Download Tiểu luận Chứng minh việc phân cấp quản lí là biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân - chủ trong quản lí hành chính nhà nước miễn phí
Lời mở đầu
Cũng giống như bất kì hoạt động có mục đích nào, quản lí hành chính nhà nước được tiến hành trên cơ sở những nguyên tắc nhất định. Trong hệ thống ngành Luật hành chính Việt Nam thì các nguyên tắc cơ bản trong quản lí hành chính Nhà nước giữ vai trò quan trọng. Đây là những tư tưởng chủ đạo trong tổ chức và hoạt động giúp cho các chủ thể quản lí hành chính Nhà nước thực hiện có hiệu quả công việc của mình trên các lĩnh vực đã được phân công. Đặc biệt trong nhóm các nguyên tắc chính trị - xã hội của hoạt động quản lí hành chính Nhà nước thì nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước và hoạt động quản lí hành chính nhà nước cũng được tổ chức thực hiện trên cơ sở tuân thủ nội dung của nguyên tắc này. Một trong những biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ là việc phân cấp quản lí mà hoạt động của nó lại phản ánh hiệu quả, mục tiêu chung của hoạt động quản lí hành chính nhà nước. Thông qua việc phân cấp quản lí trong hoạt động quản lí hành chính nhà nước thì mỗi cấp quản lí có những mục tiêu, nhiệm vụ, thẩm quyền và những phương tiện cần thiết để thực hiện tốt những mục tiêu, nhiệm vụ của cấp mình.
Với tầm quan trọng và ý nghĩa đặc biệt của việc phân cấp quản lí trong hoạt động quản lí hành chính nhà nước, đặc biệt làm thế nào để phát huy hiệu quả của hoạt động này hơn nữa, vừa thể hiện được tính tập trung lại vừa kết hợp được với tính dân chủ trong quản lí hành chính nhà nước, xuất phát từ mối quan tâm này, nhóm em đã quyết định chọn đề tài số 8: “Chứng minh việc phân cấp quản lí là biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân- chủ trong quản lí hành chính nhà nước”.
Bài viết của nhóm em ngoài lời mở đầu và kết luận gồm 2 phần chính:
I. Nguyên tắc tập trung dân chủ và vấn đề phân cấp quản lí.
II. Thực tiễn phân cấp quản lí hành chính Nhà nước và một số vấn đề định hướng cho công tác phân cấp quản lí ở Nhà nước ta hiện nay.
Dù đã có sự cố gắng của cả nhóm nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót, kính mong thầy cô đọc và góp ý để bài viết của nhóm em được hoàn thiện hơn. Nhóm em xin chân thành cảm ơn!
Nội dung
I. Nguyên tắc tập trung dân chủ và vấn đề phân cấp quản lí.
1. Nguyên tắc tập trung dân chủ.
Tập trung – dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước và hoạt động quản lí hành chính nhà nước cũng được tổ chức thực hiện trên cơ sở tuân thủ nội dung của nguyên tắc này. Nguyên tắc tập trung dân chủ được quy định ỏ Điều 6 Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi, bổ sung 2001): “Quốc hội, hội đồng nhân dân và các cơ quan khác của Nhà nước đều tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ”. Nguyên tắc này bao hàm sự kết hợp giữa hai yếu tố tập trung và dân chủ, nghĩa là vừa đảm bảo sự lãnh đạo tập trung trên cơ sở dân chủ; vừa đảm bảo mở rộng dân chủ dưới sự lãnh đạo tập trung.
Trong quản lí hành chính nhà nước, tập trung nhằm đảm bảo thâu tóm quyền lực Nhà nước vào chủ thể quản lí để điều hành, chỉ đạo việc thực hiện chính sách, pháp luật một cách thống nhất. Trong khi đó, dân chủ hướng tới việc mở rộng quyền cho đối tượng quản lí nhằm phát huy trí tuệ tập thể trong hoạt động quản lí, phát huy khả năng tiềm tàng của đối tượng quản lí trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật. cần có sự phối hợp một cách đồng bộ, chặt chẽ việc đảm bảo cả hai yếu tố này trong quản lí hành chính Nhà nước. Không bao giờ được phép cường điệu hay coi nhẹ bất cứ yếu tố nào vì việc này sẽ dẫn tới những hậu quả như tạo điều kiện cho các hành vi lạm quyền, tệ quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng…hay sẽ dẫn đến tình trạng tuỳ tiện, vô chính phủ, cục bộ địa phương.
Nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước biểu hiện ở những nội dung như: sự phụ thuộc của cơ quan hành chính nhà nước vào cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp; sự phục tùng của cấp dưới đối với cấp trên, địa phương đối với trung ương…và trong phạm vi bài viết này chỉ đề cập tới nguyên tắc tập trung dân chủ với biểu hiện là việc phân cấp quản lí trong hoạt động quản lí hành chính Nhà nước.
2. Phân cấp quản lí trong quản lí hành chính Nhà nước
2.1. Khái niệm phân cấp quản lí
Phân cấp quản lý hành chính nhà nước là một khái niệm tương đối mới mẻ ở Việt Nam, tuy nhiên cùng với xu thế dân chủ hoá hoạt động hành chính nhà nước thì phân cấp quản lý hành chính nhà nước ngày càng được quan tâm nhiều hơn. Phân cấp cho địa phương được coi là một tất yếu khách quan khi cấp dưới có đủ điều kiện và năng lực để đảm nhiệm công việc thì cấp trên nên phân công, giao quyền và giao nguồn lực cho cấp dưới tự giải quyết những vấn đề đó mà không cần can thiệp của cấp trên để tạo sự chủ động, sáng tạo và những động lực phát triển cho cấp dưới.
Phân cấp dưới giác độ tổ chức, là sự chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan cấp trên cho cơ quan cấp dưới - tức là Trung ương chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm cho địa phương thực hiện.
Dưới góc độ pháp luật, phân cấp được coi là thuật ngữ chỉ sự phân định quyền hạn, nhiệm vụ, trách nhiệm như trong Từ điển luật học: “...bằng cách qui định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi cấp theo nguyên tắc tập trung dân chủ để vừa đảm bảo việc điều hành tập trung, thống nhất của Chính phủ đồng thời phát huy dân chủ, nâng cao chức năng động của mỗi địa phương, cơ sở”. Hoặc: “Phân cấp quản lý nhà nước được hiểu là sự chuyển giao ổn định thẩm quyền, nhiệm vụ và trách nhiệm từ cơ quan quản lý cấp trên xuống cấp dưới trực thuộc nhằm đạt mục tiêu chung một cách có hiệu quả nhất trong quá trình phân công quản lý của cả hệ thống hành chính nhà nước. Trong phạm vi thẩm quyền được giao, mỗi cấp có quyền hành động tự chủ nhất định để phát huy chức năng động sáng tạo của mình.” (Về cải cách bộ máy quản lý hành chính nhà nước và xây dựng đội ngũ công chức hành chính).
Phân cấp thường được hiểu là sự chuyển giao thẩm quyền ra quyết định và điều hành một số công việc của Trung ương cho địa phương theo nguyên tắc cấp nào được giao thẩm quyền quyết định việc gì thì phải chịu trách nhiệm về vấn đề đó.
Về nguyên tắc, phân cấp không phải là phân chia quyền lực giữa Trung ương và địa phương (theo cấp hành chính và đơn vị hành chính) và cũng không phải là phân chia lợi ích giữa Trung ương và địa phương, giữa cấp trên và cấp dưới, mà thực chất là phân định rõ nhiệm vụ, thẩm quyền giữa cấp trên với cấp dưới một cách hợp lý, tạo thuận lợi trong việc giải quyết các công việc của Nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả của hành chính nhà nước.
Từ những tiếp cận khác nhau trên đây có thể thấy phân cấp quản lý là việc phân giao công việc quản lý nhà nước cho các đơn vị hành chính, có tư cách pháp nhân , những quyền hạn và những nguồn lực nhất định, dưới sự kiểm tra của Nhà nước để vừa đảm bảo điều hành tập trung, thống nhất của Chính phủ đồng thời phát huy dân chủ, nâng cao tính chủ động, năng động của địa phương và cơ sở.
2.2. Phân cấp quản lí là một biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước
Đảng và Nhà nước ta chủ trương tiếp tục đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước giữa Chính phủ và chính quyền cấp tỉnh, giữa các cấp chính quyền địa phương nhằm phát huy chức năng động, sáng tạo, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương trên cơ sở phân định rõ, cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của mỗi cấp trong bộ máy chính quyền nhà nước, bảo đảm sự quản lý tập trung, thống nhất và thông suốt của Chính phủ, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước phục vụ tốt hơn nhu cầu và lợi ích của nhân dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở từng địa phương trong điều kiện chuyển sang nền kinh tế thị trường có định hướng xã hội chủ nghĩa.
Là một trong những biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ, trong quản lí hành chính Nhà nước việc phân cấp quản lí được biểu hiện ở những mặt chủ yếu:
Thứ nhất, đó là việc giao quyền, trách nhiệm nhất định về quản lí Nhà nước trong các công việc hay lĩnh vực: kinh tế, văn hoá, xã hội…(trong mối quan hệ giữa chủ thể quản lí là Nhà nước với các đối tượng quản lí). Việc nào, cấp nào sát thực tế hơn, giải quyết kịp thời và phục vụ tốt hơn các yêu cầu của tổ chức và nhân dân thì giao cho cấp đó thực hiện, phân cấp phải rõ việc, rõ địa chỉ, rõ trách nhiệm, gắn với chức năng, nhiệm vụ của mỗi cấp.
Thứ hai là việc giao quyền, trách nhiệm quản lí tài chính – ngân sách cho các cấp chính quyền. Để tiến hành hoạt động quản lí, các cấp chính quyền được giao thẩm quyền quản lí phải có tài chính – ngân sách ở mức độ độc lập nào đó thì mới có thể chủ động thực hiện hoạt động quản lí của mình. Đây là biểu hiện của tính dân chủ trong quản lí hành chính nhà nước. Nhưng phân cấp quản lí ngân sách đồng thời cũng là việc xác định phạm vi trách nhiệm và quyền hạn của chính quyền Nhà nước các cấp về việc thu chi ngân sách trong khuôn khổ của pháp luật, ngân sách địa phương trong sự thống nhất với ngân sách Nhà nước, trong sự quản lí chung của ngân sách Nhà nước – tính tập trung trong quản lí hành chính Nhà nước. Trên cơ sở đó, các cấp chính quyền địa phương được giao quản lí ngân sách có thể chủ động, tích cực thực hiện tốt việc thu, chi để bảo đảm cho các hoạt động quản lí Nhà nước, đồng thời bảo đảm phat triển kinh tế - xã hội và các mặt khác ở địa phương.
Thứ ba là việc giao quyền và trách nhiệm về tổ chức bộ máy nhân sự. Đây là một nội dung quan trọng của phân cấp quản lí cho chính quyền địa phương ở mức độ nhất định trong việc tự chủ tổ chức các chính quyền Nhà nước địa phương mà chủ yếu là các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân (UBND) và các việc liên quan tới đội ngũ cán bộ, công chức (tuyển dụng, sắp xếp vị trí công tác, khen thưởng, kỉ luật…). Khi đã cho chính quyền địa phương thẩm quyền trong quản lí, đòi hỏi kèm theo mang tính đồng bộ là phân cấp về tổ chức về nhân sự. Đại hội Đảng IX đã khẳng định nguyên tắc lớn là “ thực hiện nguyên tắc người phụ trách công việc có quyền hạn và trách nhiệm trong việc tuyển chọn và sử dụng cán bộ công chức dưới quyền”. Đồng thời cũng phải hiểu rằng, phân cấp quản lí cho địa phương không có nghĩa là Trung ương bỏ trách nhiệm với địa phương. Trái lại, Trung ương vẫn phải thực hiện kiểm tra, thanh tra đối với chính quyền địa phương trong các hoạt động quản lí.
Với vai trò là một nội dung quan trọng của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước, phân cấp quản lí đã phát huy được hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan trong quản lí hành chính Nhà nước, thể hiện ở hai mặt sau:
Thứ nhất: Đối với chính quyền trung ương, việc giao quyền cùng trách nhiệm cho địa phương làm giảm đi sức ép các công việc về quản lí sự vụ, nhờ đó Chính phủ và các Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc chính phủ rảnh tay làm tốt những công việc quản lí có tầm vĩ mô, tầm chiến lược, thực hiện được chức năng lãnh đạo đối với tổ chức và hoạt động quản lí của chính quyền địa phương. Thực hiện phân cấp quản lí cho thấy rằng, không phải trung ương chuyển giao bất cứ quyền hạn nào cho địa phương. Thông thường các lĩnh vực then chốt của một Nhà nước mang tính chất toàn quốc Trung ương vẫn phải nắm giữ trong tay mình như các chính sách, chiến lược, pháp luật, quy hoạch lớn, quan trọng; trực tiếp nắm giữ các quyền về ngoại giao, quốc phòng…Hoạt động này đã đảm bảo được hai yếu tố của nguyên tắc tập trung dân chủ trong hoạt động quản lí hành chính Nhà nước.
Thứ hai: Đối với địa phương, do được phân cấp quản lí, chính quyền địa phương được và phải chủ động sáng tạo trong công việc quản lí và phát triển về mọi mặt kinh tế - xã hội ở địa phương trong khuôn khổ pháp luật, sự phân cấp đó khắc phục được sự ỷ lại của địa phương vào Trung ương. Mặt khác, phân cấp quản lí cho địa phương cũng khắc phục được hay về cơ bản hay là hạn chế tình trạng nhiều công việc quản lí ở địa phương bị chậm trễ, ách tắc cho việc ra quyết định của địa phương phải có được ý kiến của cơ quan Nhà nước trung ương trong những trường hợp không phải là một mà là một số cơ quan Nhà nước Trung ương, thêm nữa nó tạo nên sự đa dạng, nhiều vẻ của các địa phương về tính chất và hoạt động quản lí…
Phân cấp quản lí cũng có vai trò nhất định trong quá trình dân chủ hoá quản lí Nhà nước, tinh giảm Bộ máy Nhà nước…nhưng quan trọng hơn là phân cấp quản lí Nhà nước đã nâng cao hiệu quả của quản lí hành chính Nhà nước làm cho Bộ máy Nhà nước trở nên nhịp nhàng và thông suốt hơn.
Qua quá trình phân tích đã trình bày ở trên, ta thấy rằng, trong quá trình phân cấp quản lí, để đảm bảo đây là một biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ chúng ta phải xác định 2 vấn đề cơ bản sau:
Thứ nhất: Trong việc phân cấp quản lí giữa Trung ương và địa phương. Điều chỉnh chức năng và cải tiến cách hoạt động của Chính phủ theo hướng quản lí vĩ mô việc thực hiện các nghĩa vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại trong cả nước bằng hệ thống pháp luật, chính sách hoàn chỉnh, đồng bộ, xác đinh rõ ràng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cán bộ theo hướng quản lí đa ngành đa lĩnh vực trên phạm vi toàn quốc, cung cấp dịch vụ công.
Thứ hai: Hiện tại chúng ta đang thực hiện sự phân cấp quản lí cho địa phương chia làm 2 phần: Phần “cứng” theo đó pháp luật quy định cho từng cấp hành chính địa phương các quyền và trách nhiệm cụ thể của Hội đồng nhân dân (HĐND) và UBND ở mỗi cấp và phần “mềm” theo đó cơ quan Nhà nước Trung ương chỉ phân cấp quản lí tới địa chỉ là UBND cấp tỉnh. Việc phân cấp trong địa bàn địa phương là do UBND tỉnh thực hiện tuỳ từng trường hợp vào điều kiện cụ thể.
II. Thực tiến phân cấp quản lí hành chính Nhà nước và một số vấn đề để định hướng cho công tác phân cấp quản lí ở Nhà nước ta hiện nay
1. Thực tiễn phân cấp quản lí hành chính Nhà nước
Về ngân sách, Chính phủ đã tập trung dành ưu tiên, chủ động cho các Bộ, ngành, địa phương trong lập dự toán ngân sách, quyết toán ngân sách và các khoản thu chi ngân sách ở địa phương theo hướng “tăng cường quyền chủ động của HĐND trong việc quyết định ngân sách trong phạm vi phân cấp” và “tăng cường trách nhiệm của Bộ trưởng trong việc quyết định các vấn đề thuộc chức năng và thẩm quyền của Bộ trưởng”.
Về phân cấp quản lí biên chế hành chính, sự nghiệp Nhà nước. Gần đây, ngày 19/6/2003, Chính phủ ban hành Nghị định số 07/2003/NĐ-CP về việc phân cấp quản lí biên chế hành chính, sự nghiệp đối với các Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc chính phủ và HĐND, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trong đó quy định đầy đủ các mục tiêu, nguyên tắc, nội dung, yêu cầu của kế hoạch biên chế hành chính sự nghiệp Nhà nước; thứ bậc thẩm quyền quản lí biên chế (Chính phủ, Thủ tướng chính phủ, các Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh); nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng Bộ Nội vụ trong việc giúp chính phủ quản lí tổng thể biên chế hành chính sự nghiệp; nhiệm vụ của Bộ trưởng Bộ Tài chính trong việc hướng dẫn định mức phân bổ ngân sách cho biên chế hành chính sự nghiệp, đặc biệt chỉ đạo lần này được định hướng rất rõ việc tự chủ về tài chính.
Về thẩm quyền hành chính giữa cơ quan hành chính Nhà nước ở Trung ương và địa phương. Việc phân cấp thẩm quyền hành chính được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học công nghệ, môi trường, trật tự an ninh…
Điều đáng lưu ý là để tăng thêm khả năng tự chủ cho một số thành phố lớn có khả năng đảm nhận các nhiệm vụ mà Trung ương đã đề ra, Chính phủ đã mạnh dạn phân cấp cho TPHCM trong một số lĩnh vực quan trọng: “quản lí quy hoạch, kế hoạch, đầu tư phát triển kinh tế - xã hội; quản lí nhà đất và hạ tầng kĩ thuật đô thị; quản lí ngân sách nhà nước; tổ chức bộ máy và quản lí cán bộ, công chức”. Đối với Hà Nội, việc phân cấp này cũng được cụ thể trên một số phương diện thông qua Pháp lệnh Thủ đô ban hành năm 2001.
Về quản lí đầu tư và xây dựng. Sau khi có Nghị định số 52/1999/NĐ-CP ngày 08/07/1999 và Nghị định số 12/2000/NĐ-CP ngày 05/5/2000 của Chính phủ về quản lí đầu tư xây dựng, việc phân cấp trong lĩnh vực này đã dần đi vào nề nếp, các dự án, hạng mục công trình đầu tư xây dựng được thực hiện một cách có hiệu quả, bước đầu lập lại kỷ cương trong quy hoạch xây dựng đô thị và nông thôn. Có thể lấy Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM) làm ví dụ điển hình cho việc tiến hành hoạt động phân cấp quản lí Nhà nước.
Về thẩm quyền hành chính giữa cơ quan hành chính Nhà nước ở Trung ương và địa phương. Việc phân cấp thẩm quyền hành chính được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học công nghệ, môi trường, trật tự an ninh…
Điều đáng lưu ý là để tăng thêm khả năng tự chủ cho một số thành phố lớn có khả năng đảm nhận các nhiệm vụ mà Trung ương đã đề ra, Chính phủ đã mạnh dạn phân cấp cho TPHCM trong một số lĩnh vực quan trọng: “quản lí quy hoạch, kế hoạch, đầu tư phát triển kinh tế - xã hội; quản lí nhà đất và hạ tầng kĩ thuật đô thị; quản lí ngân sách nhà nước; tổ chức bộ máy và quản lí cán bộ, công chức”. Đối với Hà Nội, việc phân cấp này cũng được cụ thể trên một số phương diện thông qua Pháp lệnh Thủ đô ban hành năm 2001.
Về quản lí đầu tư và xây dựng. Sau khi có Nghị định số 52/1999/NĐ-CP ngày 08/07/1999 và Nghị định số 12/2000/NĐ-CP ngày 05/5/2000 của Chính phủ về quản lí đầu tư xây dựng, việc phân cấp trong lĩnh vực này đã dần đi vào nề nếp, các dự án, hạng mục công trình đầu tư xây dựng được thực hiện một cách có hiệu quả, bước đầu lập lại kỷ cương trong quy hoạch xây dựng đô thị và nông thôn. Có thể lấy Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM) làm ví dụ điển hình cho việc tiến hành hoạt động phân cấp quản lí Nhà nước.
TPHCM là đơn vị đi đầu của cả nước về cải cách hành chính đặc biệt về phân cấp quản lí nhà nước theo mô hình thí điểm đặc trưng “phân cấp quản lí hành chính cho quận – huyện, phường – xã, thị trấn” đã đem lại nhiều kết quả khả quan.
Kể từ khi có Nghị định số 95/ 2001/ NĐ – CP ngày 12/12/2001 của Chính phủ về phân cấp trên địa bàn thành phố ngày càng được đẩy mạnh. Phân cấp những việc gì, cấp nào có thể làm tốt, hiệu quả thì giao cho cấp đó để tạo ra thế chủ động cho cơ sở trong việc quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, giải quyết tốt và nhanh chóng những vấn đề bức xúc của nhân dân. Hiệu quả trực tiếp là việc phân cấp ở lĩnh vực cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất, cấp giấy phép xây dựng cho quận, huyện nên việc giải quyết hồ sơ nhanh gấp 10 lần so với trước và có nhiều quận hiện nay đã cơ bản hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất. Năm 2004, Thành phố đã cấp giấy chứng nhận ưu đãi đầu tư cho 225 dự án với tổng vốn 3,952 tỷ đồng, cấp phép đầu tư trong nước 483 dự án với vốn 9683 tỷ đồng, 170 dự án đầu tư nước ngoài và phát triển vốn đầu tư cho 108 dự án với tổng số vốn là 741 triệu USD. Cấp giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh cho 8570 doanh nghiệp với vốn 15.629 tỷ đồng và bổ sung vốn 5.483 tỷ đồng. Nét mới là do việc phân cấp trong nỗ lực cải cách hành chính đã có tác dụng trực tiếp, huy động được các nguồn lực đầu tư trong nước chiếm 85,3% tổng số vốn phát triển, tháo gỡ vướng mắc về thủ tục để nguồn vốn từ ngân sách được bố trí đầu tư các công trình trọng điểm của TPHCM (Báo nhân dân ra số 20/01/2005).
Trong nỗ lực hoàn thiện phân cấp việc nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ công chức là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Năm 2004, thành phố đào tạo bồi dưỡng 3.685 cán bộ công chức về các lĩnh vực quản lí Nhà nước, hội nhập kinh tế quốc tế, ngoại ngữ, tin học.
Bốn tháng đầu năm 2005, Sở Tài nguyên – Môi trường đã giải quyết 372 (91%) hồ sơ giao đất, cho thuê đất của doanh nghiệp trong thời gian 20 ngày đối với đất đã giải phóng mặt bằng. Sửa đổi bổ sung quy định về trình tự thủ tục phân cấp cho UBND quận, huyện cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất có hai đơn vị thực hiện việc phân cấp trong việc thực hiện cấp phép qua mạng là Sở kế hoạch đầu tư và UBND quận. Việc ứng dụng công nghệ thông tin ở các cấp các ngành đã góp phần nâng cao hiệu lực quản lí nhà nước và phục vụ các nhu cầu xã hội tạo tiền đề để xây dựng Chính phủ điện tử.
Tuy việc phân cấp ở TPHCM còn có nhiều hạn chế, bất cập như việc phân cấp chưa rõ ràng, thực hiện chưa triệt để, thiếu hành lang pháp lí cho quá trình phân cấp…nhưng có một điều dễ nhận thấy rằng việc phân cấp quản lí đã tạo điều kiện cho TPHCM phát huy nội lực của một thành phố lớn, giàu tiềm năng của đất nước. Nhờ có quyền tự chủ và sáng tạo trong quản lí trên cơ sở sở sự lãnh đạo thống nhất từ Chính phủ đã tạo cho TPHCM một diện mạo mới, một điểm đầu về cải cách hành chính Nhà nước.
2. Một số vấn đề định hướng cho công tác phân cấp quản lí ở nước ta hiện nay
Để việc phân cấp quản lí thể hiện được nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước, chúng ta phải quán triệt những quan điểm và nguyên tắc sau:
- Quán triệt quan điểm quyền lực nhà nước là thống nhất, bảo đảm quản lý thống nhất của Chính phủ về thể chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, thanh tra, kiểm tra; đồng thời phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền cấp tỉnh trong việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước trên địa bàn theo quy định của pháp luật. Quan điểm này thể hiện nguyên tắc tập trung trong quản lý hành chính nhà nước, những vẫn đảm bảo cho các cấp chính quyền địa phương tự chủ, sáng tạo trong quản lý điều hành trên cơ sở luật pháp.
- Tuân thủ nguyên tắc kết hợp chặt chẽ giữa quản lý theo ngành với quản lý theo lãnh thổ, phân định rõ những nhiệm vụ quản lý nhà nước của bộ, ngành với nhiệm vụ quản lý nhà nước của chính quyền cấp tỉnh đối với các hoạt động kinh tế - xã hội trên địa bàn lãnh thổ.
- Bảo đảm nguyên tắc hiệu quả, việc nào, cấp nào sát thực tế hơn, giải quyết kịp thời và phục vụ tốt hơn các yêu cầu của tổ chức và nhân dân thì giao cho cấp đó thực hiện, phân cấp phải rõ việc, rõ địa chỉ, rõ trách nhiệm, gắn với chức năng, nhiệm vụ của mỗi cấp.
- Phải phù hợp với trình độ phát triển kinh tế- xã hội trong từng giai đoạn, đặc thù của ngành, lĩnh vực, điều kiện và khả năng phát triển của từng khu vực, vùng lãnh thổ, với từng loại hình đô thị, nông thôn, với xu thế hội nhập khu vực và quốc tế.
- Bảo đảm tương ứng giữa nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm với nguồn lực tài chính, tổ chức, nhân sự và các điều kiện cần thiết khác, phải đồng bộ, ăn khớp giữa các ngành, lĩnh vực có liên quan. Đây là quan điểm về tính hợp lý trong phân cấp quản lý hành chính nhà nước.
- Bảo đảm quyền và thực hiện đầy đủ trách nhiệm của HĐND, UBND và Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong việc quyết định, thực hiện các nhiệm vụ được phân cấp, chấp hành nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính, đồng thời phát huy dân chủ rộng rãi để nhân dân tham gia quản lý nhà nước.
- Phân cấp phải thể hiện được sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống thể chế, văn bản quy phạm pháp luật gắn với đổi mới cơ chế và bảo đảm quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị cơ sở.
- Đối với những vấn đề đã phân cấp, chính quyền cấp tỉnh chịu trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện, các bộ, ngành trung ương có trách nhiệm theo dõi, hướng dẫn và kiểm tra, nếu phát hiện có vi phạm pháp luật hay trái với quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành, lĩnh vực thì xử lý theo thẩm quyền hay báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét. Quan điểm này thể hiện sự chỉ đạo thống nhất của Chính phủ trong cơ chế điều hành hoạt động phân cấp quản lý hành chính nhà nước, trên cơ sở tôn trọng quyền tự chủ của chính quyền địa phương.
Kết luận
Có thể nói phân cấp quản lí nhà nước là một trong những biện pháp quan trọng thúc đẩy hiệu quả hoạt động quản lí hành chính Nhà nước. Trong điều kiện nền kinh tế, các yếu tố chính trị - xã hội của các địa phương là khác nhau, việc phân cấp quản lí đã tạo điều kiện cho các địa phương phát huy nội lực, tiềm năng, thế mạnh của mình dưới sự quản lí vĩ mô của Chính phủ. Qua mục đích và hiệu quả đạt được của quá trình phân cấp quản lí, chúng ta có thể khẳng định rằng việc phân cấp quản lí là một trong những biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Lời mở đầu
Cũng giống như bất kì hoạt động có mục đích nào, quản lí hành chính nhà nước được tiến hành trên cơ sở những nguyên tắc nhất định. Trong hệ thống ngành Luật hành chính Việt Nam thì các nguyên tắc cơ bản trong quản lí hành chính Nhà nước giữ vai trò quan trọng. Đây là những tư tưởng chủ đạo trong tổ chức và hoạt động giúp cho các chủ thể quản lí hành chính Nhà nước thực hiện có hiệu quả công việc của mình trên các lĩnh vực đã được phân công. Đặc biệt trong nhóm các nguyên tắc chính trị - xã hội của hoạt động quản lí hành chính Nhà nước thì nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước và hoạt động quản lí hành chính nhà nước cũng được tổ chức thực hiện trên cơ sở tuân thủ nội dung của nguyên tắc này. Một trong những biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ là việc phân cấp quản lí mà hoạt động của nó lại phản ánh hiệu quả, mục tiêu chung của hoạt động quản lí hành chính nhà nước. Thông qua việc phân cấp quản lí trong hoạt động quản lí hành chính nhà nước thì mỗi cấp quản lí có những mục tiêu, nhiệm vụ, thẩm quyền và những phương tiện cần thiết để thực hiện tốt những mục tiêu, nhiệm vụ của cấp mình.
Với tầm quan trọng và ý nghĩa đặc biệt của việc phân cấp quản lí trong hoạt động quản lí hành chính nhà nước, đặc biệt làm thế nào để phát huy hiệu quả của hoạt động này hơn nữa, vừa thể hiện được tính tập trung lại vừa kết hợp được với tính dân chủ trong quản lí hành chính nhà nước, xuất phát từ mối quan tâm này, nhóm em đã quyết định chọn đề tài số 8: “Chứng minh việc phân cấp quản lí là biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân- chủ trong quản lí hành chính nhà nước”.
Bài viết của nhóm em ngoài lời mở đầu và kết luận gồm 2 phần chính:
I. Nguyên tắc tập trung dân chủ và vấn đề phân cấp quản lí.
II. Thực tiễn phân cấp quản lí hành chính Nhà nước và một số vấn đề định hướng cho công tác phân cấp quản lí ở Nhà nước ta hiện nay.
Dù đã có sự cố gắng của cả nhóm nhưng không thể tránh khỏi những thiếu sót, kính mong thầy cô đọc và góp ý để bài viết của nhóm em được hoàn thiện hơn. Nhóm em xin chân thành cảm ơn!
Nội dung
I. Nguyên tắc tập trung dân chủ và vấn đề phân cấp quản lí.
1. Nguyên tắc tập trung dân chủ.
Tập trung – dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước và hoạt động quản lí hành chính nhà nước cũng được tổ chức thực hiện trên cơ sở tuân thủ nội dung của nguyên tắc này. Nguyên tắc tập trung dân chủ được quy định ỏ Điều 6 Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi, bổ sung 2001): “Quốc hội, hội đồng nhân dân và các cơ quan khác của Nhà nước đều tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ”. Nguyên tắc này bao hàm sự kết hợp giữa hai yếu tố tập trung và dân chủ, nghĩa là vừa đảm bảo sự lãnh đạo tập trung trên cơ sở dân chủ; vừa đảm bảo mở rộng dân chủ dưới sự lãnh đạo tập trung.
Trong quản lí hành chính nhà nước, tập trung nhằm đảm bảo thâu tóm quyền lực Nhà nước vào chủ thể quản lí để điều hành, chỉ đạo việc thực hiện chính sách, pháp luật một cách thống nhất. Trong khi đó, dân chủ hướng tới việc mở rộng quyền cho đối tượng quản lí nhằm phát huy trí tuệ tập thể trong hoạt động quản lí, phát huy khả năng tiềm tàng của đối tượng quản lí trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật. cần có sự phối hợp một cách đồng bộ, chặt chẽ việc đảm bảo cả hai yếu tố này trong quản lí hành chính Nhà nước. Không bao giờ được phép cường điệu hay coi nhẹ bất cứ yếu tố nào vì việc này sẽ dẫn tới những hậu quả như tạo điều kiện cho các hành vi lạm quyền, tệ quan liêu, hách dịch, cửa quyền, tham nhũng…hay sẽ dẫn đến tình trạng tuỳ tiện, vô chính phủ, cục bộ địa phương.
Nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước biểu hiện ở những nội dung như: sự phụ thuộc của cơ quan hành chính nhà nước vào cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp; sự phục tùng của cấp dưới đối với cấp trên, địa phương đối với trung ương…và trong phạm vi bài viết này chỉ đề cập tới nguyên tắc tập trung dân chủ với biểu hiện là việc phân cấp quản lí trong hoạt động quản lí hành chính Nhà nước.
2. Phân cấp quản lí trong quản lí hành chính Nhà nước
2.1. Khái niệm phân cấp quản lí
Phân cấp quản lý hành chính nhà nước là một khái niệm tương đối mới mẻ ở Việt Nam, tuy nhiên cùng với xu thế dân chủ hoá hoạt động hành chính nhà nước thì phân cấp quản lý hành chính nhà nước ngày càng được quan tâm nhiều hơn. Phân cấp cho địa phương được coi là một tất yếu khách quan khi cấp dưới có đủ điều kiện và năng lực để đảm nhiệm công việc thì cấp trên nên phân công, giao quyền và giao nguồn lực cho cấp dưới tự giải quyết những vấn đề đó mà không cần can thiệp của cấp trên để tạo sự chủ động, sáng tạo và những động lực phát triển cho cấp dưới.
Phân cấp dưới giác độ tổ chức, là sự chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan cấp trên cho cơ quan cấp dưới - tức là Trung ương chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm cho địa phương thực hiện.
Dưới góc độ pháp luật, phân cấp được coi là thuật ngữ chỉ sự phân định quyền hạn, nhiệm vụ, trách nhiệm như trong Từ điển luật học: “...bằng cách qui định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi cấp theo nguyên tắc tập trung dân chủ để vừa đảm bảo việc điều hành tập trung, thống nhất của Chính phủ đồng thời phát huy dân chủ, nâng cao chức năng động của mỗi địa phương, cơ sở”. Hoặc: “Phân cấp quản lý nhà nước được hiểu là sự chuyển giao ổn định thẩm quyền, nhiệm vụ và trách nhiệm từ cơ quan quản lý cấp trên xuống cấp dưới trực thuộc nhằm đạt mục tiêu chung một cách có hiệu quả nhất trong quá trình phân công quản lý của cả hệ thống hành chính nhà nước. Trong phạm vi thẩm quyền được giao, mỗi cấp có quyền hành động tự chủ nhất định để phát huy chức năng động sáng tạo của mình.” (Về cải cách bộ máy quản lý hành chính nhà nước và xây dựng đội ngũ công chức hành chính).
Phân cấp thường được hiểu là sự chuyển giao thẩm quyền ra quyết định và điều hành một số công việc của Trung ương cho địa phương theo nguyên tắc cấp nào được giao thẩm quyền quyết định việc gì thì phải chịu trách nhiệm về vấn đề đó.
Về nguyên tắc, phân cấp không phải là phân chia quyền lực giữa Trung ương và địa phương (theo cấp hành chính và đơn vị hành chính) và cũng không phải là phân chia lợi ích giữa Trung ương và địa phương, giữa cấp trên và cấp dưới, mà thực chất là phân định rõ nhiệm vụ, thẩm quyền giữa cấp trên với cấp dưới một cách hợp lý, tạo thuận lợi trong việc giải quyết các công việc của Nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả của hành chính nhà nước.
Từ những tiếp cận khác nhau trên đây có thể thấy phân cấp quản lý là việc phân giao công việc quản lý nhà nước cho các đơn vị hành chính, có tư cách pháp nhân , những quyền hạn và những nguồn lực nhất định, dưới sự kiểm tra của Nhà nước để vừa đảm bảo điều hành tập trung, thống nhất của Chính phủ đồng thời phát huy dân chủ, nâng cao tính chủ động, năng động của địa phương và cơ sở.
2.2. Phân cấp quản lí là một biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước
Đảng và Nhà nước ta chủ trương tiếp tục đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước giữa Chính phủ và chính quyền cấp tỉnh, giữa các cấp chính quyền địa phương nhằm phát huy chức năng động, sáng tạo, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương trên cơ sở phân định rõ, cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của mỗi cấp trong bộ máy chính quyền nhà nước, bảo đảm sự quản lý tập trung, thống nhất và thông suốt của Chính phủ, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước phục vụ tốt hơn nhu cầu và lợi ích của nhân dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở từng địa phương trong điều kiện chuyển sang nền kinh tế thị trường có định hướng xã hội chủ nghĩa.
Là một trong những biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ, trong quản lí hành chính Nhà nước việc phân cấp quản lí được biểu hiện ở những mặt chủ yếu:
Thứ nhất, đó là việc giao quyền, trách nhiệm nhất định về quản lí Nhà nước trong các công việc hay lĩnh vực: kinh tế, văn hoá, xã hội…(trong mối quan hệ giữa chủ thể quản lí là Nhà nước với các đối tượng quản lí). Việc nào, cấp nào sát thực tế hơn, giải quyết kịp thời và phục vụ tốt hơn các yêu cầu của tổ chức và nhân dân thì giao cho cấp đó thực hiện, phân cấp phải rõ việc, rõ địa chỉ, rõ trách nhiệm, gắn với chức năng, nhiệm vụ của mỗi cấp.
Thứ hai là việc giao quyền, trách nhiệm quản lí tài chính – ngân sách cho các cấp chính quyền. Để tiến hành hoạt động quản lí, các cấp chính quyền được giao thẩm quyền quản lí phải có tài chính – ngân sách ở mức độ độc lập nào đó thì mới có thể chủ động thực hiện hoạt động quản lí của mình. Đây là biểu hiện của tính dân chủ trong quản lí hành chính nhà nước. Nhưng phân cấp quản lí ngân sách đồng thời cũng là việc xác định phạm vi trách nhiệm và quyền hạn của chính quyền Nhà nước các cấp về việc thu chi ngân sách trong khuôn khổ của pháp luật, ngân sách địa phương trong sự thống nhất với ngân sách Nhà nước, trong sự quản lí chung của ngân sách Nhà nước – tính tập trung trong quản lí hành chính Nhà nước. Trên cơ sở đó, các cấp chính quyền địa phương được giao quản lí ngân sách có thể chủ động, tích cực thực hiện tốt việc thu, chi để bảo đảm cho các hoạt động quản lí Nhà nước, đồng thời bảo đảm phat triển kinh tế - xã hội và các mặt khác ở địa phương.
Thứ ba là việc giao quyền và trách nhiệm về tổ chức bộ máy nhân sự. Đây là một nội dung quan trọng của phân cấp quản lí cho chính quyền địa phương ở mức độ nhất định trong việc tự chủ tổ chức các chính quyền Nhà nước địa phương mà chủ yếu là các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân (UBND) và các việc liên quan tới đội ngũ cán bộ, công chức (tuyển dụng, sắp xếp vị trí công tác, khen thưởng, kỉ luật…). Khi đã cho chính quyền địa phương thẩm quyền trong quản lí, đòi hỏi kèm theo mang tính đồng bộ là phân cấp về tổ chức về nhân sự. Đại hội Đảng IX đã khẳng định nguyên tắc lớn là “ thực hiện nguyên tắc người phụ trách công việc có quyền hạn và trách nhiệm trong việc tuyển chọn và sử dụng cán bộ công chức dưới quyền”. Đồng thời cũng phải hiểu rằng, phân cấp quản lí cho địa phương không có nghĩa là Trung ương bỏ trách nhiệm với địa phương. Trái lại, Trung ương vẫn phải thực hiện kiểm tra, thanh tra đối với chính quyền địa phương trong các hoạt động quản lí.
Với vai trò là một nội dung quan trọng của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước, phân cấp quản lí đã phát huy được hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan trong quản lí hành chính Nhà nước, thể hiện ở hai mặt sau:
Thứ nhất: Đối với chính quyền trung ương, việc giao quyền cùng trách nhiệm cho địa phương làm giảm đi sức ép các công việc về quản lí sự vụ, nhờ đó Chính phủ và các Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc chính phủ rảnh tay làm tốt những công việc quản lí có tầm vĩ mô, tầm chiến lược, thực hiện được chức năng lãnh đạo đối với tổ chức và hoạt động quản lí của chính quyền địa phương. Thực hiện phân cấp quản lí cho thấy rằng, không phải trung ương chuyển giao bất cứ quyền hạn nào cho địa phương. Thông thường các lĩnh vực then chốt của một Nhà nước mang tính chất toàn quốc Trung ương vẫn phải nắm giữ trong tay mình như các chính sách, chiến lược, pháp luật, quy hoạch lớn, quan trọng; trực tiếp nắm giữ các quyền về ngoại giao, quốc phòng…Hoạt động này đã đảm bảo được hai yếu tố của nguyên tắc tập trung dân chủ trong hoạt động quản lí hành chính Nhà nước.
Thứ hai: Đối với địa phương, do được phân cấp quản lí, chính quyền địa phương được và phải chủ động sáng tạo trong công việc quản lí và phát triển về mọi mặt kinh tế - xã hội ở địa phương trong khuôn khổ pháp luật, sự phân cấp đó khắc phục được sự ỷ lại của địa phương vào Trung ương. Mặt khác, phân cấp quản lí cho địa phương cũng khắc phục được hay về cơ bản hay là hạn chế tình trạng nhiều công việc quản lí ở địa phương bị chậm trễ, ách tắc cho việc ra quyết định của địa phương phải có được ý kiến của cơ quan Nhà nước trung ương trong những trường hợp không phải là một mà là một số cơ quan Nhà nước Trung ương, thêm nữa nó tạo nên sự đa dạng, nhiều vẻ của các địa phương về tính chất và hoạt động quản lí…
Phân cấp quản lí cũng có vai trò nhất định trong quá trình dân chủ hoá quản lí Nhà nước, tinh giảm Bộ máy Nhà nước…nhưng quan trọng hơn là phân cấp quản lí Nhà nước đã nâng cao hiệu quả của quản lí hành chính Nhà nước làm cho Bộ máy Nhà nước trở nên nhịp nhàng và thông suốt hơn.
Qua quá trình phân tích đã trình bày ở trên, ta thấy rằng, trong quá trình phân cấp quản lí, để đảm bảo đây là một biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ chúng ta phải xác định 2 vấn đề cơ bản sau:
Thứ nhất: Trong việc phân cấp quản lí giữa Trung ương và địa phương. Điều chỉnh chức năng và cải tiến cách hoạt động của Chính phủ theo hướng quản lí vĩ mô việc thực hiện các nghĩa vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại trong cả nước bằng hệ thống pháp luật, chính sách hoàn chỉnh, đồng bộ, xác đinh rõ ràng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cán bộ theo hướng quản lí đa ngành đa lĩnh vực trên phạm vi toàn quốc, cung cấp dịch vụ công.
Thứ hai: Hiện tại chúng ta đang thực hiện sự phân cấp quản lí cho địa phương chia làm 2 phần: Phần “cứng” theo đó pháp luật quy định cho từng cấp hành chính địa phương các quyền và trách nhiệm cụ thể của Hội đồng nhân dân (HĐND) và UBND ở mỗi cấp và phần “mềm” theo đó cơ quan Nhà nước Trung ương chỉ phân cấp quản lí tới địa chỉ là UBND cấp tỉnh. Việc phân cấp trong địa bàn địa phương là do UBND tỉnh thực hiện tuỳ từng trường hợp vào điều kiện cụ thể.
II. Thực tiến phân cấp quản lí hành chính Nhà nước và một số vấn đề để định hướng cho công tác phân cấp quản lí ở Nhà nước ta hiện nay
1. Thực tiễn phân cấp quản lí hành chính Nhà nước
Về ngân sách, Chính phủ đã tập trung dành ưu tiên, chủ động cho các Bộ, ngành, địa phương trong lập dự toán ngân sách, quyết toán ngân sách và các khoản thu chi ngân sách ở địa phương theo hướng “tăng cường quyền chủ động của HĐND trong việc quyết định ngân sách trong phạm vi phân cấp” và “tăng cường trách nhiệm của Bộ trưởng trong việc quyết định các vấn đề thuộc chức năng và thẩm quyền của Bộ trưởng”.
Về phân cấp quản lí biên chế hành chính, sự nghiệp Nhà nước. Gần đây, ngày 19/6/2003, Chính phủ ban hành Nghị định số 07/2003/NĐ-CP về việc phân cấp quản lí biên chế hành chính, sự nghiệp đối với các Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc chính phủ và HĐND, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Trong đó quy định đầy đủ các mục tiêu, nguyên tắc, nội dung, yêu cầu của kế hoạch biên chế hành chính sự nghiệp Nhà nước; thứ bậc thẩm quyền quản lí biên chế (Chính phủ, Thủ tướng chính phủ, các Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh); nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ trưởng Bộ Nội vụ trong việc giúp chính phủ quản lí tổng thể biên chế hành chính sự nghiệp; nhiệm vụ của Bộ trưởng Bộ Tài chính trong việc hướng dẫn định mức phân bổ ngân sách cho biên chế hành chính sự nghiệp, đặc biệt chỉ đạo lần này được định hướng rất rõ việc tự chủ về tài chính.
Về thẩm quyền hành chính giữa cơ quan hành chính Nhà nước ở Trung ương và địa phương. Việc phân cấp thẩm quyền hành chính được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học công nghệ, môi trường, trật tự an ninh…
Điều đáng lưu ý là để tăng thêm khả năng tự chủ cho một số thành phố lớn có khả năng đảm nhận các nhiệm vụ mà Trung ương đã đề ra, Chính phủ đã mạnh dạn phân cấp cho TPHCM trong một số lĩnh vực quan trọng: “quản lí quy hoạch, kế hoạch, đầu tư phát triển kinh tế - xã hội; quản lí nhà đất và hạ tầng kĩ thuật đô thị; quản lí ngân sách nhà nước; tổ chức bộ máy và quản lí cán bộ, công chức”. Đối với Hà Nội, việc phân cấp này cũng được cụ thể trên một số phương diện thông qua Pháp lệnh Thủ đô ban hành năm 2001.
Về quản lí đầu tư và xây dựng. Sau khi có Nghị định số 52/1999/NĐ-CP ngày 08/07/1999 và Nghị định số 12/2000/NĐ-CP ngày 05/5/2000 của Chính phủ về quản lí đầu tư xây dựng, việc phân cấp trong lĩnh vực này đã dần đi vào nề nếp, các dự án, hạng mục công trình đầu tư xây dựng được thực hiện một cách có hiệu quả, bước đầu lập lại kỷ cương trong quy hoạch xây dựng đô thị và nông thôn. Có thể lấy Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM) làm ví dụ điển hình cho việc tiến hành hoạt động phân cấp quản lí Nhà nước.
Về thẩm quyền hành chính giữa cơ quan hành chính Nhà nước ở Trung ương và địa phương. Việc phân cấp thẩm quyền hành chính được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội, khoa học công nghệ, môi trường, trật tự an ninh…
Điều đáng lưu ý là để tăng thêm khả năng tự chủ cho một số thành phố lớn có khả năng đảm nhận các nhiệm vụ mà Trung ương đã đề ra, Chính phủ đã mạnh dạn phân cấp cho TPHCM trong một số lĩnh vực quan trọng: “quản lí quy hoạch, kế hoạch, đầu tư phát triển kinh tế - xã hội; quản lí nhà đất và hạ tầng kĩ thuật đô thị; quản lí ngân sách nhà nước; tổ chức bộ máy và quản lí cán bộ, công chức”. Đối với Hà Nội, việc phân cấp này cũng được cụ thể trên một số phương diện thông qua Pháp lệnh Thủ đô ban hành năm 2001.
Về quản lí đầu tư và xây dựng. Sau khi có Nghị định số 52/1999/NĐ-CP ngày 08/07/1999 và Nghị định số 12/2000/NĐ-CP ngày 05/5/2000 của Chính phủ về quản lí đầu tư xây dựng, việc phân cấp trong lĩnh vực này đã dần đi vào nề nếp, các dự án, hạng mục công trình đầu tư xây dựng được thực hiện một cách có hiệu quả, bước đầu lập lại kỷ cương trong quy hoạch xây dựng đô thị và nông thôn. Có thể lấy Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM) làm ví dụ điển hình cho việc tiến hành hoạt động phân cấp quản lí Nhà nước.
TPHCM là đơn vị đi đầu của cả nước về cải cách hành chính đặc biệt về phân cấp quản lí nhà nước theo mô hình thí điểm đặc trưng “phân cấp quản lí hành chính cho quận – huyện, phường – xã, thị trấn” đã đem lại nhiều kết quả khả quan.
Kể từ khi có Nghị định số 95/ 2001/ NĐ – CP ngày 12/12/2001 của Chính phủ về phân cấp trên địa bàn thành phố ngày càng được đẩy mạnh. Phân cấp những việc gì, cấp nào có thể làm tốt, hiệu quả thì giao cho cấp đó để tạo ra thế chủ động cho cơ sở trong việc quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, giải quyết tốt và nhanh chóng những vấn đề bức xúc của nhân dân. Hiệu quả trực tiếp là việc phân cấp ở lĩnh vực cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất, cấp giấy phép xây dựng cho quận, huyện nên việc giải quyết hồ sơ nhanh gấp 10 lần so với trước và có nhiều quận hiện nay đã cơ bản hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất. Năm 2004, Thành phố đã cấp giấy chứng nhận ưu đãi đầu tư cho 225 dự án với tổng vốn 3,952 tỷ đồng, cấp phép đầu tư trong nước 483 dự án với vốn 9683 tỷ đồng, 170 dự án đầu tư nước ngoài và phát triển vốn đầu tư cho 108 dự án với tổng số vốn là 741 triệu USD. Cấp giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh cho 8570 doanh nghiệp với vốn 15.629 tỷ đồng và bổ sung vốn 5.483 tỷ đồng. Nét mới là do việc phân cấp trong nỗ lực cải cách hành chính đã có tác dụng trực tiếp, huy động được các nguồn lực đầu tư trong nước chiếm 85,3% tổng số vốn phát triển, tháo gỡ vướng mắc về thủ tục để nguồn vốn từ ngân sách được bố trí đầu tư các công trình trọng điểm của TPHCM (Báo nhân dân ra số 20/01/2005).
Trong nỗ lực hoàn thiện phân cấp việc nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ công chức là vấn đề được quan tâm hàng đầu. Năm 2004, thành phố đào tạo bồi dưỡng 3.685 cán bộ công chức về các lĩnh vực quản lí Nhà nước, hội nhập kinh tế quốc tế, ngoại ngữ, tin học.
Bốn tháng đầu năm 2005, Sở Tài nguyên – Môi trường đã giải quyết 372 (91%) hồ sơ giao đất, cho thuê đất của doanh nghiệp trong thời gian 20 ngày đối với đất đã giải phóng mặt bằng. Sửa đổi bổ sung quy định về trình tự thủ tục phân cấp cho UBND quận, huyện cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất có hai đơn vị thực hiện việc phân cấp trong việc thực hiện cấp phép qua mạng là Sở kế hoạch đầu tư và UBND quận. Việc ứng dụng công nghệ thông tin ở các cấp các ngành đã góp phần nâng cao hiệu lực quản lí nhà nước và phục vụ các nhu cầu xã hội tạo tiền đề để xây dựng Chính phủ điện tử.
Tuy việc phân cấp ở TPHCM còn có nhiều hạn chế, bất cập như việc phân cấp chưa rõ ràng, thực hiện chưa triệt để, thiếu hành lang pháp lí cho quá trình phân cấp…nhưng có một điều dễ nhận thấy rằng việc phân cấp quản lí đã tạo điều kiện cho TPHCM phát huy nội lực của một thành phố lớn, giàu tiềm năng của đất nước. Nhờ có quyền tự chủ và sáng tạo trong quản lí trên cơ sở sở sự lãnh đạo thống nhất từ Chính phủ đã tạo cho TPHCM một diện mạo mới, một điểm đầu về cải cách hành chính Nhà nước.
2. Một số vấn đề định hướng cho công tác phân cấp quản lí ở nước ta hiện nay
Để việc phân cấp quản lí thể hiện được nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước, chúng ta phải quán triệt những quan điểm và nguyên tắc sau:
- Quán triệt quan điểm quyền lực nhà nước là thống nhất, bảo đảm quản lý thống nhất của Chính phủ về thể chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, thanh tra, kiểm tra; đồng thời phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền cấp tỉnh trong việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước trên địa bàn theo quy định của pháp luật. Quan điểm này thể hiện nguyên tắc tập trung trong quản lý hành chính nhà nước, những vẫn đảm bảo cho các cấp chính quyền địa phương tự chủ, sáng tạo trong quản lý điều hành trên cơ sở luật pháp.
- Tuân thủ nguyên tắc kết hợp chặt chẽ giữa quản lý theo ngành với quản lý theo lãnh thổ, phân định rõ những nhiệm vụ quản lý nhà nước của bộ, ngành với nhiệm vụ quản lý nhà nước của chính quyền cấp tỉnh đối với các hoạt động kinh tế - xã hội trên địa bàn lãnh thổ.
- Bảo đảm nguyên tắc hiệu quả, việc nào, cấp nào sát thực tế hơn, giải quyết kịp thời và phục vụ tốt hơn các yêu cầu của tổ chức và nhân dân thì giao cho cấp đó thực hiện, phân cấp phải rõ việc, rõ địa chỉ, rõ trách nhiệm, gắn với chức năng, nhiệm vụ của mỗi cấp.
- Phải phù hợp với trình độ phát triển kinh tế- xã hội trong từng giai đoạn, đặc thù của ngành, lĩnh vực, điều kiện và khả năng phát triển của từng khu vực, vùng lãnh thổ, với từng loại hình đô thị, nông thôn, với xu thế hội nhập khu vực và quốc tế.
- Bảo đảm tương ứng giữa nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm với nguồn lực tài chính, tổ chức, nhân sự và các điều kiện cần thiết khác, phải đồng bộ, ăn khớp giữa các ngành, lĩnh vực có liên quan. Đây là quan điểm về tính hợp lý trong phân cấp quản lý hành chính nhà nước.
- Bảo đảm quyền và thực hiện đầy đủ trách nhiệm của HĐND, UBND và Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong việc quyết định, thực hiện các nhiệm vụ được phân cấp, chấp hành nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính, đồng thời phát huy dân chủ rộng rãi để nhân dân tham gia quản lý nhà nước.
- Phân cấp phải thể hiện được sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống thể chế, văn bản quy phạm pháp luật gắn với đổi mới cơ chế và bảo đảm quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị cơ sở.
- Đối với những vấn đề đã phân cấp, chính quyền cấp tỉnh chịu trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện, các bộ, ngành trung ương có trách nhiệm theo dõi, hướng dẫn và kiểm tra, nếu phát hiện có vi phạm pháp luật hay trái với quy hoạch, kế hoạch phát triển ngành, lĩnh vực thì xử lý theo thẩm quyền hay báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét. Quan điểm này thể hiện sự chỉ đạo thống nhất của Chính phủ trong cơ chế điều hành hoạt động phân cấp quản lý hành chính nhà nước, trên cơ sở tôn trọng quyền tự chủ của chính quyền địa phương.
Kết luận
Có thể nói phân cấp quản lí nhà nước là một trong những biện pháp quan trọng thúc đẩy hiệu quả hoạt động quản lí hành chính Nhà nước. Trong điều kiện nền kinh tế, các yếu tố chính trị - xã hội của các địa phương là khác nhau, việc phân cấp quản lí đã tạo điều kiện cho các địa phương phát huy nội lực, tiềm năng, thế mạnh của mình dưới sự quản lí vĩ mô của Chính phủ. Qua mục đích và hiệu quả đạt được của quá trình phân cấp quản lí, chúng ta có thể khẳng định rằng việc phân cấp quản lí là một trong những biểu hiện của nguyên tắc tập trung dân chủ trong quản lí hành chính Nhà nước.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Tags: phân cấp quản lí hành chính ví dụ, phân tích thực tiễn phân cấp quản lý hành chính nhà nước trong lĩnh vực nhân sự hành chính, Việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, quản lý tài chính, tài sản, nguyên tắc hiệu quả trong phân cấp, ví dụ về sự phân cấp quản lý hành chính, chứng minh việc phân cấp quản lý là biểu hiện của nguyên tắc tập trtrung dân chủ trong quản lý
Last edited by a moderator: