LINK TẢI LUẬN VĂN MIỄN PHÍ CHO AE KET-NOI
Mô típ “ phương tiện thần kì” là mô típ quen thuộc trong truyện cổtích
Việt Nam cũng nhưtruyện cổtích thếgiới nhất là những truyện cổtích thần
kì và những câu chuyện có kết thúc có hậu. Sựxuất hiện báu vật thần kì là
một điều hết sức ngẫu nhiên trong cổtích. Nếu không có mô típ này, cổtích
sẽkhông có hấp dẫn nữa và câu chuyện có phần nào đó trởnên lạc điệu với
thếloại tựsựdân gian này. Hơn thếnày mô típ này bắt rễtừtrong cội nguồn
văn hóa của từng dân tộc. Mô típ “ phương tiện thần kì” là cởsở đểdẫn nhân
vật từmay mắn này đến may mắn khác chiến thắng từng bước đối thủvà
giành hạnh phúc mĩmãn cuối cùng. Mô típ này bao gồm hai biến thể: mô típ
“ báu vật thần kì” và “ Con vật thiêng có phép”.
của người phụ nữ và người con út trong gia đình mới là người có quyền
thừa kế và giữ gìn bếp lửa gia đình. Do đó, người mẹ luôn muốn đi theo và
luôn muốn bảo vệ hạnh phúc cho con mình.
Thứ hai, nó phản ánh mơ ước, khát vọng mãnh liệt của dân gian. Bởi
lịch sử bao giờ cũng khách quan và mang tính biểu hiện. Con người với tư
cách là cá thể nên không thể chống lại quy luật xã hội được. Người con côi,
con út, con riêng, người đàn bà hóa bụa… không thể có hạnh phúc trong xã
hội tư hữu gắn liền với địa vị độc tôn của người cha, người con cả. Do vậy,
muốn thắng những thế lực ấy, những nhân vật bất hạnh này hiển nhiên phải
mượn đến những phép mầu thần kì của ông Bụt, bà tiên, ông trời, pháp sư,
đạo sĩ, chim thần, thú thần… để hỗ trợ.
Thứ ba, nó phản ánh dấu vết của quan niệm vật tổ và tín ngưỡng dân
gian về sự hóa thân của người mẹ thần kì. Quan sát thời gian ta nhận thấy
diễn biến của mô típ “Người trợ giúp thần kì” chuyển hóa thành một đặc tính
thẩm mỹ nghệ thuật của truyện cổ tích. Mô típ “ Người trợ giúp thần kì” là cơ
sở lý giải cho tính chất kì ảo và lối kết thúc theo mơ ước của truyện cổ tích.
Dĩ nhiên đó là một đặc trưng thẩm mĩ, mở màn cho không khí kì ảo, đưa nhân
vật bước di trên con đường đến hạnh phúc. Nó giữ vai trò chuyển tiếp nghệ
thuật của truyện dân gian. Có thể hình dung những điều trình bày qua sơ đồ
sau:
Nhân vật có cảnh ngộ đáng thương Địch thủ.
Bị hành hạ, bị đối xử thậm tệ
Người trợ giúp thần kì xuất hiện
(Người mẹ thần kì hay lực lượng siêu nhiên)
Báu vật hay phương tiện thần kì
Cuộc sống sung sướng, Bị trừng phạt,
hạnh phúc. bị chết.
2.1.5. Mô típ “ hóa thân nhiều lần”
(Nhân vật chính hóa thân nhiều lần khác với “sự biến hình” của nhân vật
phản diện.)
Mô típ này khá phổ biến trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam nhất là
đối với những truyện có nhiều hình thức thưởng phạt. Một mặt, nó phản ánh
đặc trưng thẩm mỹ của các thể loại, tạo ra những không khí kì ảo cho câu
chuyện. Mặt khác, nó khẳng định sức sống bền bỉ, dai dẳng và ý thức vươn
lên mạnh mẽ của con người. Con người không thể chết đi. Mỗi lần hóa thân
chỉ là một sự thất bại tạm thời cũng đồng thời minh chứng cho thấy sau những
lần hóa thân ấy con người trở nên mạnh mẽ hơn. Mô típ hóa thân nhiều lần để
rồi trở lại làm người với hình dáng đẹp đẽ hơn xưa – gắn liền với mô típ biến
hình của nhân vật chính diện. Nhân vật mang một diện mạo mới. Sự biến hình
này cuối cùng dẫn tới sự kết hôn hay sự ban thưởng.
Trước hết, là sự biến hình của nhân vật chính. Tấm ( bị giết chết khi
trèo cau ) chim vàng anh (Cám ăn thịt ) cây xoan đào bị chặt
cái khung củi bị đốt thành tro cây thị, quả thị làm
người con gái ( xinh đẹp hơn trước ).
Còn nàng Khao ( Nàng Khao, Nàng Đăm – Thái ) lên cây bồ quân hái
quả (chặt cây) chim cu (nhiều lần bị giết) cây tre ngà (vua
quí, bị chặt), củi đốt cháy cô gái đẹp.
Tua Gia trèo lên cây cha chặt cau con uyển (bị giết )
bụi tre cào mặt Tua Nhi (chặt) làm mắc màn (đâm tay Tua Nhi) (bị
đốt) tro bà lão mang về cô gái đẹp.
Trong 120 truyện chúng tui khảo sát có hơn nửa số truyện có mô típ
này. Đây cũng có thể nói là mô típ trung tâm của mẫu truyện kết thúc có hậu.
Nó là hệ quả của những mô típ đầu là cơ sở cho mô típ kết hôn và lên ngôi.
Xoay quanh mô típ này là những quan niệm gắn bó với những dấu vết tín
ngưỡng tôn giáo của đời sống xã hội một thời, vừa thể hiện khát vọng sống
mãnh liệt của con người bình dân.
Cổ tích là thể loại ra đời khi công xã nguyên thủy đã tan rã và bước vào
thời đại xuất hiện gia đình nhỏ. Tuy nhiên, giai đoạn phát triển nhất của cổ
tích phải kể đến thời kì xã hội có sự phân hóa sâu sắc và gia đình phụ quyền
có vai trò độc tôn. Nhiều mâu thuẩn, nhiều xung đột xuất hiện trong gia đình
và ngoài xã hội. Trong cuộc đấu tranh sinh tồn, đòi quyền sống, quyền tự do
ấy, con người sẽ không dễ dàng đương đầu được ngay. Ý chí, nghị lực và khả
năng sinh tồn có ý nghĩa quyết định, có tính chất sống còn để nhân vật tiếp
tục cuộc hành trình đấu tranh giành hạnh phúc của mình.
Hơn nữa, mô típ “hóa thân nhiều lần” còn xuất phát từ quan niệm
mang tính duy vật thô sơ chất phác của người xưa. Người xưa quan niệm con
người và loài vật, cây cối, đồ vật xung quanh có cùng một nguồn gốc bản thể.
Nhiều áng thần thoại, sử thi nhân gian đã quan niệm như thế. Sau này truyện
cổ tích nối tiếp cách nghĩ ấy để đề ra cách giải quyết khó khăn nhưng đã bớt
đi vẻ kì diệu, hoang sơ vốn có của các thể loại trên. Trong quá trình vận động
của thể loại, cổ tích đã tăng vẻ đẹp trần tục, xác định tư thế chủ thể của con
người. Nhưng con người trong cổ tích cũng chưa tự phân lập mình với thế
giới tự nhiên xung quanh. Họ chỉ thấy mình với thế giới tự nhiên là một, thậm
chí còn sùng bái tự nhiên, gán cho sự vật xung quanh cũng có linh hồn và đặc
điểm như con người. Do đó, con người chọn vật tổ, cây linh hồn cho tộc
người mình. Những hình ảnh họ chọn để đưa vào cổ tích lại rất bình dị, dân
dã gần gũi gắn liền với đời sống của từng tộc người. Do vậy, các kiếp hóa
thân của con người gắn liền với các con vật, với cây cối là điều dễ hiểu.
Vả lại, số phận của những người con côi, con riêng… chẳng khác nào
thân phận của con sâu, con kiến. Do đó, không dễ gì có thể khẳng định được
các thế lực đối lập. Đội lốt cây cối, con vật để sau đó thành người dẹp hơn,
mạnh mẽ hơn là dụng ý đầy nghệ thuật của dân gian.
Một đặc điểm nổi bật nữa trong mô típ “ hóa thân nhiều lần” đó là sự
kết hợp giữa hai mô típ nhỏ: đó là mô típ người đội lốt vật và mô típ người
đội lốt cây cối, hoa quả. Từ đây có thể khẳng định, con đường quay trở lại với
thân phận và cuộc sống của chính mình là cực kì khó khăn và vô cùng gian
khổ. Bên cạnh đó, quá trình này còn khẳng định thêm bởi mưu toan đánh tráo
thân phận của thế lực thù địch. Nhưng rõ ràng các kiếp hóa thân chỉ nhờ vào
các lực lượng siêu phàm, chỉ có tính chất mơ ước, ảo vọng, khó có thể thực
hiện được trong đời thực. Nhưng qua đó cũng khẳng định cho chúng ta một
điều: con người có thể chối bỏ tất cả nhưng hạnh phúc thật sự, thân phận thật
sự thì không thể nào chối bỏ được. Điều này chúng tui cùng quan điểm với
Nguyến Tấn Đắc: “Bài học của truyện Tấm Cám là thân phận con người
không thể đánh tráo, tranh cướp được” [7, tr.22]
Sau mô típ “hóa thân nhiều lần” nhân vật chính diện quay trở lại làm
người: xinh đẹp mạnh mẽ hơn và được đoàn tụ với gia đình của mình. Điều
đó có nghĩa là nhân vật chính được nhận ra, nhân vật phản diện bị vạch mặt
và sau đó bị tiêu diệt. Mô típ này là sự phát triển lô gíc của mô típ “ báu vật
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Mô típ “ phương tiện thần kì” là mô típ quen thuộc trong truyện cổtích
Việt Nam cũng nhưtruyện cổtích thếgiới nhất là những truyện cổtích thần
kì và những câu chuyện có kết thúc có hậu. Sựxuất hiện báu vật thần kì là
một điều hết sức ngẫu nhiên trong cổtích. Nếu không có mô típ này, cổtích
sẽkhông có hấp dẫn nữa và câu chuyện có phần nào đó trởnên lạc điệu với
thếloại tựsựdân gian này. Hơn thếnày mô típ này bắt rễtừtrong cội nguồn
văn hóa của từng dân tộc. Mô típ “ phương tiện thần kì” là cởsở đểdẫn nhân
vật từmay mắn này đến may mắn khác chiến thắng từng bước đối thủvà
giành hạnh phúc mĩmãn cuối cùng. Mô típ này bao gồm hai biến thể: mô típ
“ báu vật thần kì” và “ Con vật thiêng có phép”.
của người phụ nữ và người con út trong gia đình mới là người có quyền
thừa kế và giữ gìn bếp lửa gia đình. Do đó, người mẹ luôn muốn đi theo và
luôn muốn bảo vệ hạnh phúc cho con mình.
Thứ hai, nó phản ánh mơ ước, khát vọng mãnh liệt của dân gian. Bởi
lịch sử bao giờ cũng khách quan và mang tính biểu hiện. Con người với tư
cách là cá thể nên không thể chống lại quy luật xã hội được. Người con côi,
con út, con riêng, người đàn bà hóa bụa… không thể có hạnh phúc trong xã
hội tư hữu gắn liền với địa vị độc tôn của người cha, người con cả. Do vậy,
muốn thắng những thế lực ấy, những nhân vật bất hạnh này hiển nhiên phải
mượn đến những phép mầu thần kì của ông Bụt, bà tiên, ông trời, pháp sư,
đạo sĩ, chim thần, thú thần… để hỗ trợ.
Thứ ba, nó phản ánh dấu vết của quan niệm vật tổ và tín ngưỡng dân
gian về sự hóa thân của người mẹ thần kì. Quan sát thời gian ta nhận thấy
diễn biến của mô típ “Người trợ giúp thần kì” chuyển hóa thành một đặc tính
thẩm mỹ nghệ thuật của truyện cổ tích. Mô típ “ Người trợ giúp thần kì” là cơ
sở lý giải cho tính chất kì ảo và lối kết thúc theo mơ ước của truyện cổ tích.
Dĩ nhiên đó là một đặc trưng thẩm mĩ, mở màn cho không khí kì ảo, đưa nhân
vật bước di trên con đường đến hạnh phúc. Nó giữ vai trò chuyển tiếp nghệ
thuật của truyện dân gian. Có thể hình dung những điều trình bày qua sơ đồ
sau:
Nhân vật có cảnh ngộ đáng thương Địch thủ.
Bị hành hạ, bị đối xử thậm tệ
Người trợ giúp thần kì xuất hiện
(Người mẹ thần kì hay lực lượng siêu nhiên)
Báu vật hay phương tiện thần kì
Cuộc sống sung sướng, Bị trừng phạt,
hạnh phúc. bị chết.
2.1.5. Mô típ “ hóa thân nhiều lần”
(Nhân vật chính hóa thân nhiều lần khác với “sự biến hình” của nhân vật
phản diện.)
Mô típ này khá phổ biến trong kho tàng truyện cổ tích Việt Nam nhất là
đối với những truyện có nhiều hình thức thưởng phạt. Một mặt, nó phản ánh
đặc trưng thẩm mỹ của các thể loại, tạo ra những không khí kì ảo cho câu
chuyện. Mặt khác, nó khẳng định sức sống bền bỉ, dai dẳng và ý thức vươn
lên mạnh mẽ của con người. Con người không thể chết đi. Mỗi lần hóa thân
chỉ là một sự thất bại tạm thời cũng đồng thời minh chứng cho thấy sau những
lần hóa thân ấy con người trở nên mạnh mẽ hơn. Mô típ hóa thân nhiều lần để
rồi trở lại làm người với hình dáng đẹp đẽ hơn xưa – gắn liền với mô típ biến
hình của nhân vật chính diện. Nhân vật mang một diện mạo mới. Sự biến hình
này cuối cùng dẫn tới sự kết hôn hay sự ban thưởng.
Trước hết, là sự biến hình của nhân vật chính. Tấm ( bị giết chết khi
trèo cau ) chim vàng anh (Cám ăn thịt ) cây xoan đào bị chặt
cái khung củi bị đốt thành tro cây thị, quả thị làm
người con gái ( xinh đẹp hơn trước ).
Còn nàng Khao ( Nàng Khao, Nàng Đăm – Thái ) lên cây bồ quân hái
quả (chặt cây) chim cu (nhiều lần bị giết) cây tre ngà (vua
quí, bị chặt), củi đốt cháy cô gái đẹp.
Tua Gia trèo lên cây cha chặt cau con uyển (bị giết )
bụi tre cào mặt Tua Nhi (chặt) làm mắc màn (đâm tay Tua Nhi) (bị
đốt) tro bà lão mang về cô gái đẹp.
Trong 120 truyện chúng tui khảo sát có hơn nửa số truyện có mô típ
này. Đây cũng có thể nói là mô típ trung tâm của mẫu truyện kết thúc có hậu.
Nó là hệ quả của những mô típ đầu là cơ sở cho mô típ kết hôn và lên ngôi.
Xoay quanh mô típ này là những quan niệm gắn bó với những dấu vết tín
ngưỡng tôn giáo của đời sống xã hội một thời, vừa thể hiện khát vọng sống
mãnh liệt của con người bình dân.
Cổ tích là thể loại ra đời khi công xã nguyên thủy đã tan rã và bước vào
thời đại xuất hiện gia đình nhỏ. Tuy nhiên, giai đoạn phát triển nhất của cổ
tích phải kể đến thời kì xã hội có sự phân hóa sâu sắc và gia đình phụ quyền
có vai trò độc tôn. Nhiều mâu thuẩn, nhiều xung đột xuất hiện trong gia đình
và ngoài xã hội. Trong cuộc đấu tranh sinh tồn, đòi quyền sống, quyền tự do
ấy, con người sẽ không dễ dàng đương đầu được ngay. Ý chí, nghị lực và khả
năng sinh tồn có ý nghĩa quyết định, có tính chất sống còn để nhân vật tiếp
tục cuộc hành trình đấu tranh giành hạnh phúc của mình.
Hơn nữa, mô típ “hóa thân nhiều lần” còn xuất phát từ quan niệm
mang tính duy vật thô sơ chất phác của người xưa. Người xưa quan niệm con
người và loài vật, cây cối, đồ vật xung quanh có cùng một nguồn gốc bản thể.
Nhiều áng thần thoại, sử thi nhân gian đã quan niệm như thế. Sau này truyện
cổ tích nối tiếp cách nghĩ ấy để đề ra cách giải quyết khó khăn nhưng đã bớt
đi vẻ kì diệu, hoang sơ vốn có của các thể loại trên. Trong quá trình vận động
của thể loại, cổ tích đã tăng vẻ đẹp trần tục, xác định tư thế chủ thể của con
người. Nhưng con người trong cổ tích cũng chưa tự phân lập mình với thế
giới tự nhiên xung quanh. Họ chỉ thấy mình với thế giới tự nhiên là một, thậm
chí còn sùng bái tự nhiên, gán cho sự vật xung quanh cũng có linh hồn và đặc
điểm như con người. Do đó, con người chọn vật tổ, cây linh hồn cho tộc
người mình. Những hình ảnh họ chọn để đưa vào cổ tích lại rất bình dị, dân
dã gần gũi gắn liền với đời sống của từng tộc người. Do vậy, các kiếp hóa
thân của con người gắn liền với các con vật, với cây cối là điều dễ hiểu.
Vả lại, số phận của những người con côi, con riêng… chẳng khác nào
thân phận của con sâu, con kiến. Do đó, không dễ gì có thể khẳng định được
các thế lực đối lập. Đội lốt cây cối, con vật để sau đó thành người dẹp hơn,
mạnh mẽ hơn là dụng ý đầy nghệ thuật của dân gian.
Một đặc điểm nổi bật nữa trong mô típ “ hóa thân nhiều lần” đó là sự
kết hợp giữa hai mô típ nhỏ: đó là mô típ người đội lốt vật và mô típ người
đội lốt cây cối, hoa quả. Từ đây có thể khẳng định, con đường quay trở lại với
thân phận và cuộc sống của chính mình là cực kì khó khăn và vô cùng gian
khổ. Bên cạnh đó, quá trình này còn khẳng định thêm bởi mưu toan đánh tráo
thân phận của thế lực thù địch. Nhưng rõ ràng các kiếp hóa thân chỉ nhờ vào
các lực lượng siêu phàm, chỉ có tính chất mơ ước, ảo vọng, khó có thể thực
hiện được trong đời thực. Nhưng qua đó cũng khẳng định cho chúng ta một
điều: con người có thể chối bỏ tất cả nhưng hạnh phúc thật sự, thân phận thật
sự thì không thể nào chối bỏ được. Điều này chúng tui cùng quan điểm với
Nguyến Tấn Đắc: “Bài học của truyện Tấm Cám là thân phận con người
không thể đánh tráo, tranh cướp được” [7, tr.22]
Sau mô típ “hóa thân nhiều lần” nhân vật chính diện quay trở lại làm
người: xinh đẹp mạnh mẽ hơn và được đoàn tụ với gia đình của mình. Điều
đó có nghĩa là nhân vật chính được nhận ra, nhân vật phản diện bị vạch mặt
và sau đó bị tiêu diệt. Mô típ này là sự phát triển lô gíc của mô típ “ báu vật
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: