hell_angel_nd259
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
Phần mở đầu
Kinh tế chính trị Mác-Lênin có vai trò quan trọng trong đời sống Xã hội. Trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay yêu cầu học tập, nghiên cứu kinh tế chính trị Mác-Lênin càng được đặt ra một cách bức thiết, nhằm khắc phục lạc hậu về lý luận kinh tế, sự giáo điều, tách rời lý luận với cuộc sống, góp phần hình thành tư duy kinh tế mới. Nước ta đang xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, mà nền kinh tế thị trường thì luôn gắn liền với các phạm trù và các quy luật kinh tế của nó. Trong đó có phạm trù giá trị thặng dư hay nói cách khác “sự tồn tại giá trị thặng dư là một tất yếu khách quan ở Việt Nam khi mà ở Việt Nam ta đang áp dụng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN”.Tuy nhiên hiện nay chúng ta đang thực hiện nền kinh tế thị trường nhiều thành phần theo định hướng XHCN nhưng trong chừng mực nào đó vẫn tồn tại thành kiến đối với các thành phần kinh tế tư nhân, tư bản, coi các thành phần kinh tế này là bóc lột, những nhận thức này không thể xảy ra với một số cán bộ, đảng viên làm công tác quản lý mà còn xảy ra ngay trong những người trực tiếp làm kinh tế tư nhân ở nước ta. Mà theo lý luận của Mác thì vấn đề bóc lột lại liên quan đến “giá trị thặng dư”. Vì thế việc nghiên cứu về chất và lượng của giá trị thặng dư sẽ giúp chúng ta có nhận thức đúng đắn về con đường đi lên xây dựng CNXH ở Việt Nam mà đảng và nhà nước ta đã chọn. Với kiến thức còn hạn hẹp bài viết này chỉ nêu ra những nội dung cơ bản của “giá trị thặng dư” , cùng một vài ý nghĩa thực tiễn rút ra được khi nghiên cứu vấn đề này và một số ý kiến để việc vận dụng “giá trị thặng dư” trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta.
Bài viết này được chia thành 3 chương:
Chương I: Mặt chất và mặt lượng của giá trị thặng dư. ý nghĩa thực tiễn của vấn đề nghiên cứu đối với nước ta khi chuyển sang nền kinh tế thị trường đinh hướng xã hội chủ nghĩa
Chương II: Thực trạng việc nghiên cứu và vận dụng giá trị thặng dư ở nước ta hiện nay
Chương III: Một số gải pháp để vận dụng lý luận giá trị thặng dư nhằm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay
Bài viết đã được hoàn thành dưới sự hướng dẫn của thầy giáo hướng dẫn, đồng thời được sự giúp đỡ của thư viện trường về nhiều tài liệu tham khảo bổ ích.
Phần nội dung
Chương 1: Mặt chất và mặt lượng của giá trị thặng dư. ý nghĩa thực tiễn của vấn đề nghiên cứu này đối với nước ta khi chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.
cần nghiên cứu về giá trị thặng dư bởi sự tồn tại của giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta là một tất yếu khách quan, có nghiên cứu về giá trị thặng dư ta mới thấy rõ những đặc tính phổ biến của sản xuất và phân phối giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường, từ đó tìm ra các giải pháp để vận dụng học thuyết giá trị thặng dư nhằm phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta, theo mục tiêu đã được Đảng và Nhà nước ta vạch ra, làm dân giàu nước mạnh, xây dựng thành công CNXH ở Việt Nam.
Khi nghiên cứu về phạm trù giá trị thặng dư, Mác đã sử dụng nhuần nhuyễn phương pháp duy vật biện chứng để nghiên cứu. Người đã gạt bỏ đi những cái không bản chất của vấn đề để rút ra bản chất của nó, đi từ cái chung đến cái riêng, từ trừu tượng đến cụ thể và đặc biệt là việc sử dụng phương pháp trừu tượng hoá khoa học.
A. Mặt chất của giá trị thặng dư.
Mối quan hệ kinh tế giữa người sở hữu tiền và người sở hữu sức lao động là điều kiện tiên quyết để sản xuất ra giá trị thặng dư vì vậy việc phân tích của Mác về quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư về bản chất và nguồn gốc là một vấn đề cần lưu ý.
I. Sự chuyển hoá của tiền thành tư bản.
1. Công thức chung của tư bản
Tiền là sản phẩm cuối cùng của quá trình lưu thông hàng hoá. Đồng thời tiền cũng là hình thức biểu hiện đầu tiên của tư bản. Song bản thân tiền không phải là tư bản mà tiền chỉ trở thành tư bản khi chúng được sử dụng để bóc lột lao động của người khác. Tiền được coi là tiền thông thường thì vận động theo công thức H-T-H. còn tiền được coi là tư bản thì vận động theo công thức T-H-T. Ta thấy hai công thức này có những điểm giống và khác nhau:
Giống nhau: Cả hai sự vận động đều bao gồm hai nhân tố là tiền và hàng và đều có hai hành vi là mua và bán, có người mua, người bán.
Khác nhau: Trình tự hai giai đoạn đối lập nhau (mua và bán) trong hai công thức lưu thông là đảo ngược nhau. Với công thức H-T-H thì bắt đầu bằng việc bán (H-T) và kết thúc bằng việc mua (T-H), bán trước mua sau nhưng tiền chỉ đóng vai trò trung gian và kết thúc quá trình đều là hàng hoá. Ngược lại, với công thức T-H-T thì bắt đầu bằng việc mua (T-H) và kết thúc bằng việc bán (H-T). ở đây tiền vừa là điểm xuất phát vừa là điểm kết thúc còn hàng hoá đóng vai trò trung gian, tiền ở đây chỉ để chi ra để mua rồi lại thu lại sau khi bán. Vởy tiền trong công thức này chỉ được ứng trước mà thôi.
Từ đó ta thấy giá trị sử dụng là mục đích cuối cùng của vòng chu chuyển H-T-H giá trị sử dụng tức là nhằm thoả mãn những nhu cầu nhất định. Như vậy qua trình này là hữu hạn, nó sẽ kết thúc khi nhu cầu được thoả mãn. Động cơ và mục đích của vòng chu chuyển T-H-T là bản thân giá trị trao đổi trong lưu thông điểm đầu và điểm cuối đều là tiền chúng không khác nhau về chất. Do vậy nếu số tiền thu về bằng số tiền ứng ra thì quá trình vận động trở nên vô nghĩa. Mà như ta đã biết, một món tiền chỉ có thể khác với một món tiền khác về mặt số lượng. Kết quả là qua lưu thông số tiền ứng trước không những được bảo tồn mà còn tự tăng thêm giá trị. Nên công thức vận động đầy đủ của tư bản là T-H-T’. Trong đó T’=T+t số tiền trội hơn so với số tiền ứng ra là t, Các Mác gọi là giá trị thặng dư số tiền ứng ra ban đầu chuyển hoá thành tư bản. Vậy tư bản là giá trị mang lại giá trị thặng dư nên sự vận động của tư bản là không có giới hạn vì sự lớn lên của giá trị là không có giới hạn.
Từ phân tích trên Mác đã phân biệt rõ ràng tiền thông thường và tiền tư bản. Tiền thông thường chỉ đóng vai trò trung gian trong lưu thông. Còn tiền tư bản là giá trị vận động, nó ra khỏi lĩnh vực lưu thông rồi lại trở lại lưu thông, tự duy trì và sinh sôi nảy nở trong lưu thông quay trở về dưới dạng đã lớn lên và không ngừng bắt đầu lại cùng một vòng chu chuyển ấy.T-H-T’mới nhìn thì nó là công thức vận động của riêng tư bản thương nghiệp nhưng ngay cả tư bản công nghiệp và cả tư bản cho vay thì cũng vậy.Tư bản chủ nghĩa cũng là tiền được chuyển hoá thành hàng hoá thông qua sản xuất rồi lại chuyển hoá thành một số tiền lớn hơn bằng việc bán hàng hoá đó. Tư bản cho vay thì lưu thông T-H-T’được biểu hiện dưới dạng thu ngắn lại là T-T’ một số tiền thành một số tiền lớn hơn. Như vậy T-H-T’thực sự là công thức chung của tư bản.
Nhưng bên cạnh đó công thức: T-H-T’mâu thuẫn với tất cả các quy luật về bản chất của hàng hóa, giá trị, tiền và bản thân lưu thông.
2. Những mâu thuẫn của công thức chung:
-Trong lưu thông có thể có hai trường hợp xảy ra: một là trao đổi tuân theo quy luật giá trị (trao đổi ngang giá); hai là trao đổi không tuân theo quy luật giá trị (trao đổi không ngang giá).
- Trường hợp trao đôi ngang giá : Nếu hàng hoá được trao đổi ngang giá thì chỉ có sự thay đổi hình thái của giá trị, từ T-H và H-T còn tổng giá trị cũng như phần giá trị nằm trong tay mỗi bên tham gia trao đổi, trước sau không đổi. Tuy nhiên về giá trị sử dụng thì cả hai bên đều có lợi.ở đây không có sự hình thành giá trị thặng dư.
Trường hợp trao đổi không ngang giá: Nếu hàng hóa bán cao hơn giá trị của chúng khi đó người bán được lợi một khoản là một phần chênh lệch giữa giá bán và giá trị thực của hàng hóa,còn người mua bị thiệt một khoản đúng bằng giá trị mà người bán được lợi. Còn nếu người bán hàng hoá dưới giá trị của chúng (bán rẻ) thì người mua được lợi một khoản là phần chênh lệch giữa giá trị thực và giá bán của hàng hoá còn người bán bị thiệt một giá trị đúng bằng giá trị mà người mua được lợi.
Vậy trong cả hai trường hợp trên cho thấy,nếu người này được lợi thì người kia thiệt nhưng tổng hàng hoá vẫn không tăng lên nên cả hai trường hợp này không hình thành nên giá trị thặng dư.
Tiền đưa vào lưu thông, qua lưu thông thì thu được giá trị thặng dư mà lưu thông không tạo ra giá trị nên không tạo ra giá trị thặng dư, tiền rút khỏi lưu thông làm chức năng lưu thông thì làm chức năng cất trữ thì không thu được giá trị thăng dư.Như vậy cùng với lưu thông và lại không cùng với lưu thông đây chính là mâu thuẫn của công thức chung của tư bản .
Để giải quyết vấn đề này ta phải đứng trên các quy luật của lưu thông hàng hoá và lưu thông tiền tệ. Vấn đề cơ bản là nhà tư bản đã gặp trên thị trường một loại hàng hoá đặc biệt mà khi tiêu dùng nó sẽ đem lại giá trị thặng dư đó là sức lao động.
3.Hàng hoá - sức lao động
a. Sức lao động và điều kiện tạo ra hàng hoá
Sức lao động bao gồm toàn bộ sức thần kinh, sức cơ bắp, thể lực, trí lực tồn tại trong bản thân con người sống, nó chỉ được bộc lộ qua lao động và là yếu tố chủ thể không thể thiếu được của mọi quá trình sant xuất Xã hội .
Sức lao động không phải bao giờ cũng là hàng hoá nó chỉ biến thành hàng hoá khi có đầy đủ hai điều kiện:
Thứ nhất:người lao động phải được tự do về thân thể, tự do về năng lực lao động của mìnhvà chỉ bán sức lao động đó trong một thời gian nhất định . Bởi vì sức lao động chỉ có thể xuất hiện trên thị trường với tư cách là hàng hoá khi nó được đưa ta thị trường tức là bản thân người có sức lao động đó đem bán nó. Muốn vậy người lao động phải đựoc tự do về thân thể có quyến sở hữu sức lao động của mình thì mới đem bán sức lao động được. Người sở hữu sức lao động chỉ nên bán sức lao động trong một thời gian nhất định thôi nếu bán hẳn sức lao động đó trong một lần thì người đó sẽ trở thành nô lệ.
Thứ hai: Người lao động phải bị tước hết tư liệu sản xuất,muốn sống họ phải bán sức lao động của mình. Vì nếu người lao động được tự do về thân thể mà lại có tư liệu sản xuất thì họ sẽ sản xuất ra hàng hoá và bán hàng hoá do mình sant xuất ra chứ không bán sức lao động.
Khi sức lao động trở thành hàng hoá,nó cũng xó hai thuộc tính là giá trị và giá trị sử dụng nhưng nó là hàng hoá đặc biệt vì vậy, giá trị và giá trị sử dụng của nó có những nét đặc thù so với những hàng hoá khác.
b. Hai thuộc tính của hàng hoá sức lao động:
Hàng hoá sức lao động cũng có hai thuộc tính là giá trị sử dụng và giá trị.
*Giá trị của hàng hoá sức lao động:
Giá trị hàng hoá sức lao động do thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất và tái sản xuất ra sức lao động quyết định. Mà sức lao động lại gắn liền với cơ thể sống. Do đó việc sản xuất và tái sản xuất ra sức lao động cũng bao hàm việc duy trì cuộc sống của con người đó.Muốn duy trì cuộc sống của bản thân mình, con người cần có một số tư liệu sinh hoạt nhất định. Mặt khác số lượng của những nhu cầu cần thiết ấy, cũng như cách thoả mãn những nhu cầu đó ở mỗi một người, nhóm người lao động lại khác nhau,do các yếu tố lịch sử, tinh thần, nên giá trị của sức lao động còn mang tính tinh thần, thể chất lịch sử. Nhưng những người sở hữu sức lao động có thể chết đi do vậy muốn cho người ấy không ngừng xuất hiện trên thị trường hàng hoá sức lao động thì người bán sức lao động ấy phải trở nên vĩnh cửu bằng cách sinh xon đẻ cái. Vì vậy tổng số những tư liệu sinh hoạt cho những người thay thế đó tức là con cái của những người lao động. Giá trị những tư liệu sinh hoạt về vất chất và tinh thần cần thiết để tái sản xuất sức lao động,duy trì đời sống công nhân.Muốn cho mgười lao động có kiến thức và sức lao động vận dụng khoa học trong một ngành lao động nhất định thì cần tốn nhiều hay ít chi phí đào tạo.
*Giá trị sử dụng của hàng hoá sức lao động:
Nó cũng giống như các hàng hoá thông thường khác ở chỗ là nó cũng phải thoả mãn nhu cầu nào đó của người mua. Còn khác ở chỗ các hàng hoá thông thường qua tiêu dùng thì giảm dần còn sức lao động qua tiêu dùng tức là qua lao động thì nó tạo ra lượng giá trị mới lớn hơn giá trị bản thân nó do người công nhân theo thời gian đã tích luỹ được kinh nghiệm sản xuất. Và phần lớn hơn đó chính là giá trị thặng dư cho nhà tư bản. Đến đây ta đã hiểu được mâu thuẫn công thức chung của tư bản là cùng lưu thông và không cùng với lưu thông từ đó ta thấy khi sức lao động trở thành hàng hóa,tiền tệ thành tư bản.
II. Sản xuất ra giá trị thặng dư.
Khi người có sức lao động đem bán sức lao động thì người mua sẽ tiêu dùng sức lao động của họ bằng cách bắt người bán đó phải lao động. Mà giá trị sử dụng của sức lao động chỉ thể hiện ra trong quá trình tiêu dùng sức lao động tức là quá trình lao động và trong quá trình ấy sức lao động tạo ra giá trị thặng dư. Do đó để nghiên cứu quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư sẽ bắt đầu nghiên cứu quá trình lao động.
1. Quá trình lao động :
Lao động là hoạt động có mục đích có ý thức của con người nhằm thay đổi những vật thể tự nhiên cho phù hợp với nhu cầu con người
Như vậy quá trình lao động là sự kết hợp của 3 yếu tố: Đối tượng lao động, tư liệu lao động và sức lao động.
- Sức lao động: Như đã nói ở trên thì nó là yếu tố cơ bản của quá trình lao động vì sức lao động gắn với con người mà con người luôn sáng tạo ra tư liệu lao động, đối tượng lao động đồng thời sử dụng chúng để phục vụ lợi ích của mình.
Lao động và sức lao động khác nhau ở chỗ sức lao động mới chỉ là khả năng của lao động còn lao động là sự tiêu dùng sức lao động trong hiện thực. Mà sức lao động + đối tượng lao động và tư liệu lao động tạo ra của cải vật chất. Trong quá trình lao động, sức lao động kết hợp với công cụ lao động tác động với đối tượng lao động và chuyển toàn bộ giá trị của những tư liệu sản xuất vào sản phẩm được tạo ra.
- Đối tượng lao động: là bộ phận của giới tự nhiên mà lao động của con người tác động vào làm thay đổi hình thái của nó cho phù hợp với mục đích con người.
Đối tượng lao động có hai loại: Loại có sẵn như gỗ, rừng, quặng trong lòng đất,tôm,cá dưới sông biển...lao động của con người tác động vàậ phục vụ ngay cho nhu cầu của con người.Và một loại phải qua chế biến được gọi là nguyên vật liệu.
- Tư liệu lao động: là những vật hay hệ thống những vật mà con người dùng để tác động vào đối tượng lao động cho phù hợp với nhu cầu con người.Trong tư liệu lao động trước hết phải kể đến công cụ lao động,đây là yếu tố trực tiếp cải biến đối tượng lao động. Sự phát triển của công cụ lao động nói lên thời đại khác.
Tư liệu lao động và đối tượng lao động có sự phân biệt tương đối. Đối tượng lao động và tư liệu lao động trong quá trình lao động sản xuất hợp thành tư liệu sản xuất, do đó, có thể nói rằng: quá trình lao động là sự kết hợp của hai yếu tố: sức lao động và tư liệu sản xuất.
Đi từ cái chung là việc nghiên cứu quá trình lao động, Mác đã đi đến phân tích quá trình sản xuất giá trị thặng dư dưới CNTB.
2. Sản xuất ra giá trị thặng dư:
Mụcđích của sản xuất tư bản chủ nghĩa không phải là giá trị sử dụng mà là giá trị, hơn nữa cũng không phải là giá trị đơn thuần mà là giá trị thặng dư.Nhưng để sản xuất giá trị thặng dư trước hết nhà tư bản phải sản xuất ra một giá trị sử dụng nàậ đó,vì giá trị sử dụng là vật mang giá trị và giá trị thặng dư.
Để hiểu rõ hơn quá trình sản xuất giá trị thặng dư, chúng ta lấy việc sản xuất sợi của một nhà tư bản làm ví dụ:
Giả sử để có sợi bán nhà tư bản đã mua (giả định theo đúng giá trị) 20kg bông giá 20đôla; tiền hao mòn máy móc 3 đôla, tiền thuê công nhân là 4đôla (Ngang bằng tư liệu sinh hoạt để họ sống trong một ngày)và giả sử họ kéo hết số bông trên trong 4 giờ và mỗi giờ tạo ra một lượng giá trị mới là 1 đôla. Việc mua bán trên là đúng giá trị và điều kiện sản xuất trung bình của Xã hội.
Quá trình sản xuất được tiến hành trong 4 giờ lao động với tư cách là lao động cụ thể công nhân kéo hết 20kg bông thành sợi. Giá trị của bông và hao mòn máy mócđược lao động cụ thể của công nhân chuyển dịch và bảo tồn vào giá trị của sợi, hình thành ra bộ phận giá trị cũ (C) là 23 đôla.Như vậy để sản xuất ra 20kg sợi thì nhà tư bản phải ứng trước một số tiền là 23 đôla. Để sản xuất ra 20kg sợi thì cần có 20kg bông và sự hao mòn của máy móc,khi 5kg sợi được sản xuất ra thì không có nghĩa là giá trị của 5kg bông và phần máy móc bị hao mòn mất đi mà phần giá trị đó được chuyển nguyên vẹn vào giá trị của 20kg sợi. Như vậy, giá trị của nhưng tư liệu sản xuất 20kg bông và hao mòn máy móc được biểu hiện bằng 23 đôla, là những bộ phận cấu thành giá trị của 20kg sợi.Chú ý là người ta chỉ chi phí một thời gian lao động cần thiết trong những điều kiện sản xuất Xã hội nhất định mà thôi, vì vậy dù nhà tư bản có sử dụng những tư liệu sản xuất nàậ có giá trị lớn hơn 23đôla như trên đi nữa thì giá nhập vàậ của giá trị của 5kg sợi cũng chỉ là 23 đôla, tức là số lao động Xã hội cần thiết của nền sản xuất mà thôi.
Xét về phần giá trị mà lao động của người công nhân đã kết hợp vào bông. Giả định muốn sản xuất một lượng trung bình những tư liệu sinh hoạt cần thiết hàng ngày cho một người lao động thì mất 4 giờ lao động trung bình và giả sử 4 giờ lao động trung bình đã được vật hoá trong 4 đôla.
Việc nhà tư bản trả 4 đôla cho một ngày lao động của người công nhân là đúng giá trị của sức lao động.Trong quá trình lao động, lao động không ngừng chuyển hoá từ hình thái hoạt động sang hình thái tồn tại, từ hình thái vận động sang hình thái vật thể.Như vậy 4 giờ lao động Xã hội cần thiết,vận động kéo sợi sẽ biểu hiện ra trong một lượng sợi nhất định là 20kg sợi.Do đó thành phần giá trị do lao động của người công nhân kết hợp vào giá trị của 20kg sợi là 4 giờ lao động xã hội cần thiết và chỉ là lượng vật chất hoá của số giờ lao động xã hội đó mà thôi.Vậy cũng với 4 giờ lao động trên với tư cách là lao động trừu tượng sức lao động của công nhân tạo ra lượng giá trị mới (V+m) là 4 đôla, kết tinh vào giá trị của sợi.
Bây giờ ta thấy tổng giá trị của 20kg sợi gồm giá trị của 20kg bông là 20 đôla, với hao mòn máy móc là 3 đôla và 4 giờ lao động của người công nhân kéo sợi biểu hiện là 4 đôla.Vậy giá trị của 20kg sợi là 27đôla. Họ ứng ra 27đôla thu về 27 đôla như vậy họ không đạt được mục đích. Nhà tư bản suy nghĩ công nhân lao động được trả tiền họ cũng lao động nhưng không được gì. Họ suy nghĩ công nhân được trả 4 đôla ngang bằng với tư liệu sinh hoạt sống trong một ngày do đó không thể chỉ lao động 4 giờ mà nhiều hơn nữa là 8 giờ chẳng hạn, 4 giờ sau nhà tư bản chỉ phải mua 20kg bông trị giá 20 đôla, hao mòn máy móc là 3 đôla. Vậy tổng số tiền nhà tư bản ứng trước để sản xuất 40kg sợi là 40 đôla cho 40kg bông, 6 đôla cho hao mòn máy móc, 4đôla để thuê công nhân. Tổng là 50 đôla, mà giá trị của 40kg sợi là 54 đôla. Nếu nhà tư bản đem bán 40kg sợi (đúng giá trị) với giá 54 đôla thì thu được lượng trội hơn là 4 đôla (54-50) là giá trị thặng dư của nhà tư bản.
Để làm sáng tỏ thêm CácMác đã lấy ngày lao động của công nhân để chứng minh. Ông chia ngày lao động của công nhân làm hai phần là thời gian lao động cần thiết và thời gian lao động thặng dư. Công nhân làm việc trong phần thời gian lao động cần thiết tạo ra sản phẩm cần thiết với tiền công của mình còn làm việc trong thời gian lao động thặng dư là tạo ra sản phẩm thặng dư cho nhà tư bản. Nhà tư bản bán nó thu về giá trị thặng dư.
Từ đó cho ta biết được nguồn gốc và bản chất của giá trị thặng dư: là một bộ phận của giá trị mới, bộ phận giá trị dôi ra ngoài giá trị sức lao động của công nhân. Do lao động của công nhân làm thuê sáng tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không là lao động không công của công nhân cho tư bản. Là quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư, quá trình sản xuất ra giá trị đến một thời hạn mà ở đó giá trị sức lao động của công nhân được hoàn lại bằng một bộ phận của giá trị mới.
Để phát triển thị trường sức lao động ở nước ta còn cần nhanh chóng cải cách chế độ tiền lương, chế độ tiền lương mới cần có sự phân biệt đáng kể về thu nhập trên cơ sở lấy hiệu quả lao động làm chính, phân biệt giữa người làm ít với người làm nhiều, giữa lao động phức tạp với lao động giản đơn. Sự phân biệt này góp phần thúc đẩy quá trình tự nâng cao chất lượng lao động đối với mỗi người lao động, khuyến khích người lao động bán sức lao động của họ ở những nơi có mức tiền lương cao. Mặt khác vẫn phải duy trì những ưu đãi xã hội và thực hiện tốt vấn đề bảo hiểm xã hội…
III. Nâng cao vai trò quản lý của Nhà nước về kinh tế và giữ vững định hướng XHCN:
Cần tiến hành phân cấp quản lý nhà nước, đặc biệt là việc phân cấp quản lý nhà nước về kinh tế. Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý kinh tế của Nhà nước, tránh sự quản lý chồng chéo, gây ra sự phiền hà đối với việc kinh doanh của các doanh nghiệp. Nhất là, trong việc quản lý đăng ký kinh doanh của các doanh nghiệp, hiện nay còn có nhiều cơ quan thuộc các cấp khác nhau quản lý việc đăng ký kinh doanh, gây tình trạng lộn xộn, khiến việc nắm về số lượng, việc kiểm tra giám sát việc kinh doanh của các doanh nghiệp khó khăn. cần quy định riêng một cơ quan làm công việc này.
Hiện nay, trong lĩnh vực quản lý nguồn vốn đầu tư còn nhiều bất cập như: không theo kịp đòi hỏi của thực tiễn đặt ra, lỏng lẻo trong khâu kiểm tra, giám sát việc thực hiện nguồn vốn đầu tư, gây những hiện tượng lãng phí, tham nhũng… Vì vậy, phải chú trọng nâng cao năng lực quản lý vốn đầu tư bằng cách: nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ về quản lý hoạt động đầu tư cho các cán bộ chuyên trách. Thường xuyên kiểm tra trình độ của các cán bộ này. Khi giải quyết bất kỳ một vấn đề gì của hoạt động đầu tư, một mặt phải dựa trên ý kiến, nguyện vọng, lực lượng, tinh thần chủ động, sáng tạo của các đối tượng bị quản lý , mặt khác phải có một trung tâm quản lý tập trung và thống nhất với mức độ phù hợp, không quan liêu, có sự phân cấp trog việc quản lý hoạt động vốn đầu tư.
Kiện toàn hệ thống pháp luật và các chính sách kinh tế vĩ mô để nâng cao năng lực quản lý của Nhà nước. Hệ thống pháp luật phải thông thoáng, thống nhất, một mặt phải bảo đảm việc trả lương tương xứng cho người lao động (và việc mua bảo hiểm xã hội cho người lao động) của các doanh nghiệp, mặt khác phải định hướng dư luận, bảo vệ những người có thu nhập cao chính đáng. Các chính sách kinh tế vĩ mô, phát huy đúng tác dụng điều tiết nền kinh tế, tránh những tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường, khuyến khích sản xuất phát triển…
Hiện nay, chúng ta đang phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, nhiều hình thức sở hữu, trong đó có sở hữu tư nhân, nghĩa là nền kinh tế ở nước ta vẫn còn bóc lột ở mức độ nào đó. Để giảm sự tiêu cực đó, nhà nước cần thực hiện chế độ phân phối theo kết quả lao động và hiệu quả kinh tế (hay phân phối theo mức độ đóng góp); phải thực hiện tốt các chính sách xã hội như phúc lợi xã hội, các ưu đãi xã hội, bảo hiểm xã hội…
Bên cạnh những ưu đãi đối với hoạt động kinh doanh của các doanh nhân nước ngoài hiện nay ở nước ta, cũng cần xây dựng hoàn chỉnh và thực hiện nghiêm túc hơn luật kinh doanh đối với những doanh nhân này, tránh tình trạng coi thường pháp luật Việt Nam của những người này.
Trong các doanh nghiệp tư nhân cần tăng cường sự hoạt động của các tổ chức, đoàn thể Đảng, Công doàn, đoàn thanh niên… để bảo vệ quyền lợi chính đáng của công nhân.Đặc biệt là đối với các doanh nghiệp liên doanh, hay các doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài, cần nâng cao năng lực hoạt động cũng như tư cách đạo đức của những người làm công tác công đoàn.
Phần kết luận
Kinh tế thị trường luôn gắn liền với các phạm trù, các quy luật kinh tế của nó, trong đó có phạm trù “giá trị thặng dư”, vì vậy, trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay thì sự tồn tại của phạm trù “giá trị thặng dư” là một tất yếu khách quan. Do đó, việc nghiên cứu về “giá trị thặng dư” là một điều cần thiết.
Qua sự trình bày, phân tích mặt chất và mặt lượng của giá trị thặng dư như trên, có thể đi đến kết luận: “giá trị thặng dư là cái chung cho những xã hội có thời gian lao động vượt khỏi thời gian lao động tất yếu”, nó không phải là phạm trù riêng của CNTB, sự tồn tại của “giá trị thặng dư” là một tất yếu khách quan trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay. Phạm trù “giá trị thặng dư” có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển kinh tế, phát triển cơ sở vật chất – kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, cũng như việc cải thiện đời sống của nhân dân. Việc nghiên cứu lý luận giá trị thặng dư có ý nghĩa quan trọng, giúp chúng ta có nhận thức đúng đắn, phân biệt giữa giá trị thặng dư và vấn đề bóc lột, để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội cần phát triển kinh tế, nền sản xuất xã hội phải sản xuất ra giá trị thặng dư đồng thời phải phân phối lượng giá trị thặng dư ấy một cách công bằng loại bỏ sự bóc lột trong xã hội; áp dụng quá trình sản xuất giá trị thặng dư: kết hợp sức lao động và tư liệu sản xuất tạo ra giá trị thặng dư vào nền sản xuất xã hội ở nước ta trong giai đoạn này, khẳng định việc phát triển chất lượng nguồn lao động, phát triển thị trường lao động, thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn đầu tư là quá trình đúng đắn để phát triển đất nước; từ việc nghiên cứu này còn giúp Đảng và Nhà nước xây dựng những chủ trương phát triển kinh tế đồng thời đảm bảo công bằng xã hội.
Mục lục
Trang
Phần mở đầu 2
Phần nội dung 3
Chương I: Mặt chất và mặt lượng của giá trị thặng dư . ý nghĩa thực tiễn rút ra 4
A. Mặt chất của giá trị thặng dư 4
I.Sự chuyển hoá tiền thành tư bản 4
II. Sản xuất giá trị thặng dư 7
B. Mặt lượng của giá trị thặng dư 11
I. Tỷ suất giá trị thặng dư 11
II. Khối lượng giá trị thặng dư 12
III. Sự thay đổi trong đại lượng giá trị thặng dư 13
IV. Các hình thức biểu hiện của giá trị thặng dư 15
C. ý nghĩa thực tiễn rút ra của vấn đề nghiên cứu 18
Chương II. Thực trạng của việc nghiên cứu và vận dụng lý luận giá trị thặng dư 21
A. Quan điểm của Đảng về việc nghiên cứu và vận dụng lý luận giá trị thặng dư 21
B. Thực trạng nghiên cứu và vận dụng lý luận giá trị thặng dư 21
I. Tình hình nghiên cứu lý luận giá trị thặng dư 21
II. Thực trạng sản xuất giá trị thặng dư 22
Chương III. Một số giải pháp để vận dụng lý luận giá trị thặng dư nhằm phát triển nền kinh tế thì trường định hướng XHCN 25
Phần kết luận
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Phần mở đầu
Kinh tế chính trị Mác-Lênin có vai trò quan trọng trong đời sống Xã hội. Trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay yêu cầu học tập, nghiên cứu kinh tế chính trị Mác-Lênin càng được đặt ra một cách bức thiết, nhằm khắc phục lạc hậu về lý luận kinh tế, sự giáo điều, tách rời lý luận với cuộc sống, góp phần hình thành tư duy kinh tế mới. Nước ta đang xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, mà nền kinh tế thị trường thì luôn gắn liền với các phạm trù và các quy luật kinh tế của nó. Trong đó có phạm trù giá trị thặng dư hay nói cách khác “sự tồn tại giá trị thặng dư là một tất yếu khách quan ở Việt Nam khi mà ở Việt Nam ta đang áp dụng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN”.Tuy nhiên hiện nay chúng ta đang thực hiện nền kinh tế thị trường nhiều thành phần theo định hướng XHCN nhưng trong chừng mực nào đó vẫn tồn tại thành kiến đối với các thành phần kinh tế tư nhân, tư bản, coi các thành phần kinh tế này là bóc lột, những nhận thức này không thể xảy ra với một số cán bộ, đảng viên làm công tác quản lý mà còn xảy ra ngay trong những người trực tiếp làm kinh tế tư nhân ở nước ta. Mà theo lý luận của Mác thì vấn đề bóc lột lại liên quan đến “giá trị thặng dư”. Vì thế việc nghiên cứu về chất và lượng của giá trị thặng dư sẽ giúp chúng ta có nhận thức đúng đắn về con đường đi lên xây dựng CNXH ở Việt Nam mà đảng và nhà nước ta đã chọn. Với kiến thức còn hạn hẹp bài viết này chỉ nêu ra những nội dung cơ bản của “giá trị thặng dư” , cùng một vài ý nghĩa thực tiễn rút ra được khi nghiên cứu vấn đề này và một số ý kiến để việc vận dụng “giá trị thặng dư” trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta.
Bài viết này được chia thành 3 chương:
Chương I: Mặt chất và mặt lượng của giá trị thặng dư. ý nghĩa thực tiễn của vấn đề nghiên cứu đối với nước ta khi chuyển sang nền kinh tế thị trường đinh hướng xã hội chủ nghĩa
Chương II: Thực trạng việc nghiên cứu và vận dụng giá trị thặng dư ở nước ta hiện nay
Chương III: Một số gải pháp để vận dụng lý luận giá trị thặng dư nhằm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay
Bài viết đã được hoàn thành dưới sự hướng dẫn của thầy giáo hướng dẫn, đồng thời được sự giúp đỡ của thư viện trường về nhiều tài liệu tham khảo bổ ích.
Phần nội dung
Chương 1: Mặt chất và mặt lượng của giá trị thặng dư. ý nghĩa thực tiễn của vấn đề nghiên cứu này đối với nước ta khi chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN.
cần nghiên cứu về giá trị thặng dư bởi sự tồn tại của giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta là một tất yếu khách quan, có nghiên cứu về giá trị thặng dư ta mới thấy rõ những đặc tính phổ biến của sản xuất và phân phối giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường, từ đó tìm ra các giải pháp để vận dụng học thuyết giá trị thặng dư nhằm phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta, theo mục tiêu đã được Đảng và Nhà nước ta vạch ra, làm dân giàu nước mạnh, xây dựng thành công CNXH ở Việt Nam.
Khi nghiên cứu về phạm trù giá trị thặng dư, Mác đã sử dụng nhuần nhuyễn phương pháp duy vật biện chứng để nghiên cứu. Người đã gạt bỏ đi những cái không bản chất của vấn đề để rút ra bản chất của nó, đi từ cái chung đến cái riêng, từ trừu tượng đến cụ thể và đặc biệt là việc sử dụng phương pháp trừu tượng hoá khoa học.
A. Mặt chất của giá trị thặng dư.
Mối quan hệ kinh tế giữa người sở hữu tiền và người sở hữu sức lao động là điều kiện tiên quyết để sản xuất ra giá trị thặng dư vì vậy việc phân tích của Mác về quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư về bản chất và nguồn gốc là một vấn đề cần lưu ý.
I. Sự chuyển hoá của tiền thành tư bản.
1. Công thức chung của tư bản
Tiền là sản phẩm cuối cùng của quá trình lưu thông hàng hoá. Đồng thời tiền cũng là hình thức biểu hiện đầu tiên của tư bản. Song bản thân tiền không phải là tư bản mà tiền chỉ trở thành tư bản khi chúng được sử dụng để bóc lột lao động của người khác. Tiền được coi là tiền thông thường thì vận động theo công thức H-T-H. còn tiền được coi là tư bản thì vận động theo công thức T-H-T. Ta thấy hai công thức này có những điểm giống và khác nhau:
Giống nhau: Cả hai sự vận động đều bao gồm hai nhân tố là tiền và hàng và đều có hai hành vi là mua và bán, có người mua, người bán.
Khác nhau: Trình tự hai giai đoạn đối lập nhau (mua và bán) trong hai công thức lưu thông là đảo ngược nhau. Với công thức H-T-H thì bắt đầu bằng việc bán (H-T) và kết thúc bằng việc mua (T-H), bán trước mua sau nhưng tiền chỉ đóng vai trò trung gian và kết thúc quá trình đều là hàng hoá. Ngược lại, với công thức T-H-T thì bắt đầu bằng việc mua (T-H) và kết thúc bằng việc bán (H-T). ở đây tiền vừa là điểm xuất phát vừa là điểm kết thúc còn hàng hoá đóng vai trò trung gian, tiền ở đây chỉ để chi ra để mua rồi lại thu lại sau khi bán. Vởy tiền trong công thức này chỉ được ứng trước mà thôi.
Từ đó ta thấy giá trị sử dụng là mục đích cuối cùng của vòng chu chuyển H-T-H giá trị sử dụng tức là nhằm thoả mãn những nhu cầu nhất định. Như vậy qua trình này là hữu hạn, nó sẽ kết thúc khi nhu cầu được thoả mãn. Động cơ và mục đích của vòng chu chuyển T-H-T là bản thân giá trị trao đổi trong lưu thông điểm đầu và điểm cuối đều là tiền chúng không khác nhau về chất. Do vậy nếu số tiền thu về bằng số tiền ứng ra thì quá trình vận động trở nên vô nghĩa. Mà như ta đã biết, một món tiền chỉ có thể khác với một món tiền khác về mặt số lượng. Kết quả là qua lưu thông số tiền ứng trước không những được bảo tồn mà còn tự tăng thêm giá trị. Nên công thức vận động đầy đủ của tư bản là T-H-T’. Trong đó T’=T+t số tiền trội hơn so với số tiền ứng ra là t, Các Mác gọi là giá trị thặng dư số tiền ứng ra ban đầu chuyển hoá thành tư bản. Vậy tư bản là giá trị mang lại giá trị thặng dư nên sự vận động của tư bản là không có giới hạn vì sự lớn lên của giá trị là không có giới hạn.
Từ phân tích trên Mác đã phân biệt rõ ràng tiền thông thường và tiền tư bản. Tiền thông thường chỉ đóng vai trò trung gian trong lưu thông. Còn tiền tư bản là giá trị vận động, nó ra khỏi lĩnh vực lưu thông rồi lại trở lại lưu thông, tự duy trì và sinh sôi nảy nở trong lưu thông quay trở về dưới dạng đã lớn lên và không ngừng bắt đầu lại cùng một vòng chu chuyển ấy.T-H-T’mới nhìn thì nó là công thức vận động của riêng tư bản thương nghiệp nhưng ngay cả tư bản công nghiệp và cả tư bản cho vay thì cũng vậy.Tư bản chủ nghĩa cũng là tiền được chuyển hoá thành hàng hoá thông qua sản xuất rồi lại chuyển hoá thành một số tiền lớn hơn bằng việc bán hàng hoá đó. Tư bản cho vay thì lưu thông T-H-T’được biểu hiện dưới dạng thu ngắn lại là T-T’ một số tiền thành một số tiền lớn hơn. Như vậy T-H-T’thực sự là công thức chung của tư bản.
Nhưng bên cạnh đó công thức: T-H-T’mâu thuẫn với tất cả các quy luật về bản chất của hàng hóa, giá trị, tiền và bản thân lưu thông.
2. Những mâu thuẫn của công thức chung:
-Trong lưu thông có thể có hai trường hợp xảy ra: một là trao đổi tuân theo quy luật giá trị (trao đổi ngang giá); hai là trao đổi không tuân theo quy luật giá trị (trao đổi không ngang giá).
- Trường hợp trao đôi ngang giá : Nếu hàng hoá được trao đổi ngang giá thì chỉ có sự thay đổi hình thái của giá trị, từ T-H và H-T còn tổng giá trị cũng như phần giá trị nằm trong tay mỗi bên tham gia trao đổi, trước sau không đổi. Tuy nhiên về giá trị sử dụng thì cả hai bên đều có lợi.ở đây không có sự hình thành giá trị thặng dư.
Trường hợp trao đổi không ngang giá: Nếu hàng hóa bán cao hơn giá trị của chúng khi đó người bán được lợi một khoản là một phần chênh lệch giữa giá bán và giá trị thực của hàng hóa,còn người mua bị thiệt một khoản đúng bằng giá trị mà người bán được lợi. Còn nếu người bán hàng hoá dưới giá trị của chúng (bán rẻ) thì người mua được lợi một khoản là phần chênh lệch giữa giá trị thực và giá bán của hàng hoá còn người bán bị thiệt một giá trị đúng bằng giá trị mà người mua được lợi.
Vậy trong cả hai trường hợp trên cho thấy,nếu người này được lợi thì người kia thiệt nhưng tổng hàng hoá vẫn không tăng lên nên cả hai trường hợp này không hình thành nên giá trị thặng dư.
Tiền đưa vào lưu thông, qua lưu thông thì thu được giá trị thặng dư mà lưu thông không tạo ra giá trị nên không tạo ra giá trị thặng dư, tiền rút khỏi lưu thông làm chức năng lưu thông thì làm chức năng cất trữ thì không thu được giá trị thăng dư.Như vậy cùng với lưu thông và lại không cùng với lưu thông đây chính là mâu thuẫn của công thức chung của tư bản .
Để giải quyết vấn đề này ta phải đứng trên các quy luật của lưu thông hàng hoá và lưu thông tiền tệ. Vấn đề cơ bản là nhà tư bản đã gặp trên thị trường một loại hàng hoá đặc biệt mà khi tiêu dùng nó sẽ đem lại giá trị thặng dư đó là sức lao động.
3.Hàng hoá - sức lao động
a. Sức lao động và điều kiện tạo ra hàng hoá
Sức lao động bao gồm toàn bộ sức thần kinh, sức cơ bắp, thể lực, trí lực tồn tại trong bản thân con người sống, nó chỉ được bộc lộ qua lao động và là yếu tố chủ thể không thể thiếu được của mọi quá trình sant xuất Xã hội .
Sức lao động không phải bao giờ cũng là hàng hoá nó chỉ biến thành hàng hoá khi có đầy đủ hai điều kiện:
Thứ nhất:người lao động phải được tự do về thân thể, tự do về năng lực lao động của mìnhvà chỉ bán sức lao động đó trong một thời gian nhất định . Bởi vì sức lao động chỉ có thể xuất hiện trên thị trường với tư cách là hàng hoá khi nó được đưa ta thị trường tức là bản thân người có sức lao động đó đem bán nó. Muốn vậy người lao động phải đựoc tự do về thân thể có quyến sở hữu sức lao động của mình thì mới đem bán sức lao động được. Người sở hữu sức lao động chỉ nên bán sức lao động trong một thời gian nhất định thôi nếu bán hẳn sức lao động đó trong một lần thì người đó sẽ trở thành nô lệ.
Thứ hai: Người lao động phải bị tước hết tư liệu sản xuất,muốn sống họ phải bán sức lao động của mình. Vì nếu người lao động được tự do về thân thể mà lại có tư liệu sản xuất thì họ sẽ sản xuất ra hàng hoá và bán hàng hoá do mình sant xuất ra chứ không bán sức lao động.
Khi sức lao động trở thành hàng hoá,nó cũng xó hai thuộc tính là giá trị và giá trị sử dụng nhưng nó là hàng hoá đặc biệt vì vậy, giá trị và giá trị sử dụng của nó có những nét đặc thù so với những hàng hoá khác.
b. Hai thuộc tính của hàng hoá sức lao động:
Hàng hoá sức lao động cũng có hai thuộc tính là giá trị sử dụng và giá trị.
*Giá trị của hàng hoá sức lao động:
Giá trị hàng hoá sức lao động do thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất và tái sản xuất ra sức lao động quyết định. Mà sức lao động lại gắn liền với cơ thể sống. Do đó việc sản xuất và tái sản xuất ra sức lao động cũng bao hàm việc duy trì cuộc sống của con người đó.Muốn duy trì cuộc sống của bản thân mình, con người cần có một số tư liệu sinh hoạt nhất định. Mặt khác số lượng của những nhu cầu cần thiết ấy, cũng như cách thoả mãn những nhu cầu đó ở mỗi một người, nhóm người lao động lại khác nhau,do các yếu tố lịch sử, tinh thần, nên giá trị của sức lao động còn mang tính tinh thần, thể chất lịch sử. Nhưng những người sở hữu sức lao động có thể chết đi do vậy muốn cho người ấy không ngừng xuất hiện trên thị trường hàng hoá sức lao động thì người bán sức lao động ấy phải trở nên vĩnh cửu bằng cách sinh xon đẻ cái. Vì vậy tổng số những tư liệu sinh hoạt cho những người thay thế đó tức là con cái của những người lao động. Giá trị những tư liệu sinh hoạt về vất chất và tinh thần cần thiết để tái sản xuất sức lao động,duy trì đời sống công nhân.Muốn cho mgười lao động có kiến thức và sức lao động vận dụng khoa học trong một ngành lao động nhất định thì cần tốn nhiều hay ít chi phí đào tạo.
*Giá trị sử dụng của hàng hoá sức lao động:
Nó cũng giống như các hàng hoá thông thường khác ở chỗ là nó cũng phải thoả mãn nhu cầu nào đó của người mua. Còn khác ở chỗ các hàng hoá thông thường qua tiêu dùng thì giảm dần còn sức lao động qua tiêu dùng tức là qua lao động thì nó tạo ra lượng giá trị mới lớn hơn giá trị bản thân nó do người công nhân theo thời gian đã tích luỹ được kinh nghiệm sản xuất. Và phần lớn hơn đó chính là giá trị thặng dư cho nhà tư bản. Đến đây ta đã hiểu được mâu thuẫn công thức chung của tư bản là cùng lưu thông và không cùng với lưu thông từ đó ta thấy khi sức lao động trở thành hàng hóa,tiền tệ thành tư bản.
II. Sản xuất ra giá trị thặng dư.
Khi người có sức lao động đem bán sức lao động thì người mua sẽ tiêu dùng sức lao động của họ bằng cách bắt người bán đó phải lao động. Mà giá trị sử dụng của sức lao động chỉ thể hiện ra trong quá trình tiêu dùng sức lao động tức là quá trình lao động và trong quá trình ấy sức lao động tạo ra giá trị thặng dư. Do đó để nghiên cứu quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư sẽ bắt đầu nghiên cứu quá trình lao động.
1. Quá trình lao động :
Lao động là hoạt động có mục đích có ý thức của con người nhằm thay đổi những vật thể tự nhiên cho phù hợp với nhu cầu con người
Như vậy quá trình lao động là sự kết hợp của 3 yếu tố: Đối tượng lao động, tư liệu lao động và sức lao động.
- Sức lao động: Như đã nói ở trên thì nó là yếu tố cơ bản của quá trình lao động vì sức lao động gắn với con người mà con người luôn sáng tạo ra tư liệu lao động, đối tượng lao động đồng thời sử dụng chúng để phục vụ lợi ích của mình.
Lao động và sức lao động khác nhau ở chỗ sức lao động mới chỉ là khả năng của lao động còn lao động là sự tiêu dùng sức lao động trong hiện thực. Mà sức lao động + đối tượng lao động và tư liệu lao động tạo ra của cải vật chất. Trong quá trình lao động, sức lao động kết hợp với công cụ lao động tác động với đối tượng lao động và chuyển toàn bộ giá trị của những tư liệu sản xuất vào sản phẩm được tạo ra.
- Đối tượng lao động: là bộ phận của giới tự nhiên mà lao động của con người tác động vào làm thay đổi hình thái của nó cho phù hợp với mục đích con người.
Đối tượng lao động có hai loại: Loại có sẵn như gỗ, rừng, quặng trong lòng đất,tôm,cá dưới sông biển...lao động của con người tác động vàậ phục vụ ngay cho nhu cầu của con người.Và một loại phải qua chế biến được gọi là nguyên vật liệu.
- Tư liệu lao động: là những vật hay hệ thống những vật mà con người dùng để tác động vào đối tượng lao động cho phù hợp với nhu cầu con người.Trong tư liệu lao động trước hết phải kể đến công cụ lao động,đây là yếu tố trực tiếp cải biến đối tượng lao động. Sự phát triển của công cụ lao động nói lên thời đại khác.
Tư liệu lao động và đối tượng lao động có sự phân biệt tương đối. Đối tượng lao động và tư liệu lao động trong quá trình lao động sản xuất hợp thành tư liệu sản xuất, do đó, có thể nói rằng: quá trình lao động là sự kết hợp của hai yếu tố: sức lao động và tư liệu sản xuất.
Đi từ cái chung là việc nghiên cứu quá trình lao động, Mác đã đi đến phân tích quá trình sản xuất giá trị thặng dư dưới CNTB.
2. Sản xuất ra giá trị thặng dư:
Mụcđích của sản xuất tư bản chủ nghĩa không phải là giá trị sử dụng mà là giá trị, hơn nữa cũng không phải là giá trị đơn thuần mà là giá trị thặng dư.Nhưng để sản xuất giá trị thặng dư trước hết nhà tư bản phải sản xuất ra một giá trị sử dụng nàậ đó,vì giá trị sử dụng là vật mang giá trị và giá trị thặng dư.
Để hiểu rõ hơn quá trình sản xuất giá trị thặng dư, chúng ta lấy việc sản xuất sợi của một nhà tư bản làm ví dụ:
Giả sử để có sợi bán nhà tư bản đã mua (giả định theo đúng giá trị) 20kg bông giá 20đôla; tiền hao mòn máy móc 3 đôla, tiền thuê công nhân là 4đôla (Ngang bằng tư liệu sinh hoạt để họ sống trong một ngày)và giả sử họ kéo hết số bông trên trong 4 giờ và mỗi giờ tạo ra một lượng giá trị mới là 1 đôla. Việc mua bán trên là đúng giá trị và điều kiện sản xuất trung bình của Xã hội.
Quá trình sản xuất được tiến hành trong 4 giờ lao động với tư cách là lao động cụ thể công nhân kéo hết 20kg bông thành sợi. Giá trị của bông và hao mòn máy mócđược lao động cụ thể của công nhân chuyển dịch và bảo tồn vào giá trị của sợi, hình thành ra bộ phận giá trị cũ (C) là 23 đôla.Như vậy để sản xuất ra 20kg sợi thì nhà tư bản phải ứng trước một số tiền là 23 đôla. Để sản xuất ra 20kg sợi thì cần có 20kg bông và sự hao mòn của máy móc,khi 5kg sợi được sản xuất ra thì không có nghĩa là giá trị của 5kg bông và phần máy móc bị hao mòn mất đi mà phần giá trị đó được chuyển nguyên vẹn vào giá trị của 20kg sợi. Như vậy, giá trị của nhưng tư liệu sản xuất 20kg bông và hao mòn máy móc được biểu hiện bằng 23 đôla, là những bộ phận cấu thành giá trị của 20kg sợi.Chú ý là người ta chỉ chi phí một thời gian lao động cần thiết trong những điều kiện sản xuất Xã hội nhất định mà thôi, vì vậy dù nhà tư bản có sử dụng những tư liệu sản xuất nàậ có giá trị lớn hơn 23đôla như trên đi nữa thì giá nhập vàậ của giá trị của 5kg sợi cũng chỉ là 23 đôla, tức là số lao động Xã hội cần thiết của nền sản xuất mà thôi.
Xét về phần giá trị mà lao động của người công nhân đã kết hợp vào bông. Giả định muốn sản xuất một lượng trung bình những tư liệu sinh hoạt cần thiết hàng ngày cho một người lao động thì mất 4 giờ lao động trung bình và giả sử 4 giờ lao động trung bình đã được vật hoá trong 4 đôla.
Việc nhà tư bản trả 4 đôla cho một ngày lao động của người công nhân là đúng giá trị của sức lao động.Trong quá trình lao động, lao động không ngừng chuyển hoá từ hình thái hoạt động sang hình thái tồn tại, từ hình thái vận động sang hình thái vật thể.Như vậy 4 giờ lao động Xã hội cần thiết,vận động kéo sợi sẽ biểu hiện ra trong một lượng sợi nhất định là 20kg sợi.Do đó thành phần giá trị do lao động của người công nhân kết hợp vào giá trị của 20kg sợi là 4 giờ lao động xã hội cần thiết và chỉ là lượng vật chất hoá của số giờ lao động xã hội đó mà thôi.Vậy cũng với 4 giờ lao động trên với tư cách là lao động trừu tượng sức lao động của công nhân tạo ra lượng giá trị mới (V+m) là 4 đôla, kết tinh vào giá trị của sợi.
Bây giờ ta thấy tổng giá trị của 20kg sợi gồm giá trị của 20kg bông là 20 đôla, với hao mòn máy móc là 3 đôla và 4 giờ lao động của người công nhân kéo sợi biểu hiện là 4 đôla.Vậy giá trị của 20kg sợi là 27đôla. Họ ứng ra 27đôla thu về 27 đôla như vậy họ không đạt được mục đích. Nhà tư bản suy nghĩ công nhân lao động được trả tiền họ cũng lao động nhưng không được gì. Họ suy nghĩ công nhân được trả 4 đôla ngang bằng với tư liệu sinh hoạt sống trong một ngày do đó không thể chỉ lao động 4 giờ mà nhiều hơn nữa là 8 giờ chẳng hạn, 4 giờ sau nhà tư bản chỉ phải mua 20kg bông trị giá 20 đôla, hao mòn máy móc là 3 đôla. Vậy tổng số tiền nhà tư bản ứng trước để sản xuất 40kg sợi là 40 đôla cho 40kg bông, 6 đôla cho hao mòn máy móc, 4đôla để thuê công nhân. Tổng là 50 đôla, mà giá trị của 40kg sợi là 54 đôla. Nếu nhà tư bản đem bán 40kg sợi (đúng giá trị) với giá 54 đôla thì thu được lượng trội hơn là 4 đôla (54-50) là giá trị thặng dư của nhà tư bản.
Để làm sáng tỏ thêm CácMác đã lấy ngày lao động của công nhân để chứng minh. Ông chia ngày lao động của công nhân làm hai phần là thời gian lao động cần thiết và thời gian lao động thặng dư. Công nhân làm việc trong phần thời gian lao động cần thiết tạo ra sản phẩm cần thiết với tiền công của mình còn làm việc trong thời gian lao động thặng dư là tạo ra sản phẩm thặng dư cho nhà tư bản. Nhà tư bản bán nó thu về giá trị thặng dư.
Từ đó cho ta biết được nguồn gốc và bản chất của giá trị thặng dư: là một bộ phận của giá trị mới, bộ phận giá trị dôi ra ngoài giá trị sức lao động của công nhân. Do lao động của công nhân làm thuê sáng tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không là lao động không công của công nhân cho tư bản. Là quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư, quá trình sản xuất ra giá trị đến một thời hạn mà ở đó giá trị sức lao động của công nhân được hoàn lại bằng một bộ phận của giá trị mới.
Để phát triển thị trường sức lao động ở nước ta còn cần nhanh chóng cải cách chế độ tiền lương, chế độ tiền lương mới cần có sự phân biệt đáng kể về thu nhập trên cơ sở lấy hiệu quả lao động làm chính, phân biệt giữa người làm ít với người làm nhiều, giữa lao động phức tạp với lao động giản đơn. Sự phân biệt này góp phần thúc đẩy quá trình tự nâng cao chất lượng lao động đối với mỗi người lao động, khuyến khích người lao động bán sức lao động của họ ở những nơi có mức tiền lương cao. Mặt khác vẫn phải duy trì những ưu đãi xã hội và thực hiện tốt vấn đề bảo hiểm xã hội…
III. Nâng cao vai trò quản lý của Nhà nước về kinh tế và giữ vững định hướng XHCN:
Cần tiến hành phân cấp quản lý nhà nước, đặc biệt là việc phân cấp quản lý nhà nước về kinh tế. Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý kinh tế của Nhà nước, tránh sự quản lý chồng chéo, gây ra sự phiền hà đối với việc kinh doanh của các doanh nghiệp. Nhất là, trong việc quản lý đăng ký kinh doanh của các doanh nghiệp, hiện nay còn có nhiều cơ quan thuộc các cấp khác nhau quản lý việc đăng ký kinh doanh, gây tình trạng lộn xộn, khiến việc nắm về số lượng, việc kiểm tra giám sát việc kinh doanh của các doanh nghiệp khó khăn. cần quy định riêng một cơ quan làm công việc này.
Hiện nay, trong lĩnh vực quản lý nguồn vốn đầu tư còn nhiều bất cập như: không theo kịp đòi hỏi của thực tiễn đặt ra, lỏng lẻo trong khâu kiểm tra, giám sát việc thực hiện nguồn vốn đầu tư, gây những hiện tượng lãng phí, tham nhũng… Vì vậy, phải chú trọng nâng cao năng lực quản lý vốn đầu tư bằng cách: nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ về quản lý hoạt động đầu tư cho các cán bộ chuyên trách. Thường xuyên kiểm tra trình độ của các cán bộ này. Khi giải quyết bất kỳ một vấn đề gì của hoạt động đầu tư, một mặt phải dựa trên ý kiến, nguyện vọng, lực lượng, tinh thần chủ động, sáng tạo của các đối tượng bị quản lý , mặt khác phải có một trung tâm quản lý tập trung và thống nhất với mức độ phù hợp, không quan liêu, có sự phân cấp trog việc quản lý hoạt động vốn đầu tư.
Kiện toàn hệ thống pháp luật và các chính sách kinh tế vĩ mô để nâng cao năng lực quản lý của Nhà nước. Hệ thống pháp luật phải thông thoáng, thống nhất, một mặt phải bảo đảm việc trả lương tương xứng cho người lao động (và việc mua bảo hiểm xã hội cho người lao động) của các doanh nghiệp, mặt khác phải định hướng dư luận, bảo vệ những người có thu nhập cao chính đáng. Các chính sách kinh tế vĩ mô, phát huy đúng tác dụng điều tiết nền kinh tế, tránh những tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường, khuyến khích sản xuất phát triển…
Hiện nay, chúng ta đang phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, nhiều hình thức sở hữu, trong đó có sở hữu tư nhân, nghĩa là nền kinh tế ở nước ta vẫn còn bóc lột ở mức độ nào đó. Để giảm sự tiêu cực đó, nhà nước cần thực hiện chế độ phân phối theo kết quả lao động và hiệu quả kinh tế (hay phân phối theo mức độ đóng góp); phải thực hiện tốt các chính sách xã hội như phúc lợi xã hội, các ưu đãi xã hội, bảo hiểm xã hội…
Bên cạnh những ưu đãi đối với hoạt động kinh doanh của các doanh nhân nước ngoài hiện nay ở nước ta, cũng cần xây dựng hoàn chỉnh và thực hiện nghiêm túc hơn luật kinh doanh đối với những doanh nhân này, tránh tình trạng coi thường pháp luật Việt Nam của những người này.
Trong các doanh nghiệp tư nhân cần tăng cường sự hoạt động của các tổ chức, đoàn thể Đảng, Công doàn, đoàn thanh niên… để bảo vệ quyền lợi chính đáng của công nhân.Đặc biệt là đối với các doanh nghiệp liên doanh, hay các doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài, cần nâng cao năng lực hoạt động cũng như tư cách đạo đức của những người làm công tác công đoàn.
Phần kết luận
Kinh tế thị trường luôn gắn liền với các phạm trù, các quy luật kinh tế của nó, trong đó có phạm trù “giá trị thặng dư”, vì vậy, trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay thì sự tồn tại của phạm trù “giá trị thặng dư” là một tất yếu khách quan. Do đó, việc nghiên cứu về “giá trị thặng dư” là một điều cần thiết.
Qua sự trình bày, phân tích mặt chất và mặt lượng của giá trị thặng dư như trên, có thể đi đến kết luận: “giá trị thặng dư là cái chung cho những xã hội có thời gian lao động vượt khỏi thời gian lao động tất yếu”, nó không phải là phạm trù riêng của CNTB, sự tồn tại của “giá trị thặng dư” là một tất yếu khách quan trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay. Phạm trù “giá trị thặng dư” có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển kinh tế, phát triển cơ sở vật chất – kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội, cũng như việc cải thiện đời sống của nhân dân. Việc nghiên cứu lý luận giá trị thặng dư có ý nghĩa quan trọng, giúp chúng ta có nhận thức đúng đắn, phân biệt giữa giá trị thặng dư và vấn đề bóc lột, để xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội cần phát triển kinh tế, nền sản xuất xã hội phải sản xuất ra giá trị thặng dư đồng thời phải phân phối lượng giá trị thặng dư ấy một cách công bằng loại bỏ sự bóc lột trong xã hội; áp dụng quá trình sản xuất giá trị thặng dư: kết hợp sức lao động và tư liệu sản xuất tạo ra giá trị thặng dư vào nền sản xuất xã hội ở nước ta trong giai đoạn này, khẳng định việc phát triển chất lượng nguồn lao động, phát triển thị trường lao động, thu hút và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn đầu tư là quá trình đúng đắn để phát triển đất nước; từ việc nghiên cứu này còn giúp Đảng và Nhà nước xây dựng những chủ trương phát triển kinh tế đồng thời đảm bảo công bằng xã hội.
Mục lục
Trang
Phần mở đầu 2
Phần nội dung 3
Chương I: Mặt chất và mặt lượng của giá trị thặng dư . ý nghĩa thực tiễn rút ra 4
A. Mặt chất của giá trị thặng dư 4
I.Sự chuyển hoá tiền thành tư bản 4
II. Sản xuất giá trị thặng dư 7
B. Mặt lượng của giá trị thặng dư 11
I. Tỷ suất giá trị thặng dư 11
II. Khối lượng giá trị thặng dư 12
III. Sự thay đổi trong đại lượng giá trị thặng dư 13
IV. Các hình thức biểu hiện của giá trị thặng dư 15
C. ý nghĩa thực tiễn rút ra của vấn đề nghiên cứu 18
Chương II. Thực trạng của việc nghiên cứu và vận dụng lý luận giá trị thặng dư 21
A. Quan điểm của Đảng về việc nghiên cứu và vận dụng lý luận giá trị thặng dư 21
B. Thực trạng nghiên cứu và vận dụng lý luận giá trị thặng dư 21
I. Tình hình nghiên cứu lý luận giá trị thặng dư 21
II. Thực trạng sản xuất giá trị thặng dư 22
Chương III. Một số giải pháp để vận dụng lý luận giá trị thặng dư nhằm phát triển nền kinh tế thì trường định hướng XHCN 25
Phần kết luận
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Tags: Khắc phục tác động tiêu cực của quy luật giá trị thặng dư ở nước ta, Thế nào là giá trị thặng dư ? Thông qua việc nghiên cứu quá trình sản xuất giá trị thặng dư, nêu ý nghĩa của việc nghiên cứu vấn đề này đối với Việt Nam hiện nay, vận dụng lý luận giá trị thặng dư nhằm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay, thực trạng về cách thức hiện thực giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường hiện nay, ý nghĩa nghiên cứu học thuyết giá trị thặng dư với cán bộ, đảng viên, ý nghĩa thực tiễn của giá trị thặng dư
Last edited by a moderator: