luctrntncung
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
LỜI NÓI ĐẦU
Hội nghị đại biểu toàn quốc ban chấp hành trung ương Đảng giữa nhiệm kỳ
khoá VII (1-1990) đã nhận định rằng:
“Mặc dù còn nhiều yếu kém phải khắc phục những thành tựu quan trọng đã
đạt được, đã và đang tạo ra những tiền đề đưa đất nước sang một thời kỳ phát triển
mới đẩy tới một bước công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước”
Công nghiệp hoá, hiện đại hoá sẽ giúp chúng ta lực mới để tăng trưởng
nhanh tốc độ phát triển, không những thế nhờ có hiện đại hoá chúng ta có điều
kiện đi tắt, đón đầu đó là bài toán tổng hợp để giải bài toán phát triển đất nước.
Nghiên cứu công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước trong nền kinh tế là một
vấn đề bức xúc, nóng bỏng trong nhiều năn nay và được đông đảo các nhà nghiên
cứu, trong đó có đội ngũ sinh viên quan tâm. Nghiên cứu nhằm nhận thức rõ từ đó
đưa ra những giải pháp nhằm phát huy sử dụng tối đa mọi nguồn lực trong nước
và tranh thủ sự ủng hộ quốc tế phục vụ sự công nghiệp hoá -hiện đại hoá .
Cùng với sự nỗ lực cố gắng chung của toàn Đảng, toàn dân trong công cuộc
khôi phục và phát triển kinh tế. Là một công dân tương lai của đất nước, em mong
muốn được góp phần nhỏ bé của mình nghiên cứu các vấn đề cơ bản về công
nghịêp hoá- hiện đại hoá ở Việt Nam.
1TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
I . CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ LÀ GÌ ?
Từ trước tới nay, có nhiều định nghĩa khác nhau về công nghiệp hoá.
Vậy nên hiểu phạm trù này như thế nào?
Quan niệm đơn giản nhất về công nghiệp hoá cho rằng “ công nghiệp hoá là
đưa đặc tính công nghiệp cho một hoạt động, trang bị ( cho một vùng, một nước),
các nhà máy, các loại công nghiệp...” Quan niệm mang tính triết tự này được hình
thành trên cơ sở khái quát quá trình hình thành lịch sử công nghiệp hoá ở các nước
Tây Âu, Bắc Mỹ.
Nghiên cứu định nghĩa phạm trù công nghiệp hoá của các nhà kinh tế Liên
Xô (cũ) ta thấy trong cuốn giáo khoa kinh tế chính trị của Liên Xô được dịch sang
tiếng Việt Nam 1958, người ta đã định nghĩa “ công nghiệp hoá XHCN là phát
triển đại công nghiệp, trước hết là công nghiệp nặng, sự phát triển ấy cần thiết cho
việc cải tạo toàn bộ nền kinh tế quốc dân trên cơ sở kỹ thuật tiên tiến.”
Quan điểm công nghiệp hoá là quá trình xây dựng và phát triển đại công nghiệp,
trước hết là công nghiệp nặng của các nhà kinh tế học Liên Xô đã được chúng ta
tiếp nhận thiếu sự phân tích khoa học đối với điều kiện cụ thể của nước ta. Cuốn “
Từ điển tiếng Việt” đã giải thích công nghiệp hoá là quá trình xây dựng nền sản
xuất cơ khí lớn trong tất cả các ngành của nền kinh tế quốc dân và đặc biệt công
nghiệp nặng, dần tới sự tăng nhanh trình độ trang bị kỹ thuật cho lao động và nâng
cao năng suất lao động. Trên thực tế, quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước những năm 60, ta đã mắc phải sai lầm đó, kết quả là nền kinh tế vẫn không
thoát khỏi nền công nghiệp lạc hậu, nông nghiệp lạc hậu, kết cấu hạ tầng yếu
kém... Mặc dù không đạt được mục tiêu nhưng cũng chính nhờ công nghiệp hoá
mà nước ta đẫ xây dựng được một số cơ sở vật chất kỹ thuật nhất định, tạo ra tiềm
lực về kinh tế-quốc phòng, phục vụ chiến tranh, đảm bảo được phần nào đời sống
nhân dân.
Năm 1963, tổ chức phát triển công nghiệp của Liên hiệp quốc ( UNIDO) đã
đưa ra một định nghĩa: “công nghiệp hoá là một quá trình phát triển kinh tế, trong
quá trình này, một bộ phận ngày càng tăng các nguồn của cải quốc dân được động
2
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
viên để phát triển cơ cấu kinh tế nhiều ngành ở trong nước với kỹ thuật hiện đại.
Đặc điểm của cơ cấu kinh tế này là có một bộ phận luôn thay đổi để sản xuất ra tư
liệu sản xuất, hàng tiêu dùng và có khả năng đảm bảo cho toàn bộ nền kinh tế phát
triển với nhịp độ cao, đảm bảo đạt tới sự tiến bộ của nền kinh tế và xã hội.” Theo
quan điểm này, quá trình công nghiệp hoá nhằm thực hiện nhiều mục tiêu chứ
không phải chỉ nhằm một mục tiêu kinh tế-kỹ thuật.
Còn theo quan niệm mới phù hợp với điều kiện nước ta thì công nghiệp
hoá, hiện đại hoá là quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế gắn liền với đổi mới công
nghệ, xây dựng cơ cấu vật chất-kỹ thuật, là quá trình chuyển nền sản xuất xã hội
từ trình độ công nghệ thấp sang trình độ công nghệ cao hơn, nhờ đó mà tạo ra sự
tăng trưởng bền vững và có hiệu quả của toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
Nói tóm lại đó là sự phát triển của lực lượng sản xuất từ thấp đến cao, từ chưa
hoàn thiện đến hoàn thiện. Thực hiện công nghiệp hoá là nhằm phát triển kinh tế-
xã hội, đưa nước ta theo kịp các nước tiên tiến trên thế giới.
II. MUỐN TIẾN HÀNH CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ TA PHẢI LÀM GÌ?
Sự thành công của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đòi hỏi ngoài
môi trường chính trị ổn định, phải có các nguồn lực cần thiết như: nguồn lực con
người, vốn, tài nguyên thiên nhiên, cơ sở vật chất kỹ thuật, vị trí địa lý, nguồn lực
nước ngoài. Các nguồn lực này có quan hệ chặt chẽ với nhau, cùng tham gia vào
quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nhưng mức độ tác động và vai trò của
chúng đối với toàn bộ quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá không giống nhau,
trong đó nguồn lực con người là yếu tố quyết định.
Vai trò của nguồn lực con người quan trọng như thế nào đã được
chứng minh trong lịch sử kinh tế của những nước tư bản phát triển như Nhật Bản,
Mỹ,... nhiều nhà kinh doanh nước ngoài khi đến tham quan Nhật Bản thường chỉ
chú ý đến kỹ thuật, máy móc và coi đó là nguyên nhân tạo nên “kỳ tích Nhật Bản”.
Nhưng họ đã nhầm, chính người Nhật Bản cũng không quan niệm như vậy. Người
Nhật cho rằng kỹ thuật và công nghệ có vai trò rất to lớn nhưng không phải là yếu
tố quyết định nhất. Yếu tố quyết định nhất dẫn đến thành công của họ là con
3TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
người. Cho nên họ đã tập trung cao độ và có những chính sách độc đáo phát triển
yếu tố con người.
Ngày nay đối với những nước lạc hậu đi sau, không thể phát triển nhanh
chóng nếu không tiếp thu những tiến bộ khoa học-kỹ thuật và công nghệ hiện đại
của các nướcphát triển. Nhưng không phải cứ nhập công nghệ tiên tiến bằng mọi
giá mà không cần tính đến yếu tố con người. Cần nhớ rằng, công nghệ tiên tiến
của nước ngoài khi được tiếp thu sẽ phát huy tác dụng tốt hay bị lãng phí, thậm chí
bị phá hoại là hoàn toàn phụ thuộc vào yếu tố con người khi sử dụng chúng. Nhiều
công ty chỉ chú ý đổi mới kỹ thuật và công nghệ nhưng vì không chú ý đến yếu tố
con người nên đều thất bại. Ông Victor S.L.Tan, giám đốc của Ohostate
University đã viết: “Điều mỉa mai lớn nhất còn là ở chỗ, trong có nhiều công ty đã
cố thực hiện đổi mới, nhưng lại có ít công ty thực hiện đủ mức để đạt tới thành
công. Nhiều công cuộc đổi mới đã tiến hành nhưng thất bại vì các công ty đó đã
không đưa vào cấu tạo của kế hoạch đổi mới hay chương trình đổi mới của họ
một nhân tố khó nhất để thành công- con người.”
Như mọi quốc gia khác trên thế giới, sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện
đại hoá ở Việt Nam cũng phải phụ thuộc vào nguồn lực con người và do nguồn
lực này quyết định. Bởi vì:
_ Thứ nhất, các nguồn lực khác như vốn, tài nguyên thiên nhiên, vị trí địa lý... tự
nó chỉ tồn tại dưới dạng tiềm năng. Chúng chỉ phát huy tác dụng và có ý nghĩa tích
cực xã hội khi được kết hợp với nguồn lực con người thông qua hoạt động có ý
thức của con người. Bởi lẽ, con người là nguồn lực duy nhất biết tư duy, có trí tuệ
và có ý chí, biết “lợi dụng” các nguồn lực khác, gắn chúng kết lại với nhau, tạo
thành một sức mạnh tổng hợp, cùng tác động vào quá trình công nghiệp hoá, hiện
đại hoá. Các nguồn lực khác là những khách thể chịu sự cải tạo, khai thác của con
người, hết thảy chúng đều phục vụ cho nhu cầu, lợi ích của con người, nếu con
người biết cách tác động và chi phối. Vì thế trong các yếu tố cấu thành lực lượng
4
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
sản xuất, người lao động là yếu tố quan trọng nhất, là “lực lượng sản xuất hàng
đầu của toàn nhân loại”.
Chẳng hạn như vốn cũng là một nguồn lực để tiến hành công nghiệp hoá,
hiện đại hoá nhưng vốn chỉ trở thành nguồn lực quan trọng và cấp thiết của sự phát
triển khi nó nằm trong tay những người biết sử dụng đúng mục đích và có hiệu
quả cao.
Tương tự như vậy, sự giàu có về tài nguyên thiên nhiên và những ưu thế về
vị trí địa lý cũng sẽ mất ý nghĩa nếu chủ nhân của nó không có năng lực khai thác.
Ngày nay trước xu hướng quốc tế hoá đời sống kinh tế, sự hợp tác đầu tư
nước ngoài cũng là nguồn lực quan trọng, nó tạo ra “cái hích” kinh tế, nhất là với
các nước có điểm xuất phát thấp, nhưng sức mạnh của “cái hích” này đến đâu, tác
động tích cực của nó như thế nào còn tuỳ từng trường hợp vào yếu tố con người khi tiếp nhận
nguồn lực đó.
Xét đến cùng nếu thiếu sự hiện diện của trí tuệ và lao động của con người
thì mọi nguồn lực đều trở nên vô nghĩa thậm chí khái niệm “nguồn lực” cũng
không còn lý do gì để tồn tại.
_ Thứ hai, các nguồn lực khác là hữu hạn, có thể bị khai thác cạn kiệt, trong khi đó
nguồn lực con người lại là vô tận. Nó không chỉ tái sinh và tự sản sinh về mặt sinh
học mà còn tự đổi mới không ngừng, phát triển về chất trong con người xã hội,
nếu biết chăm lo, bồi dưỡng và khai thác hợp lý. Đó là cơ sở làm cho năng lực
nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người phát triển như một quá trình vô
tận xét trên bình diện cộng đồng nhân loại. Nhờ vậy con người đã từng bước làm
chủ tự nhiên, sáng tạo, khám phá ra nhiều nguồn tài nguyên mới, nhiều công cụ
sản xuất có hiệu quả hơn, đưa xã hội chuyển qua các nền văn minh từ thấp đến
cao.
_ Thứ ba, trí tuệ con người có sức mạnh vô cùng to lớn một khi nó được vật thể
hoá, trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp. Dự báo vĩ đại này của C.MáC đã và
đang trở thành hiện thực. Sự phát triển như vũ bão của cuộc cách mạng khoa học-
5TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
kỹ thuật và công nghệ hiện đại đang dẫn nền kinh tế của các nước công nghiệp
phát triển vận động đến nền kinh tế của trí tuệ. Giờ đây sức mạnh của trí tuệ đã đạt
đến mức mà nhờ nó con người có thể sáng tạo ra những người máy “bắt chước”
hay “phỏng theo” những đặc tính trí tuệ của chính con người. Rõ ràng là bằng
những kỹ thuật công nghệ hiện đại do chính bàn tay khối óc con người làm ra mà
ngày nay nhân loại đang chứng kiến những biến đổi thần kỳ trong lịch sử phát
triển của mình.
_ Thứ tư, kinh nghiệm của nhiều nước và thực tiễn của chĩnh nước ta cho thấy sự
thành công của công nghiệp hoá, hiện đại hoá phụ thuộc chủ yếu vào việc hoạch
định đường lối, chính sách cũng như tổ chức thực hiện, nghĩa là phụ thuộc vào
năng lực nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người. Đối với những nền kinh
tế nông nghiệp chưa công nghiệp hoá thì mặt số lượng của nguồn nhân lực có tầm
quan trọng đặc biệt vì nó qui định quy mô của thị trường. Nhưng khi tiến hành
công nghiệp hoá thì mặt chất lượng, cơ cấu và cơ chế sử dụng nguồn nhân lực lại
quan trọng hơn. Cơ cấu lao động cần cho quá trình công nghiệp hoá phải bao gồm:
các chính khách, các nhà hoạch định chính sách, các học giả, các nhà kinh doanh,
các nhà kỹ thuật và công nghệ, các công nhân lành nghề... không có các chính
khách, các học giả tài ba thì khó có thể có được những chiến lược, chính sách phát
triển đúng đắn; không có các nhà kinh doanh lỗi lạc thì cũng sẽ không có người sử
dụng một cách có hiệu quả các nguồn vốn, nhân lực, công nghệ. Sự thiếu vắng hay
kém cỏi của một trong các bộ phận cấu thành nhân lực trên đây sẽ có hại cho quá
trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Qua toàn bộ phân tích trên có thể kế luận rằng nguồn lực con người là
nguồn lực có vai trò quyết định sự thành công của sự nghiệp công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nước. Do vậy, muốn công nghiệp hoá, hiện đại hoá thành công thì
phải đổi mới cơ bản các chính sách đầu tư cho các ngành khoa học, văn hoá, giáo
dục, y tế ở Việt Nam nhằm phát triển nguồn lực con người cho công nghiệp hoá,
hiện đại hoá. Đây là nhiệm vụ lớn nhất và khó khăn nhất trong công cuộc đổi mới
hiện nay.
6
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
III . CON NGƯỜI VIỆT NAM CÓ THỰC HIỆN ĐƯỢC VAI TRÒ ĐÓ KHÔNG? VÌ
SAO?
Có rất nhiều nước trên thế giới đã thực hiện thành công công cuộc công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước với nguồn lực chủ đạo là con người. Vậy trong
công cuộc đổi mới ở Việt Nam hôm nay, Với những thế mạnh và những hạn chế
của mình con người Việt Nam có thực hiện được vai trò của mình hay không?
Trước hết ta tìm hiểu xem nguồn nhân lực của Việt Nam có những đặc
điểm gì để phát huy và những hạn chế gì cần khắc phục.
Những thế mạnh phải nói đến đó là:
_ Thứ nhất, ở Việt Nam hiện nay có lực lượng lao động dồi dào với 36,5 triệu
người trong độ tuổi lao động, dự báo đến năm 2000 con số này sẽ là 45,6 triệu
người.
_ Thứ hai, Việt Nam có tỷ trọng tương đối cao về lao động trẻ, phần lớn có học
vấn phổ thông, ngay cả ở nông thôn. Đây là một tiền đề quan trọng tạo điều kiện
tiếp thu các kiến thức kỹ năng nghề nghiệp, kể cả những ngành nghề mới. Lực
lượng lao động có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ được đào tạo tương đối lớn (so
với các nước có thu nhập như nước ta). Hiện tại nước ta có trên 9000 tiến sĩ và phó
tiến sĩ, trên 800000 người có trình độ đại học cao đẳng, trên 2 triệu công nhân kỹ
thuật. Đây là điều kiện quan trọng cho quá trình phát triển khoa học, tiếp thu, làm
chủ và thích nghi với các công nghệ nhập từ nước ngoài, kể cả công nghệ cao.
_ Thứ ba, chúng ta có một lượng tương đối lớn người Việt sống ở nước ngoài, tập
trung chủ yếu ở châu Âu, châu Mỹ và Ôxtraylia; trong đó tỉ lệ người có trình độ
cao về chuyên môn và nghiệp vụ là đáng kể ( trên 300000 người). Đây là một
nguồn lực quan trọng góp phần phát triển đất nước, là cầu nối giữa Việt Nam và
thế giới về mặt chuyển giao tri thức, công nghệ và các quan hệ quốc tế.
_ Thứ tư, đó là bản tính hiếu học, thông minh cần cù lao động của con người Việt
Nam. Truyền thống đó cần được nuôi dưỡng và phát huy làm cơ sở cho việc nắm
bắt, tiếp thu và vận dụng một cách nhanh chóng, sáng tạo những phát minh, sáng
7TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
kiến khoa học của nhân loại phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội của
đất nước. Tính cộng đồng, ý thức trách nhiệm với cộng đồng được phát huy mạnh
mẽ sẽ có thể hỗ trợ đắc lực không chỉ cho việc truyền bá tay nghề, kinh nghiệm
nghề nghiệp mà còn có thể giúp nhau cả về vốn liếng, tạo dựng và phát triển cơ
nghiệp, hỗ trợ nhau tìm kiếm công ăn việc làm, góp phần làm giảm sức ép về lao
động hiện nay. Dân tộc Việt Nam còn có truyền thống biết chịu đựng gian khổ để
tiết kiệm, tích luỹ cho đầu tư mở rộng, tạo dựng cơ đồ cho mình và cho nền kinh tế
nước nhà nói chung.
Nhưng bên cạnh đó, nguồn nhân lực ở Việt Nam có những hạn
chế,những điểm yếu kém sau đây:
_ Thứ nhất, số người lao động được đào tạo quá ít chỉ chiếm 5.5% dân số và 11%
tổng số lao động. Mặt bằng dân trí còn thấp, số năm đi học của người dân từ 7 tuổi
trở lên mới đạt 4,5 năm. Đáng lo ngại hơn là mặc dù chúng ta đã cố gắng để đạt
được 88% dân số biết chữ nhưng hiện nay lại đang diễn ra quá trình tái mù chữ,
nhất là các tỉnh miền núi (có xã số người mù chữ lên tới 70%); trong số trẻ em ở
độ tuổi đi học chỉ có 45% em học hết cấp I. Số người được đào tạo có tay nghề cao
cũng như người có học vấn đại học và sau đại học năm 1982 là 0,26% năm 1993
còn 0,2%. Tỉ lệ này ở các nước công nghiệp mới Đông nam á là 0,6 đến 0,8. Trong
75% lao động sản xuất nông nghiệp chỉ có 7% được đào tạo. Vì vậy năng suất lao
động thấp, trong công nghiệp chỉ đạt 30% mức trung bình của thế giới, còn trong
nông nghiệp một lao động của ta chỉ nuôi được 3 đến 5 người, trong khi chỉ số
này ở các nước phát triển là 20 đến 30 người. Đây là trở ngại lớn nhất khi tiến
hành công nghiệp hoá trong nông nghiệp trong kinh tế nông thôn nói riêng và
trong cả nền kinh tế Việt Nam nói chung.
_Thứ hai, đội ngũ cán bộ khoa học trẻ quá ít. Qua điều tra ở 17 trường đại học thì
số cán bộ giảng dạy dưới 35 tuổi chỉ có 8%. Phần lớn những tri thức có trình độ
trên đại học đang là những chuyên gia đầu ngành đã ở độ tuổi 55 đến 60. Hơn
60% phó tiến sĩ và tiến sĩ, hơn 70% giáo sư và hơn 90% giáo sư đều ở độ tuổi
8
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
này.Trong khi đó sinh viên giỏi sau khi tốt nghiệp đều không muốn ở lại trường.
Vì vậy việc chuẩn bị cho đội ngũ trí thức kế cận sẽ gặp không ít khó khăn.
_Thứ ba, việc bố trí sử dụng cán bộ còn nhiều việc bất hợp lý giữa các vùng, các
ngành: 80% cán bộ khoa học công nghệ làm việc tại Hà Nội, ở thành phố Hồ Chí
Minh chỉ có 12%. Đa số các cán bộ khoa học của ta làm việc trong các viện
nghiên cứu, các trường học, còn trong các ngành sản xuất vật chất thì rất ít Chẳng
hạn, trong các ngành nông lâm ngư nghiệp chỉ có 8,1% cán bộ có trình độ đại học
và 6,49% cán bộ có trình độ sau đại học. Trong khi có tới 34% cán bộ có trình độ
đại học và 55,47% trình độ sau đại học làm việc trong các ngành khoa học tự
nhiên và khoa học xã hội. Nhìn vào một số nước trong khu vực, cán bộ khoa học
làm việc trong các ngành sản xuất chiếm tỉ lệ rất cao như Thái Lan: 58%,
HànQuốc: 48%, Nhật Bản: 64%. Chính việc phân bố lực lượng lao động không
hợp lý này gây nên hiện tượng thừa thiếu giả tạo, gây ra nạn thất nghiệp đặc biệt
trong lao động tri thức. Qua điều tra ở 55 trường đại học có khoảng 14 nghìn sinh
viên ra trường chưa có việc làm. Chẳng hạn từ năm 1988 đến nay số sinh viên tốt
nghiệp ở 19 trường đại học và cao đẳng khu vực Hà Nội chưa tìm được việc làm
tăng dần từ 13,4% (năm 1988) lên 35,38% (năm 1992). Trong khi đó nhiều vùng,
nhiều miền nhất là miền núi vùng sâu vùng xa lại thiếu cán bộ khoa học kỹ thuật.
Nguyên nhân chủ yếu là một mặt do sinh viên ra trường muốn ở lại công tác tại
các thành phố, khu công nghiệp, nơi kinh tế phát triển để có thu nhập cao hơn và
điều kiện việc làm tốt hơn, mặt khác chúng ta chưa có chính sách thu hút để điều
chỉnh sự phân bố này.
_ Thứ tư, thể chất, sức khoẻ của thanh niên Việt Nam còn rất nhiều hạn chế. Sự
phát triển về phương diện sinh lý và thể lực dường như chững lại “sau hơn 40 năm
thanh niên nước ta không cao thêm 1cm nào và không cân nặng thêm 1kg nào”,
mức duy dinh dưỡng ở trẻ em dưới năm tuổi là 51,5%.
_ Thứ năm, người lao động nước ta nói chung chưa có nếp lao động công nghiệp,
quen theo kiểu sản xuất nhỏ, lao động giản đơn còn gò bó trong nếp sống phương
9TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
đông, cha truyền con nối. Chính vì thế mà cho tới tận thế kỷ 20 công cụ làm việc ở
các bễ lò rèn Bắc Ninh vẫn không khác bao nhiêu với công cụ đã rèn cày cuốc và
vũ khí đánh giặc Ân thời Thánh Gióng, các cô gái Hà Đông vẫn dệt lụa trên các
khung cửi mà cách đây 900 năm các cô gái triều Lý đã sử dụng.
Trên đây là những điểm trong nguồn lực con người ở Việt Nam với những
thế mạnh cũng như các mặt hạn chế. Phải có những nố lực phi thường bằng hành
động thực tiễn trong việc huy động và sử dụng nguồn lực này thì công nghiệp hoá
hiện đại hoá mới có thể thành công. Đó cũng là lý do vì sao nhiều nhà khoa học
kêu gọi phải tiến hành một cuộc “cách mạng con người” mà thực chất là cách
mạng về chất lượng nguồn lao động. “Cách mạng con người” với công nghiệp hoá
hiện đại hoá là hai mặt của một quá trình thống nhất, giữa chúng có mối quan hệ
biện chứng với nhau. Bởi vậy, mỗi bước tiến lên của cuộc “cách mạng con người”
sẽ đem lại những thành tựu to lớn cho quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá và
ngược lại.
IV. ĐỂ CON NGƯỜI VIỆT NAM THỰC HIỆN ĐƯỢC VAI TRÒ ĐÓ CẦN CÓ NHỮNG
CHÍNH SÁCH GÌ?
Thực chất căn bản của chủ nghĩa Mác về con người là sự phát triển tự
do của mỗi con người là điều kiện cho sự phát triển tự do của mọi người. Xã hội
loài người chỉ được phát triển khi phát triển tối đa từng cá nhân. Vấn đề phát triển
cá nhân không còn là vấn đề lý thuyết mà là nhu cầu thiết yếu trong thực tiễn xã
hội ta ngay từ hôm nay. Cụ thể để công nghiệp hoá hiện đại hoá cần tiến hành
một cuộc “cách mạng con người” nhằm tạo ra một số lượng lớn các nhà khoa học
một đội ngũ đông đảo các nhân viên kỹ thuật có trình độ tri thức tương đối cao và
những người lao động lành nghề. Điều đó đòi hỏi sự nghiệp giáo dục bồi dưỡng
nhân tài phải phát triển tương ứng.
Thử nhìn vào lịch sử kinh tế của một số nước tư bản phát triển, ta thấy nói
chung những nước này đều rất coi trọng công tác giáo dục. Chẳng hạn thời kỳ đầu
sau chiến tranh, kinh tế Nhật bản bị phá hoại nặng nề, tài chính quốc gia vô cùng
nguy ngập nhưng chính phủ Nhật bản không hề giảm chi phí giáo dục, tỷ trọng
KẾT LUẬN
Công nghiệp hoá, hiện đại hoá đã, đang và sẽ là xu hướng phát triển chung
của tất cả các quốc gia trên thế giới. Đó cũng là con đường phát triển tất yếu của
nước ta để đi tới mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”
công nghiệp hoá, hiện đại hoá không chỉ là công cuộc xây dựng kinh tế mà chính
là quá trình biến đổi, cách mạng sâu sắc mọi lĩnh vực của đời sống xã hội (kinh tế,
chính trị, văn hoá, khoa học và con người), làm cho xã hội phát triển lên một trạng
thái mới về chất. Nhưng cơ sở, động lực của công nghiệp hoá, hiện đại hoá là gì?
Theo các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin, con người vừa là điểm khởi đầu
vừa là điểm kết thúc, đồng thời vừa là trung tâm của mọi biến đổi lịch sử. Nói
cách khác, con người là chủ thể chân chính của các quá trình xã hội. Trong xã hội
hiện đại ngày nay, chủ thể của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá vẫn chính
là con người. Chính vì vậy, quá trình này đòi hỏi phải có nguồn nhân lực đủ về số
lượng, mạnh về chất lượng. Nói cách khác, nguồn nhân lực phải trở thành động
lực thật sự của sự phát triển.
Quan điểm phát triển nguồn nhân lực đã được nhiều quốc gia quan tâm và
đặc biệt đang nổi lên ở khu vực Đông á. Xuất phát là những nước nghèo, chỉ có
thể rút ngắn thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và đạt được tốc độ tăng trưởng
cao, bền vững trong trường hợp đầu tư phát triển đủ mạnh nguồn nhân lực. Sự đầu
tư ấy được hiểu cả ba mặt: chăm sóc sức khoẻ, nâng cao mức sống và phát triển
giáo dục, trong đó đầu tư có hiệu quả nhất là đầu tư cho giáo dục. Khi nghiên cứu
quan hệ giữa GDP và các yếu tố của nguồn nhân lực, người ta thấy sự phát triển
của nguồn nhân lực càng sớm thì tốc độ tăng trưởng kinh tế càng cao. Thực tế đã
chứng minh, do phát triển nguồn nhân lực mà Hàn Quốc đã mau chóng trở thành
nước công nghiệp, có sự hội nhập thần kỳ ở khu vực Đông á và trở thành một
điểm sáng bên Nhật Bản siêu cường.
17TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
Đồng thời, xuất phát từ tư tưởng của C.Mác về sự phát triển vì con người,
vì sự nghiệp giải phóng của con người, giải phóng nhân loại, chúng ta có thể
khẳng định rằng sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá trên thế giới nói chung
và đặc biệt là ở nước ta hiện nay chính là một cuộc cách mạng- cách mạng con
người. Trong “Tư bản”, C.Mác đã khẳng định: “để sản xuất ra những con người
toàn diện” cần có một nền kinh tế phát triển, một nền văn hoá mới, một nền
khoa học kỹ thuật hiện đại, một nền giáo dục tiên tiến. Và ông coi tạo ra những
thành tưu kinh tế xã hội đó “không phải chỉ là một phương pháp để làm tăng thêm
nền sản xuất xã hội, mà còn là một phương pháp duy nhất để sản xuất ra những
con người phát triển toàn diện” (8) - những chủ nhân thực sự của một xã hội vì con
người. Như vậy công nghiệp hoá, hiện đại hoá phải vì mục tiêu phát triển con
người. Chỉ có như vậy, công nghiệp hoá, hiện đại hoá mới trở thành sự nghiệp
cách mạng của quần chúng.
Qua toàn bộ phân tích trên, có thể khẳng định rằng, bước sang thời kỳ phát
triển mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước theo định hướng
XHCN chúng ta phải lấy việc phát huy nguồn lực con người Việt Nam hiện đại
làm yếu tố cơ bản cho sự phát triển nhanh và bền vững, phải gắn tăng trưởng kinh
tế với cải thiện đời sống nhân dân, phát triển văn hoá, giáo dục, thực hiện tiến bộ
và công bằng xã hội. Đồng thời công nghiệp hoá, hiện đại hoá phải là vì sự phát
triển con người Việt Nam toàn diện, con người phải được coi là giá trị tối cao và là
mục đích của sự nghiệp đầy khó khăn, phức tạp nhưng tất yếu này.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
LỜI NÓI ĐẦU
Hội nghị đại biểu toàn quốc ban chấp hành trung ương Đảng giữa nhiệm kỳ
khoá VII (1-1990) đã nhận định rằng:
“Mặc dù còn nhiều yếu kém phải khắc phục những thành tựu quan trọng đã
đạt được, đã và đang tạo ra những tiền đề đưa đất nước sang một thời kỳ phát triển
mới đẩy tới một bước công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước”
Công nghiệp hoá, hiện đại hoá sẽ giúp chúng ta lực mới để tăng trưởng
nhanh tốc độ phát triển, không những thế nhờ có hiện đại hoá chúng ta có điều
kiện đi tắt, đón đầu đó là bài toán tổng hợp để giải bài toán phát triển đất nước.
Nghiên cứu công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước trong nền kinh tế là một
vấn đề bức xúc, nóng bỏng trong nhiều năn nay và được đông đảo các nhà nghiên
cứu, trong đó có đội ngũ sinh viên quan tâm. Nghiên cứu nhằm nhận thức rõ từ đó
đưa ra những giải pháp nhằm phát huy sử dụng tối đa mọi nguồn lực trong nước
và tranh thủ sự ủng hộ quốc tế phục vụ sự công nghiệp hoá -hiện đại hoá .
Cùng với sự nỗ lực cố gắng chung của toàn Đảng, toàn dân trong công cuộc
khôi phục và phát triển kinh tế. Là một công dân tương lai của đất nước, em mong
muốn được góp phần nhỏ bé của mình nghiên cứu các vấn đề cơ bản về công
nghịêp hoá- hiện đại hoá ở Việt Nam.
1TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
I . CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ LÀ GÌ ?
Từ trước tới nay, có nhiều định nghĩa khác nhau về công nghiệp hoá.
Vậy nên hiểu phạm trù này như thế nào?
Quan niệm đơn giản nhất về công nghiệp hoá cho rằng “ công nghiệp hoá là
đưa đặc tính công nghiệp cho một hoạt động, trang bị ( cho một vùng, một nước),
các nhà máy, các loại công nghiệp...” Quan niệm mang tính triết tự này được hình
thành trên cơ sở khái quát quá trình hình thành lịch sử công nghiệp hoá ở các nước
Tây Âu, Bắc Mỹ.
Nghiên cứu định nghĩa phạm trù công nghiệp hoá của các nhà kinh tế Liên
Xô (cũ) ta thấy trong cuốn giáo khoa kinh tế chính trị của Liên Xô được dịch sang
tiếng Việt Nam 1958, người ta đã định nghĩa “ công nghiệp hoá XHCN là phát
triển đại công nghiệp, trước hết là công nghiệp nặng, sự phát triển ấy cần thiết cho
việc cải tạo toàn bộ nền kinh tế quốc dân trên cơ sở kỹ thuật tiên tiến.”
Quan điểm công nghiệp hoá là quá trình xây dựng và phát triển đại công nghiệp,
trước hết là công nghiệp nặng của các nhà kinh tế học Liên Xô đã được chúng ta
tiếp nhận thiếu sự phân tích khoa học đối với điều kiện cụ thể của nước ta. Cuốn “
Từ điển tiếng Việt” đã giải thích công nghiệp hoá là quá trình xây dựng nền sản
xuất cơ khí lớn trong tất cả các ngành của nền kinh tế quốc dân và đặc biệt công
nghiệp nặng, dần tới sự tăng nhanh trình độ trang bị kỹ thuật cho lao động và nâng
cao năng suất lao động. Trên thực tế, quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước những năm 60, ta đã mắc phải sai lầm đó, kết quả là nền kinh tế vẫn không
thoát khỏi nền công nghiệp lạc hậu, nông nghiệp lạc hậu, kết cấu hạ tầng yếu
kém... Mặc dù không đạt được mục tiêu nhưng cũng chính nhờ công nghiệp hoá
mà nước ta đẫ xây dựng được một số cơ sở vật chất kỹ thuật nhất định, tạo ra tiềm
lực về kinh tế-quốc phòng, phục vụ chiến tranh, đảm bảo được phần nào đời sống
nhân dân.
Năm 1963, tổ chức phát triển công nghiệp của Liên hiệp quốc ( UNIDO) đã
đưa ra một định nghĩa: “công nghiệp hoá là một quá trình phát triển kinh tế, trong
quá trình này, một bộ phận ngày càng tăng các nguồn của cải quốc dân được động
2
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
viên để phát triển cơ cấu kinh tế nhiều ngành ở trong nước với kỹ thuật hiện đại.
Đặc điểm của cơ cấu kinh tế này là có một bộ phận luôn thay đổi để sản xuất ra tư
liệu sản xuất, hàng tiêu dùng và có khả năng đảm bảo cho toàn bộ nền kinh tế phát
triển với nhịp độ cao, đảm bảo đạt tới sự tiến bộ của nền kinh tế và xã hội.” Theo
quan điểm này, quá trình công nghiệp hoá nhằm thực hiện nhiều mục tiêu chứ
không phải chỉ nhằm một mục tiêu kinh tế-kỹ thuật.
Còn theo quan niệm mới phù hợp với điều kiện nước ta thì công nghiệp
hoá, hiện đại hoá là quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế gắn liền với đổi mới công
nghệ, xây dựng cơ cấu vật chất-kỹ thuật, là quá trình chuyển nền sản xuất xã hội
từ trình độ công nghệ thấp sang trình độ công nghệ cao hơn, nhờ đó mà tạo ra sự
tăng trưởng bền vững và có hiệu quả của toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
Nói tóm lại đó là sự phát triển của lực lượng sản xuất từ thấp đến cao, từ chưa
hoàn thiện đến hoàn thiện. Thực hiện công nghiệp hoá là nhằm phát triển kinh tế-
xã hội, đưa nước ta theo kịp các nước tiên tiến trên thế giới.
II. MUỐN TIẾN HÀNH CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ TA PHẢI LÀM GÌ?
Sự thành công của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đòi hỏi ngoài
môi trường chính trị ổn định, phải có các nguồn lực cần thiết như: nguồn lực con
người, vốn, tài nguyên thiên nhiên, cơ sở vật chất kỹ thuật, vị trí địa lý, nguồn lực
nước ngoài. Các nguồn lực này có quan hệ chặt chẽ với nhau, cùng tham gia vào
quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nhưng mức độ tác động và vai trò của
chúng đối với toàn bộ quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá không giống nhau,
trong đó nguồn lực con người là yếu tố quyết định.
Vai trò của nguồn lực con người quan trọng như thế nào đã được
chứng minh trong lịch sử kinh tế của những nước tư bản phát triển như Nhật Bản,
Mỹ,... nhiều nhà kinh doanh nước ngoài khi đến tham quan Nhật Bản thường chỉ
chú ý đến kỹ thuật, máy móc và coi đó là nguyên nhân tạo nên “kỳ tích Nhật Bản”.
Nhưng họ đã nhầm, chính người Nhật Bản cũng không quan niệm như vậy. Người
Nhật cho rằng kỹ thuật và công nghệ có vai trò rất to lớn nhưng không phải là yếu
tố quyết định nhất. Yếu tố quyết định nhất dẫn đến thành công của họ là con
3TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
người. Cho nên họ đã tập trung cao độ và có những chính sách độc đáo phát triển
yếu tố con người.
Ngày nay đối với những nước lạc hậu đi sau, không thể phát triển nhanh
chóng nếu không tiếp thu những tiến bộ khoa học-kỹ thuật và công nghệ hiện đại
của các nướcphát triển. Nhưng không phải cứ nhập công nghệ tiên tiến bằng mọi
giá mà không cần tính đến yếu tố con người. Cần nhớ rằng, công nghệ tiên tiến
của nước ngoài khi được tiếp thu sẽ phát huy tác dụng tốt hay bị lãng phí, thậm chí
bị phá hoại là hoàn toàn phụ thuộc vào yếu tố con người khi sử dụng chúng. Nhiều
công ty chỉ chú ý đổi mới kỹ thuật và công nghệ nhưng vì không chú ý đến yếu tố
con người nên đều thất bại. Ông Victor S.L.Tan, giám đốc của Ohostate
University đã viết: “Điều mỉa mai lớn nhất còn là ở chỗ, trong có nhiều công ty đã
cố thực hiện đổi mới, nhưng lại có ít công ty thực hiện đủ mức để đạt tới thành
công. Nhiều công cuộc đổi mới đã tiến hành nhưng thất bại vì các công ty đó đã
không đưa vào cấu tạo của kế hoạch đổi mới hay chương trình đổi mới của họ
một nhân tố khó nhất để thành công- con người.”
Như mọi quốc gia khác trên thế giới, sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện
đại hoá ở Việt Nam cũng phải phụ thuộc vào nguồn lực con người và do nguồn
lực này quyết định. Bởi vì:
_ Thứ nhất, các nguồn lực khác như vốn, tài nguyên thiên nhiên, vị trí địa lý... tự
nó chỉ tồn tại dưới dạng tiềm năng. Chúng chỉ phát huy tác dụng và có ý nghĩa tích
cực xã hội khi được kết hợp với nguồn lực con người thông qua hoạt động có ý
thức của con người. Bởi lẽ, con người là nguồn lực duy nhất biết tư duy, có trí tuệ
và có ý chí, biết “lợi dụng” các nguồn lực khác, gắn chúng kết lại với nhau, tạo
thành một sức mạnh tổng hợp, cùng tác động vào quá trình công nghiệp hoá, hiện
đại hoá. Các nguồn lực khác là những khách thể chịu sự cải tạo, khai thác của con
người, hết thảy chúng đều phục vụ cho nhu cầu, lợi ích của con người, nếu con
người biết cách tác động và chi phối. Vì thế trong các yếu tố cấu thành lực lượng
4
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
sản xuất, người lao động là yếu tố quan trọng nhất, là “lực lượng sản xuất hàng
đầu của toàn nhân loại”.
Chẳng hạn như vốn cũng là một nguồn lực để tiến hành công nghiệp hoá,
hiện đại hoá nhưng vốn chỉ trở thành nguồn lực quan trọng và cấp thiết của sự phát
triển khi nó nằm trong tay những người biết sử dụng đúng mục đích và có hiệu
quả cao.
Tương tự như vậy, sự giàu có về tài nguyên thiên nhiên và những ưu thế về
vị trí địa lý cũng sẽ mất ý nghĩa nếu chủ nhân của nó không có năng lực khai thác.
Ngày nay trước xu hướng quốc tế hoá đời sống kinh tế, sự hợp tác đầu tư
nước ngoài cũng là nguồn lực quan trọng, nó tạo ra “cái hích” kinh tế, nhất là với
các nước có điểm xuất phát thấp, nhưng sức mạnh của “cái hích” này đến đâu, tác
động tích cực của nó như thế nào còn tuỳ từng trường hợp vào yếu tố con người khi tiếp nhận
nguồn lực đó.
Xét đến cùng nếu thiếu sự hiện diện của trí tuệ và lao động của con người
thì mọi nguồn lực đều trở nên vô nghĩa thậm chí khái niệm “nguồn lực” cũng
không còn lý do gì để tồn tại.
_ Thứ hai, các nguồn lực khác là hữu hạn, có thể bị khai thác cạn kiệt, trong khi đó
nguồn lực con người lại là vô tận. Nó không chỉ tái sinh và tự sản sinh về mặt sinh
học mà còn tự đổi mới không ngừng, phát triển về chất trong con người xã hội,
nếu biết chăm lo, bồi dưỡng và khai thác hợp lý. Đó là cơ sở làm cho năng lực
nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người phát triển như một quá trình vô
tận xét trên bình diện cộng đồng nhân loại. Nhờ vậy con người đã từng bước làm
chủ tự nhiên, sáng tạo, khám phá ra nhiều nguồn tài nguyên mới, nhiều công cụ
sản xuất có hiệu quả hơn, đưa xã hội chuyển qua các nền văn minh từ thấp đến
cao.
_ Thứ ba, trí tuệ con người có sức mạnh vô cùng to lớn một khi nó được vật thể
hoá, trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp. Dự báo vĩ đại này của C.MáC đã và
đang trở thành hiện thực. Sự phát triển như vũ bão của cuộc cách mạng khoa học-
5TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
kỹ thuật và công nghệ hiện đại đang dẫn nền kinh tế của các nước công nghiệp
phát triển vận động đến nền kinh tế của trí tuệ. Giờ đây sức mạnh của trí tuệ đã đạt
đến mức mà nhờ nó con người có thể sáng tạo ra những người máy “bắt chước”
hay “phỏng theo” những đặc tính trí tuệ của chính con người. Rõ ràng là bằng
những kỹ thuật công nghệ hiện đại do chính bàn tay khối óc con người làm ra mà
ngày nay nhân loại đang chứng kiến những biến đổi thần kỳ trong lịch sử phát
triển của mình.
_ Thứ tư, kinh nghiệm của nhiều nước và thực tiễn của chĩnh nước ta cho thấy sự
thành công của công nghiệp hoá, hiện đại hoá phụ thuộc chủ yếu vào việc hoạch
định đường lối, chính sách cũng như tổ chức thực hiện, nghĩa là phụ thuộc vào
năng lực nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người. Đối với những nền kinh
tế nông nghiệp chưa công nghiệp hoá thì mặt số lượng của nguồn nhân lực có tầm
quan trọng đặc biệt vì nó qui định quy mô của thị trường. Nhưng khi tiến hành
công nghiệp hoá thì mặt chất lượng, cơ cấu và cơ chế sử dụng nguồn nhân lực lại
quan trọng hơn. Cơ cấu lao động cần cho quá trình công nghiệp hoá phải bao gồm:
các chính khách, các nhà hoạch định chính sách, các học giả, các nhà kinh doanh,
các nhà kỹ thuật và công nghệ, các công nhân lành nghề... không có các chính
khách, các học giả tài ba thì khó có thể có được những chiến lược, chính sách phát
triển đúng đắn; không có các nhà kinh doanh lỗi lạc thì cũng sẽ không có người sử
dụng một cách có hiệu quả các nguồn vốn, nhân lực, công nghệ. Sự thiếu vắng hay
kém cỏi của một trong các bộ phận cấu thành nhân lực trên đây sẽ có hại cho quá
trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
Qua toàn bộ phân tích trên có thể kế luận rằng nguồn lực con người là
nguồn lực có vai trò quyết định sự thành công của sự nghiệp công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nước. Do vậy, muốn công nghiệp hoá, hiện đại hoá thành công thì
phải đổi mới cơ bản các chính sách đầu tư cho các ngành khoa học, văn hoá, giáo
dục, y tế ở Việt Nam nhằm phát triển nguồn lực con người cho công nghiệp hoá,
hiện đại hoá. Đây là nhiệm vụ lớn nhất và khó khăn nhất trong công cuộc đổi mới
hiện nay.
6
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
III . CON NGƯỜI VIỆT NAM CÓ THỰC HIỆN ĐƯỢC VAI TRÒ ĐÓ KHÔNG? VÌ
SAO?
Có rất nhiều nước trên thế giới đã thực hiện thành công công cuộc công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước với nguồn lực chủ đạo là con người. Vậy trong
công cuộc đổi mới ở Việt Nam hôm nay, Với những thế mạnh và những hạn chế
của mình con người Việt Nam có thực hiện được vai trò của mình hay không?
Trước hết ta tìm hiểu xem nguồn nhân lực của Việt Nam có những đặc
điểm gì để phát huy và những hạn chế gì cần khắc phục.
Những thế mạnh phải nói đến đó là:
_ Thứ nhất, ở Việt Nam hiện nay có lực lượng lao động dồi dào với 36,5 triệu
người trong độ tuổi lao động, dự báo đến năm 2000 con số này sẽ là 45,6 triệu
người.
_ Thứ hai, Việt Nam có tỷ trọng tương đối cao về lao động trẻ, phần lớn có học
vấn phổ thông, ngay cả ở nông thôn. Đây là một tiền đề quan trọng tạo điều kiện
tiếp thu các kiến thức kỹ năng nghề nghiệp, kể cả những ngành nghề mới. Lực
lượng lao động có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ được đào tạo tương đối lớn (so
với các nước có thu nhập như nước ta). Hiện tại nước ta có trên 9000 tiến sĩ và phó
tiến sĩ, trên 800000 người có trình độ đại học cao đẳng, trên 2 triệu công nhân kỹ
thuật. Đây là điều kiện quan trọng cho quá trình phát triển khoa học, tiếp thu, làm
chủ và thích nghi với các công nghệ nhập từ nước ngoài, kể cả công nghệ cao.
_ Thứ ba, chúng ta có một lượng tương đối lớn người Việt sống ở nước ngoài, tập
trung chủ yếu ở châu Âu, châu Mỹ và Ôxtraylia; trong đó tỉ lệ người có trình độ
cao về chuyên môn và nghiệp vụ là đáng kể ( trên 300000 người). Đây là một
nguồn lực quan trọng góp phần phát triển đất nước, là cầu nối giữa Việt Nam và
thế giới về mặt chuyển giao tri thức, công nghệ và các quan hệ quốc tế.
_ Thứ tư, đó là bản tính hiếu học, thông minh cần cù lao động của con người Việt
Nam. Truyền thống đó cần được nuôi dưỡng và phát huy làm cơ sở cho việc nắm
bắt, tiếp thu và vận dụng một cách nhanh chóng, sáng tạo những phát minh, sáng
7TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
kiến khoa học của nhân loại phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội của
đất nước. Tính cộng đồng, ý thức trách nhiệm với cộng đồng được phát huy mạnh
mẽ sẽ có thể hỗ trợ đắc lực không chỉ cho việc truyền bá tay nghề, kinh nghiệm
nghề nghiệp mà còn có thể giúp nhau cả về vốn liếng, tạo dựng và phát triển cơ
nghiệp, hỗ trợ nhau tìm kiếm công ăn việc làm, góp phần làm giảm sức ép về lao
động hiện nay. Dân tộc Việt Nam còn có truyền thống biết chịu đựng gian khổ để
tiết kiệm, tích luỹ cho đầu tư mở rộng, tạo dựng cơ đồ cho mình và cho nền kinh tế
nước nhà nói chung.
Nhưng bên cạnh đó, nguồn nhân lực ở Việt Nam có những hạn
chế,những điểm yếu kém sau đây:
_ Thứ nhất, số người lao động được đào tạo quá ít chỉ chiếm 5.5% dân số và 11%
tổng số lao động. Mặt bằng dân trí còn thấp, số năm đi học của người dân từ 7 tuổi
trở lên mới đạt 4,5 năm. Đáng lo ngại hơn là mặc dù chúng ta đã cố gắng để đạt
được 88% dân số biết chữ nhưng hiện nay lại đang diễn ra quá trình tái mù chữ,
nhất là các tỉnh miền núi (có xã số người mù chữ lên tới 70%); trong số trẻ em ở
độ tuổi đi học chỉ có 45% em học hết cấp I. Số người được đào tạo có tay nghề cao
cũng như người có học vấn đại học và sau đại học năm 1982 là 0,26% năm 1993
còn 0,2%. Tỉ lệ này ở các nước công nghiệp mới Đông nam á là 0,6 đến 0,8. Trong
75% lao động sản xuất nông nghiệp chỉ có 7% được đào tạo. Vì vậy năng suất lao
động thấp, trong công nghiệp chỉ đạt 30% mức trung bình của thế giới, còn trong
nông nghiệp một lao động của ta chỉ nuôi được 3 đến 5 người, trong khi chỉ số
này ở các nước phát triển là 20 đến 30 người. Đây là trở ngại lớn nhất khi tiến
hành công nghiệp hoá trong nông nghiệp trong kinh tế nông thôn nói riêng và
trong cả nền kinh tế Việt Nam nói chung.
_Thứ hai, đội ngũ cán bộ khoa học trẻ quá ít. Qua điều tra ở 17 trường đại học thì
số cán bộ giảng dạy dưới 35 tuổi chỉ có 8%. Phần lớn những tri thức có trình độ
trên đại học đang là những chuyên gia đầu ngành đã ở độ tuổi 55 đến 60. Hơn
60% phó tiến sĩ và tiến sĩ, hơn 70% giáo sư và hơn 90% giáo sư đều ở độ tuổi
8
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
này.Trong khi đó sinh viên giỏi sau khi tốt nghiệp đều không muốn ở lại trường.
Vì vậy việc chuẩn bị cho đội ngũ trí thức kế cận sẽ gặp không ít khó khăn.
_Thứ ba, việc bố trí sử dụng cán bộ còn nhiều việc bất hợp lý giữa các vùng, các
ngành: 80% cán bộ khoa học công nghệ làm việc tại Hà Nội, ở thành phố Hồ Chí
Minh chỉ có 12%. Đa số các cán bộ khoa học của ta làm việc trong các viện
nghiên cứu, các trường học, còn trong các ngành sản xuất vật chất thì rất ít Chẳng
hạn, trong các ngành nông lâm ngư nghiệp chỉ có 8,1% cán bộ có trình độ đại học
và 6,49% cán bộ có trình độ sau đại học. Trong khi có tới 34% cán bộ có trình độ
đại học và 55,47% trình độ sau đại học làm việc trong các ngành khoa học tự
nhiên và khoa học xã hội. Nhìn vào một số nước trong khu vực, cán bộ khoa học
làm việc trong các ngành sản xuất chiếm tỉ lệ rất cao như Thái Lan: 58%,
HànQuốc: 48%, Nhật Bản: 64%. Chính việc phân bố lực lượng lao động không
hợp lý này gây nên hiện tượng thừa thiếu giả tạo, gây ra nạn thất nghiệp đặc biệt
trong lao động tri thức. Qua điều tra ở 55 trường đại học có khoảng 14 nghìn sinh
viên ra trường chưa có việc làm. Chẳng hạn từ năm 1988 đến nay số sinh viên tốt
nghiệp ở 19 trường đại học và cao đẳng khu vực Hà Nội chưa tìm được việc làm
tăng dần từ 13,4% (năm 1988) lên 35,38% (năm 1992). Trong khi đó nhiều vùng,
nhiều miền nhất là miền núi vùng sâu vùng xa lại thiếu cán bộ khoa học kỹ thuật.
Nguyên nhân chủ yếu là một mặt do sinh viên ra trường muốn ở lại công tác tại
các thành phố, khu công nghiệp, nơi kinh tế phát triển để có thu nhập cao hơn và
điều kiện việc làm tốt hơn, mặt khác chúng ta chưa có chính sách thu hút để điều
chỉnh sự phân bố này.
_ Thứ tư, thể chất, sức khoẻ của thanh niên Việt Nam còn rất nhiều hạn chế. Sự
phát triển về phương diện sinh lý và thể lực dường như chững lại “sau hơn 40 năm
thanh niên nước ta không cao thêm 1cm nào và không cân nặng thêm 1kg nào”,
mức duy dinh dưỡng ở trẻ em dưới năm tuổi là 51,5%.
_ Thứ năm, người lao động nước ta nói chung chưa có nếp lao động công nghiệp,
quen theo kiểu sản xuất nhỏ, lao động giản đơn còn gò bó trong nếp sống phương
9TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
đông, cha truyền con nối. Chính vì thế mà cho tới tận thế kỷ 20 công cụ làm việc ở
các bễ lò rèn Bắc Ninh vẫn không khác bao nhiêu với công cụ đã rèn cày cuốc và
vũ khí đánh giặc Ân thời Thánh Gióng, các cô gái Hà Đông vẫn dệt lụa trên các
khung cửi mà cách đây 900 năm các cô gái triều Lý đã sử dụng.
Trên đây là những điểm trong nguồn lực con người ở Việt Nam với những
thế mạnh cũng như các mặt hạn chế. Phải có những nố lực phi thường bằng hành
động thực tiễn trong việc huy động và sử dụng nguồn lực này thì công nghiệp hoá
hiện đại hoá mới có thể thành công. Đó cũng là lý do vì sao nhiều nhà khoa học
kêu gọi phải tiến hành một cuộc “cách mạng con người” mà thực chất là cách
mạng về chất lượng nguồn lao động. “Cách mạng con người” với công nghiệp hoá
hiện đại hoá là hai mặt của một quá trình thống nhất, giữa chúng có mối quan hệ
biện chứng với nhau. Bởi vậy, mỗi bước tiến lên của cuộc “cách mạng con người”
sẽ đem lại những thành tựu to lớn cho quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá và
ngược lại.
IV. ĐỂ CON NGƯỜI VIỆT NAM THỰC HIỆN ĐƯỢC VAI TRÒ ĐÓ CẦN CÓ NHỮNG
CHÍNH SÁCH GÌ?
Thực chất căn bản của chủ nghĩa Mác về con người là sự phát triển tự
do của mỗi con người là điều kiện cho sự phát triển tự do của mọi người. Xã hội
loài người chỉ được phát triển khi phát triển tối đa từng cá nhân. Vấn đề phát triển
cá nhân không còn là vấn đề lý thuyết mà là nhu cầu thiết yếu trong thực tiễn xã
hội ta ngay từ hôm nay. Cụ thể để công nghiệp hoá hiện đại hoá cần tiến hành
một cuộc “cách mạng con người” nhằm tạo ra một số lượng lớn các nhà khoa học
một đội ngũ đông đảo các nhân viên kỹ thuật có trình độ tri thức tương đối cao và
những người lao động lành nghề. Điều đó đòi hỏi sự nghiệp giáo dục bồi dưỡng
nhân tài phải phát triển tương ứng.
Thử nhìn vào lịch sử kinh tế của một số nước tư bản phát triển, ta thấy nói
chung những nước này đều rất coi trọng công tác giáo dục. Chẳng hạn thời kỳ đầu
sau chiến tranh, kinh tế Nhật bản bị phá hoại nặng nề, tài chính quốc gia vô cùng
nguy ngập nhưng chính phủ Nhật bản không hề giảm chi phí giáo dục, tỷ trọng
KẾT LUẬN
Công nghiệp hoá, hiện đại hoá đã, đang và sẽ là xu hướng phát triển chung
của tất cả các quốc gia trên thế giới. Đó cũng là con đường phát triển tất yếu của
nước ta để đi tới mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”
công nghiệp hoá, hiện đại hoá không chỉ là công cuộc xây dựng kinh tế mà chính
là quá trình biến đổi, cách mạng sâu sắc mọi lĩnh vực của đời sống xã hội (kinh tế,
chính trị, văn hoá, khoa học và con người), làm cho xã hội phát triển lên một trạng
thái mới về chất. Nhưng cơ sở, động lực của công nghiệp hoá, hiện đại hoá là gì?
Theo các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin, con người vừa là điểm khởi đầu
vừa là điểm kết thúc, đồng thời vừa là trung tâm của mọi biến đổi lịch sử. Nói
cách khác, con người là chủ thể chân chính của các quá trình xã hội. Trong xã hội
hiện đại ngày nay, chủ thể của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá vẫn chính
là con người. Chính vì vậy, quá trình này đòi hỏi phải có nguồn nhân lực đủ về số
lượng, mạnh về chất lượng. Nói cách khác, nguồn nhân lực phải trở thành động
lực thật sự của sự phát triển.
Quan điểm phát triển nguồn nhân lực đã được nhiều quốc gia quan tâm và
đặc biệt đang nổi lên ở khu vực Đông á. Xuất phát là những nước nghèo, chỉ có
thể rút ngắn thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và đạt được tốc độ tăng trưởng
cao, bền vững trong trường hợp đầu tư phát triển đủ mạnh nguồn nhân lực. Sự đầu
tư ấy được hiểu cả ba mặt: chăm sóc sức khoẻ, nâng cao mức sống và phát triển
giáo dục, trong đó đầu tư có hiệu quả nhất là đầu tư cho giáo dục. Khi nghiên cứu
quan hệ giữa GDP và các yếu tố của nguồn nhân lực, người ta thấy sự phát triển
của nguồn nhân lực càng sớm thì tốc độ tăng trưởng kinh tế càng cao. Thực tế đã
chứng minh, do phát triển nguồn nhân lực mà Hàn Quốc đã mau chóng trở thành
nước công nghiệp, có sự hội nhập thần kỳ ở khu vực Đông á và trở thành một
điểm sáng bên Nhật Bản siêu cường.
17TiÓu luËn KTCT C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam
Đồng thời, xuất phát từ tư tưởng của C.Mác về sự phát triển vì con người,
vì sự nghiệp giải phóng của con người, giải phóng nhân loại, chúng ta có thể
khẳng định rằng sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá trên thế giới nói chung
và đặc biệt là ở nước ta hiện nay chính là một cuộc cách mạng- cách mạng con
người. Trong “Tư bản”, C.Mác đã khẳng định: “để sản xuất ra những con người
toàn diện” cần có một nền kinh tế phát triển, một nền văn hoá mới, một nền
khoa học kỹ thuật hiện đại, một nền giáo dục tiên tiến. Và ông coi tạo ra những
thành tưu kinh tế xã hội đó “không phải chỉ là một phương pháp để làm tăng thêm
nền sản xuất xã hội, mà còn là một phương pháp duy nhất để sản xuất ra những
con người phát triển toàn diện” (8) - những chủ nhân thực sự của một xã hội vì con
người. Như vậy công nghiệp hoá, hiện đại hoá phải vì mục tiêu phát triển con
người. Chỉ có như vậy, công nghiệp hoá, hiện đại hoá mới trở thành sự nghiệp
cách mạng của quần chúng.
Qua toàn bộ phân tích trên, có thể khẳng định rằng, bước sang thời kỳ phát
triển mới, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước theo định hướng
XHCN chúng ta phải lấy việc phát huy nguồn lực con người Việt Nam hiện đại
làm yếu tố cơ bản cho sự phát triển nhanh và bền vững, phải gắn tăng trưởng kinh
tế với cải thiện đời sống nhân dân, phát triển văn hoá, giáo dục, thực hiện tiến bộ
và công bằng xã hội. Đồng thời công nghiệp hoá, hiện đại hoá phải là vì sự phát
triển con người Việt Nam toàn diện, con người phải được coi là giá trị tối cao và là
mục đích của sự nghiệp đầy khó khăn, phức tạp nhưng tất yếu này.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: