o0_miss_le_0o
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
LỜI MỞ ĐẦU
Để đạt được hiệu quả trong sản xuất kinh doanh vấn đề phân công hiệp tác lao
động nhuần nhuyễn và hoàn hảo là một trong những vấn đề thật sự cần thiết trong
quá trình hoạt động của các doanh nghiệp. Đây là mục tiêu và là yếu tố quan trọng
đối với các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường hiện nay.
Trong quá trình sản xuất của công ty phân công hiệp tác lao động sao cho
phù hợp với khả năng và trình độ của người lao động làm cho người lao động phấn
khởi, yên tâm trong công tác và giúp cho người lao động đạt được năng suất cao
nhất, đem lại hiệu quả cho doanh nghiệp là việc hết sức cần thiết. Vì vậy trong quá
trình hoạt động sản xuất của doanh nghiệp cần phân công và hiệp tác lao động
thật hiệu quả, nhằm góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả, tạo điều kiện cho
người lao động sản xuất sức lao động.
Trong những năm qua các doanh nghiệp sản xuất nói chung, và các doanh
nghiệp sản xuất bao bì cho vật liệu xây dựng nói riêng, công tác phân công và hiệp
tác ngày càng được quan tâm, nhằm đáp ứng không ngừng của cơ chế thị trường và
hội nhập trong và ngoài nước. Tuy nhiên việc tổ chức phân công và hiệp tác như thế
nào vừa mang tính khoa học, vừa đạt được hiệu quả kinh tế cao đang là vấn đề bức
xúc đặt ra với các nhà quàn lý kinh doanh.
Xuất phất từ công tác phân công và hiệp tác lao động tại công ty TNHH Thuận
Thành và với mong muốn tìm hiểu về vấn đề tổ chức lao động em chọn đề tài “ Các
biện pháp hoàn thiện phân công và hiệp tác lao động tại Công ty TNHH
PRINCETON BIOMEDITECH VIET NAM “làm đề án môn học.
Việc tiến hành nghiên cứu phân công và hiệp tác lao động của một doanh
nghiệp sản xuất bao bì xây dựng để tìm ra các thiếu xót nhằm đưa ra giải pháp hoàn
chỉnh là một việc khó khăn, vì đòi hỏi phải có các điều kiện và các yêu tố như thời
gian nghiên cứu, quá trình ứng dụng đưa vào thực tế thử nghiệm…Do vậy nội dung
của đề tài chủ yếu và một số vấn đề chính các loại hình hiệp tác và phân công lao
động trong doanh nghiệp
5
Để làm rõ vấn đề trên đề tài dùng một số các biện pháp:
- Phương pháp phân tích tổng hợp: Thông qua phương pháp này để tổng hợp
và phân tích tình hình thực hiện công tác phân công và hiệp tác lao động trong công
ty TNHH Thuận Thành.
- Phương pháp thống kê được sử dụng như một công cụ phân tích số liệu để
minh họa vấn đề nghiên cứu.
Nội dung đề án gồm 3 chương được thể hiện trong bài viết như sau:
Chương 1: Cơ sở lý thuyết phân công và hiệp tác lao động trong doanh nghiệp
Chương 2:Thực trạng công tác phân công và hiệp tác lao động trong công
ty TNHH PRINCETON BIOMEDITECH VIET NAM
Chương 3: Các biên pháp hoàn thiện công tác phân công và hiệp tác lao
động trong công ty TNHH PRINCETON BIOMEDITECH VIET NAM
Trong quá trình thực hiện đề tài không tránh khỏi có những thiếu xót. Rất
mong nhận được sự đóng góp của thầy cô và các bạn!
6
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ THUYẾT PHÂN CÔNG VÀ HIỆP TÁC
LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP
1.1Khái niệm
1.1.1 Phân công lao động:
Mỗi nền sản xuất xã hội, ngành, cơ sở, doanh nghiệp khi hình thành, tồn tại,
hoạt động và phát triển đều bao gồm một hệ thống rất nhiều các công việc có liên
quan chặt chẽ với nhau. Từng người lao động làm việc lại có những nhiệm vụ riêng
của mình. Việc phân chia nhiệm vụ này được thực hiện trên cơ sở căn cứ vào hệ
thống toàn bộ công việc để phân chia thành một hay một số nhiệm vụ cụ thể (với
số lượng phù hợp) và giao cho từng chức danh công việc thực hiện. Từ đó, lựa chọn
những người có đủ khả năng, năng lực về trình độ chuyên môn kỹ thuật, đặc điểm
tâm sinh lý: giới tính, kinh nghiệm… có thể đảm nhận nhiệm vụ tương ứng của
chức danh đó. Mỗi chức danh công việc có thể giao cho một người hay một nhóm
người thực hiện tùy thuộc vào khối lượng và cách phân chia công việc cho từng
chức danh. Đó chính là phân công lao động. Có thể nói ngắn gọn là phân chia công
việc là giao cho một hay một nhóm người thực hiện theo hướng chuyên môn hóa
lao động để đạt năng suất, hiệu quả lao động cao.
1.1.2 Hiệp tác lao động:
Hiệp tác lao động được hiểu là: Khi đã phân chia nhiệm vụ chung của doanh
nghiệp thành những nhiệm vụ cụ thể giao cho người lao động thực hiện thì cũng cần
thiết phải sự phối hợp trong công việc, trách nhiệm của những người đảm nhận từng
chức danh tham gia trong quá trình lao động của doanh nghiệp về cả không gian, thời
gian để đảm bảo hoạt động liên tục, hoàn thành mục tiêu chung của doanh nghiệp.
Bởi lẽ một nền sản xuất xã hội, ngành, doanh nghiệp có rất nhiều công việc
phải làm, các công việc này lại có mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong tổng thể
mục tiêu chung. Dù có phân chia và giao cho một hay một số người đảm nhận thì
mỗi công việc đó vẫn không mất đi mối liên hệ với nhau. Chính vì vậy cần
7
phải có sự phối hợp chặt chẽ trên cơ sở quan hệ giữa những người lao động thể hiện
ở sự giúp đỡ, cộng tác với nhau, sử dụng sức mạnh tập thể trong quá trình lao động.
Khi đã có phân công lao động thì hiệp tác lao động cũng xuất hiện như một
đòi hỏi khách quan và song hành cùng nhau để nhằm tăng năng suất lao động, đạt
hiệu quả cao.
1.2 Các loại phân công lao động:
Theo sự phân chia của Các Mác, phân công lao động gồm ba loại thể hiện ở
các cấp độ khác nhau nhưng giữa chúng vẫn có mối quan hệ ràng buộc và hỗ trợ lẫn
nhau, đó là:
1.2.1 Phân công lao động chung (hay phân công lao động trong nội bộ xã hội)
là phân công lao động trên phạm vi nền sản xuất của cả một xã hội thành
những ngành lớn như: công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ…
1.2.2 Phân công lao động trong nội bộ ngành (hay phân công lao động đặc
thù): là từ những ngành đã được phân chia ở phân công lao động chung lại được
chia ra thành các loại, chuyên môn nghiệp vụ, bộ phận chuyên môn hoá. Ví dụ:
trong ngành nông nghiệp phân chia thành trồng trọt, chăn nuôi…
1.2.3 Phân công lao động trong nội bộ xí nghiệp (hay phân công lao động
cá biệt): là phân công lao động được thực hiện trong phạm vi một cơ sở, doanh
nghiệp. Từ hệ thống nhiệm vụ phải hoàn thành, tách riêng các loại hoạt động lao
động, phân công công việc giữa các phòng, ban, bộ phận, đơn vị, tổ, đội sản xuất…,
giữa các bước công việc trong quá trình lao động.
Ba loại phân công lao động trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Phân công
lao động cá biệt dựa trên kết quả của phân công lao động chung. Nếu không có
phân công lao động chung thì không thể tiến hành phân công lao động đặc thù. Hai
loại phân công lao động này lại có tác động chi phối đến phân công lao động cá biệt
thể hiện công tác phân công lao động của doanh nghiệp phụ thuộc rất lớn vào lĩnh
vực hoạt động: công nghiệp chế tạo máy sẽ phân công lao động khác với dịch vụ
khách sạn… Như vậy, cả ba loại phân công lao động trên với mối liên hệ mật thiết
với nhau “đã tạo ra những điều kiện để
8
phân chia hoạt động những người lao động theo nghề và theo chuyên môn
rộng và chuyên môn hẹp”.
Nhưng trong phạm vi chuyên đề thực tập tốt nghiệp này chỉ đi sâu nghiên cứu
phân công lao động cá biệt hay phân công lao động trong nội bộ cơ sở doanh nghiệp.
1.3: Các hình thức phân công lao động trong doanh nghiệp:
Trong nội bộ cơ sở, doanh nghiệp, phân công lao động được thực hiện theo ba
hình thức:
1.3.1: Phân công lao động theo chức năng:
Là hình thức phân công lao động trong đó hệ thống công việc của doanh
nghiệp được chia nhỏ thành những chức năng lao động nhất định dựa trên cơ sở vị
trí, vai trò của từng loại công việc trong cả quá trình sản xuất sản phẩm, dịch vụ.
Căn cứ vào vị trí, vai trò của từng người lao động trong doanh nghiệp mà
người lao động được chia ra thành hai nhóm chức năng chính như sau:
Nhóm chức năng sản xuất: lại được phân chia thành hai chức năng: chức
năng sản xuất chính và chức năng sản xuất phụ.
Chức năng sản xuất chính: là những người lao động làm công việc trực tiếp
tác động và làm thay đổi hình dạng, kích thước, tính chất lý hóa… của đối tượng lao
động tạo ra sản phẩm tại các phân xưởng, tổ đội sản xuất. Những lao động đảm
nhận chức năng này được gọi là công nhân chính.
Chức năng sản xuất phụ: với vai trò là những người tạo điều kiện thuận lợi
nhất cho công nhân chính sản xuất ra sản phẩm. Công việc của họ không trực tiếp
làm biến đổi về đối tượng lao động mà làm những công việc như: sửa chữa, bảo
dưỡng máy móc, vệ sinh nơi làm việc, vận chuyển nguyên nhiên vật liệu, thành
phẩm…Do đó, xét về vị trí, họ là những người phụ trợ cho những công nhân chính,
và được gọi là công nhân phụ.
Một tổ chức doanh nghiệp muốn hoạt động có hiệu quả không thể thiếu đội
ngũ lao động quản lý:
9
Nhóm chức năng quản lý sản xuất: do cán bộ, nhân viên quản lý sản xuất thực
hiện. Trong nhóm này lại được phân chia thành các chức năng cụ thể hơn, bao gồm:
Giám đốc: chịu trách nhiệm chung về hiệu quả hoạt động của đơn vị, bộ phận
được giao nhiệm vụ, do các chức danh sau đảm nhận: Tổng giám đốc, Giám đốc,
Phó tổng giám đốc, phó giám đốc đối với doanh nghiệp, đối với các phòng ban là
trưởng phó phòng, với các tổ sản xuất là những quản đốc, phó quản đốc; các đội
trưởng, các đốc công, đội trưởng ở các đội sản xuất.
Không chỉ có những chức danh quản lý chung như ở trên, trong một doanh
nghiệp cũng không thể thiếu đội ngũ cán bộ quản lý chuyên trách về các vấn đề
chuyên môn nghiệp vụ. Với kiến thức, hiểu biết chuyên sâu về những chức năng
nghiệp vụ cụ thể họ có thể là những người trợ giúp đắc lực cho chức năng giám đốc.
Bao gồm:
Quản lý kỹ thuật: là những lao động chịu trách nhiệm về vấn đề kỹ thuật như:
thiết kế, xây dựng quy trình công nghệ, kiểm tra thực hiện quy trình công nghệ.
Chức năng này chỉ có thể giao cho những người được đào tạo về chuyên ngành như:
kỹ sư, kỹ thuật viên, nhân viên kỹ thuật đảm nhận.
Quản lý nhân sự - kế toán- kế hoạch: được giao cho những lao động được đào
tạo về chuyên ngành quản trị nhân sự, kế toán, hoạch định, kế hoạch thực hiện.
Trách nhiệm chính của chức năng này là các vấn đề có liên quan đến chế độ, chính
sách, đời sống, tiền lương…của người lao động (quản trị nhân sự), thực hiện các
công việc hạch toán, kế toán các khoản thu chi của đơn vị…(kế toán), lập, tổ chức
thực hiện và kiểm tra thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, vật tư…(kế hoạch).
Quản lý thông tin: đảm nhận về mảng thị trường với những công việc cụ thể
như: quảng cáo, tuyên truyền giới thiệu sản phẩm… do các cán bộ, nhân viên
marketing, nhân viên thị trường thực hiện.
Quản trị, hành chính, phục vụ: bao gồm những nhân viên làm nhiệm văn thư,
lái xe, vệ sinh, phục vụ các phòng họp, phòng làm việc tổng giám đốc, phó tổng
giám đốc, giám đốc, phó giám đốc….
10
Mỗi chức năng quản lý vừa nêu trên đều đóng vai trò như những người cố vấn
về chuyên môn cho lãnh đạo Công ty, doanh nghiệp trong việc đưa ra các chính
sách, quyết định về các vấn đề này.
Phân công lao động theo chức năng đã hình thành nên cơ cấu tổ chức bộ máy
hoạt động của doanh nghiệp, hệ thống chức danh của cán bộ công nhân viên theo
chức năng có quan hệ theo chiều dọc và chiều ngang.
Phân công lao động theo chức năng được đánh giá là hiệu quả cần hướng tới
tăng số lượng người lao động đảm nhận chức năng sản xuất, giảm lao động quản lý
sản xuất. Trong đó, cần thiết phải giảm công nhân sản xuất phụ, nhân viên quản trị,
phục vụ, hành chính và giữ ở một tỷ lệ hợp lý.
Tuy nhiên tiêu thức đánh giá hiệu quả trên không phải lúc nào cũng hoàn toàn
đúng. Bởi còn phải căn cứ vào đặc điểm quy trình công nghệ, mức độ hiện đại của
máy móc thiết bị. Ví dụ: nếu một xí nghiệp được trang bị hệ thống máy móc tự
động, các hoạt động sản xuất không cần nhiều đến sức lao động của công nhân
chính thì tỷ trọng của lao động phục vụ, điều khiển máy móc sẽ nhiều hơn công
nhân chính. Lúc này đương nhiên tỷ trọng công nhân chính- phụ này lại là phù hợp,
hiệu quả. Số lượng cán bộ công nhân viên cụ thể sẽ phụ thuộc vào quy mô, khối
lượng công việc của đơn vị, doanh nghiệp.
Hình thức phân công lao động theo chức năng có ý nghĩa quan trọng. Nó đã
chuyên môn hóa lao động hình thành nên những lao động gián tiếp và trực tiếp,
chính và phụ để tạo điều kiện thuận lợi nhất về phân công trách nhiệm, tổ chức nơi
làm việc, tổ chức phục vụ cho những lao động trực tiếp tham gia sản xuất, tạo ra sản
phẩm có thể chuyên tâm làm việc, giảm thời gian hao phí cho những công việc
không đúng chức năng để đạt năng suất lao động cao và chất lượng sản phẩm đạt
tiêu chuẩn tốt.
1.3.2: Phân công lao động theo tính chất cùng loại của công việc (hay còn
gọi là phân công lao động theo nghề)
Được định nghĩa trong tập bài giảng Tổ chức lao động khoa học – Đại học
Kinh tế Quốc Dân , 1994 như sau: “là hình thức phân công lao động trong đó tách
11
riêng các loại công việc khác nhau theo tính chất của qui trình công nghệ thực hiện
chúng”. Ví dụ: ta có thể hình dung từ một chức năng sản xuất chính sẽ gồm rất
nhiều công việc mà người lao động phải đảm nhận, từ đó doanh nghiệp tiến hành
phân chia nhỏ hơn chức năng này thành những nghề hay những bước công việc có
độ chuyên môn hóa hẹp hơn nữa và giao cho người lao động thực hiện. Sự phân
chia này phải căn cứ trên đặc điểm của công cụ, đối tượng lao động trong quá trình
sản xuất có sự tương đồng từ đó hình thành nên một hệ thống các nghề tuy đều phục
vụ một quy trình công nghệ nhưng lại có sự độc lập tương đối trong quá trình thao
tác thực hiện. Phân công lao động theo nghề dựa trên kết quả của phân công lao
động theo chức năng, là cơ sở để hình thành kết cấu công nhân theo nghề.
Phát triển sâu hơn từ hình thức phân công lao động theo chức năng, phân công
lao động theo nghề cũng có tác dụng to lớn trong việc phân định rõ trách nhiệm cho
người lao động thực hiện công việc, thuận lợi để họ có thể làm quen, hình thành kỹ
năng, kỹ xảo trong chuyên môn. Đồng thời bản thân công việc cũng đặt ra những
yêu cầu, đòi hỏi đối với người thực hiện chúng về trình độ chuyên môn, hiểu biết,
kinh nghiệm… để doanh nghiệp có thể lựa chọn người, bố trí phù hợp nhằm đạt
được năng suất lao động cao. Không chỉ vậy, nó còn tiết kiệm chi phí cho doanh
nghiệp trong việc rút ngắn thời gian đào tạo và làm quen với công việc mà có thể sử
dụng sức lao động của công nhân sớm hơn, giảm thời gian lao động hao phí do
không làm đúng chuyên môn, sử dụng hiệu quả lao động. Đồng thời, tạo điều kiện
trong trang bị máy móc, thiết bị chuyên dùng, nâng cao trình độ tổ chức lao động,
phục vụ nơi làm việc hợp lý, khoa học.
1.3.3: Phân công lao động theo mức độ phức tạp của công việc (còn gọi là
phân công lao động theo bậc)
“là hình thức phân công lao động trong đó tách riêng các công việc khác nhau
tuỳ theo tính chất phức tạp của nó và sử dụng trình độ lành nghề của người lao động
phù hợp với mức độ phức tạp của công việc”- (Tập bài giảng Tổ chức lao động
Khoa học trong xí nghiệp , 1993).
12
Hình thức phân công lao động này lại là sự phát triển sâu hơn của hình thức
phân công lao động theo nghề. Khi phân công lao động theo nghề thì bản thân công
việc đã hình thành những đòi hỏi đối với người lao động thực hiện. Thì ở đây trong
phân công lao động theo bậc là sự bố trí, sắp xếp phù hợp giữa mức độ phức tạp của
công việc và trình độ lành nghề của người lao động để đạt năng suất lao động cao,
tận dụng được khả năng, năng lực của công nhân. Từ đó hình thành nên kết cấu
người lao động theo bậc.
Bản thân công việc của mỗi nghề lại được phân chia thành các mức độ phức
tạp, khó, dễ khác nhau và được xếp theo bậc, được gọi là cấp bậc kỹ thuật của công
việc hay bậc công việc. Mỗi bậc lại có đặc điểm riêng về:
Mức độ phức tạp của quy trình công nghệ.
Mức độ chính xác về kỹ thuật.
Mức độ quan trọng khác nhau.
Căn cứ vào các mức độ của những yếu tố nêu trên mà nghề có thể được phân chia
thành nhiều bậc có đòi hỏi tăng dần từ bậc 1 đến bậc tối đa. Số bậc của mỗi nghề không
giống nhau mà căn cứ vào mức độ phức tạp của công việc và mức độ chênh lệch về độ
phức tạp giữa công việc giản đơn nhất đến phức tạp nhất của nghề đó.
Bậc thấp nhất (bậc 1) gồm những công việc đơn giản nhất của mỗi nghề.
Bậc tối đa gồm những công việc phức tạp nhất của mỗi nghề.
Để thực hiện được công việc ở mỗi cấp bậc trên đòi hỏi người lao động cần có
những kiến thức, kỹ năng nhất định hay trình độ lành nghề phù hợp với yêu cầu của
công việc:
Trình độ lành nghề của người lao động thể hiện ở các mặt:
Sự hiểu biết của người lao động về quá trình công nghệ và thiết bị.
Kỹ năng lao động và kinh nghiệm sản xuất.
Như vậy, từ tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật (hay cấp bậc công việc) hình thành
nên cấp bậc công nhân bao gồm những người lao động có hiểu biết về quá trình
công nghệ, thiết bị và kỹ năng lao động, kinh nghiệm sản xuất làm được công việc ở
cấp bậc nào đó. Đây là cơ sở phân biệt trình độ lành nghề khác nhau giữa những
người lao động trong doanh nghiệp.
13
Việc phân chia nghề theo bậc nhằm mục đích bố trí phù hợp người lao động
làm công việc với khả năng của bản thân, cũng như để đảm bảo công việc được
thực hiện một cách hiệu quả. Do đó, số bậc kỹ thuật của công việc sẽ bằng số bậc
kỹ thuật của người lao động và tiến hành phân công lao động: công việc giản đơn
nhất giao cho người lao động có bậc thấp nhất (bậc 1) và ngược lại công nhân có
bậc cao nhất sẽ được bố trí đảm nhận công việc phức tạp nhất.
Chính vì vậy, phân công lao động hợp lý là có sự phù hợp giữa cấp bậc của
người lao động với cấp bậc công việc. Nếu phân công người lao động làm công việc
có cấp bậc thấp hơn thì sẽ gây ra cảm giác nhàm chán, dễ xuất hiện trạng thái mệt
mỏi làm giảm năng suất lao động, mà còn lãng phí trình độ kỹ thuật của người lao
động. Ngược lại, nếu cấp bậc công việc cao 2-3 bậc so với cấp bậc của người lao
động sẽ tạo ra sự quá sức, để hoàn thành công việc người lao động phải cố gắng rất
nhiều, dẫn đến căng thẳng thần kinh, nhanh chóng xuất hiện mệt mỏi làm năng suất
lao động không cao. Bên cạnh đó, trả lương cho người lao động theo công việc mà
họ đảm nhận sẽ ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm mà hiệu quả lại không cao. Do
đó, phân công lao động hợp lý nhất là bố trí người lao động làm công việc có cấp
bậc cao hơn cấp bậc công nhân 1 bậc. Như vậy không tạo ra sự quá sức hay nhàm
chán cho người lao động mà còn thúc đẩy, kích thích tinh thần học hỏi, nâng cao
trình độ tay nghề, trình độ chuyên môn.
Phân công lao động theo bậc là cơ sở quan trọng để bố trí người lao động phù
hợp với công việc sử dụng hiệu quả trình độ lành nghề của người lao động mà còn
kích thích trí sáng tạo, khả năng phát triển năng lực, hứng thú trong công việc thúc đẩy
tăng năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, hạ giá thành sản phẩm. Không chỉ vậy,
đây là cơ sở để trả lương cho người lao động theo chế độ lương cấp bậc. Thông qua hệ
thống cấp bậc công việc, cấp bậc người lao động mà doanh nghiệp có thể lập các kế
hoạch lao động, đào tạo hàng năm để đảm bảo yêu cầu sản xuất kinh doanh.
Thông qua phân công lao động ở cả ba hình thức: theo chức năng, theo nghề,
theo bậc mà hình thành nên các chức danh công việc, có sự phân biệt về trình độ
lành nghề. Mỗi người lao động đảm nhận một khối lượng công việc nhất định trong
14
tổng thể nhiệm vụ của doanh nghiệp. Nó quy định rõ trách nhiệm công việc của
người lao động phải thực hiện, không chồng chéo tạo điều kiện thuận lợi cho quá
trình tác nghiệp.
1.4 Các hình thức hiệp tác lao động trong xí nghiệp:
Hiệp tác lao động trong doanh nghiệp, tổ chức được thực hiện cả về không
gian và thời gian:
1.4.1: Hiệp tác lao động về mặt không gian:
Hiệp tác về không gian là hiệp tác lao động theo không gian hay sự phối hợp
trong thực hiện công việc giữa những người lao động với nhau ở các bộ phận, đơn
vị, tổ đội sản xuất …trong cơ sở, doanh nghiệp.
Hiệp tác về không gian có những hình thức cơ bản sau:
Hiệp tác giữa các phân xưởng chuyên môn hóa.
Hiệp tác giữa các ngành (bộ phận) chuyên môn hoá trong một phân xưởng.
Hiệp tác lao động giữa những người lao động với nhau trong tổ sản xuất.
Trong phạm vi chuyên đề nghiên cứu này chỉ đi sâu nghiên cứu hình thức hiệp
tác lao động thứ 3: Hiệp tác lao động giữa những người lao động với nhau trong tổ sản
xuất. Trước khi đi sâu tìm hiểu về hình thức này cần hiểu rõ thế nào là tổ sản xuất:
Tổ sản xuất là một hình thức lao động tập thể phổ biến nhất trong sản xuất, đó
một tập thể lao động gồm tập hợp một số người lao động có thể là cùng nghề hoặc
khác nghề cùng thực hiện một nhiệm vụ sản xuất trên cơ sở phối hợp hoạt động và
hiệp tác với nhau một cách chặt chẽ.
Đối với tổ chức sản xuất của cơ sở hay doanh nghiệp, tổ sản xuất có vai trò
quan trọng vì đó là nhân tố giúp doanh nghiệp đảm bảo thực hiện hoàn thành kế
hoạch sản xuất đồng thời là điều kiện để người lao động thực hiện hoạt động hiệp
tác tương trợ trong sản xuất, kèm cặp nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ
đồng thời có thể tham gia vào hoạt động quản lý doanh nghiệp.
Hiện nay, trong doanh nghiệp có thể tồn tại các hình thức Tổ sản xuất như sau:
Thứ nhất, Tổ sản xuất chuyên môn hoá: đây là tổ sản xuất mà trong đó gồm
những người lao động có cùng một nghề, cùng tiến hành những công việc có quy
15
trình công nghệ cơ bản giống nhau. Hình thức tổ sản xuất này thường được áp dụng
trong các dây chuyền sản xuất như may mặc, dầy da Ưu điểm của loại hình tổ sản
xuất này là đảm bảo được sự kèm cặp, tương trợ lẫn nhau trong sản xuất và thuận
lợi cho quản lý về hành chính và kỹ thuật. Hạn chế là làm cho người lao động thu
hẹp diện hiểu biết nghề nghiệp, dễ dẫn đến đơn điệu và nhàm chán trong quá trình
thực hiện công việc.
Thứ hai, Tổ sản xuất tổng hợp: đây là tổ sản xuất mà trong đó có nhiều người
lao động có nhiều nghề khác nhau nhưng cùng phối hợp thực hiện những công việc
của một quá trình sản xuất thống nhất. Hình thức tổ sản xuất tổng hợp thường được
áp dụng tại các tổ cơ khí, tổ sửa chữa, tổ lắp máy, khai thác, xây dựng Ưu điểm
của hình thức này là, người lao động có thể biết được nhiều nghề trên cơ sở diện
hiểu biết về nghề nghiệp tương đối rộng, nội dung công việc phong phú, tăng cường
tính hiệp tác trong sản xuất. Hạn chế của hình thức này là khó khăn trong việc phân
công lao động, việc quản lý về hành chính và kỹ thuật đôi khi khá phức tạp, quá
trình bóc tách công việc rất khó khăn
Thứ ba, Tổ sản xuất theo ca: đây là loại hình là tổ sản xuất mà những người
lao động cùng làm việc trong một khoảng thời gian nhất định (thường được gọi là
ca làm việc). Ưu điểm của hình thức này là các cá nhân của tổ có thể theo dõi, giúp
đỡ nhau thường xuyên hơn, tổ trưởng quản lý công việc của tổ được chặt chẽ hơn.
Hạn chế là mất nhiều thời gian bàn giao ca, người lao động có thể không quan tâm
tới việc bảo quản máy móc, thiết bị, vật tư…
Thứ tư, Tổ sản xuất theo máy: đây là là tổ sản xuất mà trong đó một nhóm
người lao động được giao vận hành, bảo quản một hay một số máy hay một hệ
thống máy hoạt động liên tục trong 2 hay 3 ca làm việc. Hình thức tổ sản xuất này
thường được áp dụng ở các nhà máy dệt, sản xuất lương thực thực phẩm Ưu điểm
của hình thức tổ sản xuất theo máy là tăng tính trách nhiệm của từng người lao động
do họ cùng được giao vận hành nên họ có ý thức hơn trong bảo quản, sửa chữa máy
móc để hạn chế thời gian máy hỏng đột xuất, nâng cao hiệu suất hoạt động của máy
Trên cơ sở đó tổ có thể đạt được năng suất cao, đảm bảo chất lượng sản phẩm, bàn
16
giao ca được dễ dàng. Hạn chế của hình thức này là việc quản lý người lao động,
hội họp sinh hoạt của tổ không được thuận lợi.
Đối với các cơ sở doanh nghiệp có sử dụng hình thức phân công lao động theo
tổ đội sản xuất thì dù chọn hình thức tổ sản xuất nào thì cũng cần căn cứ vào
quy mô, đặc điểm và nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, trình độ trang thiết bị để chọn
loại hình tổ sản xuất hợp lý nhất. Một tổ sản xuất không nhất thiết phải có đông
người cùng làm việc mà phải bố trí một cách phù hợp để đảm bảo được sự hiệp tác
lao động một cách khoa học và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
1.4.2 Hiệp tác lao động về mặt thời gian:
Theo Tập bài giảng Tổ chức lao động khoa học, Trường Đại Học Kinh Tế
Quốc Dân 1993 đã đưa ra khái niệm: “Hiệp tác lao động về thời gian là sự tổ chức
ca, kíp làm việc trong một ngày đêm hay sự phối hợp hoạt động giữa những người
lao động với nhau trong cùng một thời gian nhất định.”
Từ khái niệm trên hiệp tác lao động gồm tất cả các nội dung liên quan đến tổ
chức ca, kíp làm việc trong một doanh nghiệp, trước hết là:
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
LỜI MỞ ĐẦU
Để đạt được hiệu quả trong sản xuất kinh doanh vấn đề phân công hiệp tác lao
động nhuần nhuyễn và hoàn hảo là một trong những vấn đề thật sự cần thiết trong
quá trình hoạt động của các doanh nghiệp. Đây là mục tiêu và là yếu tố quan trọng
đối với các doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường hiện nay.
Trong quá trình sản xuất của công ty phân công hiệp tác lao động sao cho
phù hợp với khả năng và trình độ của người lao động làm cho người lao động phấn
khởi, yên tâm trong công tác và giúp cho người lao động đạt được năng suất cao
nhất, đem lại hiệu quả cho doanh nghiệp là việc hết sức cần thiết. Vì vậy trong quá
trình hoạt động sản xuất của doanh nghiệp cần phân công và hiệp tác lao động
thật hiệu quả, nhằm góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả, tạo điều kiện cho
người lao động sản xuất sức lao động.
Trong những năm qua các doanh nghiệp sản xuất nói chung, và các doanh
nghiệp sản xuất bao bì cho vật liệu xây dựng nói riêng, công tác phân công và hiệp
tác ngày càng được quan tâm, nhằm đáp ứng không ngừng của cơ chế thị trường và
hội nhập trong và ngoài nước. Tuy nhiên việc tổ chức phân công và hiệp tác như thế
nào vừa mang tính khoa học, vừa đạt được hiệu quả kinh tế cao đang là vấn đề bức
xúc đặt ra với các nhà quàn lý kinh doanh.
Xuất phất từ công tác phân công và hiệp tác lao động tại công ty TNHH Thuận
Thành và với mong muốn tìm hiểu về vấn đề tổ chức lao động em chọn đề tài “ Các
biện pháp hoàn thiện phân công và hiệp tác lao động tại Công ty TNHH
PRINCETON BIOMEDITECH VIET NAM “làm đề án môn học.
Việc tiến hành nghiên cứu phân công và hiệp tác lao động của một doanh
nghiệp sản xuất bao bì xây dựng để tìm ra các thiếu xót nhằm đưa ra giải pháp hoàn
chỉnh là một việc khó khăn, vì đòi hỏi phải có các điều kiện và các yêu tố như thời
gian nghiên cứu, quá trình ứng dụng đưa vào thực tế thử nghiệm…Do vậy nội dung
của đề tài chủ yếu và một số vấn đề chính các loại hình hiệp tác và phân công lao
động trong doanh nghiệp
5
Để làm rõ vấn đề trên đề tài dùng một số các biện pháp:
- Phương pháp phân tích tổng hợp: Thông qua phương pháp này để tổng hợp
và phân tích tình hình thực hiện công tác phân công và hiệp tác lao động trong công
ty TNHH Thuận Thành.
- Phương pháp thống kê được sử dụng như một công cụ phân tích số liệu để
minh họa vấn đề nghiên cứu.
Nội dung đề án gồm 3 chương được thể hiện trong bài viết như sau:
Chương 1: Cơ sở lý thuyết phân công và hiệp tác lao động trong doanh nghiệp
Chương 2:Thực trạng công tác phân công và hiệp tác lao động trong công
ty TNHH PRINCETON BIOMEDITECH VIET NAM
Chương 3: Các biên pháp hoàn thiện công tác phân công và hiệp tác lao
động trong công ty TNHH PRINCETON BIOMEDITECH VIET NAM
Trong quá trình thực hiện đề tài không tránh khỏi có những thiếu xót. Rất
mong nhận được sự đóng góp của thầy cô và các bạn!
6
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ THUYẾT PHÂN CÔNG VÀ HIỆP TÁC
LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP
1.1Khái niệm
1.1.1 Phân công lao động:
Mỗi nền sản xuất xã hội, ngành, cơ sở, doanh nghiệp khi hình thành, tồn tại,
hoạt động và phát triển đều bao gồm một hệ thống rất nhiều các công việc có liên
quan chặt chẽ với nhau. Từng người lao động làm việc lại có những nhiệm vụ riêng
của mình. Việc phân chia nhiệm vụ này được thực hiện trên cơ sở căn cứ vào hệ
thống toàn bộ công việc để phân chia thành một hay một số nhiệm vụ cụ thể (với
số lượng phù hợp) và giao cho từng chức danh công việc thực hiện. Từ đó, lựa chọn
những người có đủ khả năng, năng lực về trình độ chuyên môn kỹ thuật, đặc điểm
tâm sinh lý: giới tính, kinh nghiệm… có thể đảm nhận nhiệm vụ tương ứng của
chức danh đó. Mỗi chức danh công việc có thể giao cho một người hay một nhóm
người thực hiện tùy thuộc vào khối lượng và cách phân chia công việc cho từng
chức danh. Đó chính là phân công lao động. Có thể nói ngắn gọn là phân chia công
việc là giao cho một hay một nhóm người thực hiện theo hướng chuyên môn hóa
lao động để đạt năng suất, hiệu quả lao động cao.
1.1.2 Hiệp tác lao động:
Hiệp tác lao động được hiểu là: Khi đã phân chia nhiệm vụ chung của doanh
nghiệp thành những nhiệm vụ cụ thể giao cho người lao động thực hiện thì cũng cần
thiết phải sự phối hợp trong công việc, trách nhiệm của những người đảm nhận từng
chức danh tham gia trong quá trình lao động của doanh nghiệp về cả không gian, thời
gian để đảm bảo hoạt động liên tục, hoàn thành mục tiêu chung của doanh nghiệp.
Bởi lẽ một nền sản xuất xã hội, ngành, doanh nghiệp có rất nhiều công việc
phải làm, các công việc này lại có mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong tổng thể
mục tiêu chung. Dù có phân chia và giao cho một hay một số người đảm nhận thì
mỗi công việc đó vẫn không mất đi mối liên hệ với nhau. Chính vì vậy cần
7
phải có sự phối hợp chặt chẽ trên cơ sở quan hệ giữa những người lao động thể hiện
ở sự giúp đỡ, cộng tác với nhau, sử dụng sức mạnh tập thể trong quá trình lao động.
Khi đã có phân công lao động thì hiệp tác lao động cũng xuất hiện như một
đòi hỏi khách quan và song hành cùng nhau để nhằm tăng năng suất lao động, đạt
hiệu quả cao.
1.2 Các loại phân công lao động:
Theo sự phân chia của Các Mác, phân công lao động gồm ba loại thể hiện ở
các cấp độ khác nhau nhưng giữa chúng vẫn có mối quan hệ ràng buộc và hỗ trợ lẫn
nhau, đó là:
1.2.1 Phân công lao động chung (hay phân công lao động trong nội bộ xã hội)
là phân công lao động trên phạm vi nền sản xuất của cả một xã hội thành
những ngành lớn như: công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ…
1.2.2 Phân công lao động trong nội bộ ngành (hay phân công lao động đặc
thù): là từ những ngành đã được phân chia ở phân công lao động chung lại được
chia ra thành các loại, chuyên môn nghiệp vụ, bộ phận chuyên môn hoá. Ví dụ:
trong ngành nông nghiệp phân chia thành trồng trọt, chăn nuôi…
1.2.3 Phân công lao động trong nội bộ xí nghiệp (hay phân công lao động
cá biệt): là phân công lao động được thực hiện trong phạm vi một cơ sở, doanh
nghiệp. Từ hệ thống nhiệm vụ phải hoàn thành, tách riêng các loại hoạt động lao
động, phân công công việc giữa các phòng, ban, bộ phận, đơn vị, tổ, đội sản xuất…,
giữa các bước công việc trong quá trình lao động.
Ba loại phân công lao động trên có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Phân công
lao động cá biệt dựa trên kết quả của phân công lao động chung. Nếu không có
phân công lao động chung thì không thể tiến hành phân công lao động đặc thù. Hai
loại phân công lao động này lại có tác động chi phối đến phân công lao động cá biệt
thể hiện công tác phân công lao động của doanh nghiệp phụ thuộc rất lớn vào lĩnh
vực hoạt động: công nghiệp chế tạo máy sẽ phân công lao động khác với dịch vụ
khách sạn… Như vậy, cả ba loại phân công lao động trên với mối liên hệ mật thiết
với nhau “đã tạo ra những điều kiện để
8
phân chia hoạt động những người lao động theo nghề và theo chuyên môn
rộng và chuyên môn hẹp”.
Nhưng trong phạm vi chuyên đề thực tập tốt nghiệp này chỉ đi sâu nghiên cứu
phân công lao động cá biệt hay phân công lao động trong nội bộ cơ sở doanh nghiệp.
1.3: Các hình thức phân công lao động trong doanh nghiệp:
Trong nội bộ cơ sở, doanh nghiệp, phân công lao động được thực hiện theo ba
hình thức:
1.3.1: Phân công lao động theo chức năng:
Là hình thức phân công lao động trong đó hệ thống công việc của doanh
nghiệp được chia nhỏ thành những chức năng lao động nhất định dựa trên cơ sở vị
trí, vai trò của từng loại công việc trong cả quá trình sản xuất sản phẩm, dịch vụ.
Căn cứ vào vị trí, vai trò của từng người lao động trong doanh nghiệp mà
người lao động được chia ra thành hai nhóm chức năng chính như sau:
Nhóm chức năng sản xuất: lại được phân chia thành hai chức năng: chức
năng sản xuất chính và chức năng sản xuất phụ.
Chức năng sản xuất chính: là những người lao động làm công việc trực tiếp
tác động và làm thay đổi hình dạng, kích thước, tính chất lý hóa… của đối tượng lao
động tạo ra sản phẩm tại các phân xưởng, tổ đội sản xuất. Những lao động đảm
nhận chức năng này được gọi là công nhân chính.
Chức năng sản xuất phụ: với vai trò là những người tạo điều kiện thuận lợi
nhất cho công nhân chính sản xuất ra sản phẩm. Công việc của họ không trực tiếp
làm biến đổi về đối tượng lao động mà làm những công việc như: sửa chữa, bảo
dưỡng máy móc, vệ sinh nơi làm việc, vận chuyển nguyên nhiên vật liệu, thành
phẩm…Do đó, xét về vị trí, họ là những người phụ trợ cho những công nhân chính,
và được gọi là công nhân phụ.
Một tổ chức doanh nghiệp muốn hoạt động có hiệu quả không thể thiếu đội
ngũ lao động quản lý:
9
Nhóm chức năng quản lý sản xuất: do cán bộ, nhân viên quản lý sản xuất thực
hiện. Trong nhóm này lại được phân chia thành các chức năng cụ thể hơn, bao gồm:
Giám đốc: chịu trách nhiệm chung về hiệu quả hoạt động của đơn vị, bộ phận
được giao nhiệm vụ, do các chức danh sau đảm nhận: Tổng giám đốc, Giám đốc,
Phó tổng giám đốc, phó giám đốc đối với doanh nghiệp, đối với các phòng ban là
trưởng phó phòng, với các tổ sản xuất là những quản đốc, phó quản đốc; các đội
trưởng, các đốc công, đội trưởng ở các đội sản xuất.
Không chỉ có những chức danh quản lý chung như ở trên, trong một doanh
nghiệp cũng không thể thiếu đội ngũ cán bộ quản lý chuyên trách về các vấn đề
chuyên môn nghiệp vụ. Với kiến thức, hiểu biết chuyên sâu về những chức năng
nghiệp vụ cụ thể họ có thể là những người trợ giúp đắc lực cho chức năng giám đốc.
Bao gồm:
Quản lý kỹ thuật: là những lao động chịu trách nhiệm về vấn đề kỹ thuật như:
thiết kế, xây dựng quy trình công nghệ, kiểm tra thực hiện quy trình công nghệ.
Chức năng này chỉ có thể giao cho những người được đào tạo về chuyên ngành như:
kỹ sư, kỹ thuật viên, nhân viên kỹ thuật đảm nhận.
Quản lý nhân sự - kế toán- kế hoạch: được giao cho những lao động được đào
tạo về chuyên ngành quản trị nhân sự, kế toán, hoạch định, kế hoạch thực hiện.
Trách nhiệm chính của chức năng này là các vấn đề có liên quan đến chế độ, chính
sách, đời sống, tiền lương…của người lao động (quản trị nhân sự), thực hiện các
công việc hạch toán, kế toán các khoản thu chi của đơn vị…(kế toán), lập, tổ chức
thực hiện và kiểm tra thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, vật tư…(kế hoạch).
Quản lý thông tin: đảm nhận về mảng thị trường với những công việc cụ thể
như: quảng cáo, tuyên truyền giới thiệu sản phẩm… do các cán bộ, nhân viên
marketing, nhân viên thị trường thực hiện.
Quản trị, hành chính, phục vụ: bao gồm những nhân viên làm nhiệm văn thư,
lái xe, vệ sinh, phục vụ các phòng họp, phòng làm việc tổng giám đốc, phó tổng
giám đốc, giám đốc, phó giám đốc….
10
Mỗi chức năng quản lý vừa nêu trên đều đóng vai trò như những người cố vấn
về chuyên môn cho lãnh đạo Công ty, doanh nghiệp trong việc đưa ra các chính
sách, quyết định về các vấn đề này.
Phân công lao động theo chức năng đã hình thành nên cơ cấu tổ chức bộ máy
hoạt động của doanh nghiệp, hệ thống chức danh của cán bộ công nhân viên theo
chức năng có quan hệ theo chiều dọc và chiều ngang.
Phân công lao động theo chức năng được đánh giá là hiệu quả cần hướng tới
tăng số lượng người lao động đảm nhận chức năng sản xuất, giảm lao động quản lý
sản xuất. Trong đó, cần thiết phải giảm công nhân sản xuất phụ, nhân viên quản trị,
phục vụ, hành chính và giữ ở một tỷ lệ hợp lý.
Tuy nhiên tiêu thức đánh giá hiệu quả trên không phải lúc nào cũng hoàn toàn
đúng. Bởi còn phải căn cứ vào đặc điểm quy trình công nghệ, mức độ hiện đại của
máy móc thiết bị. Ví dụ: nếu một xí nghiệp được trang bị hệ thống máy móc tự
động, các hoạt động sản xuất không cần nhiều đến sức lao động của công nhân
chính thì tỷ trọng của lao động phục vụ, điều khiển máy móc sẽ nhiều hơn công
nhân chính. Lúc này đương nhiên tỷ trọng công nhân chính- phụ này lại là phù hợp,
hiệu quả. Số lượng cán bộ công nhân viên cụ thể sẽ phụ thuộc vào quy mô, khối
lượng công việc của đơn vị, doanh nghiệp.
Hình thức phân công lao động theo chức năng có ý nghĩa quan trọng. Nó đã
chuyên môn hóa lao động hình thành nên những lao động gián tiếp và trực tiếp,
chính và phụ để tạo điều kiện thuận lợi nhất về phân công trách nhiệm, tổ chức nơi
làm việc, tổ chức phục vụ cho những lao động trực tiếp tham gia sản xuất, tạo ra sản
phẩm có thể chuyên tâm làm việc, giảm thời gian hao phí cho những công việc
không đúng chức năng để đạt năng suất lao động cao và chất lượng sản phẩm đạt
tiêu chuẩn tốt.
1.3.2: Phân công lao động theo tính chất cùng loại của công việc (hay còn
gọi là phân công lao động theo nghề)
Được định nghĩa trong tập bài giảng Tổ chức lao động khoa học – Đại học
Kinh tế Quốc Dân , 1994 như sau: “là hình thức phân công lao động trong đó tách
11
riêng các loại công việc khác nhau theo tính chất của qui trình công nghệ thực hiện
chúng”. Ví dụ: ta có thể hình dung từ một chức năng sản xuất chính sẽ gồm rất
nhiều công việc mà người lao động phải đảm nhận, từ đó doanh nghiệp tiến hành
phân chia nhỏ hơn chức năng này thành những nghề hay những bước công việc có
độ chuyên môn hóa hẹp hơn nữa và giao cho người lao động thực hiện. Sự phân
chia này phải căn cứ trên đặc điểm của công cụ, đối tượng lao động trong quá trình
sản xuất có sự tương đồng từ đó hình thành nên một hệ thống các nghề tuy đều phục
vụ một quy trình công nghệ nhưng lại có sự độc lập tương đối trong quá trình thao
tác thực hiện. Phân công lao động theo nghề dựa trên kết quả của phân công lao
động theo chức năng, là cơ sở để hình thành kết cấu công nhân theo nghề.
Phát triển sâu hơn từ hình thức phân công lao động theo chức năng, phân công
lao động theo nghề cũng có tác dụng to lớn trong việc phân định rõ trách nhiệm cho
người lao động thực hiện công việc, thuận lợi để họ có thể làm quen, hình thành kỹ
năng, kỹ xảo trong chuyên môn. Đồng thời bản thân công việc cũng đặt ra những
yêu cầu, đòi hỏi đối với người thực hiện chúng về trình độ chuyên môn, hiểu biết,
kinh nghiệm… để doanh nghiệp có thể lựa chọn người, bố trí phù hợp nhằm đạt
được năng suất lao động cao. Không chỉ vậy, nó còn tiết kiệm chi phí cho doanh
nghiệp trong việc rút ngắn thời gian đào tạo và làm quen với công việc mà có thể sử
dụng sức lao động của công nhân sớm hơn, giảm thời gian lao động hao phí do
không làm đúng chuyên môn, sử dụng hiệu quả lao động. Đồng thời, tạo điều kiện
trong trang bị máy móc, thiết bị chuyên dùng, nâng cao trình độ tổ chức lao động,
phục vụ nơi làm việc hợp lý, khoa học.
1.3.3: Phân công lao động theo mức độ phức tạp của công việc (còn gọi là
phân công lao động theo bậc)
“là hình thức phân công lao động trong đó tách riêng các công việc khác nhau
tuỳ theo tính chất phức tạp của nó và sử dụng trình độ lành nghề của người lao động
phù hợp với mức độ phức tạp của công việc”- (Tập bài giảng Tổ chức lao động
Khoa học trong xí nghiệp , 1993).
12
Hình thức phân công lao động này lại là sự phát triển sâu hơn của hình thức
phân công lao động theo nghề. Khi phân công lao động theo nghề thì bản thân công
việc đã hình thành những đòi hỏi đối với người lao động thực hiện. Thì ở đây trong
phân công lao động theo bậc là sự bố trí, sắp xếp phù hợp giữa mức độ phức tạp của
công việc và trình độ lành nghề của người lao động để đạt năng suất lao động cao,
tận dụng được khả năng, năng lực của công nhân. Từ đó hình thành nên kết cấu
người lao động theo bậc.
Bản thân công việc của mỗi nghề lại được phân chia thành các mức độ phức
tạp, khó, dễ khác nhau và được xếp theo bậc, được gọi là cấp bậc kỹ thuật của công
việc hay bậc công việc. Mỗi bậc lại có đặc điểm riêng về:
Mức độ phức tạp của quy trình công nghệ.
Mức độ chính xác về kỹ thuật.
Mức độ quan trọng khác nhau.
Căn cứ vào các mức độ của những yếu tố nêu trên mà nghề có thể được phân chia
thành nhiều bậc có đòi hỏi tăng dần từ bậc 1 đến bậc tối đa. Số bậc của mỗi nghề không
giống nhau mà căn cứ vào mức độ phức tạp của công việc và mức độ chênh lệch về độ
phức tạp giữa công việc giản đơn nhất đến phức tạp nhất của nghề đó.
Bậc thấp nhất (bậc 1) gồm những công việc đơn giản nhất của mỗi nghề.
Bậc tối đa gồm những công việc phức tạp nhất của mỗi nghề.
Để thực hiện được công việc ở mỗi cấp bậc trên đòi hỏi người lao động cần có
những kiến thức, kỹ năng nhất định hay trình độ lành nghề phù hợp với yêu cầu của
công việc:
Trình độ lành nghề của người lao động thể hiện ở các mặt:
Sự hiểu biết của người lao động về quá trình công nghệ và thiết bị.
Kỹ năng lao động và kinh nghiệm sản xuất.
Như vậy, từ tiêu chuẩn cấp bậc kỹ thuật (hay cấp bậc công việc) hình thành
nên cấp bậc công nhân bao gồm những người lao động có hiểu biết về quá trình
công nghệ, thiết bị và kỹ năng lao động, kinh nghiệm sản xuất làm được công việc ở
cấp bậc nào đó. Đây là cơ sở phân biệt trình độ lành nghề khác nhau giữa những
người lao động trong doanh nghiệp.
13
Việc phân chia nghề theo bậc nhằm mục đích bố trí phù hợp người lao động
làm công việc với khả năng của bản thân, cũng như để đảm bảo công việc được
thực hiện một cách hiệu quả. Do đó, số bậc kỹ thuật của công việc sẽ bằng số bậc
kỹ thuật của người lao động và tiến hành phân công lao động: công việc giản đơn
nhất giao cho người lao động có bậc thấp nhất (bậc 1) và ngược lại công nhân có
bậc cao nhất sẽ được bố trí đảm nhận công việc phức tạp nhất.
Chính vì vậy, phân công lao động hợp lý là có sự phù hợp giữa cấp bậc của
người lao động với cấp bậc công việc. Nếu phân công người lao động làm công việc
có cấp bậc thấp hơn thì sẽ gây ra cảm giác nhàm chán, dễ xuất hiện trạng thái mệt
mỏi làm giảm năng suất lao động, mà còn lãng phí trình độ kỹ thuật của người lao
động. Ngược lại, nếu cấp bậc công việc cao 2-3 bậc so với cấp bậc của người lao
động sẽ tạo ra sự quá sức, để hoàn thành công việc người lao động phải cố gắng rất
nhiều, dẫn đến căng thẳng thần kinh, nhanh chóng xuất hiện mệt mỏi làm năng suất
lao động không cao. Bên cạnh đó, trả lương cho người lao động theo công việc mà
họ đảm nhận sẽ ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm mà hiệu quả lại không cao. Do
đó, phân công lao động hợp lý nhất là bố trí người lao động làm công việc có cấp
bậc cao hơn cấp bậc công nhân 1 bậc. Như vậy không tạo ra sự quá sức hay nhàm
chán cho người lao động mà còn thúc đẩy, kích thích tinh thần học hỏi, nâng cao
trình độ tay nghề, trình độ chuyên môn.
Phân công lao động theo bậc là cơ sở quan trọng để bố trí người lao động phù
hợp với công việc sử dụng hiệu quả trình độ lành nghề của người lao động mà còn
kích thích trí sáng tạo, khả năng phát triển năng lực, hứng thú trong công việc thúc đẩy
tăng năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, hạ giá thành sản phẩm. Không chỉ vậy,
đây là cơ sở để trả lương cho người lao động theo chế độ lương cấp bậc. Thông qua hệ
thống cấp bậc công việc, cấp bậc người lao động mà doanh nghiệp có thể lập các kế
hoạch lao động, đào tạo hàng năm để đảm bảo yêu cầu sản xuất kinh doanh.
Thông qua phân công lao động ở cả ba hình thức: theo chức năng, theo nghề,
theo bậc mà hình thành nên các chức danh công việc, có sự phân biệt về trình độ
lành nghề. Mỗi người lao động đảm nhận một khối lượng công việc nhất định trong
14
tổng thể nhiệm vụ của doanh nghiệp. Nó quy định rõ trách nhiệm công việc của
người lao động phải thực hiện, không chồng chéo tạo điều kiện thuận lợi cho quá
trình tác nghiệp.
1.4 Các hình thức hiệp tác lao động trong xí nghiệp:
Hiệp tác lao động trong doanh nghiệp, tổ chức được thực hiện cả về không
gian và thời gian:
1.4.1: Hiệp tác lao động về mặt không gian:
Hiệp tác về không gian là hiệp tác lao động theo không gian hay sự phối hợp
trong thực hiện công việc giữa những người lao động với nhau ở các bộ phận, đơn
vị, tổ đội sản xuất …trong cơ sở, doanh nghiệp.
Hiệp tác về không gian có những hình thức cơ bản sau:
Hiệp tác giữa các phân xưởng chuyên môn hóa.
Hiệp tác giữa các ngành (bộ phận) chuyên môn hoá trong một phân xưởng.
Hiệp tác lao động giữa những người lao động với nhau trong tổ sản xuất.
Trong phạm vi chuyên đề nghiên cứu này chỉ đi sâu nghiên cứu hình thức hiệp
tác lao động thứ 3: Hiệp tác lao động giữa những người lao động với nhau trong tổ sản
xuất. Trước khi đi sâu tìm hiểu về hình thức này cần hiểu rõ thế nào là tổ sản xuất:
Tổ sản xuất là một hình thức lao động tập thể phổ biến nhất trong sản xuất, đó
một tập thể lao động gồm tập hợp một số người lao động có thể là cùng nghề hoặc
khác nghề cùng thực hiện một nhiệm vụ sản xuất trên cơ sở phối hợp hoạt động và
hiệp tác với nhau một cách chặt chẽ.
Đối với tổ chức sản xuất của cơ sở hay doanh nghiệp, tổ sản xuất có vai trò
quan trọng vì đó là nhân tố giúp doanh nghiệp đảm bảo thực hiện hoàn thành kế
hoạch sản xuất đồng thời là điều kiện để người lao động thực hiện hoạt động hiệp
tác tương trợ trong sản xuất, kèm cặp nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ
đồng thời có thể tham gia vào hoạt động quản lý doanh nghiệp.
Hiện nay, trong doanh nghiệp có thể tồn tại các hình thức Tổ sản xuất như sau:
Thứ nhất, Tổ sản xuất chuyên môn hoá: đây là tổ sản xuất mà trong đó gồm
những người lao động có cùng một nghề, cùng tiến hành những công việc có quy
15
trình công nghệ cơ bản giống nhau. Hình thức tổ sản xuất này thường được áp dụng
trong các dây chuyền sản xuất như may mặc, dầy da Ưu điểm của loại hình tổ sản
xuất này là đảm bảo được sự kèm cặp, tương trợ lẫn nhau trong sản xuất và thuận
lợi cho quản lý về hành chính và kỹ thuật. Hạn chế là làm cho người lao động thu
hẹp diện hiểu biết nghề nghiệp, dễ dẫn đến đơn điệu và nhàm chán trong quá trình
thực hiện công việc.
Thứ hai, Tổ sản xuất tổng hợp: đây là tổ sản xuất mà trong đó có nhiều người
lao động có nhiều nghề khác nhau nhưng cùng phối hợp thực hiện những công việc
của một quá trình sản xuất thống nhất. Hình thức tổ sản xuất tổng hợp thường được
áp dụng tại các tổ cơ khí, tổ sửa chữa, tổ lắp máy, khai thác, xây dựng Ưu điểm
của hình thức này là, người lao động có thể biết được nhiều nghề trên cơ sở diện
hiểu biết về nghề nghiệp tương đối rộng, nội dung công việc phong phú, tăng cường
tính hiệp tác trong sản xuất. Hạn chế của hình thức này là khó khăn trong việc phân
công lao động, việc quản lý về hành chính và kỹ thuật đôi khi khá phức tạp, quá
trình bóc tách công việc rất khó khăn
Thứ ba, Tổ sản xuất theo ca: đây là loại hình là tổ sản xuất mà những người
lao động cùng làm việc trong một khoảng thời gian nhất định (thường được gọi là
ca làm việc). Ưu điểm của hình thức này là các cá nhân của tổ có thể theo dõi, giúp
đỡ nhau thường xuyên hơn, tổ trưởng quản lý công việc của tổ được chặt chẽ hơn.
Hạn chế là mất nhiều thời gian bàn giao ca, người lao động có thể không quan tâm
tới việc bảo quản máy móc, thiết bị, vật tư…
Thứ tư, Tổ sản xuất theo máy: đây là là tổ sản xuất mà trong đó một nhóm
người lao động được giao vận hành, bảo quản một hay một số máy hay một hệ
thống máy hoạt động liên tục trong 2 hay 3 ca làm việc. Hình thức tổ sản xuất này
thường được áp dụng ở các nhà máy dệt, sản xuất lương thực thực phẩm Ưu điểm
của hình thức tổ sản xuất theo máy là tăng tính trách nhiệm của từng người lao động
do họ cùng được giao vận hành nên họ có ý thức hơn trong bảo quản, sửa chữa máy
móc để hạn chế thời gian máy hỏng đột xuất, nâng cao hiệu suất hoạt động của máy
Trên cơ sở đó tổ có thể đạt được năng suất cao, đảm bảo chất lượng sản phẩm, bàn
16
giao ca được dễ dàng. Hạn chế của hình thức này là việc quản lý người lao động,
hội họp sinh hoạt của tổ không được thuận lợi.
Đối với các cơ sở doanh nghiệp có sử dụng hình thức phân công lao động theo
tổ đội sản xuất thì dù chọn hình thức tổ sản xuất nào thì cũng cần căn cứ vào
quy mô, đặc điểm và nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, trình độ trang thiết bị để chọn
loại hình tổ sản xuất hợp lý nhất. Một tổ sản xuất không nhất thiết phải có đông
người cùng làm việc mà phải bố trí một cách phù hợp để đảm bảo được sự hiệp tác
lao động một cách khoa học và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
1.4.2 Hiệp tác lao động về mặt thời gian:
Theo Tập bài giảng Tổ chức lao động khoa học, Trường Đại Học Kinh Tế
Quốc Dân 1993 đã đưa ra khái niệm: “Hiệp tác lao động về thời gian là sự tổ chức
ca, kíp làm việc trong một ngày đêm hay sự phối hợp hoạt động giữa những người
lao động với nhau trong cùng một thời gian nhất định.”
Từ khái niệm trên hiệp tác lao động gồm tất cả các nội dung liên quan đến tổ
chức ca, kíp làm việc trong một doanh nghiệp, trước hết là:
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: