CHƯƠNG III: TÍNH CÂN BẰNG NHIỆT VÀ
CÂN BẰNG ẨM
3.1 PHƯƠNG TRÌNH CÂN BẰNG NHIỆT ẨM
Xét một hệ nhiệt động bất kỳ, hệ luôn luôn chịu tác động của môi trường bên ngoài và các
đối tượng bên trong về nhiều mặt. Kết quả các thông số vi khí hậu của hệ bị thay đổi. Ta gọi
các tác động đó là các nhiễu loạn. Đối với không gian điều hoà, các nhiễu loạn đó bao gồm:
nhiễu loạn về nhiệt, về ẩm, về phát tán các chất độc hại vv. ..
3.1.1. Phương trình cân bằng nhiệt
Hệ điều hoà chịu tác động của các nhiễu loạn nhiệt dưới hai dạng phổ biến sau:
- Nhiệt tỏa ra từ các nguồn nhiệt bên trong hệ gọi là các nguồn nhiệt toả: ΣQtỏa
- Nhiệt truyền qua kết cấu bao che gọi là nguồn nhiệt thẩm thấu: ΣQtt
Tổng hai thành phần trên gọi là nhiệt thừa
QT = ΣQtỏa + ΣQtt (3-1)
Để duy trì chế độ nhiệt trong không gian điều hoà, trong kỹ thuật điều hoà không khí
nguời ta phải cấp cho hệ một lượng không khí có lưu lượng Gq (kg/s) ở trạng thái V(tV, ϕV)
nào đó và lấy ra cũng lượng như vậy nhưng ở trạng thái T(tT,ϕT). Như vậy lượng không khí
này đã lấy đi từ phòng một lượng nhiệt bằng QT. Ta có phương trình cân bằng nhiệt như sau:
QT = Gq.(IT - IV) (3-2)
Gq - Gọi là lưu lượng thải nhiệt thừa, kg/s.
3.1.2. Phương trình cân bằng ẩm
Tương tự như trên, ngoài các nhiễu loạn về nhiệt hệ cũng bị tác động của các nhiễu loạn về
ẩm như sau:
- Ẩm tỏa ra từ các nguồn bên trong hệ: ΣWtỏa
- Ẩm thẩm thấu qua kết cấu bao che: ΣWtt
Tổng hai thành phần trên gọi là ẩm thừa
WT = ΣWtỏa + ΣWtt (3-3)
Để hệ cân bằng ẩm và có trạng thái không khí trong phòng không đổi T(tT, ϕT) nguời ta
phải cung cấp cho hệ một lượng không khí có lưu lượng Gw (kg/s) ở trạng thái V(tV, ϕV).
Như vậy lượng không khí này đã lấy đi từ hệ một lượng ẩm bằng WT. Ta có phương trình cân
bằng ẩm như sau:
WT = Gw.(dT - dV) (3-4)
GW - Gọi là lưu lượng thải ẩm thừa, kg/s.
3.1.3. Phương trình cân bằng nồng độ chất độc hại (nếu có)
Để khử các chất độc hại phát sinh ra trong hệ người ta thổi vào phòng lưu lượng gió
Gz (kg/s) sao cho:
Mđ = Gz.(zT - zV), kg/s (3-5)
Mđ: Lưu lượng chất độc hại tỏa ra và thẩm thấu qua kết cấu bao che, kg/s;
ZT và Zv: Nồng độ theo khối lượng của chất độc hại của không khí cho phép trong phòng
và thổi vào. Nhiệt thừa, ẩm thừa và lượng chất độc toả ra là cơ sở để xác định năng suất của các thiết bị
xử lý không khí. Trong phần dưới đây chúng ta xác định hai thông số quan trọng nhất là tổng
nhiệt thừa QT và ẩm thừa WT.
Lượng chất độc hại phát sinh thực tế rất khó tính nên trong phần này không giới thiệu.
Riêng lượng CO2 phát sinh do con người đã được xác định ở chương 2, phụ thuộc cường độ
vận động của con người.
3.2 XÁC ĐỊNH LƯỢNG NHIỆT THỪA QT
3.2.1 Nhiệt do máy móc thiết bị điện tỏa ra Q1
3.2.1.1 Nhiệt toả ra từ thiết bị dẫn động bằng động cơ điện
Máy móc sử dụng điện gồm 2 cụm chi tiết là động cơ điện và cơ cấu dẫn động. Tổn
thất của các máy bao gồm tổn thất ở động cơ và tổn thất ở cơ cấu dẫn động. Theo vị trí tương
đối của 2 cụm chi tiết này ta có 3 trường hợp có thể xãy ra:
- Trường hợp 1: Động cơ và chi tiết dẫn động nằm hoàn toàn trong không gian điều
hoà
- Trường hợp 2: Động cơ nằm bên ngoài, chi tiết dẫn động nằm bên trong
- Trường hợp 3: Động cơ nằm bên trong, chi tiết dẫn động nằm bên ngoài.
Nhiệt do máy móc toả ra chỉ dưới dạng nhiệt hiện.
Gọi N và η là công suất và hiệu suất của động cơ điện. Công suất của động cơ điện N thường
là công suất tính ở đầu ra của động cơ, là công suất trên trục. Công suất này truyền cho cơ cấu
cơ khí. Công suất đầu vào động cơ bao gồm cả tổn thất nhiệt trên động cơ. Vì vậy:
- Trường hợp 1: Toàn bộ năng lượng cung cấp cho động cơ đều được biến thành nhiệt
năng và trao đổi cho không khí trong phòng. Nhưng do công suất N được tính là công suất
đầu ra nên năng lượng mà động cơ tiêu thụ là:
N
