Download miễn phí Hoàn lưu và mưa trên khu vực Việt Nam thời kỳ front Mei-Yu: Vai trò của dòng xiết trên cao
Mưa mô phỏng tích lũy sau 24, 48, 72, và 96 giờ tích phân được chỉ ra trong Hình 2, với
sự phù hợp rất tốt so với mưa quan trắc bằng vệ tinh TRMM (hình vẽ không đưa ra). Trong các
ngày này rất nhiều trạm ở Bắc Bộ, nam Trung Bộ, và Nam Bộ quan trắc được lượng mưa hơn
25 mm ngày-1. Có thể quan sát thấy mưa Mei-yu dưới dạng dải rất rõ phát triển cùng với sự
phát triển của front từ miền trung Trung Quốc đến Nhật Bản. Điều đáng nói là hầu khắp lãnh
thổ Việt Nam và khu vực Biển Đông đều xuất hiện mưa lớn với lượng mưa thậm chí còn lớn
hơn lượng mưa Mei-yu trên lãnh thổ Trung Quốc.
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Tóm tắt nội dung tài liệu:
Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27, Số 1S (2011) 244-253244
Hoàn lưu và mưa trên khu vực Việt Nam thời kỳ front Mei-yu:
Vai trò của dòng xiết trên cao
Nguyễn Minh Trường1,*, Vũ Thanh Hằng1, Bùi Hoàng Hải1,
Công Thanh1, Lê Thị Thu Hà2
1
Khoa Khí tượng Thủy văn và Hải dương học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN,
334 Nguyễn Trãi, Hà Nội, Việt Nam
2
Trung tâm Quốc gia Dự báo Khí tượng Thủy văn, Số 4 Đặng Thái Thân, Hoàn Kiếm, Hà Nội, Việt Nam
Nhận ngày 29 tháng 4 năm 2011
Tóm tắt. Sử dụng số liệu tái phân tích NCAR-NCEP cho mô hình RAMS mô phỏng đợt hoạt động
của front Mei-yu từ ngày 10 đến 14 Tháng Sáu năm 2005 cho thấy hệ thống front Mei-yu có khả
năng dẫn đến sự xuất hiện mưa lớn trên khu vực Việt Nam. Kết quả mô phỏng chỉ ra là front phát
triển cùng với sự phát triển của dòng xiết trên cao. Khi giảm vận tốc dòng xiết trên cao ở biên phía
đông và phía tây dẫn đến rãnh lạnh trên cao giảm biên độ rõ rệt trên khu vực Nhật Bản, đồng thời
quan sát thấy các nhiễu động qui mô vừa xuất hiện trong nửa dưới tầng đối lưu liên quan tới biến
đổi qui mô vừa của lượng mưa tích lũy. Điều này cho thấy dòng xiết trên cao đã kích thích và dẫn
đường các nhiễu động qui mô vừa ở các mực thấp như các nghiên cứu quan trắc đã mô tả.
Từ khóa: Front Mei-yu, mưa Mei-yu, dòng xiết trên cao, nhiễu động qui mô vừa.
1. Mở đầu
Trong hoàn lưu gió mùa mùa hè Đông Á có
một hiện tượng rất nổi tiếng được biết đến với
tên gọi front Mei-yu (hay Baiu trong Tiếng
Nhật). Hiện tượng này được các nhà khí tượng
Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, và Nhật Bản
nghiên cứu rất nhiều vì đây là hệ thống thời tiết
có ảnh hưởng lớn đến các hoạt động kinh tế-xã
hội (high-impact weather system) và cũng là
nhân tố rất quan trọng trong cán cân nước của
các quốc gia nơi nó hình thành. Front Mei-yu
thường được nghiên cứu dưới hai khía cạnh là
mùa Mei-yu và thời tiết gắn với front Mei-yu.
_______
Tác giả liên hệ. ĐT: 0912075253.
E-mail: [email protected]
Ví dụ, Wang và NNK [1] sử dụng mô hình khí
hậu khu vực phân giải cao để mô phỏng mưa
trong mùa Mei-yu từ 26 Tháng Tư đến 31
Tháng Tám năm 1998. Kết quả mô phỏng 4
tháng cho thấy mưa do front Mei-yu trên lưu
vực sông Yangtze (26○-32○N, 110○-122○E)
không phải do đối lưu đóng vai trò chủ yếu,
ngược lại mưa đối lưu có vai trò chi phối trên
miền nam Trung Quốc. Sampe và Xie [2]
nghiên cứu thông báo môi trường qui mô lớn
thuận lợi cho mùa Meiyu và chỉ ra mối liên hệ
chặt chẽ giữa bình lưu nóng và chuyển động
thẳng đứng.
Về khía cạnh thời tiết, Chien và NNK [3] đã
đánh giá kỹ lưỡng kỹ năng dự báo mưa của mô
hình MM5 và cho thấy rằng trong mùa Mei-yu
N.M. Trường và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27, Số 1S (2011) 244-253
245
1998 có rất nhiều hệ thống đối lưu qui mô vừa
(MCS) phát triển dọc theo front và di chuyển về
phía Đài Loan. Zhang và NNK [4] cũng sử
dụng mô hình MM5 để mô tả các điều kiện cho
sự hình thành các tổ chức qui mô vừa tồn tại
trong MCS, ví dụ như dòng chảy xiết qui mô
vừa mực thấp và trên cao, áp thấp và áp cao qui
mô vừa… Cũng nghiên cứu các cấu trúc bên
trong và sự phát triển của front Mei-yu có thể
kể đến là Chen và NNK [5]. Các tác giả này đã
phân tích cơ chế hình thành dòng xiết mực thấp,
sự tăng cường và rút lui của front Mei-yu gần
Đài Loan. Kết quả chỉ ra rằng xoáy thế được tạo
ra và ẩn nhiệt được giải phóng bởi MCS có vai
trò đáng chú ý và cùng với sự thích ứng tới cân
bằng địa chuyển được đánh giá là những cơ chế chính.
Về vai trò của dòng ẩm, Qian và NNK [6] cho
thấy là dòng ẩm từ vịnh Bengal có vai trò quan
trọng trong lượng mưa Mei-yu năm 1998. Vị trí
của cao áp cận nhiệt tây Thái Bình Dương có
vai trò nhất định khi nó góp phần quyết định
nguồn ẩm từ đâu tới, Biển Đông hay vịnh
Bengal [7].
Cần nhấn mạnh rằng trong rất nhiều trường
hợp, Việt Nam có thể bị ảnh hưởng bởi hoàn
lưu cũng như hệ quả thời tiết của front Mei-yu
bởi vì front này sẽ giới hạn qui mô hoạt động và
tầm ảnh hưởng ở phía bắc của các dòng gió tây
nam là dòng mang lượng ẩm rất lớn từ Ấn Độ
Dương thổi qua bán đảo Đông Dương. Đáng
tiếc là hiện tượng này và mức độ ảnh hưởng của
nó hầu như chưa được các nhà khí tượng Việt
Nam quan tâm và nghiên cứu. Vì vậy, trong
nghiên cứu này chúng tui xem xét một số khía
cạnh của đợt front Mei-yu xảy ra từ ngày 10
đến 14 Tháng Sáu năm 2005.
Mục 2 tiếp theo sẽ mô tả số liệu sử dụng và
cấu hình thực nghiệm để mô phỏng front Mei-
yu sử dụng mô hình RAMS. Một số kết quả và
bình luận được đưa ra trong Mục 3. Cuối cùng
là phần kết luận.
2. Số liệu và cấu hình thực nghiệm
Trong nghiên cứu này, mô hình RAMS
được sử dụng để mô phỏng đợt front Mei-yu
xảy ra từ ngày 10 đến 14 Tháng Sáu năm 2005.
Tâm miền tính đặt tại 35oN - 108oE, sử dụng
phép chiếu cực. Cấu hình miền tính bao gồm
207 x 161 điểm lưới theo phương vĩ tuyến và
kinh tuyến với 30 mực theo phương thẳng
đứng. Khoảng cách giữa các điểm lưới ngang là
45 km. Lớp dưới cùng dày 100 m, độ dày các
lớp tiếp theo bằng độ dày lớp ngay sát bên dưới
nhân với 1,15. Khi độ dày lớp đạt 1200 m, các
lớp tiếp theo đó sẽ được gán bằng 1200 m.
Bước thời gian tích phân là 30 s, các sơ đồ tham
số hóa đối lưu và sơ đồ bức xạ được kích hoạt 5
phút một lần. Sơ đồ tham số hóa đối lưu là sơ
đồ Kain-Fritsch do Truong và NNK [8] cải tiến.
Mô hình được ban đầu hóa sử dụng số liệu
tái phân tích NCAR-NCEP của NOAA
(National Oceanic and Atmospheric
Administration). Bộ số liệu này bao gồm nhiệt
độ khí quyển, độ ẩm tương đối, độ cao địa thế
vị, trường gió kinh hướng và vĩ hướng được
cho trên 17 mặt đẳng áp với độ phân giải ngang
2,5
o
x 2,5
o. Các điều kiện biên trong quá trình
tích phân được cập nhật 6 h một lần cũng sử
dụng các trường tái phân tích này. Nhiệt độ mặt
nước biển sử dụng cho ban đầu hóa mô hình là
nhiệt độ mặt biển trung bình tuần với độ phân
giải 1o x 1o.
3. Kết quả và thảo luận
3.1. Sự phát triển của front Mei-yu
Trên Hình 1 đưa ra kết quả mô phỏng
trường nhiệt độ thế ảo và vector gió mực 700
hPa cho các ngày 10-13 Tháng Sáu năm 2005
lúc 1200 UTC. Theo đó, trong ngày đầu một
thấp nóng quan sát thấy ở rìa đông nam cao
nguyên Tibet và một front Mei-yu kéo dài từ
N.M. Trường và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27, Số 1S (2011) 244-253
246
miền trung Trung Quốc đến Nhật Bản (Hình
1a). Trong hai ngày tiếp theo, thấp nóng phát
triển cùng với một rãnh lạnh di chuyển về phía
đông dẫn đến sự phát triển của front trên Nhật
Bản (Hình 1b,c). Điều đáng nói là thấp nóng
ảnh hưởng rõ rệt đến miền bắc Việt Nam nhưng
nó chưa bao giờ được các nhà khí tượng Việt
Nam nhắc đến với tư cách là một cấu thành
trong hệ thống front Mei-yu. Trong ngày cuối,
một rãnh tái thiết lập ở phía bắc Trung Quốc và
một chu kỳ phát triển mới b