnh vực kỹ thuật khác.
Nội dung chính của phương pháp phân tích trắc quang mới chỉ được đưa vào chương trình đại học, cao đẳng và sau đại học. Phương pháp phân tích trắc quang cũng được sử dụng để nghiên cứu nhiều vấn đề khác của hóa học như: Phân tích định tính, phân tích định lượng, nghiên cứu tỷ lượng phản ứng, nghiên cứu động học. Điều này đòi hỏi giảng dạy hóa học phải cập nhật nhằm đảm bảo nguyên tắc giáo dục phải tiếp cận tốt nhất có thể với khoa học hiện đại.
Trong thực tế giảng dạy ở phổ thông, học sinh (HS) tiếp thu kiến thức hóa học từ những năm cấp II khi mới làm quen môn hoá. Màu sắc của các chất và hiện tượng đổi màu liên quan tới phản ứng hóa học, so sánh nồng độ dựa vào cường độ màu cũng được học sinh hiểu từ những năm cấp II. Tuy nhiên, trong toàn bộ chương trình hóa học phổ thông thì sử dụng màu sắc để định lượng chính xác thì chưa hề được đề cập.
Việc đưa nội dung này vào chương trình có ý nghĩa rất lớn, giúp cho học sinh hiểu đầy đủ và sâu sắc một phương pháp phân tích công cụ. Bước đầu cho học sinh tiếp cận với các phương pháp phân tích hóa lý hiện đại.
II- TÌNH HÌNH THỰC TẾ VỀ NỘI DUNG KIẾN THỨC PHÂN TÍCH TRẮC QUANG TRONG CÁC TÀI LIỆU HIỆN HÀNH
Trong các tài liệu hiện hành thì những tài liệu dành cho học sinh giỏi, học sinh chuyên còn ít, chủ yếu là các tài liệu cho học sinh ôn luyện thi đại học và cao đẳng. Các tài liệu dành cho HS phổ thông để bồi dưỡng HSG thì chưa có tài liệu hướng dẫn, bồi dưỡng kiến thức về phân tích lý hóa. Kiến thức về hóa phân tích cũng đã có nhiều tài liệu đề cập giúp HS nghiên cứu sâu, tuy nhiên, đó chủ yếu là các bài về tính toán định tính hay phân tích định lượng hóa học đơn thuần, chưa cập nhật với
4
phân tích hiện đại. Muốn bồi dưỡng HS giỏi về mảng kiến thức phân tích hóa lý cần sử dụng giáo trình, tài liệu tham khảo của sinh viên [6], [7], [8], [9], [16], [21], hay tài liệu nước ngoài [22], [23], [24], [30].
Hơn nữa, bài tập vận dụng lý thuyết cho sinh viên ngành hóa cũng chỉ là những dạng cơ bản có nâng cao nhưng chưa có dạng tổng hợp để bồi dưỡng năng lực tư duy. Chưa có tài liệu lý thuyết phù hợp tư duy và nền tảng kiến thức cơ bản của HS phổ thông nên khó bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy tổng hợp để giải quyết được các bài tập trong các kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia cũng như Quốc tế.
Mặt khác chưa có tài liệu đề cập đến nội dung phân tích hóa lý định lượng, trong đó có phân tích trắc quang – là một trong những nội dung có trong chương trình thi Olympic Hóa học Quốc tế. Trong đề thi Olympic quốc tế [1], [2] có những dạng bài như: tính chính xác nồng độ, xác định thành phần, hằng số phân ly, tính toán chuẩn độ...Nội dung giữa kiến thức sách giáo khoa phổ thông, tài liệu giáo khoa chuyên, kiến thức thi học sinh giỏi Quốc gia với nội dung thi Olympic Quốc tế có một khoảng cách khá lớn. Trong khi đó chưa có một tài liệu nào vận dụng lí thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hóa học ở trường chuyên để làm tài liệu tham khảo cho giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia và Olympic Quốc tế .
III- VAI TRÒ CỦA BÀI TẬP TRONG VIỆC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI.
Để đặt ra được các yêu cầu cho học sinh (HS) trong quá trình giảng dạy thì việc lựa chọn, xây dựng các bài tập là việc làm rất quan trọng và cần thiết đối với mỗi GV. Thông qua bài tập, GV sẽ đánh giá được khả năng nhận thức, khả năng vận dụng kiến thức của HS. Bài tập là phương tiện cơ bản nhất để dạy HS tập vận dụng kiến thức vào thực hành, thực tế sự vận dụng các kiến thức thông qua các bài tập có rất nhiều hình thức phong phú. Chính nhờ việc giải các bài tập mà kiến thức được củng cố, khắc sâu, chính xác hóa, mở rộng và nâng cao. Cho nên, bài tập vừa là nội dung, vừa là phương pháp, vừa là phương tiện để dạy tốt và học tốt.
Đặc biệt, bài tập hóa học là phương tiện cơ bản để dạy học sinh vận dụng các kiến thức hóa học vào thực tế đời sống, sản xuất và tập nghiên cứu khoa học. Bài tập hóa học có tác dụng giáo dục trí dục và đức dục to lớn, đó là:
5
- Rèn luyện cho HS khả năng vận dụng các kiến thức đã học
- Đào sâu và mở rộng kiến thức một cách phong phú, hấp dẫn.
- Ôn tập, củng cố và hệ thống hóa kiến thức một cách thuận lợi nhất.
- Rèn luyện được những kĩ năng cần thiết về hóa học
- Phát triển năng lực nhận thức, trí thông minh cho HS.
- Giáo dục tư tưởng, đạo đức, tác phong như rèn luyện tính kiên nhẫn, trung
thực sáng tạo, chính xác, khoa học. Nâng cao lòng yêu thích học tập bộ
môn. Qua đó, phát triển một cách toàn diện nhân cách cho HS.
IV- NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ CẤU TRÚC VÀ TIÊU CHÍ XÂY DỰNG CÁC LOẠI BÀI TẬP,
Một bài tập hóa học thường cấu trúc gồm:
- Nội dung hóa học các dạng phương trình phản ứng hóa học
- Tính toán theo các dạng phương trình phản ứng (toán hóa)
- Các thuật toán (toán hóa)
Một bài toán hóa học hay phải có nội dung hóa học tốt, đảm bảo tính chính xác về mặt khoa học nhưng về mặt toán học không quá phức tạp.
Trên cơ sở cấu trúc cơ bản của bài toán hóa, người giáo viên cần nắm được nguyên tắc chung về cấu trúc các loại bài tập. Đó là :
- -
- - -
Bài tập ra để minh họa lý thuyết, giúp HS củng cố được kiến thức của
mình.
Bài tập ra để xây dựng cho HS phương pháp. Trên cơ sở một bài tập mẫu có thể tự giải quyết các bài tập khác tương tự. Qua đó rèn cho HS khả năng áp dụng các bài toán một cách linh hoạt cho phù hợp với mỗi đối tượng.
Bài tập để rèn luyện năng lực tư duy, khả năng vận dụng kiến thức, khả năng xử lí tình huống, các trường hợp phức tạp
Thông qua bài tập để rèn luyện phương pháp tự học, tự nghiên cứu của Bài tập phát triển tư duy, trí thông minh cho HS.
HS.
6
Đối với việc xây dựng bài tập về phân tích trắc quang ngoài việc tuân thủ các nguyên tắc chung như trên, nó còn cần có một số nguyên tắc riêng mà người giáo viên cần biết để xây dựng cho đúng, chính xác.
- -
-
- - - -
Chú ý yếu tố gây sai lệch định luật Beer để tránh sai sót trong ra đề.
Có các bài tập liên quan về kiến thức vật lý để HS hiểu rõ cơ sở của phép phân tích, có các bài tập để phân biệt các khái niệm, tính chất hay nhầm lẫn: Độ truyền quang, mật độ quang, tính cộng tính...
Dữ liệu cho bài tập phải chính xác về mặt khoa học để có thể cung cấp thêm cho HS kiến thức về tính chất hóa lý cũng như kiến thức về thao tác thực nghiệm.
Bài tập đưa ra phải đa dạng, minh họa được thực tế phong phú, thể hiện được đầy đủ các lĩnh vực ứng dụng của phân tích trắc quang.
Bài tập đưa ra phải khắc sâu, minh họa kiến thức cơ bản tốt nhưng đồng thời cũng phải rèn luyện cho HS năng lực tư duy phân tích, tổng hợp.
Các bài tập tính xuôi và tính ngược để HS thấy được mối quan hệ của các bài tập, đồng thời củng cố được lý thuyết sâu sắc hơn.
Bài tập phân dạng được đưa ra từ dễ đến khó theo trình tự cung cấp kiến thức cho HS. Các bài tập định tính rồi phát triển dần thành các bài tập bán định lượng và cuối cùng là bài tập định lượng. Trong bài tập định lượng đối tượng được cho phải từ đơn giản đến phức tạp, tức là từ phân tích một chất đến phân tích hỗn hợp. Cân nhắc các yếu tố gây ảnh hưởng đến kết quả thí nghiệm.
Đối với cùng một dạng bài tập nhưng tình huống và đối tượng được thay đổi tùy theo khả năng tiếp thu kiến thức của HS. Riêng đối với các bài tập nâng cao dành cho HSG thì phải ra như thể nào đó để các em không bị sa đà vào việc tính toán mà quên đi bản chất hóa học. Do đó, nên đưa thêm các tình huống thực tế vào trong các bài tập để giúp các em hiểu sâu sắc và nhớ lâu hơn. hay cũng có thể vẫn đối tượng đó nhưng số lượng được đưa nhiều hơn, có nhiều quá trình tương tác xảy ra để đòi hỏi HS phải xác định được phản ứng nào để tính toán cho cân bằng cuối
7
cùng xảy ra trong dung dịch hay từ đó nhận ra được đối tượng, tình huống quen thuộc.
8
PH N II: VẬN DRNG LÍ THUYẾT PHÂN TÍCH TRẮC QUANG TRONG GIẢNG DẠY HSA HỌC TRƯỜNG CHUYÊN VÀ PHRC VR BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI QUTC GIA, QUTC TẾ
CHƯƠNG I: CÁC KIẾN THỨC LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ PHÂN TÍCH TRẮC QUANG PHỔ UV − VIS.
I.1. Lý thuyết cơ bản.
Vì kiến thức phổ thông và cả kiến thức chuyên chưa hề đề cập đến các phương pháp phân tích lý hóa. Do vậy, trên cơ sở kiến thức cơ bản về quang học được học trong SGK Vật lý THPT, học sinh cần được cun
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm vào Link, đợi vài giây sau đó bấm Get Website để tải:
Vận dụng lý thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hoá học ở trường chuyên, phục vụ việc bồi dưỡng học sinh giỏi Quốc gia, Quốc tế
Đề tài nghiên cứu cách vận dụng lý thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hóa học chuyên nhằm bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia và quốc tế. Phân tích trắc quang là phương pháp hiện đại, giúp nâng cao hiểu biết và kỹ năng thực hành cho học sinh, tuy nhiên nội dung này chưa được đề cập đầy đủ trong chương trình giáo dục hiện hành. Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng bài tập và giáo trình phù hợp để nâng cao năng lực tư duy và năng lực thực hành cho học sinh trong lĩnh vực phân tích hóa học.
MĐ U
Phân tích trắc quang là phương pháp phân tích hóa lý hiện đại đã và đang phát triển mạnh vì nó đơn giản trong thao tác, kết quả đáng tin cậy, phạm vi ứng dụng rộng. Do đó các nước tiên tiến đã đưa phân tích trắc quang vào chương trình giảng dạy phổ thông và được đề cập nhiều trong các đề thi Olympic quốc gia, quốc tế để đảm bảo tính cập nhật giáo dục – khoa học.
Trong thực tế giảng dạy ở các trường phổ thông nói chung và ở các trường chuyên - là trường có nhiệm vụ bồi dưỡng nhân tài, đòi hỏi cao trong việc cập nhật kiến thức khoa học hiện đại. Việc dạy và học ở các lớp chuyên Hóa, việc bồi dưỡng học sinh giỏi Quốc gia, mục tiêu nâng cao thành tích thi học sinh giỏi Quốc tế, hiện đại hóa các kiến thức phổ thông gặp một số khó khăn như:
- Đã có tài liệu giáo khoa dành riêng cho học sinh chuyên hóa [3], [5], [13], [14], [17], [18], song nội dung kiến thức chưa đủ và còn có khoảng cách rất xa so với nội dung chương trình thi Olympic Quốc gia, đặc biệt là Olympic Quốc tế.
- Thiếu tài liệu tham khảo, kiến thức còn nằm rải rác ở nhiều tài liệu.
- Trong các đề thi Olympic Quốc gia từ năm 1994 đến nay và trong một số đề thi Olympic Quốc tế, hóa học phân tích chiếm một vị trí khá quan trọng, trong đó nội dung thi thường được ra dưới dạng tổng hợp, kết hợp nhiều vấn đề về phân tích hóa lý. Nhưng trong các tài liệu giáo khoa chuyên chưa được đề cập đến các phương pháp phân tích hóa lý, còn trong các sách tham khảo cho sinh viên thì các bài tập được trình bày dưới dạng từng vấn đề riêng rẽ, cụ thể và đơn giản.
Để rút ngắn khoảng cách giữa nội dung kiến thức được học ở các trường chuyên, nội dung thi Olympic Quốc gia với thi Olympic Hóa học Quốc tế, cần thiết phải trang bị cho cả giáo viên và học sinh những kiến thức nâng cao ngang tầm chương trình đại học, nhưng vẫn đảm bảo mức độ hợp lý, phù hợp với trình độ học sinh phổ thông. Những năm gần đây đã có một số công trình nghiên cứu việc vận dụng lý thuyết hóa học phân tích trong giảng dạy và bồi dưỡng học sinh chuyên, học sinh giỏi Quốc gia nhưng mới tập trung vào tính toán cân bằng, phân tích định
2
lượng hóa học, mà chưa đề cập đến nội dung phân tích hóa lý. Nội dung phân tích trắc quang mới được đưa vào đề thi học sinh giỏi quốc gia từ năm 2014, trong khi đó từ năm 1997 nội dung kiến thức này đã được chính thức đưa vào trong các đề thi Olympic Hóa học Quốc tế hàng năm. Các nước có thành tích cao trong các kỳ thi Olympic Hóa học Quốc tế thì đã đưa nội dung phân tích hóa lý, phân tích trắc quang vào nội dung giảng dạy cho HS phổ thông từ lâu.
Từ thực tế trên, với mục đích cung cấp tài liệu tham khảo về phân tích trắc quang cho giáo viên (GV) và học sinh (HS) tham gia đội tuyển thi học sinh giỏi đặc biệt là HSG Quốc tế, tui chọn đề tài: “Vận dụng lý thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hoá học ở trường chuyên, phục vụ việc bồi dưỡng học sinh giỏi Quốc gia, Quốc tế”.
II. Mục tiêu nghiên cứu:
Vận dụng lý thuyết về phân tích trắc quang để phân loại, xây dựng tiêu chí bài tập về phân tích trắc quang phục vụ cho bồi dưỡng học sinh giỏi Quốc gia, Quốc tế.
III. Nhiệm vụ và nội dung của đề tài :
1- Nghiên cứu lí thuyết về phân tích trắc quang trong chương trình phân tích lý hóa, khoa Hoá Đại học Sư phạm Hà Nội [7], [8], [9] và tìm hiểu nội dung giảng dạy hóa học phân tích nói chung ở trường chuyên.
2- Thống kê, phân loại các bài tập trong tài liệu giáo khoa, sách bài tập, trong các tài liệu tham khảo có nội dung liên quan đến phân tích trắc quang, từ đó phân tích việc vận dụng nội dung lí thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hoá học ở các trường chuyên và xây dựng tiêu chí, cấu trúc các bài tập liên quan.
3- Phân tích nội dung phân tích trắc quang trong các đề thi Olympic Quốc gia các nước và Olympic Quốc tế để thấy được mức độ yêu cầu vận dụng cơ sở lí thuyết ngày càng cao của các đề thi, từ đó đặt ra nhiệm vụ cho các giáo viên phải có khả năng tự bồi dưỡng nâng cao trình độ để không những trang bị được kiến thức cơ bản, nâng cao cần thiết cho các em mà còn phải biết dạy cách học, dạy bản chất vấn đề để giúp học sinh học có hiệu quả nhất.
3
PH N 1: TỔNG QUAN
I- T M QUAN TRỌNG CỦA PHÂN TÍCH TRẮC QUANG.
Phương pháp phân tích trắc quang là phương pháp hoá lý định lượng, dựa trên sự đo hệ số hấp thụ bức xạ của chất có nồng độ chưa biết cần xác định. Là một phương pháp phân tích hóa lý hiện đại đang được áp dụng rộng rãi trong cả nghiên cứu chuyên sâu và trong các lĩnh vực kỹ thuật khác.
Nội dung chính của phương pháp phân tích trắc quang mới chỉ được đưa vào chương trình đại học, cao đẳng và sau đại học. Phương pháp phân tích trắc quang cũng được sử dụng để nghiên cứu nhiều vấn đề khác của hóa học như: Phân tích định tính, phân tích định lượng, nghiên cứu tỷ lượng phản ứng, nghiên cứu động học. Điều này đòi hỏi giảng dạy hóa học phải cập nhật nhằm đảm bảo nguyên tắc giáo dục phải tiếp cận tốt nhất có thể với khoa học hiện đại.
Trong thực tế giảng dạy ở phổ thông, học sinh (HS) tiếp thu kiến thức hóa học từ những năm cấp II khi mới làm quen môn hoá. Màu sắc của các chất và hiện tượng đổi màu liên quan tới phản ứng hóa học, so sánh nồng độ dựa vào cường độ màu cũng được học sinh hiểu từ những năm cấp II. Tuy nhiên, trong toàn bộ chương trình hóa học phổ thông thì sử dụng màu sắc để định lượng chính xác thì chưa hề được đề cập.
Việc đưa nội dung này vào chương trình có ý nghĩa rất lớn, giúp cho học sinh hiểu đầy đủ và sâu sắc một phương pháp phân tích công cụ. Bước đầu cho học sinh tiếp cận với các phương pháp phân tích hóa lý hiện đại.
II- TÌNH HÌNH THỰC TẾ VỀ NỘI DUNG KIẾN THỨC PHÂN TÍCH TRẮC QUANG TRONG CÁC TÀI LIỆU HIỆN HÀNH
Trong các tài liệu hiện hành thì những tài liệu dành cho học sinh giỏi, học sinh chuyên còn ít, chủ yếu là các tài liệu cho học sinh ôn luyện thi đại học và cao đẳng. Các tài liệu dành cho HS phổ thông để bồi dưỡng HSG thì chưa có tài liệu hướng dẫn, bồi dưỡng kiến thức về phân tích lý hóa. Kiến thức về hóa phân tích cũng đã có nhiều tài liệu đề cập giúp HS nghiên cứu sâu, tuy nhiên, đó chủ yếu là các bài về tính toán định tính hay phân tích định lượng hóa học đơn thuần, chưa cập nhật với
4
phân tích hiện đại. Muốn bồi dưỡng HS giỏi về mảng kiến thức phân tích hóa lý cần sử dụng giáo trình, tài liệu tham khảo của sinh viên [6], [7], [8], [9], [16], [21], hay tài liệu nước ngoài [22], [23], [24], [30].
Hơn nữa, bài tập vận dụng lý thuyết cho sinh viên ngành hóa cũng chỉ là những dạng cơ bản có nâng cao nhưng chưa có dạng tổng hợp để bồi dưỡng năng lực tư duy. Chưa có tài liệu lý thuyết phù hợp tư duy và nền tảng kiến thức cơ bản của HS phổ thông nên khó bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy tổng hợp để giải quyết được các bài tập trong các kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia cũng như Quốc tế.
Mặt khác chưa có tài liệu đề cập đến nội dung phân tích hóa lý định lượng, trong đó có phân tích trắc quang – là một trong những nội dung có trong chương trình thi Olympic Hóa học Quốc tế. Trong đề thi Olympic quốc tế [1], [2] có những dạng bài như: tính chính xác nồng độ, xác định thành phần, hằng số phân ly, tính toán chuẩn độ...Nội dung giữa kiến thức sách giáo khoa phổ thông, tài liệu giáo khoa chuyên, kiến thức thi học sinh giỏi Quốc gia với nội dung thi Olympic Quốc tế có một khoảng cách khá lớn. Trong khi đó chưa có một tài liệu nào vận dụng lí thuyết phân tích trắc quang trong giảng dạy hóa học ở trường chuyên để làm tài liệu tham khảo cho giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia và Olympic Quốc tế .
III- VAI TRÒ CỦA BÀI TẬP TRONG VIỆC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI.
Để đặt ra được các yêu cầu cho học sinh (HS) trong quá trình giảng dạy thì việc lựa chọn, xây dựng các bài tập là việc làm rất quan trọng và cần thiết đối với mỗi GV. Thông qua bài tập, GV sẽ đánh giá được khả năng nhận thức, khả năng vận dụng kiến thức của HS. Bài tập là phương tiện cơ bản nhất để dạy HS tập vận dụng kiến thức vào thực hành, thực tế sự vận dụng các kiến thức thông qua các bài tập có rất nhiều hình thức phong phú. Chính nhờ việc giải các bài tập mà kiến thức được củng cố, khắc sâu, chính xác hóa, mở rộng và nâng cao. Cho nên, bài tập vừa là nội dung, vừa là phương pháp, vừa là phương tiện để dạy tốt và học tốt.
Đặc biệt, bài tập hóa học là phương tiện cơ bản để dạy học sinh vận dụng các kiến thức hóa học vào thực tế đời sống, sản xuất và tập nghiên cứu khoa học. Bài tập hóa học có tác dụng giáo dục trí dục và đức dục to lớn, đó là:
5
- Rèn luyện cho HS khả năng vận dụng các kiến thức đã học
- Đào sâu và mở rộng kiến thức một cách phong phú, hấp dẫn.
- Ôn tập, củng cố và hệ thống hóa kiến thức một cách thuận lợi nhất.
- Rèn luyện được những kĩ năng cần thiết về hóa học
- Phát triển năng lực nhận thức, trí thông minh cho HS.
- Giáo dục tư tưởng, đạo đức, tác phong như rèn luyện tính kiên nhẫn, trung
thực sáng tạo, chính xác, khoa học. Nâng cao lòng yêu thích học tập bộ
môn. Qua đó, phát triển một cách toàn diện nhân cách cho HS.
IV- NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ CẤU TRÚC VÀ TIÊU CHÍ XÂY DỰNG CÁC LOẠI BÀI TẬP,
Một bài tập hóa học thường cấu trúc gồm:
- Nội dung hóa học các dạng phương trình phản ứng hóa học
- Tính toán theo các dạng phương trình phản ứng (toán hóa)
- Các thuật toán (toán hóa)
Một bài toán hóa học hay phải có nội dung hóa học tốt, đảm bảo tính chính xác về mặt khoa học nhưng về mặt toán học không quá phức tạp.
Trên cơ sở cấu trúc cơ bản của bài toán hóa, người giáo viên cần nắm được nguyên tắc chung về cấu trúc các loại bài tập. Đó là :
- -
- - -
Bài tập ra để minh họa lý thuyết, giúp HS củng cố được kiến thức của
mình.
Bài tập ra để xây dựng cho HS phương pháp. Trên cơ sở một bài tập mẫu có thể tự giải quyết các bài tập khác tương tự. Qua đó rèn cho HS khả năng áp dụng các bài toán một cách linh hoạt cho phù hợp với mỗi đối tượng.
Bài tập để rèn luyện năng lực tư duy, khả năng vận dụng kiến thức, khả năng xử lí tình huống, các trường hợp phức tạp
Thông qua bài tập để rèn luyện phương pháp tự học, tự nghiên cứu của Bài tập phát triển tư duy, trí thông minh cho HS.
HS.
6
Đối với việc xây dựng bài tập về phân tích trắc quang ngoài việc tuân thủ các nguyên tắc chung như trên, nó còn cần có một số nguyên tắc riêng mà người giáo viên cần biết để xây dựng cho đúng, chính xác.
- -
-
- - - -
Chú ý yếu tố gây sai lệch định luật Beer để tránh sai sót trong ra đề.
Có các bài tập liên quan về kiến thức vật lý để HS hiểu rõ cơ sở của phép phân tích, có các bài tập để phân biệt các khái niệm, tính chất hay nhầm lẫn: Độ truyền quang, mật độ quang, tính cộng tính...
Dữ liệu cho bài tập phải chính xác về mặt khoa học để có thể cung cấp thêm cho HS kiến thức về tính chất hóa lý cũng như kiến thức về thao tác thực nghiệm.
Bài tập đưa ra phải đa dạng, minh họa được thực tế phong phú, thể hiện được đầy đủ các lĩnh vực ứng dụng của phân tích trắc quang.
Bài tập đưa ra phải khắc sâu, minh họa kiến thức cơ bản tốt nhưng đồng thời cũng phải rèn luyện cho HS năng lực tư duy phân tích, tổng hợp.
Các bài tập tính xuôi và tính ngược để HS thấy được mối quan hệ của các bài tập, đồng thời củng cố được lý thuyết sâu sắc hơn.
Bài tập phân dạng được đưa ra từ dễ đến khó theo trình tự cung cấp kiến thức cho HS. Các bài tập định tính rồi phát triển dần thành các bài tập bán định lượng và cuối cùng là bài tập định lượng. Trong bài tập định lượng đối tượng được cho phải từ đơn giản đến phức tạp, tức là từ phân tích một chất đến phân tích hỗn hợp. Cân nhắc các yếu tố gây ảnh hưởng đến kết quả thí nghiệm.
Đối với cùng một dạng bài tập nhưng tình huống và đối tượng được thay đổi tùy theo khả năng tiếp thu kiến thức của HS. Riêng đối với các bài tập nâng cao dành cho HSG thì phải ra như thể nào đó để các em không bị sa đà vào việc tính toán mà quên đi bản chất hóa học. Do đó, nên đưa thêm các tình huống thực tế vào trong các bài tập để giúp các em hiểu sâu sắc và nhớ lâu hơn. hay cũng có thể vẫn đối tượng đó nhưng số lượng được đưa nhiều hơn, có nhiều quá trình tương tác xảy ra để đòi hỏi HS phải xác định được phản ứng nào để tính toán cho cân bằng cuối
7
cùng xảy ra trong dung dịch hay từ đó nhận ra được đối tượng, tình huống quen thuộc.
8
PH N II: VẬN DRNG LÍ THUYẾT PHÂN TÍCH TRẮC QUANG TRONG GIẢNG DẠY HSA HỌC TRƯỜNG CHUYÊN VÀ PHRC VR BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI QUTC GIA, QUTC TẾ
CHƯƠNG I: CÁC KIẾN THỨC LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ PHÂN TÍCH TRẮC QUANG PHỔ UV − VIS.
I.1. Lý thuyết cơ bản.
Vì kiến thức phổ thông và cả kiến thức chuyên chưa hề đề cập đến các phương pháp phân tích lý hóa. Do vậy, trên cơ sở kiến thức cơ bản về quang học được học trong SGK Vật lý THPT, học sinh cần được cun
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm vào Link, đợi vài giây sau đó bấm Get Website để tải:
You must be registered for see links