Link tải miễn phí Luận văn: Bầu không khí tâm lý của tập thể giảng viên Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I: Luận văn ThS. Tâm lý học: 60 31 80
Nhà xuất bản: Đại học KHXH&NV
MĀC LĀC
PHÀN Mâ ĐÀU
1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 9
2. Mÿc đích nghiên cứu .................................................................................... 9
3. Nhiệm vÿ nghiên cứu ................................................................................. 10
4. Đái t°ợng và khách thể nghiên cứu ........................................................... 10
5. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 11
PHÀN NÞI DUNG
CH£¡NG 1: C¡ Sâ LÝ LUÀN CĂA ĐÀ TÀI ........................................ 12
1.1. Tổng quan một sá nghiên cứu về bầu không khí tâm lý ......................... 12
1.1.1. Một sá công trình nghiên cứu về bầu không khí tâm lý trên thế giới ... 12
1.1.2. Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý trong n°ớc ................................ 19
1.2. Một sá khái niệm cāa đề tài .................................................................... 20
1.2.1. Khái niệm tập thể ................................................................................. 20
1.2.2. Khái niệm bầu không khí tâm lý .......................................................... 28
1.2.3. Bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học viện Chính trị - Hành
chính khu vực I ............................................................................................... 36
1.3. Những yếu tá ¿nh h°áng đến bầu không khí tâm lý ............................... 37
1.4. Các tiêu chí đánh giá bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học
viện Chính trị - Hành chính khu vực I ........................................................... 40
CH£¡NG 2. Tä CHĄC VÀ CÁC PH£¡NG PHÁP NGHIÊN CĄU ... 42
2.1. Tổ chức nghiên cứu ................................................................................. 42
2.1.1. Giới thiệu về địa bàn nghiên cứu ......................................................... 42
2.1.2. Mẫu nghiên cứu .................................................................................... 43
2.1.3. Kế hoạch thực hiện ............................................................................... 45
2.2. Ph°¡ng pháp nghiên cứu ......................................................................... 45
2.2.1. Ph°¡ng pháp nghiên cứu tài liệu .......................................................... 45
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976593
2.2.2. Ph°¡ng pháp điều tra bằng b¿ng hßi .................................................... 45
2.2.3. Ph°¡ng pháp phßng vÁn sâu ................................................................ 46
2.2.4. Ph°¡ng pháp trắc nghiệm Fiedler ........................................................ 47
2.2.5. Ph°¡ng pháp xử lý kết qu¿ nghiên cứu bằng tháng kê toán học ......... 48
2.3. Cách thức đánh giá bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học viện
Chính trị - Hành chính khu vực I ................................................................... 48
CH£¡NG 3: K¾T QUÀ NGHIÊN CĄU .................................................. 50
3.1. Thực trạng bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học viện Chính
trị - Hành chính khu vực I .............................................................................. 50
3.1.1. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thßa mãn cāa ng°ßi gi¿ng viên về
ng°ßi lãnh đạo đ¡n vị .................................................................................... 50
3.1.2. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thßa mãn cāa gi¿ng viên về mái
quan hệ giữa gi¿ng viên với gi¿ng viên ......................................................... 63
3.1.3. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thßa mãn cāa ng°ßi gi¿ng viên
đái với công việc ............................................................................................ 77
3.2. Đánh giá bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học viện Chính trị -
Hành chính khu vực I ..................................................................................... 85
3.3. Các yếu tá ¿nh h°áng đến bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên
học viện Chính trị - Hành chính khu vực I .................................................... 90
3.3.1. Các yếu tá thuộc về ng°ßi lãnh đạo ..................................................... 90
3.3.2. Các yếu tá thuộc về b¿n thân ng°ßi gi¿ng viên ................................... 92
3.3.3. Nhóm các yếu tá tâm lý xã hội ............................................................ 95
3.3.4. Mái quan hệ giữa các yếu tá tác động với bầu không khí tâm lý cāa tập
thể gi¿ng viên ................................................................................................. 97
K¾T LUÀN VÀ KI¾N NGHk
K¾T LUÀN ................................................................................................... 99
KI¾N NGHk ................................................................................................ 100
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976594
DANH MĀC TÀI LIëU THAM KHÀO .................................................. 103
PHĀ LĀC I: Phi¿u tr¤ng cÁu ý ki¿n ........................................................ 105
PHĀC LĀC II: Phi¿u tr¤ng cÁu ý ki¿n .................................................... 115
PHĀ LĀC III: Phi¿u đánh giá F.Fiedler ................................................. 121
PHĀC LUC IV: Xử lý bÁng hßi dành cho giÁng viên.............................. 121
PHĀ LĀC V: Xử lý bÁng hßi dành cho lãnh đ¿o .................................... 140
PHĀ LĀC VI: Xử lý phi¿u F.FIEDLE ..................................................... 146
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976595
CĀM TĆ VI¾T TÂT TRONG LUÀN VN
BKKTL Bầu không khí tâm lý
ĐK Điều kiện
ĐLC Độ lệch chuẩn
ĐTB Điểm trung bình
GV Gi¿ng viên
HV CT - HC KV1 Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I
KV Khu vực
LĐ Lãnh đạo
MT Môi tr°ßng
SL Sá l°ợng
TL - XH Tâm lý – xã hội
TM Thßa mãn
TT Tập thể
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976596
DANH MĀC BÀNG BIÂU
BÁng 2.1. Giới thiệu về mẫu nghiên cứu ....................................................... 43
BÁng 3.1: Đánh giá cāa gi¿ng viên về phong cách lãnh đạo cāa ng°ßi lãnh
đạo qua cách gi¿i quyết xung đột trong tập thể ............................................. 51
BÁng 3.2. Đánh giá cāa gi¿ng viên về các mức độ thể hiện các phẩm chÁt,
năng lực, chức năng cāa ng°ßi lãnh đạo. ....................................................... 53
BÁng 3.3.1. Những vÁn đề ng°ßi GV cho rằng ng°ßi LĐ cần ph¿i .............. 56
thực hiện tát cho tập thể ................................................................................. 56
BÁng 3.3.2. Đánh giá cāa gi¿ng viên về việc thực hiện một sá vÁn đề trong
công tác qu¿n lý cāa ng°ßi lãnh đạo .............................................................. 57
BÁng 3.4. Đái t°ợng gi¿ng viên chia sẻ khi gặp khó khăn ............................ 59
BÁng 3.5. Tâm trạng cāa gi¿ng viên khi giao tiếp với lãnh đạo .................... 61
BÁng 3.6. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thßa mãn cāa ng°ßi gi¿ng
viên về ng°ßi lãnh đạo ................................................................................... 63
BÁng 3.7. Các chā đề gi¿ng viên th°ßng xuyên giao tiếp ............................. 64
BÁng 3.8. Tâm trạng cāa gi¿ng viên trong các buổi họp, th¿o luận .............. 66
BÁng 3.9. Tâm trạng cāa gi¿ng viên khi sinh hoạt cùng đồng nghiệp .......... 68
BÁng 3.10. Đánh giá cāa gi¿ng viên về mái quan hệ với đồng nghiệp ......... 70
BÁng 3.11. Mức độ mâu thuẫn giữa gi¿ng viên với gi¿ng viên .................... 71
BÁng 3.12. Các hoạt động chung cāa gi¿ng viên trong tập thể ..................... 73
BÁng 3.13. Mức độ tham gia cāa gi¿ng viên đái với các hoạt động chung cāa
tập thể ............................................................................................................. 74
BÁng 3.14. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua mái quan hệ giữa gi¿ng viên
với gi¿ng viên (quan hệ chiều
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976597
BÁng 3.16. Sự thßa mãn cāa GV với chính sách khen th°áng, đề bạt, bổ
nhiệm hàng năm ............................................................................................. 81
BÁng 3.17. Đánh giá cāa gi¿ng viên về thu nhập cāa b¿n thân ..................... 83
BÁng 3.18. Sự thßa mãn chung cāa gi¿ng viên đái với công việc ................ 85
BÁng 3.19. Tổng hợp đánh giá bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên
học viện Chính trị - Hành chính khu vực I .................................................... 88
BÁng 3.20. Đánh giá cāa gi¿ng viên về mái quan hệ liên nhân cách theo
ph°¡ng pháp F.Fiedler ................................................................................... 89
BÁng 3.21. Các yếu tá ¿nh h°áng đến tâm trạng phÁn chÁn cāa GV ............ 90
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976598
DANH MĀC S¡ Đâ
S¢ đã 1. T°¡ng quan giữa tâm trạng khi làm việc chung với tâm trạng khi tiếp
nhận nhiệm vÿ và hoạt động cāa c¿ TT ......................................................... 75
S¢ đã 2. Đánh giá chung cāa gi¿ng viên về tâm trạng cāa b¿n thân khi làm
sáng và làm việc với tập thể ........................................................................... 86
S¢ đã 3. Đánh giá cāa GV về sự thßa mãn cāa b¿n thân đái với cuộc sáng làm
việc tại học viện .............................................................................................. 86
S¢ đã 4. Mái quan hệ giữa tâm trạng và sự thßa mãn cāa ng°ßi GV với cuộc
sáng làm việc tại học viện .............................................................................. 87
S¢ đã 5. Mái quan hệ giữa các yếu tá tác động với BKKTL cāa TT GV ..... 97
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976599
PHÀN Mâ ĐÀU
1. Lý do chán đÁ tài
Ngày nay, trong quá trình đổi mới đÁt n°ớc, nhiệm vÿ đặt ra là ph¿i
nâng cao chÁt l°ợng đào tạo, bồi d°ỡng cán bộ. Thực tế đã chỉ ra rằng, những
phẩm chÁt tát đẹp cāa đội ngũ cán bộ, đ¿ng viên không ph¿i tự nhiên mà có.
Đó là quá trình tự rèn luyện cāa b¿n thân đồng thßi gắn liền với công tác giáo
dÿc cāa Đ¿ng, trong đó có công tác giáo dÿc lý luận chính trị cāa Đ¿ng.
Mỗi gi¿ng viên cāa học viện Chính trị - Hành chính là một nhân tá
quan trọng, ¿nh h°áng trực tiếp tới sự nghiệp đào tạo cán bộ. Gần 60 năm
qua, cùng với sự lớn mạnh cāa tập thể cán bộ, gi¿ng viên cāa học viện, đã có
hàng chÿc vạn cán bộ đ°ợc đào tạo, bồi d°ỡng tại học viện.
Bầu không khí tâm lý tập thể tích cực, lành mạnh, d°ới sự lãnh đạo đúng
đắn cāa lãnh đạo các đ¡n vị c¡ sá cũng nh° học viện có ý nghĩa hết sức quan
trọng trong việc giúp các gi¿ng viên phát huy tát năng lực, sức sáng tạo, đồng
thßi biêt t°¡ng trợ, āng hộ và chia sẻ lân nhau trong công việ ̃ c, đáp ứng đ°ợc
đòi hßi về chÁt l°ợng gi¿ng dạy ngày càng cao.
Từ tr°ớc đến nay đã có rÁt nhiều đề tài nghiên cứu bầu không khí tâm lý
tập thể, nh°ng việc nghiên cứu bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên để
làm rõ thực trạng và các yếu tá tác động là thực sự cần thiết. Với ý nghĩa nh°
vậy, tác gi¿ luận văn ti ến hành nghiên cứu đề tài:
2. Māc đích nghiên cąu
Trên c¡ sá nghiên cứu b¿n chÁt bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng
viên Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I và những đánh giá thực trạng
bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên, những yếu tá ¿nh h°áng để từ đó
đề xuÁt một sá kiến nghị giúp các nhà lãnh đạo xây dựng bầu không khí tâm
lý tập thể tích cực cho Học viện.
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765910
3. Nhißm vā nghiên cąu
* Lý luận về bầu không khí tâm lý của tập thể:
- Tổng quan những nghiên cứu vÁn đề bầu không khí tâm lý tập thể.
Đọc và phân tích các lý thuyết, quan điểm, các công trình nghiên cứu về vÁn
đề trên để xây dựng c¡ sá lý luận cho đề tài.
- Làm rõ các khái niệm:
+ Khái niệm tập thể
+ Khái niệm bầu không khí tâm lý, các thành tá cÁu thành nên bầu
không khí tâm lý
+ Khái niệm bầu không khí tâm lý tập thể gi¿ng viên HV CT - HC KV I
* Nghiên cứu thực tiễn:
- Nghiên cứu thực trạng bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên
HV CT - HC KV I và một sá yếu tá ¿nh h°áng đến bầu không khí tâm lý tập
thể đó.
- Đề xuÁt một sá kiến nghị cho việc xây dựng bầu không khí tâm lý
tích cực cho tập thể gi¿ng viên Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I.
4. Đái t¤ÿng và khách thà nghiên cąu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đái t°ợng cāa đề tài nghiên cứu là bầu không khí tâm lý tập thể, các
yếu tá cÁu thành nên bầu không khí tâm lý tập thể và những yếu tá tác động
tới bầu không khí tập thể thông qua việc đánh giá mức độ thßa mãn cāa ng°ßi
gi¿ng viên về ba mái quan hệ: mái quan hệ với ng°ßi lãnh đạo, mái quan hệ
với đồng nghiệp và mái quan hệ với công việc (tiền l°¡ng, chế độ đãi ngộ,
điều kiện lao động, các chính sách, b¿n thân công việc đang đ¿m nhiệm…).
4.2. Khách thể nghiên cứu
- 120 gi¿ng viên cāa 14 khoa, phòng
- Nghiên cứu 13 lãnh đạo đ¡n vị thuộc các khoa, phòng
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765911
5. Ph¿m vi nghiên cąu
- Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu chỉ tập trung tìm hiểu thực trạng
bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên á HV CT – HC KV I và một sá
yếu tá ¿nh h°áng tới bầu không khí tâm lý tập thể đó.
- Phạm vi về địa bàn: Nghiên cứu đ°ợc tiến hành tại Học viện Chính
trị - Hành chính khu vực I, Hà Nội.
6. GiÁ thuy¿t nghiên cąu
Bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên á HV CT - HC KV I là
tích cực, đ°ợc thể hiện qua sự thßa mãn cāa ng°ßi gi¿ng viên trong mái quan
hệ với ng°ßi lãnh đạo, với các gi¿ng viên khác và với công việc cāa chính
mình.
Bầu không khí tâm lý chịu tác động cāa ba yếu tá: (1) những yếu tá
thuộc về ng°ßi lãnh đạo (phong cách lãnh đạo cāa ng°ßi lãnh đạo phù hợp
hay không phù hợp; ng°ßi lãnh đạo có làm tát các chức năng cāa mình hay
không?...); (2) các yếu tá thuộc về b¿n thân ng°ßi gi¿ng viên (gi¿ng viên có
đoàn kết, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau trong công việc hay không? Có yêu thích
và tận tâm với công việc hay không? Có tích cực phÁn đÁu vì sự nghiệp cāa
b¿n thân hay không?...); (3) nhóm các yếu tá tâm lý xã hội (truyền tháng cāa
tập thể, điều kiện làm việc, thu nhập hiện tại, quy chế, chính sách cāa học
viện…).
7. Ph¤¢ng pháp nghiên cąu
7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
7.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
7.3. Phương pháp phỏng vấn sâu
7.4. Phương pháp trắc nghiệm Fiedler
7.5. Phương pháp xử lý kết quả nghiên cứu bằng thống kê toán học
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765912
PHÀN NÞI DUNG
CH£¡NG 1: C¡ Sâ LÝ LUÀN CĂA ĐÀ TÀI
1.1. Tång quan mßt sá nghiên cąu vÁ bÁu không khí tâm lý
1.1.1. Một số công trình nghiên cứu về bầu không khí tâm lý trên thế giới
a) Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý ở nước ngoài
* Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý á ph°¡ng Tây
Vào những năm 30 cāa thế kỉ XX, vÁn đề bầu không khí tâm lý đã
đ°ợc nghiên cứu trong Tâm lý học lao động nhằm tăng năng suÁt lao động
cāa ng°ßi công nhân, gi¿m tính mâu thuẫn giữa chā và thợ trong các tập thể
s¿n xuÁt theo ph°¡ng thức t° b¿n chā nghĩa.
à giai đoạn này, các nhà nghiên cứu đề cập đến những vÁn đề đặc
tr°ng cāa nhóm bao gồm: tiêu chuẩn nhóm, mÿc đích cāa tiêu chuẩn nhóm,
sự hợp tác nhóm, cÁu trúc chính thức, phong cách lãnh đạo, c¡ chế hoạt động,
hệ tháng kiểm tra trong nhóm... Đây là những đặc tr°ng c¡ b¿n cāa bầu không
khí nhóm.
Trong sá các tác gi¿ ph°¡ng Tây, Elton Mayo có những đóng góp vô
cùng lớn lao. Những nghiên cứu do chính ông khái x°ớng và lãnh đạo trong
thßi gian từ 1923 đến 1939 trong đó có học thuyết Các mối quan hệ con
người đ°ợc hình thành trên c¡ sá các Cuộc thực nghiệm ở Hawthorne, đã
khẳng định tầm quan trọng cāa những mái quan hệ liên nhân cách và cāa
không khí tâm lý xã hội đái với năng suÁt lao động. Những nghiên cứu đó đã
chứng minh một cách rõ ràng rằng, năng xuÁt lao động cāa các thành viên
trong một nhóm đ°ợc quy định bái tính chÁt cāa các mái quan hệ theo chiều
ngang (giữa các đồng nghiệp có cùng vị trí á trong một nhóm) và quan hệ
theo chiều dọc (giữa nhóm và ng°ßi lãnh đạo). H¡n thế, chính các thực
nghiệm cāa Mayo đã đóng vai trò là một yếu tá thay đổi môi tr°ßng xã hội
cāa xí nghiệp công nghiệp. [17; tr 178]
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765913
Elton Mayo còn lý gi¿i các vÁn đề cāa ng°ßi lao động d°ới góc độ tâm
- sinh lý và chỉ ra rằng trạng thái tâm lý cāa ng°ßi lao động gây tác động một
cách trực tiếp nhÁt đến năng suÁt lao động. Sự đoàn kết cāa nhóm ng°ßi làm
việc và các mái quan hệ cāa họ, nếu đ°ợc hình thành trên c¡ sá cùng nhau
trung thành với sự nghiệp, sẽ kích thích lao động tát h¡n so với những khuyến
khích vật chÁt.
Chứng cứ về tác động cāa tiêu chuẩn nhóm thu thập từ những nghiên
cứu Hawthorne nổi tiếng, Elton Mayo cùng các đồng nghiệp F.Roethisberger,
M.Pholet và Dickson – những nhà tâm lý học tổ chức thông qua nghiên cứu
Những cuộc thí nghiệm lâm sàng đã đ°a ra một kết luận rõ ràng về ý nghĩa
cāa sự hòa hợp và đoàn kết tâm lý - tinh thần. Học thuyết cāa A.Mayo đã
nhÁn mạnh đến vai trò cāa quan hệ con ng°ßi và ¿nh h°áng cāa chúng đến
hoạt động cāa nhóm, tập thể.
Một thßi điểm quan trọng khác trong việc nghiên cứu nhóm nhß là
và cāa nhóm bằng một cách nhìn c¡ động, giáng nh° một hệ tháng lực
th°ßng xuyên căng thẳng, nh° là kết qu¿ cāa những biến đổi trong tr°ßng tâm
lý á một đ¡n vị thßi gian xác định. Về ph°¡ng diện ứng dÿng, Lewin đã tiến
hành nhiều nghiên cứu về vÁn đề phong cách lãnh đạo đã phát hiện ra ba kiểu
phong cách lãnh đạo đó là: phong cách độc đoán, phong cách dân chā và
phong cách tự do. Ông cho rằng phong cách cāa ng°ßi qu¿n lý có nhiều ¿nh
h°áng đến tính chÁt bầu không khí tâm lý cāa nhóm [17; tr 190]. Từ quan
điểm này mà về sau, khi nghiên cứu về bầu không khí tâm lý cāa tập thể, các
nhà nghiên cứu cũng đi theo h°ớng phân tích ¿nh h°áng cāa vai trò ng°ßi
lãnh đạo đái với tập thể.
Một giai đoạn khác trong việc nghiên cứu nhóm lao động nhß là sự
xuÁt hiện quan điểm và đặc biệt kỹ thuật nghiên cứu cāa J.L.Moreno mà nó
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765914
đ°ợc đặt d°ới cái tên là Trắc đạc xã hội (khoa học đo đạc các mái quan hệ xã
hội). Theo ông, điều chā yếu nhÁt trong hoạt động cāa các nhóm ng°ßi là sự
trao đổi tình c¿m, là c°ßng độ và hình thức cāa các quan hệ xúc c¿m. Trong
nghiên cứu cāa mình ông cũng tập trung vào nghiên cứu các mái quan hệ định
đính liên nhân cách và chia nó thành ba loại c¡ b¿n: a) Thiện c¿m (+1); b) Ác
c¿m (-1) và c) Thß ¡ (0). Toàn bộ các mái quan hệ xúc c¿m thuộc loại thiện
c¿m, ác c¿m hay thß ¡ đ°ợc biểu hiện trong mái tác động qua lại giữa các
thành viên cāa nhóm, hình thành nên cÁu trúc lựa chọn hay cÁu trúc quan hệ
tâm lý xã hội cāa nhóm [17; tr 179]. Mặc dù lý thuyết cāa Moreno là một sự
đ¡n gi¿n hóa hình ¿nh cāa cuộc sáng xã hội nh°ng nó đã tạo ra những tiền đề
công cÿ để đo đạc các mái quan hệ liên nhân cách trong nhóm nhß để đi đến
những nghiên cứu sâu rộng h¡n về bầu không khí tâm lý nhóm sau này.
Coch và French cũng dành nhiều thßi gian nghiên cứu về phong cách
ng°ßi lãnh đạo, qu¿n lý á một sá nhóm lao động có mức độ không thßa mãn
cao trong lao động và những nhóm trong đó có sự di chuyển cán bộ lớn do
yêu cầu ph¿i thay đổi th°ßng xuyên các ph°¡ng pháp lao động. Kết qu¿ thực
nghiệm chỉ ra rằng kết qu¿ tát nhÁt về ph°¡ng diện năng suÁt lao động, sự
thßa mãn trong lao động và gi¿m tỷ lệ di chuyển cán bộ diễn ra trong một
nhóm mà á đó mỗi ng°ßi đều có kh¿ năng tham gia vào việc ra quyết định về
sự thay đổi các ph°¡ng pháp lao động. [17; tr 191]
Vào những năm 60, G.H.Hitwin và R.A.Stringer đã nghiên cứu về động
lực thúc đẩy con ng°ßi trong hoạt động lao động; đề cao vai trò cāa bầu
không khí tâm lý trong việc thúc đẩy hay kìm hãm ng°ßi lao động thực hiện
nhiệm vÿ.
Năm 1967, thông qua tác phẩm
tâm lý học qu¿n lý. Theo ông, b¿n chÁt bầu không khí tâm lý cāa tập thể là
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765915
mái quan hệ giữa lãnh đạo và ng°ßi d°ới quyền, là quan hệ giữa họ với cÁu
trúc nhiệm vÿ cāa tập thể và với quyền lực cāa ng°ßi lãnh đạo. Ông cũng cho
rằng, hiệu qu¿ phong cách lãnh đạo phÿ thuộc rÁt nhiều vào bầu không khí
cāa tập thể [20; tr 10]. Fiedler là một nhà khoa học có nhiều nghiên cứu về
tính cách và đặc điểm ng°ßi lãnh đạo. Ông đã đ°a ra mô hình ngẫu nhiên hay
còn gọi là th°ớc đo đồng nghiệp kém °a thích nhÁt (the least-preferred
coworker - LPC) để chỉ ra ph°¡ng thức lãnh đạo hiệu qu¿ nhÁt trong đa phần
các tình huáng. Fiedler chú ý đến cách thức nhà lãnh đạo sử dÿng các nguồn
lực có sẵn để tạo nên hiệu qu¿ nhóm. Trong nghiên cứu về sau, Fiedler đã đ°a
ra trắc nghiệm đ°ợc thiết kế gồm 10 thang đánh giá, thang đo này sau đó
đ°ợc sử dÿng rộng rãi trong các nghiên cứu về bầu không khí tâm lý tập thể.
Nh° vậy, các nghiên cứu cāa các học gi¿ ph°¡ng Tây đã chỉ ra bầu
không khí tâm lý là yếu tá quan trọng ¿nh h°áng trực tiếp đến kết qu¿ và
năng suÁt lao động cāa tập thể. Các nghiên ch°a đi sâu vào nghiên cứu các
yếu tá cÁu thành nên bầu không khí tâm lý cāa tập thể nh°ng đã cho thÁy
phong cách ng°ßi lãnh đạo, sự hòa hợp, đoàn kết tâm lý - tinh thần cāa các
thành viên, sự phát triển cāa mái quan hệ liên nhân cách và sự thßa mãn trong
lao động cāa ng°ßi lao động là những yếu tá ¿nh h°áng trực tiếp và mạnh mẽ
đến tính chÁt bầu không khí tâm lý nhóm.
* Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý á Liên Xô
Vào những năm 60 – 70 cāa thế kỷ XX các nhà tâm lý học Liên Xô đã đi
sâu nghiên cứu vÁn đề tổ chức khoa học lao động công nghiệp, đặc biệt là chú
trọng nghiên cứu yếu tá con ng°ßi, các mái quan hệ giữa con ng°ßi với con
ng°ßi trong tập thể nhằm nâng cao hiệu qu¿ hoạt động cāa các công ty. Bầu
không khí tâm lý đã đ°ợc nhiều tác gi¿ nghiên cứu d°ới nhiều thuật ngữ khác
nhau nh°: không khí tâm lý, tiểu khí hậu, bầu không khí tâm lý - xã hội, sự
t°¡ng hợp tâm lý...
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765916
Tại Đại hội lần thứ 2 Hội tâm lý học Xô Viết vào năm 1963, những vÁn
đề lý thuyết về bầu không khí tâm lý tập thể lần đầu tiên đ°ợc trình bày. E.U.
Xôpôkhôva, N.C. Manxupáp và K.K. Platônáp đã có những trắc đạc về mái
quan hệ qua lại giữa các thành viên trong tập thể. Trong đó, Platônáp đề cập
đến bầu không khí tâm lý tập thể trong báo cáo Về những vấn đề tâm lý xã
hội. N.C. Manxupáp đã sử dÿng thuật ngữ bầu không khí tâm lý xã hội để chỉ
những yếu tá xã hội - tâm lý bao trùm hoạt động lao động tập thể, và thuật
ngữ đ°ợc dùng lần đầu tiên trong tâm lý học.
Những quan niệm cāa V.M. Sêpen về bầu không khí tâm lý đ°ợc tiếp
tÿc nghiên cứu sâu và phát triển trên các ph°¡ng diện trạng thái, cÁu trúc,
thành phần, nội dung mái quan hệ với các quá trình tâm lý xã hội khác. Theo
ông, bầu không khí tâm lý tập thể là sắc thái xúc c¿m cāa các quan hệ tâm lý
giữa các thành viên trong tập thể trên c¡ sá thân thiện, giáng nhau về tính
cách, hứng thú và xu h°ớng.
A.X. Trecn°sép đã đi sâu nghiên cứu các yếu tá ¿nh h°áng tới sự hình
thành và phát triển cāa bầu không khí tâm lý xã hội và sự ¿nh h°áng cāa nó
tới năng xuÁt hoạt động s¿n xuÁt kinh doanh cāa tập thể. Ông cho rằng, cÁu
trúc tổ chức và ý thức trách nhiệm cāa từng cá nhân trong tập thể là những
yếu tá có ¿nh h°áng mạnh mẽ đến bầu không khí tâm lý tập thể.
N.N.àpdôráp cho rằng khi nói đến bầu không khí tâm lý là nói tới sự
t°¡ng hợp tâm lý và t°¡ng hợp công việc cāa các thành viên trong tập thể.
Tuông hợp tâm lý là sự thßa mãn về các quan hệ chính thức và không chính
thức trong tập thể, còn sự t°¡ng hợp công việc là nói lên tính hiệu qu¿ cāa lao
động với sự chi phí năng l°ợng thÁp mà có kết qu¿ cao. Ông cũng cho rằng
hiệu qu¿ hoạt động s¿n xuÁt chịu ¿nh h°áng trực tiếp bái tính chÁt cāa bầu
không khí tâm lý tập thể
gặp lãnh đạo, thấy tâm trạng của lãnh đạo thoải mái thì mình cũng thấy thoải mái,
hôm nào sếp tỏ ra căng thẳng thì mình còn chẳng dám cười nói gì=, chị O cho biết.
Nh° vậy, theo ý kiến cāa gi¿ng viên, ng°ßi lãnh đạo là yếu tá có ¿nh h°áng nhiều
nhÁt, mạnh mẽ nhÁt đến tâm trạng phÁn khái cāa ng°ßi nhân viên trong tập thể.
Qua các vÁn đề đã phân tích á phần 3.1.1 chúng ta có thể thÁy đ°ợc ng°ßi
lãnh đạo có vai trò rÁt quan trọng trong một tập thể. Phẩm chÁt đạo đức, năng lực
qu¿n lý và cách ứng xử cāa ng°ßi lãnh đạo có ¿nh h°áng sâu sắc đến tâm lý làm
việc và hiệu qu¿ lao động cāa ng°ßi nhân viên. Sự đánh giá á mức độ cao (mức độ
ng°ßi lãnh đạo trong việc gi¿i quyết một sá vÁn đề trong công tác qu¿n lý cho thÁy
sự hài lòng cāa gi¿ng viên đái với ng°ßi lãnh đạo đ¡n vị mình.
Tuy nhiên, vẫn còn một sá yếu tá từ ng°ßi lãnh đạo tạo ra ¿nh h°áng tiêu
cực đái với tập thể. Khi tiến hành lÁy phiếu tín nhiệm dù b¿n thân ng°ßi gi¿ng viên
không āng hộ ng°ßi này nh°ng cũng không dám gạch tên vì nhiều lý do và d°ßng
nh° những thā tÿc đó chỉ là hình thức bái cho dù c¿ tập thể không đồng ý nh°ng
nếu cÁp trên bổ nhiệm xuáng thì họ vẫn ph¿i chÁp nhận.
Qua phân tích á b¿ng 3.16 để tìm hiểu về sự thßa mãn cāa gi¿ng viên với
chính sách khen th°áng, đề bạt, bổ nhiệm hàng năm cũng đã cho thÁy gi¿ng viên
đều c¿m thÁy
những việc bầu bán, quy hoạch không nằm trong phận sự cāa b¿n thân. Chị H phân
tích:
lý gi¿i tại sao á tr°ßng Đ¿ng, nếu một ng°ßi đã là lãnh đạo thì sẽ làm lãnh đạo đến
hết tuổi qu¿n lý chứ hiếm khi nào có chuyện hết nhiệm kỳ là thôi không làm lãnh
đạo nữa. Nhiều gi¿ng viên cho rằng ng°ßi nhân viên không đ°ợc quyền lựa chọn
cho mình ng°ßi lãnh đạo mà mình đánh giá là phù hợp ngay c¿ khi họ biết ng°ßi lãnh
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Nhà xuất bản: Đại học KHXH&NV
MĀC LĀC
PHÀN Mâ ĐÀU
1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 9
2. Mÿc đích nghiên cứu .................................................................................... 9
3. Nhiệm vÿ nghiên cứu ................................................................................. 10
4. Đái t°ợng và khách thể nghiên cứu ........................................................... 10
5. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 11
PHÀN NÞI DUNG
CH£¡NG 1: C¡ Sâ LÝ LUÀN CĂA ĐÀ TÀI ........................................ 12
1.1. Tổng quan một sá nghiên cứu về bầu không khí tâm lý ......................... 12
1.1.1. Một sá công trình nghiên cứu về bầu không khí tâm lý trên thế giới ... 12
1.1.2. Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý trong n°ớc ................................ 19
1.2. Một sá khái niệm cāa đề tài .................................................................... 20
1.2.1. Khái niệm tập thể ................................................................................. 20
1.2.2. Khái niệm bầu không khí tâm lý .......................................................... 28
1.2.3. Bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học viện Chính trị - Hành
chính khu vực I ............................................................................................... 36
1.3. Những yếu tá ¿nh h°áng đến bầu không khí tâm lý ............................... 37
1.4. Các tiêu chí đánh giá bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học
viện Chính trị - Hành chính khu vực I ........................................................... 40
CH£¡NG 2. Tä CHĄC VÀ CÁC PH£¡NG PHÁP NGHIÊN CĄU ... 42
2.1. Tổ chức nghiên cứu ................................................................................. 42
2.1.1. Giới thiệu về địa bàn nghiên cứu ......................................................... 42
2.1.2. Mẫu nghiên cứu .................................................................................... 43
2.1.3. Kế hoạch thực hiện ............................................................................... 45
2.2. Ph°¡ng pháp nghiên cứu ......................................................................... 45
2.2.1. Ph°¡ng pháp nghiên cứu tài liệu .......................................................... 45
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976593
2.2.2. Ph°¡ng pháp điều tra bằng b¿ng hßi .................................................... 45
2.2.3. Ph°¡ng pháp phßng vÁn sâu ................................................................ 46
2.2.4. Ph°¡ng pháp trắc nghiệm Fiedler ........................................................ 47
2.2.5. Ph°¡ng pháp xử lý kết qu¿ nghiên cứu bằng tháng kê toán học ......... 48
2.3. Cách thức đánh giá bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học viện
Chính trị - Hành chính khu vực I ................................................................... 48
CH£¡NG 3: K¾T QUÀ NGHIÊN CĄU .................................................. 50
3.1. Thực trạng bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học viện Chính
trị - Hành chính khu vực I .............................................................................. 50
3.1.1. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thßa mãn cāa ng°ßi gi¿ng viên về
ng°ßi lãnh đạo đ¡n vị .................................................................................... 50
3.1.2. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thßa mãn cāa gi¿ng viên về mái
quan hệ giữa gi¿ng viên với gi¿ng viên ......................................................... 63
3.1.3. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thßa mãn cāa ng°ßi gi¿ng viên
đái với công việc ............................................................................................ 77
3.2. Đánh giá bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên học viện Chính trị -
Hành chính khu vực I ..................................................................................... 85
3.3. Các yếu tá ¿nh h°áng đến bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên
học viện Chính trị - Hành chính khu vực I .................................................... 90
3.3.1. Các yếu tá thuộc về ng°ßi lãnh đạo ..................................................... 90
3.3.2. Các yếu tá thuộc về b¿n thân ng°ßi gi¿ng viên ................................... 92
3.3.3. Nhóm các yếu tá tâm lý xã hội ............................................................ 95
3.3.4. Mái quan hệ giữa các yếu tá tác động với bầu không khí tâm lý cāa tập
thể gi¿ng viên ................................................................................................. 97
K¾T LUÀN VÀ KI¾N NGHk
K¾T LUÀN ................................................................................................... 99
KI¾N NGHk ................................................................................................ 100
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976594
DANH MĀC TÀI LIëU THAM KHÀO .................................................. 103
PHĀ LĀC I: Phi¿u tr¤ng cÁu ý ki¿n ........................................................ 105
PHĀC LĀC II: Phi¿u tr¤ng cÁu ý ki¿n .................................................... 115
PHĀ LĀC III: Phi¿u đánh giá F.Fiedler ................................................. 121
PHĀC LUC IV: Xử lý bÁng hßi dành cho giÁng viên.............................. 121
PHĀ LĀC V: Xử lý bÁng hßi dành cho lãnh đ¿o .................................... 140
PHĀ LĀC VI: Xử lý phi¿u F.FIEDLE ..................................................... 146
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976595
CĀM TĆ VI¾T TÂT TRONG LUÀN VN
BKKTL Bầu không khí tâm lý
ĐK Điều kiện
ĐLC Độ lệch chuẩn
ĐTB Điểm trung bình
GV Gi¿ng viên
HV CT - HC KV1 Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I
KV Khu vực
LĐ Lãnh đạo
MT Môi tr°ßng
SL Sá l°ợng
TL - XH Tâm lý – xã hội
TM Thßa mãn
TT Tập thể
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976596
DANH MĀC BÀNG BIÂU
BÁng 2.1. Giới thiệu về mẫu nghiên cứu ....................................................... 43
BÁng 3.1: Đánh giá cāa gi¿ng viên về phong cách lãnh đạo cāa ng°ßi lãnh
đạo qua cách gi¿i quyết xung đột trong tập thể ............................................. 51
BÁng 3.2. Đánh giá cāa gi¿ng viên về các mức độ thể hiện các phẩm chÁt,
năng lực, chức năng cāa ng°ßi lãnh đạo. ....................................................... 53
BÁng 3.3.1. Những vÁn đề ng°ßi GV cho rằng ng°ßi LĐ cần ph¿i .............. 56
thực hiện tát cho tập thể ................................................................................. 56
BÁng 3.3.2. Đánh giá cāa gi¿ng viên về việc thực hiện một sá vÁn đề trong
công tác qu¿n lý cāa ng°ßi lãnh đạo .............................................................. 57
BÁng 3.4. Đái t°ợng gi¿ng viên chia sẻ khi gặp khó khăn ............................ 59
BÁng 3.5. Tâm trạng cāa gi¿ng viên khi giao tiếp với lãnh đạo .................... 61
BÁng 3.6. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua sự thßa mãn cāa ng°ßi gi¿ng
viên về ng°ßi lãnh đạo ................................................................................... 63
BÁng 3.7. Các chā đề gi¿ng viên th°ßng xuyên giao tiếp ............................. 64
BÁng 3.8. Tâm trạng cāa gi¿ng viên trong các buổi họp, th¿o luận .............. 66
BÁng 3.9. Tâm trạng cāa gi¿ng viên khi sinh hoạt cùng đồng nghiệp .......... 68
BÁng 3.10. Đánh giá cāa gi¿ng viên về mái quan hệ với đồng nghiệp ......... 70
BÁng 3.11. Mức độ mâu thuẫn giữa gi¿ng viên với gi¿ng viên .................... 71
BÁng 3.12. Các hoạt động chung cāa gi¿ng viên trong tập thể ..................... 73
BÁng 3.13. Mức độ tham gia cāa gi¿ng viên đái với các hoạt động chung cāa
tập thể ............................................................................................................. 74
BÁng 3.14. Bầu không khí tâm lý thể hiện qua mái quan hệ giữa gi¿ng viên
với gi¿ng viên (quan hệ chiều
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976597
BÁng 3.16. Sự thßa mãn cāa GV với chính sách khen th°áng, đề bạt, bổ
nhiệm hàng năm ............................................................................................. 81
BÁng 3.17. Đánh giá cāa gi¿ng viên về thu nhập cāa b¿n thân ..................... 83
BÁng 3.18. Sự thßa mãn chung cāa gi¿ng viên đái với công việc ................ 85
BÁng 3.19. Tổng hợp đánh giá bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên
học viện Chính trị - Hành chính khu vực I .................................................... 88
BÁng 3.20. Đánh giá cāa gi¿ng viên về mái quan hệ liên nhân cách theo
ph°¡ng pháp F.Fiedler ................................................................................... 89
BÁng 3.21. Các yếu tá ¿nh h°áng đến tâm trạng phÁn chÁn cāa GV ............ 90
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976598
DANH MĀC S¡ Đâ
S¢ đã 1. T°¡ng quan giữa tâm trạng khi làm việc chung với tâm trạng khi tiếp
nhận nhiệm vÿ và hoạt động cāa c¿ TT ......................................................... 75
S¢ đã 2. Đánh giá chung cāa gi¿ng viên về tâm trạng cāa b¿n thân khi làm
sáng và làm việc với tập thể ........................................................................... 86
S¢ đã 3. Đánh giá cāa GV về sự thßa mãn cāa b¿n thân đái với cuộc sáng làm
việc tại học viện .............................................................................................. 86
S¢ đã 4. Mái quan hệ giữa tâm trạng và sự thßa mãn cāa ng°ßi GV với cuộc
sáng làm việc tại học viện .............................................................................. 87
S¢ đã 5. Mái quan hệ giữa các yếu tá tác động với BKKTL cāa TT GV ..... 97
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|99976599
PHÀN Mâ ĐÀU
1. Lý do chán đÁ tài
Ngày nay, trong quá trình đổi mới đÁt n°ớc, nhiệm vÿ đặt ra là ph¿i
nâng cao chÁt l°ợng đào tạo, bồi d°ỡng cán bộ. Thực tế đã chỉ ra rằng, những
phẩm chÁt tát đẹp cāa đội ngũ cán bộ, đ¿ng viên không ph¿i tự nhiên mà có.
Đó là quá trình tự rèn luyện cāa b¿n thân đồng thßi gắn liền với công tác giáo
dÿc cāa Đ¿ng, trong đó có công tác giáo dÿc lý luận chính trị cāa Đ¿ng.
Mỗi gi¿ng viên cāa học viện Chính trị - Hành chính là một nhân tá
quan trọng, ¿nh h°áng trực tiếp tới sự nghiệp đào tạo cán bộ. Gần 60 năm
qua, cùng với sự lớn mạnh cāa tập thể cán bộ, gi¿ng viên cāa học viện, đã có
hàng chÿc vạn cán bộ đ°ợc đào tạo, bồi d°ỡng tại học viện.
Bầu không khí tâm lý tập thể tích cực, lành mạnh, d°ới sự lãnh đạo đúng
đắn cāa lãnh đạo các đ¡n vị c¡ sá cũng nh° học viện có ý nghĩa hết sức quan
trọng trong việc giúp các gi¿ng viên phát huy tát năng lực, sức sáng tạo, đồng
thßi biêt t°¡ng trợ, āng hộ và chia sẻ lân nhau trong công việ ̃ c, đáp ứng đ°ợc
đòi hßi về chÁt l°ợng gi¿ng dạy ngày càng cao.
Từ tr°ớc đến nay đã có rÁt nhiều đề tài nghiên cứu bầu không khí tâm lý
tập thể, nh°ng việc nghiên cứu bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên để
làm rõ thực trạng và các yếu tá tác động là thực sự cần thiết. Với ý nghĩa nh°
vậy, tác gi¿ luận văn ti ến hành nghiên cứu đề tài:
2. Māc đích nghiên cąu
Trên c¡ sá nghiên cứu b¿n chÁt bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng
viên Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I và những đánh giá thực trạng
bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên, những yếu tá ¿nh h°áng để từ đó
đề xuÁt một sá kiến nghị giúp các nhà lãnh đạo xây dựng bầu không khí tâm
lý tập thể tích cực cho Học viện.
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765910
3. Nhißm vā nghiên cąu
* Lý luận về bầu không khí tâm lý của tập thể:
- Tổng quan những nghiên cứu vÁn đề bầu không khí tâm lý tập thể.
Đọc và phân tích các lý thuyết, quan điểm, các công trình nghiên cứu về vÁn
đề trên để xây dựng c¡ sá lý luận cho đề tài.
- Làm rõ các khái niệm:
+ Khái niệm tập thể
+ Khái niệm bầu không khí tâm lý, các thành tá cÁu thành nên bầu
không khí tâm lý
+ Khái niệm bầu không khí tâm lý tập thể gi¿ng viên HV CT - HC KV I
* Nghiên cứu thực tiễn:
- Nghiên cứu thực trạng bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên
HV CT - HC KV I và một sá yếu tá ¿nh h°áng đến bầu không khí tâm lý tập
thể đó.
- Đề xuÁt một sá kiến nghị cho việc xây dựng bầu không khí tâm lý
tích cực cho tập thể gi¿ng viên Học viện Chính trị - Hành chính khu vực I.
4. Đái t¤ÿng và khách thà nghiên cąu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đái t°ợng cāa đề tài nghiên cứu là bầu không khí tâm lý tập thể, các
yếu tá cÁu thành nên bầu không khí tâm lý tập thể và những yếu tá tác động
tới bầu không khí tập thể thông qua việc đánh giá mức độ thßa mãn cāa ng°ßi
gi¿ng viên về ba mái quan hệ: mái quan hệ với ng°ßi lãnh đạo, mái quan hệ
với đồng nghiệp và mái quan hệ với công việc (tiền l°¡ng, chế độ đãi ngộ,
điều kiện lao động, các chính sách, b¿n thân công việc đang đ¿m nhiệm…).
4.2. Khách thể nghiên cứu
- 120 gi¿ng viên cāa 14 khoa, phòng
- Nghiên cứu 13 lãnh đạo đ¡n vị thuộc các khoa, phòng
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765911
5. Ph¿m vi nghiên cąu
- Phạm vi về nội dung: Nghiên cứu chỉ tập trung tìm hiểu thực trạng
bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên á HV CT – HC KV I và một sá
yếu tá ¿nh h°áng tới bầu không khí tâm lý tập thể đó.
- Phạm vi về địa bàn: Nghiên cứu đ°ợc tiến hành tại Học viện Chính
trị - Hành chính khu vực I, Hà Nội.
6. GiÁ thuy¿t nghiên cąu
Bầu không khí tâm lý cāa tập thể gi¿ng viên á HV CT - HC KV I là
tích cực, đ°ợc thể hiện qua sự thßa mãn cāa ng°ßi gi¿ng viên trong mái quan
hệ với ng°ßi lãnh đạo, với các gi¿ng viên khác và với công việc cāa chính
mình.
Bầu không khí tâm lý chịu tác động cāa ba yếu tá: (1) những yếu tá
thuộc về ng°ßi lãnh đạo (phong cách lãnh đạo cāa ng°ßi lãnh đạo phù hợp
hay không phù hợp; ng°ßi lãnh đạo có làm tát các chức năng cāa mình hay
không?...); (2) các yếu tá thuộc về b¿n thân ng°ßi gi¿ng viên (gi¿ng viên có
đoàn kết, chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau trong công việc hay không? Có yêu thích
và tận tâm với công việc hay không? Có tích cực phÁn đÁu vì sự nghiệp cāa
b¿n thân hay không?...); (3) nhóm các yếu tá tâm lý xã hội (truyền tháng cāa
tập thể, điều kiện làm việc, thu nhập hiện tại, quy chế, chính sách cāa học
viện…).
7. Ph¤¢ng pháp nghiên cąu
7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
7.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
7.3. Phương pháp phỏng vấn sâu
7.4. Phương pháp trắc nghiệm Fiedler
7.5. Phương pháp xử lý kết quả nghiên cứu bằng thống kê toán học
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765912
PHÀN NÞI DUNG
CH£¡NG 1: C¡ Sâ LÝ LUÀN CĂA ĐÀ TÀI
1.1. Tång quan mßt sá nghiên cąu vÁ bÁu không khí tâm lý
1.1.1. Một số công trình nghiên cứu về bầu không khí tâm lý trên thế giới
a) Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý ở nước ngoài
* Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý á ph°¡ng Tây
Vào những năm 30 cāa thế kỉ XX, vÁn đề bầu không khí tâm lý đã
đ°ợc nghiên cứu trong Tâm lý học lao động nhằm tăng năng suÁt lao động
cāa ng°ßi công nhân, gi¿m tính mâu thuẫn giữa chā và thợ trong các tập thể
s¿n xuÁt theo ph°¡ng thức t° b¿n chā nghĩa.
à giai đoạn này, các nhà nghiên cứu đề cập đến những vÁn đề đặc
tr°ng cāa nhóm bao gồm: tiêu chuẩn nhóm, mÿc đích cāa tiêu chuẩn nhóm,
sự hợp tác nhóm, cÁu trúc chính thức, phong cách lãnh đạo, c¡ chế hoạt động,
hệ tháng kiểm tra trong nhóm... Đây là những đặc tr°ng c¡ b¿n cāa bầu không
khí nhóm.
Trong sá các tác gi¿ ph°¡ng Tây, Elton Mayo có những đóng góp vô
cùng lớn lao. Những nghiên cứu do chính ông khái x°ớng và lãnh đạo trong
thßi gian từ 1923 đến 1939 trong đó có học thuyết Các mối quan hệ con
người đ°ợc hình thành trên c¡ sá các Cuộc thực nghiệm ở Hawthorne, đã
khẳng định tầm quan trọng cāa những mái quan hệ liên nhân cách và cāa
không khí tâm lý xã hội đái với năng suÁt lao động. Những nghiên cứu đó đã
chứng minh một cách rõ ràng rằng, năng xuÁt lao động cāa các thành viên
trong một nhóm đ°ợc quy định bái tính chÁt cāa các mái quan hệ theo chiều
ngang (giữa các đồng nghiệp có cùng vị trí á trong một nhóm) và quan hệ
theo chiều dọc (giữa nhóm và ng°ßi lãnh đạo). H¡n thế, chính các thực
nghiệm cāa Mayo đã đóng vai trò là một yếu tá thay đổi môi tr°ßng xã hội
cāa xí nghiệp công nghiệp. [17; tr 178]
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765913
Elton Mayo còn lý gi¿i các vÁn đề cāa ng°ßi lao động d°ới góc độ tâm
- sinh lý và chỉ ra rằng trạng thái tâm lý cāa ng°ßi lao động gây tác động một
cách trực tiếp nhÁt đến năng suÁt lao động. Sự đoàn kết cāa nhóm ng°ßi làm
việc và các mái quan hệ cāa họ, nếu đ°ợc hình thành trên c¡ sá cùng nhau
trung thành với sự nghiệp, sẽ kích thích lao động tát h¡n so với những khuyến
khích vật chÁt.
Chứng cứ về tác động cāa tiêu chuẩn nhóm thu thập từ những nghiên
cứu Hawthorne nổi tiếng, Elton Mayo cùng các đồng nghiệp F.Roethisberger,
M.Pholet và Dickson – những nhà tâm lý học tổ chức thông qua nghiên cứu
Những cuộc thí nghiệm lâm sàng đã đ°a ra một kết luận rõ ràng về ý nghĩa
cāa sự hòa hợp và đoàn kết tâm lý - tinh thần. Học thuyết cāa A.Mayo đã
nhÁn mạnh đến vai trò cāa quan hệ con ng°ßi và ¿nh h°áng cāa chúng đến
hoạt động cāa nhóm, tập thể.
Một thßi điểm quan trọng khác trong việc nghiên cứu nhóm nhß là
và cāa nhóm bằng một cách nhìn c¡ động, giáng nh° một hệ tháng lực
th°ßng xuyên căng thẳng, nh° là kết qu¿ cāa những biến đổi trong tr°ßng tâm
lý á một đ¡n vị thßi gian xác định. Về ph°¡ng diện ứng dÿng, Lewin đã tiến
hành nhiều nghiên cứu về vÁn đề phong cách lãnh đạo đã phát hiện ra ba kiểu
phong cách lãnh đạo đó là: phong cách độc đoán, phong cách dân chā và
phong cách tự do. Ông cho rằng phong cách cāa ng°ßi qu¿n lý có nhiều ¿nh
h°áng đến tính chÁt bầu không khí tâm lý cāa nhóm [17; tr 190]. Từ quan
điểm này mà về sau, khi nghiên cứu về bầu không khí tâm lý cāa tập thể, các
nhà nghiên cứu cũng đi theo h°ớng phân tích ¿nh h°áng cāa vai trò ng°ßi
lãnh đạo đái với tập thể.
Một giai đoạn khác trong việc nghiên cứu nhóm lao động nhß là sự
xuÁt hiện quan điểm và đặc biệt kỹ thuật nghiên cứu cāa J.L.Moreno mà nó
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765914
đ°ợc đặt d°ới cái tên là Trắc đạc xã hội (khoa học đo đạc các mái quan hệ xã
hội). Theo ông, điều chā yếu nhÁt trong hoạt động cāa các nhóm ng°ßi là sự
trao đổi tình c¿m, là c°ßng độ và hình thức cāa các quan hệ xúc c¿m. Trong
nghiên cứu cāa mình ông cũng tập trung vào nghiên cứu các mái quan hệ định
đính liên nhân cách và chia nó thành ba loại c¡ b¿n: a) Thiện c¿m (+1); b) Ác
c¿m (-1) và c) Thß ¡ (0). Toàn bộ các mái quan hệ xúc c¿m thuộc loại thiện
c¿m, ác c¿m hay thß ¡ đ°ợc biểu hiện trong mái tác động qua lại giữa các
thành viên cāa nhóm, hình thành nên cÁu trúc lựa chọn hay cÁu trúc quan hệ
tâm lý xã hội cāa nhóm [17; tr 179]. Mặc dù lý thuyết cāa Moreno là một sự
đ¡n gi¿n hóa hình ¿nh cāa cuộc sáng xã hội nh°ng nó đã tạo ra những tiền đề
công cÿ để đo đạc các mái quan hệ liên nhân cách trong nhóm nhß để đi đến
những nghiên cứu sâu rộng h¡n về bầu không khí tâm lý nhóm sau này.
Coch và French cũng dành nhiều thßi gian nghiên cứu về phong cách
ng°ßi lãnh đạo, qu¿n lý á một sá nhóm lao động có mức độ không thßa mãn
cao trong lao động và những nhóm trong đó có sự di chuyển cán bộ lớn do
yêu cầu ph¿i thay đổi th°ßng xuyên các ph°¡ng pháp lao động. Kết qu¿ thực
nghiệm chỉ ra rằng kết qu¿ tát nhÁt về ph°¡ng diện năng suÁt lao động, sự
thßa mãn trong lao động và gi¿m tỷ lệ di chuyển cán bộ diễn ra trong một
nhóm mà á đó mỗi ng°ßi đều có kh¿ năng tham gia vào việc ra quyết định về
sự thay đổi các ph°¡ng pháp lao động. [17; tr 191]
Vào những năm 60, G.H.Hitwin và R.A.Stringer đã nghiên cứu về động
lực thúc đẩy con ng°ßi trong hoạt động lao động; đề cao vai trò cāa bầu
không khí tâm lý trong việc thúc đẩy hay kìm hãm ng°ßi lao động thực hiện
nhiệm vÿ.
Năm 1967, thông qua tác phẩm
tâm lý học qu¿n lý. Theo ông, b¿n chÁt bầu không khí tâm lý cāa tập thể là
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765915
mái quan hệ giữa lãnh đạo và ng°ßi d°ới quyền, là quan hệ giữa họ với cÁu
trúc nhiệm vÿ cāa tập thể và với quyền lực cāa ng°ßi lãnh đạo. Ông cũng cho
rằng, hiệu qu¿ phong cách lãnh đạo phÿ thuộc rÁt nhiều vào bầu không khí
cāa tập thể [20; tr 10]. Fiedler là một nhà khoa học có nhiều nghiên cứu về
tính cách và đặc điểm ng°ßi lãnh đạo. Ông đã đ°a ra mô hình ngẫu nhiên hay
còn gọi là th°ớc đo đồng nghiệp kém °a thích nhÁt (the least-preferred
coworker - LPC) để chỉ ra ph°¡ng thức lãnh đạo hiệu qu¿ nhÁt trong đa phần
các tình huáng. Fiedler chú ý đến cách thức nhà lãnh đạo sử dÿng các nguồn
lực có sẵn để tạo nên hiệu qu¿ nhóm. Trong nghiên cứu về sau, Fiedler đã đ°a
ra trắc nghiệm đ°ợc thiết kế gồm 10 thang đánh giá, thang đo này sau đó
đ°ợc sử dÿng rộng rãi trong các nghiên cứu về bầu không khí tâm lý tập thể.
Nh° vậy, các nghiên cứu cāa các học gi¿ ph°¡ng Tây đã chỉ ra bầu
không khí tâm lý là yếu tá quan trọng ¿nh h°áng trực tiếp đến kết qu¿ và
năng suÁt lao động cāa tập thể. Các nghiên ch°a đi sâu vào nghiên cứu các
yếu tá cÁu thành nên bầu không khí tâm lý cāa tập thể nh°ng đã cho thÁy
phong cách ng°ßi lãnh đạo, sự hòa hợp, đoàn kết tâm lý - tinh thần cāa các
thành viên, sự phát triển cāa mái quan hệ liên nhân cách và sự thßa mãn trong
lao động cāa ng°ßi lao động là những yếu tá ¿nh h°áng trực tiếp và mạnh mẽ
đến tính chÁt bầu không khí tâm lý nhóm.
* Nghiên cứu về bầu không khí tâm lý á Liên Xô
Vào những năm 60 – 70 cāa thế kỷ XX các nhà tâm lý học Liên Xô đã đi
sâu nghiên cứu vÁn đề tổ chức khoa học lao động công nghiệp, đặc biệt là chú
trọng nghiên cứu yếu tá con ng°ßi, các mái quan hệ giữa con ng°ßi với con
ng°ßi trong tập thể nhằm nâng cao hiệu qu¿ hoạt động cāa các công ty. Bầu
không khí tâm lý đã đ°ợc nhiều tác gi¿ nghiên cứu d°ới nhiều thuật ngữ khác
nhau nh°: không khí tâm lý, tiểu khí hậu, bầu không khí tâm lý - xã hội, sự
t°¡ng hợp tâm lý...
Downloaded by Golden Arowana ([email protected])
lOMoARcPSD|999765916
Tại Đại hội lần thứ 2 Hội tâm lý học Xô Viết vào năm 1963, những vÁn
đề lý thuyết về bầu không khí tâm lý tập thể lần đầu tiên đ°ợc trình bày. E.U.
Xôpôkhôva, N.C. Manxupáp và K.K. Platônáp đã có những trắc đạc về mái
quan hệ qua lại giữa các thành viên trong tập thể. Trong đó, Platônáp đề cập
đến bầu không khí tâm lý tập thể trong báo cáo Về những vấn đề tâm lý xã
hội. N.C. Manxupáp đã sử dÿng thuật ngữ bầu không khí tâm lý xã hội để chỉ
những yếu tá xã hội - tâm lý bao trùm hoạt động lao động tập thể, và thuật
ngữ đ°ợc dùng lần đầu tiên trong tâm lý học.
Những quan niệm cāa V.M. Sêpen về bầu không khí tâm lý đ°ợc tiếp
tÿc nghiên cứu sâu và phát triển trên các ph°¡ng diện trạng thái, cÁu trúc,
thành phần, nội dung mái quan hệ với các quá trình tâm lý xã hội khác. Theo
ông, bầu không khí tâm lý tập thể là sắc thái xúc c¿m cāa các quan hệ tâm lý
giữa các thành viên trong tập thể trên c¡ sá thân thiện, giáng nhau về tính
cách, hứng thú và xu h°ớng.
A.X. Trecn°sép đã đi sâu nghiên cứu các yếu tá ¿nh h°áng tới sự hình
thành và phát triển cāa bầu không khí tâm lý xã hội và sự ¿nh h°áng cāa nó
tới năng xuÁt hoạt động s¿n xuÁt kinh doanh cāa tập thể. Ông cho rằng, cÁu
trúc tổ chức và ý thức trách nhiệm cāa từng cá nhân trong tập thể là những
yếu tá có ¿nh h°áng mạnh mẽ đến bầu không khí tâm lý tập thể.
N.N.àpdôráp cho rằng khi nói đến bầu không khí tâm lý là nói tới sự
t°¡ng hợp tâm lý và t°¡ng hợp công việc cāa các thành viên trong tập thể.
Tuông hợp tâm lý là sự thßa mãn về các quan hệ chính thức và không chính
thức trong tập thể, còn sự t°¡ng hợp công việc là nói lên tính hiệu qu¿ cāa lao
động với sự chi phí năng l°ợng thÁp mà có kết qu¿ cao. Ông cũng cho rằng
hiệu qu¿ hoạt động s¿n xuÁt chịu ¿nh h°áng trực tiếp bái tính chÁt cāa bầu
không khí tâm lý tập thể
gặp lãnh đạo, thấy tâm trạng của lãnh đạo thoải mái thì mình cũng thấy thoải mái,
hôm nào sếp tỏ ra căng thẳng thì mình còn chẳng dám cười nói gì=, chị O cho biết.
Nh° vậy, theo ý kiến cāa gi¿ng viên, ng°ßi lãnh đạo là yếu tá có ¿nh h°áng nhiều
nhÁt, mạnh mẽ nhÁt đến tâm trạng phÁn khái cāa ng°ßi nhân viên trong tập thể.
Qua các vÁn đề đã phân tích á phần 3.1.1 chúng ta có thể thÁy đ°ợc ng°ßi
lãnh đạo có vai trò rÁt quan trọng trong một tập thể. Phẩm chÁt đạo đức, năng lực
qu¿n lý và cách ứng xử cāa ng°ßi lãnh đạo có ¿nh h°áng sâu sắc đến tâm lý làm
việc và hiệu qu¿ lao động cāa ng°ßi nhân viên. Sự đánh giá á mức độ cao (mức độ
ng°ßi lãnh đạo trong việc gi¿i quyết một sá vÁn đề trong công tác qu¿n lý cho thÁy
sự hài lòng cāa gi¿ng viên đái với ng°ßi lãnh đạo đ¡n vị mình.
Tuy nhiên, vẫn còn một sá yếu tá từ ng°ßi lãnh đạo tạo ra ¿nh h°áng tiêu
cực đái với tập thể. Khi tiến hành lÁy phiếu tín nhiệm dù b¿n thân ng°ßi gi¿ng viên
không āng hộ ng°ßi này nh°ng cũng không dám gạch tên vì nhiều lý do và d°ßng
nh° những thā tÿc đó chỉ là hình thức bái cho dù c¿ tập thể không đồng ý nh°ng
nếu cÁp trên bổ nhiệm xuáng thì họ vẫn ph¿i chÁp nhận.
Qua phân tích á b¿ng 3.16 để tìm hiểu về sự thßa mãn cāa gi¿ng viên với
chính sách khen th°áng, đề bạt, bổ nhiệm hàng năm cũng đã cho thÁy gi¿ng viên
đều c¿m thÁy
những việc bầu bán, quy hoạch không nằm trong phận sự cāa b¿n thân. Chị H phân
tích:
lý gi¿i tại sao á tr°ßng Đ¿ng, nếu một ng°ßi đã là lãnh đạo thì sẽ làm lãnh đạo đến
hết tuổi qu¿n lý chứ hiếm khi nào có chuyện hết nhiệm kỳ là thôi không làm lãnh
đạo nữa. Nhiều gi¿ng viên cho rằng ng°ßi nhân viên không đ°ợc quyền lựa chọn
cho mình ng°ßi lãnh đạo mà mình đánh giá là phù hợp ngay c¿ khi họ biết ng°ßi lãnh
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: