Tại sao có những bức tranh trừu tượng hay nghệ thuật sắp đặt nhìn rất buồn cười mà giá lại rất cao?

Câu hỏi này có lẽ của rất nhiều người — và đúng là hiện tượng này khiến nhiều người bối rối: vì sao những bức tranh trông rất đơn giản, thậm chí trẻ con cũng có thể vẽ được, lại có giá hàng triệu đô la, như tranh của Mark Rothko hay nhiều họa sĩ hiện đại phương Tây khác?

Có vài lý do chính:

1. Giá trị lịch sử và đột phá nghệ thuật

• Mark Rothko (và các nghệ sĩ trường phái trừu tượng, biểu hiện trừu tượng) không chỉ vẽ tranh, họ khai phá một cách nhìn mới về nghệ thuật.

• Trước Rothko, tranh thường phải có chủ đề rõ ràng (chân dung, phong cảnh...). Rothko vẽ cảm xúc thuần túy bằng màu sắc và bố cục đơn giản. Đây là một cuộc cách mạng vào thời điểm đó.

Ví dụ: Rothko dùng màu sắc để tạo ra cảm giác thiền định, choáng ngợp hoặc cô đơn. Đó không phải là kỹ thuật dễ tái tạo bằng tay, mà là cảm xúc rất tinh tế.

2. Tầm ảnh hưởng văn hóa

• Rothko không chỉ là người vẽ tranh, ông thay đổi cách nhìn nhận về bản chất hội họa.

• Những tên tuổi như Rothko, Pollock, Mondrian... trở thành biểu tượng cho kỷ nguyên nghệ thuật Mỹ vươn lên thống trị sau Thế chiến II.

• Vì vậy, tác phẩm của họ có giá trị biểu tượng quốc gia, không chỉ giá trị nghệ thuật thuần túy.

3. Câu chuyện và thương hiệu cá nhân

• Một bức tranh đắt đỏ thường gắn với câu chuyện: cuộc đời, triết lý sáng tạo, những giai thoại đặc biệt xung quanh họa sĩ.

• Rothko dành cả đời cho việc nghiên cứu màu sắc và tâm lý con người. Ông còn tự tử vào năm 1970, càng khiến hình ảnh của ông nhuốm màu bi kịch và "thần thoại hóa".

4. Sự vận hành của thị trường nghệ thuật

• Tranh không chỉ để ngắm, nó còn là tài sản đầu tư.

• Khi tên tuổi của một nghệ sĩ như Rothko đã được xác lập, các nhà đầu tư giàu có sẵn sàng trả hàng triệu đô để:

  • Giữ giá trị tài sản (như mua vàng).

  • Tạo uy tín xã hội (ai cũng ngưỡng mộ người sở hữu một Rothko).

  • Đầu cơ chờ tăng giá (vì tranh nổi tiếng thường không mất giá, thậm chí càng ngày càng tăng).

5. Trải nghiệm cảm xúc mà tranh mang lại

• Tranh của Rothko nếu xem trên mạng trông đơn giản, nhưng xem tận mắt trong gallery thì:

  • Khổ tranh rất lớn, phủ cả tầm nhìn.

  • Màu sắc được xử lý cực kỳ tinh tế, khiến người ta có cảm giác như "bị hút vào".

  • Đây là trải nghiệm không dễ diễn tả bằng lời hay qua ảnh chụp.

Nhiều người từng đứng trước tranh Rothko đã mô tả cảm giác nghẹn ngào, thiền định, hoặc bị lay động sâu sắc.

Quay trở lại với bức tranh của Rothko, bức tranh này có ý nghĩa gì?

Thep chúng tôi phán đoán Ý nghĩa của bức tranh có thể được hiểu như sau:

1. Biểu hiện cảm xúc sâu sắc

• Mảng màu đen tím lớn phía trên tạo cảm giác nặng nề, u tối, giống như sự u uất hoặc một nỗi buồn lớn.

• Mảng màu cam đỏ phía dưới lại như một đốm lửa, mang tính bùng cháy, cảm xúc mãnh liệt — có thể là sự giận dữ, đau đớn, hoặc một tia hy vọng.

Rothko từng nói:

“Tôi chỉ quan tâm đến việc thể hiện những cảm xúc cơ bản của con người – bi kịch, sự xuất thần, cái chết... Những người bật khóc trước tranh của tôi là những người đã hiểu điều đó.”

2. Không gian thiền định

• Bố cục đơn giản, cân bằng, màu sắc hài hòa nhưng đầy tương phản khiến người xem dễ bị hút vào một trạng thái suy ngẫm.

• Tranh Rothko được thiết kế để treo trong không gian yên tĩnh, đôi khi giống như bàn thờ hiện đại, giúp người xem lặng lẽ cảm nhận nội tâm.

3. Sự tan chảy của hình thể

• Bạn để ý các khối màu không có viền rõ ràng, mà loang nhẹ ra xung quanh.

• Đây là cách Rothko làm cho “hình” và “nền” không tách biệt — giống như các cảm xúc trong lòng người: không có ranh giới rõ, mà chồng chéo và tan vào nhau.

❗ Quan trọng: Rothko không muốn giải nghĩa "cụ thể"

Rothko phản đối mạnh mẽ việc áp đặt ý nghĩa cố định cho tranh của mình. Ông muốn mỗi người đến xem tự cảm nhận, và ông tin người xem càng nhạy cảm thì càng "nghe" được tiếng nói trong tranh.

Vì vậy, không có một ý nghĩa duy nhất, nhưng có thể tóm gọn là:

“Đây là một không gian cảm xúc thuần túy, nơi màu sắc nói lên điều mà lời nói không thể.”