Download Luận văn Tổ chức thí nghiệm trực diện nhằm kích thích hứng thú học tập, phát huy tính tích cực, tự lực cho học sinh dân tộc nội trú khi dạy phần điện tích, điện trường và dòng điện không đổi (vật lý 11)
Những dấu hiệu của tính tích cực nhận thức Biểu hiện của tính tự lực nhận thức
Trang
MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài 1
II. Mục đích của đề tài 2
III. Giả thiết khoa học 2
IV. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 2
V. Nhiệm vụ của đề tài 3
VI. Phương pháp nghiên cứu 3
VII. Giới hạn nghiên cứu 3
VIII. Đóng góp của đề tài 3
IX Cấu trúc của đề tài 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Lịch sử vấn đề 5
1.2 Nhiêm vụ dạy học môn vật lý ở trường phổ thông 6
1.3 Một số quan điểm hiện đại về phương pháp dạy học môn vật lý 7
1.4 Hứng thú, tích cực, tự lực của HS trong hoạt động học tập vật
lý ở trường phổ thông8
1.4.1. Hứng thú của HS trong học tập vật lý ở trường phổ thông 8
1.4.2. Tính tích cực của HS trong hoạt động học tập 9
1.4.3. Tính tự lực trong hoạt động học tập của học sinh 10
1.4.4. Quan hệ giữa tích cực, tự lực học tập và hứng thú nhận thức 11
1.4.5. Phương pháp hình thành, phát triển hứng thú, tích cực, tự lực học tập của HS11
1.5. Một số đặc điểm của HS phổ thông DTNT liên qua đến hứng
thú và tính tích cực, tự lực trong hoạt động học tập 12
1.6. Các phương pháp phát huy tính tích cực, tự lực và hứng thú nhận thức trong dạy học vật lý13
1.6.1 Khái niệm 13
1.6.2. Những dầu hiệu đặc trưng của các phương pháp nhằm phát huy
tính tích cực, tự lực và gây hứng thú cho HS14
1.6.3. Các phương pháp dạy học tích cực cần được phát triển 15
1.7. TN trong dạy học vật lý 19
1.7.1. Khái niệm về TN vật lý 19
1.7.2. Đặc điểm của TN vật lý 19
1.7.3. Vai trò của TN trong dạy học vật lý 20
1.7.4. Phân loại TN vật lý trong trường phổ thông 27
1.8. Thí nghiệm trực diện 28
1.8.1. Khái niệm TN trực diện 28
1.8.2. Vị trí của TN trực diện 28
1.8.3. Mục đích sử dụng TN trực diện 28
1.9. Yêu cầu về kỹ thuật và phương pháp dạy học trong việc sử dụng TN 30
1.9.1. Những yêu cầu chung khi sử dụng TN 30
1.9.2. Những yêu cầu đối với việc sử dụng TN trực diện 31
1.10. Thực trạng dạy học vật lý có sử dụng TN ở một số trường phổ thông DTNT32
1.10.1. Mục đích, phương pháp điều tra 32
1.10.2. Kết quả điều tra 33
Kết luận chương 1 37
Chương 2: XÂY DỰNG VÀ TIẾN HÀNH MỘT SỐ THÍ NGHIỆM
TRỰC DIỆN KHI DẠY PHẦN “ĐIỆN TÍCH, ĐIỆN TRưỜNG”
VÀ “DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI” (Vật lý 11)
2.1. Thiết kế phương án dạy học từng đơn vị kiến thức cụ thể 38
2.1.1. Xác định mục đích yêu cầu 38
2.1.2. Xác định các yếu tố cơ bản của nội dung kiến thức 39
2.1.3. Lập sơ đồ tiến trình xây dựng kiến thức 39
2.1.4. Xác định tiến trình dạy học cụ thể 39
2.2. Sử dụng TN trong giờ học vật lý nhằm kích thích hứng thú,
phát huy tính tích cực, tự lực học tập cho HS40
2.2.1. Sơ đồ cấu trúc các bước tiến hành TN 40
2.2.2. Sử dụng TN trong giờ học vật lý để xây dựng logic kiến thức của bài học41
2.2.3 Tổ chức và hướng dẫn TN trực diện 45
2.3. Cấu trúc và đặc điểm kiến thức chương “Điện tích, điện trường” và “Dòng điện không đổi”
2.3.1. Phân tích cấu trúc nội dung cơ bản 49
2.3.2. Mức độ yêu cầu và các kỹ năng cần rèn luyện 52
2.3.3. Soạn thảo tiến trình dạy học các bài học cụ thể trong phần “Điện
tích, điện trường”và “Dòng điện không đổi” (Vật lý 11)54
2.3.3.1. Tiến trình xây dựng kiến thức bài 1 54
2.3.3.2. Tiến trình xây dựng kiến thức bài 2 70
2.3.3.3. Tiến trình xây dựng kiến thức bài 3 83
Kết luận chương 2 94
Chương 3: THỰC NGHIỆM Sư PHẠM (TNSP)
3.1. Mục đích TNSP 95
3.2. Nhiệm vụ TNSP 95
3.3. Đối tượng và cơ sở TNSP 95
3.4. Phương pháp TNSP 96
3.5. Phương pháp đánh giá kết quả thực TNSP 96
3.6. Khống chế các tác động ảnh hưởng đến TNSP 97
3.7. Các giai đoạn TNSP 98
3.7.1. Công tác chuẩn bị cho TNSP 98
3.7.2. Tiến hành TNSP 99
3.7.3. Xử lý và phân tích kết quả TNSP 99
3.7.3.1. Đánh giá cụ thể tiến trình dạy học các bài học đã soạn thảo. 99
3.7.3.2. Kết quả và xử lý kết quả TNSP 104
3.8. Đánh giá chung về TNSP 115
Kết luận chương 3 116
KẾT LUẬN118
CÁC BÀI BÁO LIÊN QUAN ĐẾN LUÂN VĂN 120
TÀI LIỆU THAM KHẢO 121
PHỤ LỤC
+ Nếu không khẳng định: Chuyển sang bước 8.
Bước 7: Rút ra kết luận
- Hãy diễn đạt kết quả bằng lời
- Hãy viết các biểu thức toán học (nếu có) thể hiện kết quả trên. Bước 8: Kiểm tra lại các bước
- Hãy kiểm tra đoán có gì sai lầm nên không trùng với kết quả TN!
- Nếu không có gì sai sót trong đoán ban đầu thì hãy kiểm tra lại phương án TN, quan sát lại hiện tượng hay đo lại các hiện tượng vật lý!
- Hãy rút ra kết luận giống như bước 7.
Như vậy cách hướng dẫn này không chỉ ra những công việc cụ thể của TN. Nó chỉ xác định các bước lớn phải làm, gợi ý các công việc cụ thể HS phải lựa chọn quyết định. Nó rèn cho HS phương pháp nhận thức để tìm ra các quy luật của tự nhiên. Quy tắc Ơristic không chỉ ra các thao tác cụ thể và thứ tự các thao tác ấy nên nó đòi hỏi cao ở sự tự lực và chức năng động sáng tạo của HS. Áp dụng quy tắc này đòi hỏi HS phải có những kỹ năng TN ở mức độ cần thiết và đã được quan sát GV làm hay đã tự thực hiện các TN có những thao tác TN cơ bản tương tự. Vì vậy khi lựa chọ cách hướng dẫn HS làm TN theo quy tắc Algolit hay Ơristic cần căn cứ vào từng bài TN cụ thể, tức là căn cứ vào mục đích giáo dục của từng bài TN, căn cứ vào nội dung TN, đặc điểm các thao tác trong TN. Do trình độ HS phát triển ở mức khác nhau, nên để mọi HS hoàn thành yêu cầu của bài TN trong khuôn khổ thời gian quy định GV cần áp dụng các biện pháp giúp đỡ cá biệt ở từng bước của TN cũng như trong toàn bộ TN. Bởi vì các bước của TN quan hệ chặt chẽ với nhau và sắp xếp theo một chật tự bắt buộc. Nếu HS không hoàn thành nhiệm vụ ở khâu trước thì không thể thực hiện được nhiệm vụ ở khâu sau.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
49
Trong khi thời gian làm TN có hạn và về cơ bản HS phải hoàn thành nhiệm vụ TN cùng một lúc. GV có thể dùng phương pháp giúp đỡ cá thể để sau một khoảng thời gian quy định cho từng bước, hướng dẫn những điểm cụ thể của bước đó cho HS có những khó khăn. Vì vậy những HS còn có khó khăn có thể nắm được bước trước để chuyển tiếp sang bước sau. Ngoài ra GV có thể dùng phiếu hướng dẫn hay trực tiếp theo dõi từng trường hợp cụ thể. Cũng có bài TN có bước được hướng dẫn chi tiết, lại có bước chỉ hướng dẫn tổng quát. Nghĩa là cách thức hướng dẫn rất linh hoạt, phong phú sao cho phù hợp với từng bài TN, từng đối tượng TN và ở từng thời kỳ phát triển năng lực TN của họ.
2.3. CẤU TRÖC VÀ ĐẶC ĐIỂM KIẾN THỨC CHƢƠNG “ĐIỆN TÍCH, ĐIỆN TRƢỜNG” VÀ “DÕNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI”
2.3.1. Phân tích cấu trúc nội dung cơ bản
Trong phần kiến thức “Điện tích, điện trường” và “Dòng điện không đổi” đã được đưa vào phần đầu chương trình lớp 11 trung học phổ thông, nên có vị trí rất quan trọng trong việc làm cơ sở, tiền đề cho việc nghiên cứu các phần kiến thức tiếp theo và có tầm quan trọng nhất định trong chương trình vật lý 11.
Về cấu trúc nội dung chương “Điện tích, điện trường” bao gồm: 6 bài chia thành 10 tiết (lý thuyết: 7; bài tập: 3) gồm các nội dung cơ bản sau:
- Điện tích, định luật cu-lông.
- Thuyết êlectron, định luật bảo toàn điện tích.
- Điện trường và cường độ điện trường, đường sức điện. - Công của lực điện
- Điện thế, hiệu điện thế.
- Tụ điện, năng lượng điện trường trong tụ điện.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
50
* Sơ đồ lôgic kiến thức của chương “Điện tích, điện trường”được biểu diễn như sau (hình 2.2):
Các hiện tượng nhiễm điện
Điện tích, điện tích điểm
+ Điện thế, hiệu điện
Hình 2.2
Chương "Dòng điện không đổi" có cấu trúc bao gồm: 6 bài chia thành 14 tiết (lý thuyết: 7; bài tập: 4; thực hành: 2; kiểm tra: 1) gồm các nội dung cơ bản sau:
- Dòng điện không đổi, nguồn điện - Suất điện động của nguồn điện.
- Pin và acquy.
- Công và công suất điện.
- Đinh luật ôm đối với toàn mạch. - Ghép nguồn điện thành bộ.
thế Tụ điện
Điện trường, véc tơ cường độ điện trường, đường sức điện
Thuyết êlectron
Định luật cu-lông, định luật bảo toàn điện tích
Công của lực điện, điện thế, hiệu điện thế
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
Dòng điện không đổi, nguồn điện
51
* Sơ đồ lôgic của chương "Dòng điện không đổi" có thể được biểu diễn bởi hình 2.3:
Công và công suất điện
Đinh luật ôm đối với toàn mạch
Hình 2.3
* Một số điểm mới về chương “Điện tích điện trường” và "Dòng điện không đổi" trong SGK 11 cần được lưu ý [4]:
- SGK 11 đưa ra một số khái niệm mới như: khái niệm về pin điện hoá; SGK vật lý 11 cải cách giáo dục không hình thành khái niệm điện tích, còn sách SGK 11 cho rằng: điện là một thuộc tính của vật nhiễm điện. Điện tích là số đo của thuộc tính đó; ngoài ra còn đưa vào khái niệm thế năng của điện tích trong điện trường.
- Định luật bảo toàn điện tích đưa ra sau định luật Cu-lông, coi như cơ sở của phép đo điện tích.
- Trong SGK trình bày cả ba hiện tượng nhiễm điện nhưng không giải thích vì vậy GV cần gợi ý cho HS giải thích.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
Pin- Acquy
Ghép nguồn điện thành bộ
52
- Trong phần đường sức điện trường được bắt đầu bằng hình ảnh các đường sức, sau đó đến định nghĩa và các đặc điểm của các đường sức. Do vậy rất cần thiết có thí nghiệm để HS quan sát hình ảnh các đường sức.
- Trong phần công của lực điện trường sách mới nói rõ về dấu của công.
- Xây dựng định luật Ôm toàn mạch bằng con đường thực nghiệm.
- SGK 11 không đề cập đến một số vấn đề: chuyển động của điện tích
điểm trong điện trường đều, vật dẫn và điện môi trong điện trường, cách ghép tụ thành bộ, không đưa ra công thức điện dung của tụ điện phẳng, không đề cập đến khái niệm hiệu điện thế điện hoá, điện trở phụ trong công cụ đo, máy thu điện, định luật ôm đối với đợn mạch chứa nguồn, chứa máy thu điện...
- Ngoài ra còn một số nội dung cơ bản khác với SGK cải cách như: về cường độ điện trường về điện thế, điện dung của tụ điện.
2.3.2. Mức độ yêu cầu và các kỹ năng cần rèn luyện
* Đối với chương“Điện tích, điện trường”:
- Kiến thức cần đạt được gồm:
+ Nêu được các cách nhiễm điện cho vật (cọ xát, tiếp xúc, hưởng ứng). + Phát biểu được định luật bảo toàn điện tích.
+ Phát biểu được định luật Cu-lông và chỉ ra lực điện giữa hai điện
tích điểm.
+ Nêu được nội dung chính của thuyết êlectron.
+ Nêu được điện trường tồn tại ở đâu, có tính chất gì.
+ Phát biểu được định nghĩa cường độ điện trường.
+ Nêu được trường tĩnh điện là trường thế.
+ Phát biểu được hiệu điện thế giữa hai điểm trong điện trường và nêu
được đơn vị đo hiệu điện thế.
+ Nêu được mối quan hệ giữa cường độ điện trường đều và hiệu điện
thế giữa hai điểm của điện trường đó. Nhận biết được đơn vị đo cường độ điện trường.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
53
+ Nêu được nguyên tắc, cấu tạo của tụ điện. Nhận dạng được các tụ điện thường dùng và nêu được ý nghĩa các số ghi trên mỗi tụ điện.
+ Phát biểu được định nghĩa điện dung của tụ điện và nhận biết được đơn vị đo điện dung.
+ Nêu được điện trường trong tụ điện và mọi điện trường đều mang năng lượng.
- Kỹ năng cần đạt được gồm:
+ Vận dụng được thuyết êlectron giải thích được các hiện tượng nhiễm điện.
+ Vận dụng định luật Cu-lông và khái niệm điện trường để giải được các bài tập đối với hệ điện tích điểm.
+ Giải được các bài tập về chuyển động của điện tích dọc theo đường sức của một điện trường đều.
* Đối với chương "Dòng điện không đổi":
- Kiến thức cần đạt được gồm:
+ Nêu được dòng điện không đổi là gì.
+ Nêu được suất điện động của nguồn điện là gì.
+ Nêu được cấu tạo chung của nguồn điện hoá học (pin, acquy).
+ Viết được công thức tính công suất của nguồn điện: Ang= Eq= EIt.
+ Viết được công thức tính công suất của nguồn điện: Png= EI.
+ Phát biểu được định luật Ôm đối với toàn mạch.
+ Viết được công thức tính suất điện động và điện trở trong của bộ
nguồn mắc nối tiếp và mắc song song đơn giản. - Kỹ năng cần đạt được gồm:
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm vào Link, đợi vài giây sau đó bấm Get Website để tải:
Những dấu hiệu của tính tích cực nhận thức Biểu hiện của tính tự lực nhận thức
Trang
MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài 1
II. Mục đích của đề tài 2
III. Giả thiết khoa học 2
IV. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 2
V. Nhiệm vụ của đề tài 3
VI. Phương pháp nghiên cứu 3
VII. Giới hạn nghiên cứu 3
VIII. Đóng góp của đề tài 3
IX Cấu trúc của đề tài 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Lịch sử vấn đề 5
1.2 Nhiêm vụ dạy học môn vật lý ở trường phổ thông 6
1.3 Một số quan điểm hiện đại về phương pháp dạy học môn vật lý 7
1.4 Hứng thú, tích cực, tự lực của HS trong hoạt động học tập vật
lý ở trường phổ thông8
1.4.1. Hứng thú của HS trong học tập vật lý ở trường phổ thông 8
1.4.2. Tính tích cực của HS trong hoạt động học tập 9
1.4.3. Tính tự lực trong hoạt động học tập của học sinh 10
1.4.4. Quan hệ giữa tích cực, tự lực học tập và hứng thú nhận thức 11
1.4.5. Phương pháp hình thành, phát triển hứng thú, tích cực, tự lực học tập của HS11
1.5. Một số đặc điểm của HS phổ thông DTNT liên qua đến hứng
thú và tính tích cực, tự lực trong hoạt động học tập 12
1.6. Các phương pháp phát huy tính tích cực, tự lực và hứng thú nhận thức trong dạy học vật lý13
1.6.1 Khái niệm 13
1.6.2. Những dầu hiệu đặc trưng của các phương pháp nhằm phát huy
tính tích cực, tự lực và gây hứng thú cho HS14
1.6.3. Các phương pháp dạy học tích cực cần được phát triển 15
1.7. TN trong dạy học vật lý 19
1.7.1. Khái niệm về TN vật lý 19
1.7.2. Đặc điểm của TN vật lý 19
1.7.3. Vai trò của TN trong dạy học vật lý 20
1.7.4. Phân loại TN vật lý trong trường phổ thông 27
1.8. Thí nghiệm trực diện 28
1.8.1. Khái niệm TN trực diện 28
1.8.2. Vị trí của TN trực diện 28
1.8.3. Mục đích sử dụng TN trực diện 28
1.9. Yêu cầu về kỹ thuật và phương pháp dạy học trong việc sử dụng TN 30
1.9.1. Những yêu cầu chung khi sử dụng TN 30
1.9.2. Những yêu cầu đối với việc sử dụng TN trực diện 31
1.10. Thực trạng dạy học vật lý có sử dụng TN ở một số trường phổ thông DTNT32
1.10.1. Mục đích, phương pháp điều tra 32
1.10.2. Kết quả điều tra 33
Kết luận chương 1 37
Chương 2: XÂY DỰNG VÀ TIẾN HÀNH MỘT SỐ THÍ NGHIỆM
TRỰC DIỆN KHI DẠY PHẦN “ĐIỆN TÍCH, ĐIỆN TRưỜNG”
VÀ “DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI” (Vật lý 11)
2.1. Thiết kế phương án dạy học từng đơn vị kiến thức cụ thể 38
2.1.1. Xác định mục đích yêu cầu 38
2.1.2. Xác định các yếu tố cơ bản của nội dung kiến thức 39
2.1.3. Lập sơ đồ tiến trình xây dựng kiến thức 39
2.1.4. Xác định tiến trình dạy học cụ thể 39
2.2. Sử dụng TN trong giờ học vật lý nhằm kích thích hứng thú,
phát huy tính tích cực, tự lực học tập cho HS40
2.2.1. Sơ đồ cấu trúc các bước tiến hành TN 40
2.2.2. Sử dụng TN trong giờ học vật lý để xây dựng logic kiến thức của bài học41
2.2.3 Tổ chức và hướng dẫn TN trực diện 45
2.3. Cấu trúc và đặc điểm kiến thức chương “Điện tích, điện trường” và “Dòng điện không đổi”
2.3.1. Phân tích cấu trúc nội dung cơ bản 49
2.3.2. Mức độ yêu cầu và các kỹ năng cần rèn luyện 52
2.3.3. Soạn thảo tiến trình dạy học các bài học cụ thể trong phần “Điện
tích, điện trường”và “Dòng điện không đổi” (Vật lý 11)54
2.3.3.1. Tiến trình xây dựng kiến thức bài 1 54
2.3.3.2. Tiến trình xây dựng kiến thức bài 2 70
2.3.3.3. Tiến trình xây dựng kiến thức bài 3 83
Kết luận chương 2 94
Chương 3: THỰC NGHIỆM Sư PHẠM (TNSP)
3.1. Mục đích TNSP 95
3.2. Nhiệm vụ TNSP 95
3.3. Đối tượng và cơ sở TNSP 95
3.4. Phương pháp TNSP 96
3.5. Phương pháp đánh giá kết quả thực TNSP 96
3.6. Khống chế các tác động ảnh hưởng đến TNSP 97
3.7. Các giai đoạn TNSP 98
3.7.1. Công tác chuẩn bị cho TNSP 98
3.7.2. Tiến hành TNSP 99
3.7.3. Xử lý và phân tích kết quả TNSP 99
3.7.3.1. Đánh giá cụ thể tiến trình dạy học các bài học đã soạn thảo. 99
3.7.3.2. Kết quả và xử lý kết quả TNSP 104
3.8. Đánh giá chung về TNSP 115
Kết luận chương 3 116
KẾT LUẬN118
CÁC BÀI BÁO LIÊN QUAN ĐẾN LUÂN VĂN 120
TÀI LIỆU THAM KHẢO 121
PHỤ LỤC
+ Nếu không khẳng định: Chuyển sang bước 8.
Bước 7: Rút ra kết luận
- Hãy diễn đạt kết quả bằng lời
- Hãy viết các biểu thức toán học (nếu có) thể hiện kết quả trên. Bước 8: Kiểm tra lại các bước
- Hãy kiểm tra đoán có gì sai lầm nên không trùng với kết quả TN!
- Nếu không có gì sai sót trong đoán ban đầu thì hãy kiểm tra lại phương án TN, quan sát lại hiện tượng hay đo lại các hiện tượng vật lý!
- Hãy rút ra kết luận giống như bước 7.
Như vậy cách hướng dẫn này không chỉ ra những công việc cụ thể của TN. Nó chỉ xác định các bước lớn phải làm, gợi ý các công việc cụ thể HS phải lựa chọn quyết định. Nó rèn cho HS phương pháp nhận thức để tìm ra các quy luật của tự nhiên. Quy tắc Ơristic không chỉ ra các thao tác cụ thể và thứ tự các thao tác ấy nên nó đòi hỏi cao ở sự tự lực và chức năng động sáng tạo của HS. Áp dụng quy tắc này đòi hỏi HS phải có những kỹ năng TN ở mức độ cần thiết và đã được quan sát GV làm hay đã tự thực hiện các TN có những thao tác TN cơ bản tương tự. Vì vậy khi lựa chọ cách hướng dẫn HS làm TN theo quy tắc Algolit hay Ơristic cần căn cứ vào từng bài TN cụ thể, tức là căn cứ vào mục đích giáo dục của từng bài TN, căn cứ vào nội dung TN, đặc điểm các thao tác trong TN. Do trình độ HS phát triển ở mức khác nhau, nên để mọi HS hoàn thành yêu cầu của bài TN trong khuôn khổ thời gian quy định GV cần áp dụng các biện pháp giúp đỡ cá biệt ở từng bước của TN cũng như trong toàn bộ TN. Bởi vì các bước của TN quan hệ chặt chẽ với nhau và sắp xếp theo một chật tự bắt buộc. Nếu HS không hoàn thành nhiệm vụ ở khâu trước thì không thể thực hiện được nhiệm vụ ở khâu sau.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
You must be registered for see links
49
Trong khi thời gian làm TN có hạn và về cơ bản HS phải hoàn thành nhiệm vụ TN cùng một lúc. GV có thể dùng phương pháp giúp đỡ cá thể để sau một khoảng thời gian quy định cho từng bước, hướng dẫn những điểm cụ thể của bước đó cho HS có những khó khăn. Vì vậy những HS còn có khó khăn có thể nắm được bước trước để chuyển tiếp sang bước sau. Ngoài ra GV có thể dùng phiếu hướng dẫn hay trực tiếp theo dõi từng trường hợp cụ thể. Cũng có bài TN có bước được hướng dẫn chi tiết, lại có bước chỉ hướng dẫn tổng quát. Nghĩa là cách thức hướng dẫn rất linh hoạt, phong phú sao cho phù hợp với từng bài TN, từng đối tượng TN và ở từng thời kỳ phát triển năng lực TN của họ.
2.3. CẤU TRÖC VÀ ĐẶC ĐIỂM KIẾN THỨC CHƢƠNG “ĐIỆN TÍCH, ĐIỆN TRƢỜNG” VÀ “DÕNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI”
2.3.1. Phân tích cấu trúc nội dung cơ bản
Trong phần kiến thức “Điện tích, điện trường” và “Dòng điện không đổi” đã được đưa vào phần đầu chương trình lớp 11 trung học phổ thông, nên có vị trí rất quan trọng trong việc làm cơ sở, tiền đề cho việc nghiên cứu các phần kiến thức tiếp theo và có tầm quan trọng nhất định trong chương trình vật lý 11.
Về cấu trúc nội dung chương “Điện tích, điện trường” bao gồm: 6 bài chia thành 10 tiết (lý thuyết: 7; bài tập: 3) gồm các nội dung cơ bản sau:
- Điện tích, định luật cu-lông.
- Thuyết êlectron, định luật bảo toàn điện tích.
- Điện trường và cường độ điện trường, đường sức điện. - Công của lực điện
- Điện thế, hiệu điện thế.
- Tụ điện, năng lượng điện trường trong tụ điện.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
You must be registered for see links
50
* Sơ đồ lôgic kiến thức của chương “Điện tích, điện trường”được biểu diễn như sau (hình 2.2):
Các hiện tượng nhiễm điện
Điện tích, điện tích điểm
+ Điện thế, hiệu điện
Hình 2.2
Chương "Dòng điện không đổi" có cấu trúc bao gồm: 6 bài chia thành 14 tiết (lý thuyết: 7; bài tập: 4; thực hành: 2; kiểm tra: 1) gồm các nội dung cơ bản sau:
- Dòng điện không đổi, nguồn điện - Suất điện động của nguồn điện.
- Pin và acquy.
- Công và công suất điện.
- Đinh luật ôm đối với toàn mạch. - Ghép nguồn điện thành bộ.
thế Tụ điện
Điện trường, véc tơ cường độ điện trường, đường sức điện
Thuyết êlectron
Định luật cu-lông, định luật bảo toàn điện tích
Công của lực điện, điện thế, hiệu điện thế
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
You must be registered for see links
Dòng điện không đổi, nguồn điện
51
* Sơ đồ lôgic của chương "Dòng điện không đổi" có thể được biểu diễn bởi hình 2.3:
Công và công suất điện
Đinh luật ôm đối với toàn mạch
Hình 2.3
* Một số điểm mới về chương “Điện tích điện trường” và "Dòng điện không đổi" trong SGK 11 cần được lưu ý [4]:
- SGK 11 đưa ra một số khái niệm mới như: khái niệm về pin điện hoá; SGK vật lý 11 cải cách giáo dục không hình thành khái niệm điện tích, còn sách SGK 11 cho rằng: điện là một thuộc tính của vật nhiễm điện. Điện tích là số đo của thuộc tính đó; ngoài ra còn đưa vào khái niệm thế năng của điện tích trong điện trường.
- Định luật bảo toàn điện tích đưa ra sau định luật Cu-lông, coi như cơ sở của phép đo điện tích.
- Trong SGK trình bày cả ba hiện tượng nhiễm điện nhưng không giải thích vì vậy GV cần gợi ý cho HS giải thích.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
You must be registered for see links
Pin- Acquy
Ghép nguồn điện thành bộ
52
- Trong phần đường sức điện trường được bắt đầu bằng hình ảnh các đường sức, sau đó đến định nghĩa và các đặc điểm của các đường sức. Do vậy rất cần thiết có thí nghiệm để HS quan sát hình ảnh các đường sức.
- Trong phần công của lực điện trường sách mới nói rõ về dấu của công.
- Xây dựng định luật Ôm toàn mạch bằng con đường thực nghiệm.
- SGK 11 không đề cập đến một số vấn đề: chuyển động của điện tích
điểm trong điện trường đều, vật dẫn và điện môi trong điện trường, cách ghép tụ thành bộ, không đưa ra công thức điện dung của tụ điện phẳng, không đề cập đến khái niệm hiệu điện thế điện hoá, điện trở phụ trong công cụ đo, máy thu điện, định luật ôm đối với đợn mạch chứa nguồn, chứa máy thu điện...
- Ngoài ra còn một số nội dung cơ bản khác với SGK cải cách như: về cường độ điện trường về điện thế, điện dung của tụ điện.
2.3.2. Mức độ yêu cầu và các kỹ năng cần rèn luyện
* Đối với chương“Điện tích, điện trường”:
- Kiến thức cần đạt được gồm:
+ Nêu được các cách nhiễm điện cho vật (cọ xát, tiếp xúc, hưởng ứng). + Phát biểu được định luật bảo toàn điện tích.
+ Phát biểu được định luật Cu-lông và chỉ ra lực điện giữa hai điện
tích điểm.
+ Nêu được nội dung chính của thuyết êlectron.
+ Nêu được điện trường tồn tại ở đâu, có tính chất gì.
+ Phát biểu được định nghĩa cường độ điện trường.
+ Nêu được trường tĩnh điện là trường thế.
+ Phát biểu được hiệu điện thế giữa hai điểm trong điện trường và nêu
được đơn vị đo hiệu điện thế.
+ Nêu được mối quan hệ giữa cường độ điện trường đều và hiệu điện
thế giữa hai điểm của điện trường đó. Nhận biết được đơn vị đo cường độ điện trường.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
You must be registered for see links
53
+ Nêu được nguyên tắc, cấu tạo của tụ điện. Nhận dạng được các tụ điện thường dùng và nêu được ý nghĩa các số ghi trên mỗi tụ điện.
+ Phát biểu được định nghĩa điện dung của tụ điện và nhận biết được đơn vị đo điện dung.
+ Nêu được điện trường trong tụ điện và mọi điện trường đều mang năng lượng.
- Kỹ năng cần đạt được gồm:
+ Vận dụng được thuyết êlectron giải thích được các hiện tượng nhiễm điện.
+ Vận dụng định luật Cu-lông và khái niệm điện trường để giải được các bài tập đối với hệ điện tích điểm.
+ Giải được các bài tập về chuyển động của điện tích dọc theo đường sức của một điện trường đều.
* Đối với chương "Dòng điện không đổi":
- Kiến thức cần đạt được gồm:
+ Nêu được dòng điện không đổi là gì.
+ Nêu được suất điện động của nguồn điện là gì.
+ Nêu được cấu tạo chung của nguồn điện hoá học (pin, acquy).
+ Viết được công thức tính công suất của nguồn điện: Ang= Eq= EIt.
+ Viết được công thức tính công suất của nguồn điện: Png= EI.
+ Phát biểu được định luật Ôm đối với toàn mạch.
+ Viết được công thức tính suất điện động và điện trở trong của bộ
nguồn mắc nối tiếp và mắc song song đơn giản. - Kỹ năng cần đạt được gồm:
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm vào Link, đợi vài giây sau đó bấm Get Website để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: