vangtrang_sedoi2001
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
MỤC LỤC
I. Mở đầu
II. Nội dung
1. Khái niệm xuất bản.
2. Khái niệm xuất bản phẩm.
3. Hoạt động biên tập xuất bản.
4. Biên tập viên nhà xuất bản.
5. Mô hình nhân cách của biên tập viên.
6. Xây dựng ý thức nghề nghiệp của biên tập viên.
7. Thực trạng về biên tập viên ở nước ta hiện nay.
8. Phương hướng giải quyết.
III. Kết luận
I. Mở đầu
“Sách – đó là di huấn về tinh thần của thế hệ này với thế hệ khác, đó là lời khuyên của những người già sắp từ giã cõi đời đối với người trẻ mới bước vào cuộc sống, đó là mệnh lệnh của người đứng gác sắp hết giờ truyền lại cho người đến thay gác…
Sách lớn lên cùng với loài người, sách kết tinh tất cả học thuyết làm rung động con tim và khối óc, kết tinh mọi khát vọng làm rung động trái tim, sách ghi lại cuộc sống sôi nổi của loài người, được mệnh danh là lịch sử toàn thế giới. Những trang sách không phải là riêng quá khứ, sách còn là phương tiện giúp ta làm chủ hiện tại, nắm lấy tất cả mọi luân lý và sức mạnh được tìm ra qua nhiều gian khổ, đôi khi nhuốm đầy mồ hôi hòa với máu. Sách còn là cương lĩnh của tương lai”. (Ghecxen)
Đây là câu nói mà bản thân tui rất ấn tượng. Nó chứa đựng đầy đủ nhất về sách. Ghecxen như mở ra trước mắt ta những vai trò quan trọng và lớn lao nhất về sách. Sách có giá trị cao quý nhất với mọi thời đại. Không có sách, xã hội loài người mãi là một xã hội man rợ. Sách được xã hội loài người yêu quý. Không ai chối bỏ những quyển sách.
Có lẽ đây là niềm vui lớn nhất của ngành xuất bản – cha đẻ của những cuốn sách. Nhờ có xuất bản, các cuốn sách mới ra đời theo đúng nghĩa của nó. Xuất bản trưởng thành cùng với xã hội loài người và ngày càng có những thành tựu rực rỡ.
Tuy nhiên ngành xuất bản không thể tự thân vận động nếu không có người làm xuất bản – những biên tập viên. Người làm biên tập luôn là những người có vai trò quyết định cho vận mệnh của ngành xuất bản và những cuốn sách.
Nếu bạn là một người ham mê đọc sách và có khả năng cảm thụ tác phẩm tốt thì việc trở thành một nhà biên tập sách thực sự là phù hợp và là một giấc mơ trong tầm tay của bạn. Với những người yêu thích đọc sách thì đây là một công việc hoàn hảo. Việc được đọc những bản thảo viết tay của tác giả đầu tiên và khám phá ra những câu chuyện hay, những tác giả tài năng mới là niềm vui nhất của nghề.
Bản thân tui cũng là một sinh viên theo học chuyên ngành biên tập xuất bản của Học viện Báo chí và Tuyên truyền. tui yêu thích chuyên ngành mình đã chọn và luôn nỗ lực cố gắng học hỏi để sau này sẽ có chuyên môn vững chắc, trở thành một biên tập giỏi, giúp cho những cuốn sách hay ra đời làm phong phú thêm văn hóa đọc của mọi người. tui luôn tự tìm hiểu để tìm ra một con đường hoàn thiện nhân cách thành một biên tập viên tốt. Vậy nên trong đề tài tiểu luận môn học “Cơ sở lý luận biên tập xuất bản”, tui quyết định chọn đề tài “Mô hình nhân cách người cán bộ biên tập và vấn đề đào tạo, bồi dưỡng nhân lực ngành xuất bản ở nước ta”. Với đề tài này tui có thể tìm hiểu sâu hơn về nhân cách một cán bộ xuất bản, hoàn thành tiểu luận này một cách xuất sắc thì tui có thể tự tin là mình có thể xác định đúng được đạo đức nghề nghiệp cho tương lai để có hướng phấn đấu.
Và một lý do nữa là hiện nay công tác biên tập xuất bản ở nước ta không chỉ có những mặt tốt mà còn rất nhiều tồn tại đáng quan tâm. Vậy đưa ra đề tài nhân cách cán bộ biên tập trong thời điểm hiện nay là điều rất cần thiết. Không chỉ chúng ta, những sinh viên mà cả những người đang đứng trong hàng ngũ cán bộ biên tập cũng nên xem xét về vấn đề này để hoàn thiện chính bản thân mình.
II. Nội dung
1. Khái niệm xuất bản
Xuất bản là một hoạt động trung gian giữa tác giả và bạn đọc, gồm ba khâu: biên tập, in, phát hành. Xuất bản thực hiện một chức năng bao gồm ba mặt là: chức năng tri thứcđể tuyển chọn, tham gia hoàn chỉnh tác phẩm văn hóa và phát triển tài năng sáng tạo văn hóa tinh thần; chức năng mỹ thuật và kỹ thuật để thiết kế, đồ họa bản in, vật chất hóa những tác phẩm tinh thần thành các xuất bản phẩm; chức năng thương mại để lưu hành, tiêu thụ, xuất bản phẩm cho những người có nhu cầu.
Xuất bản là một hoạt động truyền bá xã hội. Nó không sáng tác ra tác phẩm mới mà sử dụng các tác phẩm đã có (hay sẽ có) để truyền bá, phổ biến. Xuất bản là khâu nối tiếp, nâng cao các giá trị văn hóa, nhân rộng và mang chúng đến với quảng đại quần chúng trong xã hội.
Xuất bản là một tổ hợp hoạt động văn hóa vật chất và tinh thần, là một quá trình tiếp nối, đồng bộ, hoàn chỉnh gồm ba khâu: biên tập, in (nhân bản), và phát hành các xuất bản phẩm trong xã hội.
2. Khái niệm xuất bản phẩm
Liên quan đến khái niệm hoạt động xuất bản là khái niệm xuất bản phẩm. Xuất bản phẩm là một loại đựoc nhân bản và in quan trọng nhất trong xã hội trừ khi hoạt động xuất bản hình thành. Xuất bản phẩm khác với sản phẩm in nói chung vì nó chỉ là một trong những sản phẩm in. Xuất bản phẩm gắn liền với sự ra đời của hoạt động xuất bản. So với sách, xuất bản phẩm ra đời sau bởi lịch sử khẳng định rằng có thời kỳ tương đối dài, sách được sáng tác song chỉ là độc bản, chủ yếu dùng để ghi nhớ, lưu trữ. Nếu có nhân bản cũng chỉ được chép, nhân lên thêm một vài bản. Vấn đề là khi đó sách không được đem phát hành rộng rãi mà chỉ để dành vào dùng trong một số người đọc hạn hẹp. Do vậy, ở một cách ttiếp cận nhất định, xuất bản phẩm không phải bao giờ cũng gắn liền với sách. Sách cổ không phải là một xuất bản phẩm theo nghĩa thông thường. Khi xuất bản ra đời mà bản chất của nó là hoạt động truyền bá và sách khi đó được nhân bản để phát hành thì trở thành một sản phẩm quan trọng. Ngoài sách, xuất bản phẩm còn bao gồm văn hóa phẩm, báo chí, tranh ảnh, băng đĩa nhạc,…
Luật Xuất bản 2004 định nghĩa: “Những tác phẩm, tài liệu về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học – công nghệ được xuất bản bằng tiếng Việt, tiếng dân tộc thiểu số Việt Nam, tiếng nước ngoài và còn được thể hiện bằng hình ảnh, âm thanh trên các vật liệu và phương tiện kỹ thuật khác nhau. Tài theo quy định của luật nàybao gồm các tài liệu tuyên truyền, cổ động, hướng dẫn học tập thi hành Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước; hướng dẫn sản xuất; phòng chống thiên tai, dịch bệnh; kỷ yếu hội thảo” .
3. Hoạt động biên tập xuất bản
Chắc chắn mỗi chúng ta dù không học về chuyên ngành biên tập đều đã từng nghe nói và có một số hiểu biết nhất định về công việc này. Chúng ta có thể phần nào hình dung được công việc biên tập xuất bản là gì và vai trò của nó trong đời sống xã hội.
Biên tập là khâu công tác trung tâm, khâu quyết định số lượng, chất lượng của hoạt động xuất bản. Khâu biên tập cung cấp cho ta giá trị tinh thần làm nên giá trị sử dụng.
Theo nghĩa rộng, biên tập là một hoạt động gồm việc tổ chức khai thác, lựa chọn các tác phẩm để in, để phát trong các chương trìnhphát thanh, truyền hình (để truyền thông); đồng thời góp phần tu chỉnh, sửa chữa, nâng cao chất lượng tác phẩm; kiểm tra những sai sót khi nhân bản; góp phần vào việc tu sửa tác phẩm. Với ý nghĩa này hoạt động biên tập xuất bản là khâu công tác quan trọng của mọi hoạt động truyền thông, của công tác báo chí, thông tin, tuyên truyền.
Theo nghĩa hẹp, biên tập xuất bản là khái niệm chỉ hoạt động biên tập các xuất bản phẩm trong nhà xuất bản, chủ yếu là biên tập sách. Đó là công việc khai thác, lựa chọn, tổ chức bản thảo thành tác phẩm, nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa, tinh thần của xã hội.
Như vậy biên tập xuất bản không bao gồm các hoạt động biên tập báo chí, điện ảnh, các chương trình biểu diễn nghệ thuật,… mặc dù nội hàm các hoạt động này về cơ bản là giống nhau.
4. Biên tập viên
Biên tập viên là người hoạt động(công tác) trong các nhà xuất bản, chuyên làm việc với tác phẩm, tham gia quá trình sửa chữa, gia công, làm cho tác phẩm trở nên hoàn thiện hơn, có thể đáp ứng nhu cầu của xã hội về giá trị tinh thần là sách.
Biên tập viên đảm nhận khâu xây dựng chiếc cầu nối tác giả và độc giả, đưa đứa con tinh thần của họ và tác giả tới tay của người đọc, làm giàu cho vốn kiến thức và văn hóa của con người.
Trách nhiệm của đội ngũ biên tập vô cùng quan trọng, quyết định toàn bộ sự thịnh suy của hệ thống ngành xuất bản. Nếu không có những biên tập viên thì không thể có những xuất bản phẩm chất lượng tung ra thị trường, mang tri thức văn hoá đến với nhân dân.
5. Mô hình nhân cách của biên tập viên
Bất cứ một công việc gì cũng đòi hỏi rất khắt khe về mô hình nhân cách người làm công việc đó. Ví dụ: một chiến sĩ công an thì cần có các phẩm chất: Trung với Đảng, hiếu với dân. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua. Luôn làm tròn trách nhiệm của người gìn giữ an ninh trật tự cho xã hội; một nhà báo thì phải trung thực với nghề nghiệp và chịu trách nhiệm về thông tin mà mình đưa ra, tận tụy thực hiện những mục tiêu về truyền thông, giúp nhân dân nắm bắt những tin tức nóng hổi và xác thực phục vụ cho cuộc sống hàng ngày,…
Nghề của chúng ta cũng không nằm ngoại lệ và có thể nói là có những yêu cầu khắt khe hơn vì đây là một nghề hết sức nhạy cảm, liên quan đến mọi mặt của xã hội cả về kinh tế và văn hoá, tinh thần.
Biên tập viên không đồng nghĩa với việc một viên chức ăn lương nhà nước, quen thói đi làm ngày 8 tiếng, tác phong làm việc xong là đi về, sau thời gian làm việc ở nhà xuất bản là hết trách nhiệm với trang sách, để chúng lùi lại phía sau.
Thử tưởng tượng nếu một cuốn sách về chính trị, khoa học hay tâm linh được biên tập một cách không kỹ càng, nhiều sai sót và tung ra thị trường tới tay người đọc thì nó sẽ gây những ảnh hưởng tiêu cực tới mức nào? Rất có thể nó sẽ làm rối loạn xã hội, hay nghiêm trọng hơn là làm sai lệch cả sự phát triển của đất nước, hay rộng hơn có thể ảnh hưởng tới hoà bình khu vực quốc tế. Như vậy ta có thể thấy được biên tập không chỉ là một hoạt động bình thường mà rất quan trọng, hoàn thiện nhân cách biên tập viên là một việc cấp thiết.
a. Người biên tập xuất bản hiện nay trước hết phải thích ứng được với những yêu cầu của thời đại. Loài người đang bước sang thế kỷ XXI, đó là thế kỷ của văn minh, trí tuệ. Lực lượng sản xuất khoa học công nghệ phát triển chưa từng có, có thể đáp ứng mọi nhu cầu đa dạng, phong phú về vật chất của con người. Ngành công nghiệp trí tuệ, công nghệ thông tin mang tính chất quốc tế cao đang trở thành trung tâm phát triển của các quốc gia hiện đại. Trí tuệ con người trở thành nguồn lực lớn, vô tận trong sự phát triển kinh tế, xã hội. Thời đại mới cũng đang đòi hỏi gắn liền với mục tiêu kinh tế và mục tiêu văn hóa trong sự phát triển bền vững. Mục đích nhân văn chi phối mọi lĩnh vực phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Do đó, mẫu người văn hóa trong thời hiện đại phải là con người có năng lực trí tuệ cao, toàn diện, được chuẩn bị cuộc sống trong một thế giới mang tính toàn cầu. Họ phải trở thành “một công dân của thế giới” trong cách nhìn, phạm vi hiểu biết và thông tin. Họ biết chắt lọc còn biết làm giàu cho nền văn hóa quê hương mình bằng những thành tựu quý giá của nhân loại.
Thế giới quan, nhân sinh quan là hạt nhân của mọi mô hình nhân cách, là yếu tố cơ bản, đầu tiên trong cấu trúc nhân cách người biên tập, xuất bản. Trong thời đại hiện nay, thế giới quan khoa học và cách mạng nhất vẫn là chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin. Con người có trí tuệ là con người được soi sáng bởi thế giới quan đó. Nó tạo ra cho con người tự giác nhận thức và hành động theo quy luật khách quan, có niềm tin, có phương pháp tư duy và hành động đúng đắn. Trong thời sống văn hóa, xã hội, người biên tập là những người làm công tác tư tưởng văn hóa. Họ có chức năng truyền bá, giáo dục thế giới quan, nhân sinh quan khoa học cho toàn xã hội. Muốn vậy bản thân họ trước hết phải “sáng mắt, sáng lòng”. Họ phải nắm vững và vận dụng được lý luận Mác –Lênin trong công tác tư tưởng. Họ nắm vững lý luận đó thì mới có thể truyền bá một cách chính xác, phát triển nó trên cơ sở tiếp thu những thành tựu khoa học mới, và bảo vệ được nó trước sự tấn công của kẻ thù tư tưởng.
Trong thời đại hiện nay, mặc dù con người đã đạt tới trình độ khoa học công nghệ rất cao, song sự phát triển xã hội vẫn còn sự phân chia và áp bức giai cấp và tất yếu còn đấu tranh giai cấp. Bản thân chủ nghĩa tư bản hiện đại không thể tự điều chỉnh được các mâu thuẫn xã hội cơ bản trong sự phát triển không thể tự đổi mới để trở thành xã hội tương lai của nhân loại. Hình thái kinh tế cộng sản chủ nghĩa tất yếu sẽ thay thế hình thái tư bản chủ nghĩa bằng cách mạng xã hội xóa bỏ mọi sự áp bức giai cấp, dân tộc. Mọi thủ đoạn xóa nhòa ranh giới giai cấp, thủ tiêu cách mạng đều là sự dối trá bịp bợm, phi khoa học nhằm phủ nhận giá trị khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin. Bọn đế quốc, các học giả tư sản phản động hiện đang quy sự sụp đổ mô hình chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên Xô và Đông Âu vào thế giới quan mác xít, coi lý luận Mác-Lênin chỉ là ảo tưởng, phi khoa học. Bằng các thủ đoạn “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa, bọn đế quốc, các bọn giả tư sản phản động ra sức tấn công vào hệ tư tưởng Mác-Lênin, phê phán, phủ nhận tất cả thế giới quan duy vật biện chứng.
Người biên tập xuất bản trong giai đoạn hiện nay phải kiên cường và chiến thắng trong cuộc đấu tranh tư tưởng đó. Muốn vậy, thế giới quan khoa học, phương pháp luận biện chứng của họ phải luôn luôn được phát triển và mài sắc. Công tác biên tập xuất bản là công tác tư tưởng chính trị, dĩ nhiên người biên tập phải có trình độ tự giác chính trị cao. Tuy nhiên, đặc điểm nghề nghiệp cũng đòi hỏi trình độ chính trị của người biên tập các yêu cầu đặc biệt. Họ phải nắm vững lý luận Mác-Lênin, đường lối chính sách của Đảng trong mối liên hệ giữa lý luận và thực tiễn, giữa lý luận chung và sự biểu hiện sinh động, đặc thù của nó trong công việc, trong đời sống hàng ngày. Người biên tập phải biết xác định, phát hiện một cách chính xác những quan điểm chính trị trong các trang sách ở các dạng biểu hiện khác nhau, trong thể loại tác phẩm mà mình biên tập. Người biên tập là người biết bảo vệ một cách kiên quyết những lập trường, quan điểm đúng đắn, đồng thời biết đấu tranh để thuyết phục tác giả, hướng dẫn bạn đọc.
Như vậy, đối với người tập xuất bản hiện nay, trình độ cao về chính trị, tư tưởng không những đòi hỏi họ phải đọc nhiều để nắm vững các di sản lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, mà còn phải am hiểu và có những kinh nghiệm thực tiễn cách mạng. Chính những mặt hiểu biết đó tạo thành sự nhạy cảm chính trị, bản lĩnh chính trị của người biên tập trong hoạt động xuất bản.
Trong lĩnh vực sách thì sự nhạy cảm trước những diễn biến chính trị trong nước cũng như quốc tế và sự chuẩn xác trong khâu biên tập sách lúc nào cũng phải được đặt ra. Điều này các phương tiện thông tin đại chúng đã khá nhiều lần đề cập và lên tiếng cảnh báo. Một nghệ sĩ biên tạp phải có bản lĩnh chính trị tương đối vững vàng, chuyên sâu về một học thuật chuyên môn nào đó để có thể hiểu được, thẩm định được giá trị nội dung và hình thức của một bản thảo mà tác giả gửi gắm cho mình.
b. Một ngôi sao bóng đá được mệnh danh là “nghệ sĩ sân cỏ” nhưng có cầu thủ chỉ dám nhận mình là “thợ” ghi bàn – một người thợ có năng khiếu đá bóng. Nghề biên tập càng phải có năng khiếu. Năng khiếu là tố chất, bẩm sinh, là cơ sở cho sự phát triển tài năng của một nghệ sĩ, biên tập viên. Quan niệm nghệ sĩ ở đây không phải là tác phong làm việc tài tử đọc duyệt bản thảo không kỹ, thậm chí không đọc, để lọt ra thị trường những ấn phẩm còn yếu kém về chất lượng.
Người biên tập theo quan điểm truyền thống là những “bà đỡ” cho sự ra đời của tác phẩm văn hóa tinh thần. Hiện nay, thế giới cho rằng: coi biên tập viên là “bà đỡ” chưa nói hết đặc trưng nghề nghiệp của họ. Biên tập viên còn là người “chữa bệnh”, người “làm đẹp” cho bản thảo của tác giả. Biên tập viên là độc giả đầu tiên đọc bản thảo của tác giả. Họ phải thận trọng đọc từng câu, từng chữ trong bản thảo với thái độ nhiệt tình và trách nhiệm rất to lớn, chuẩn đoán những hạn chế của bản thảo, để “ kê thuốc đúng bệnh”, đưa ra những kiến nghị sửa chữa hợp lý và biết động viên tác giả sửa chữa. Diện mạo cuối cùng của một xuất bản phẩm, ở mức độ phổ biến nhất, đều là do tác giả và người biên tập cùng tạo dựng.
Trong xã hội, mỗi loại sách là thành quả của các hoạt động khác nhau, thuộc các lĩnh vực chuyên môn khác nhau. Người biên tập muốn làm tốt chức trách của mình, phải am hiểu những tri thức chuyên môn khoa học đó. Yêu cầu của xã hội và đặc điểm nghề nghiệp đòi hỏi người biên tập phải là những nhà khoa học, có đủ khả năng thẩm định và góp phần nâng cao chất lượng tác phẩm văn hoá khoa học. Tuy nhiên, yêu cầu về chuyên môn khoa học đối với nhân cách người biên tập có đặc thù khác với các nhà khoa học chuyên ngành. Trong hoạt động biên tập xuất bản, dù có đẩy chuyên môn cao đến đâu đi chăng nữa, cũng không thể có trường hợp mỗi biên tập viên chỉ đi sâu vào một thể loại sách về một chuyên ngành chuyên môn hẹp.Trong biên tập sách chính trị, văn nghệ hay khoa học kỹ thuật, mô hình biên tập viên đều như vậy.
Nhu cầu của xã hội về sách vô cùng phong phú, đa dạng và tăng lên không ngừng. Nếu mỗi biên tập viên chỉ đi sâu vào một thể loại cụ thể của một chuyên ngành hẹp nào đó thì mỗi nhà xuất bản phải có đội ngũ biên tập viên lên tới hàng trăm, hàng nghìn người. Cuộc sống không cho phép điều đó. Song xã hội không cho phép xuất bản sách mà không qua tay người biên tập, không có sự gia công của biên tập viên. Ngoài những năng lực chuyên môn của bản thân, người biên tập còn có sự hỗ trợ đông đảo của các chuyên gia ngoài ngành xuất bản, những cộng tác viên thuộc các chuyên ngành khoa học ấy. Vì vậy, trình độ chuyên môn về một đề tài nào đó của người biên tập có thể không sâu bằng tác giả nhưng họ lại có tri thức khoa học tương đối rộng hơn, ngoài ra biên tập viên phải có những hiểu biết khác mà nhà khoa học chuyên ngành khác không có. Ví dụ để biên tập một cuốn sách văn chương, người biên tập không chỉ có kiến thức về văn chương mà còn phải hiểu rất nhiều vấn đề trong cuộc sống. Ngoài vốn tri thức văn học, ngôn ngữ của họ phải có vốn sống phong phú.
Đặc biệt là, công việc biên tập đòi hỏi biên tập viên phải có khả năng cảm thụ thực tế, bao quát, phát hiện nhạy bén những vấn đề cần sửa chữa, một năng khiếu thẩm mỹ không tốt không chỉ phụ thuộc vào cá tính, sở thích riêng của mình, mà phải có những khả năng cảm thụ tiêu biểu của một số đông người đọc. Biên tập viên không thể giỏi hơn hay giỏi bằng tất cả các tác giả mà mình biên tập, song chí ít họ cũng phải có trình độ hiểu được tác giả, hiểu được cả đời sống, tính cách riêng và phong cách sáng tạo của họ, hiểu được những gì mà họ nói trong tác phẩm của mình, và cả những thông tin tường minh và hàm ý. Do vậy, đòi hỏi về mặt tri thức chuyên môn đối với những người biên tập là một đòi hỏi phải nâng cao và bổ sung không ngừng trong quá trình hoạt động thực tế, không chỉ căn cứ vào cái vốn ban đầu, học một học vị là đủ. Tất cả các nhà văn, nhà khoa học, các tác giả nói chung đều phải họ mới làm được. Song không phải cứ học xong một khóa học đại học là có thể có thể viết được sách, làm được nhà văn.
Ngoài trình độ học vấn thì yếu tố không thể không nhắc đến là niềm đam mê đọc sách. Thật vậy, nếu bạn đam mê đọc thì bạn sẽ có một khả năng cảm thụ nhất định về nội dung của sách từ đó công việc biên tập sẽ dễ dàng hơn. Và cũng nên nhớ khi bạn vừa bắt đầu với sự nghiệp của người biên tập sách, bạn không nên ôm đồm mọi chủ đề. Bạn nên chọn cho mình một chủ đề là thế mạnh của bản thân như sách lịch sử, kinh doanh, làm vườn hay tiểu thuyết trinh thám. Hãy chọn một thứ khi khởi đầu và hoàn thiện bản thân trong lĩnh vực đó rồi bạn mới có thể phát triển sang lĩnh vực khác về sau.
tui hoàn toàn đồng ý với điều này. Trong thực tế, một người biên tập tương lai như chúng tui đều không tự hài lòng với những gì chúng tui đã học trong trường mà luôn tìm kiếm những kiến thức để liên hệ với thực tế. tui coi kiến thức thầy cô trong trường là nền tảng cơ bản nhất để bắt đầu làm quen với kỹ năng của công việc và học hỏi thêm kiến thức ngoài xã hội nhằm hoàn thiện những lý thuyết mà thầy cô truyền dạy, cũng như lấy kinh nghiệm hoạt động trong ngành sau này. Có lẽ tui tự thấy rằng mình cũng không hoàn toàn giỏi tất cả các lĩnh vực nhưng tui sẽ cố gắng thật nhiều để làm phong phú thêm vốn kiến thức của mình bằng cách học hỏi thêm nhiều kiến thức khoa học khác nhau. Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển mạnh như hiện nay, nếu chúng ta chỉ lười biếng học tập một phút thôi thì cũng đủ để chúng ta tụt hậu rồi. Nhà bác học người Đức Charles Darwin(1809-1882) cũng đã nói: “Bác học không có nghĩa là ngừng học”. Vì vậy yêu cầu thường xuyên cập nhật, nâng cao những kiến thức lý thuyết cũng như kinh nghiệm thực tế rất cần thiết với mọi người, nhất là người biên tập.
Việc rèn luyện này không chỉ diễn ra trong và ngày, vài tháng hay vài năm mà nó thường xuyên diễn ra trong suốt cuộc đời. Chúng ta lớn lên cùng sự đổi thay của toàn xã hội nên kiến thức của chúng ta cũng phải tiến bộ cùng với nó.
c. Bên cạnh mảng tri thức chuyên môn khoa học cần thiết cho việc biên tập mỗi loại sách, mô hình nhân cách người biên tập còn bao gồm mảng tri thức về nghiệp vụ biên tập. Có lẽ đây là phần kiến thức cơ bản nhất, cần thiết nhất đối với những người muốn gắn bó với nghề xuất bản. Đây là kiến thức mang tính chất đặc thù do tính chất và đặc trưng hoạt động nghề nghiệp đòi hỏi. Lý luận nghiệp vụ biên tập, theo quan điểm hiện nay là một loại khoa học đặc biệt. Đối tượng nghiên cứu của nó là đặc trưng, các quy luật, nguyên lý và phương pháp hoạt động biên tập.
Nghiệp vụ biên tập, theo quan niệm của các nước xã hội chủ nghĩa trước đây, bao gồm các tri thức, năng lực về tổ chức bản thảo, sửa chữa và hoàn chỉnh bản thảo. Trong điều kiện kinh tế thị trường, bên cạnh những năng lực trên, nghề biên tập còn đòi hỏi năng lực tiếp thị, năng lực kinh doanh. Ở các nước tư bản phát triển, hoạt động biên tập nội dung và công việc xuất bản, phát hành sách hầu như khó có thể phân chia. Ở Nhật Bản, người ta coi việc tổ chức bản thảo là “hồn” của công tác biên tập. Người biên tập phải là những nhà hoạt động xã hội, người tổ chức có sức mạnh lớn nhất đối với đội ngũ tác giả, thạo nắm bắt những giá trị thông tin trên thị trường. Trên 50% lực lượng, thời gian người biên tập ở Nhật Bản dành cho việc điều tra thị trường. Mô hình người biên tập xuất bản trong nền kinh tế thị trường kiên quyết không phải là người “thợ chữ” suốt ngày chỉ cặm cụi ngồi bên bàn viết, mà họ phải là người “chạy” trên thị trường.
8. Phương hướng giải quyết
Tìm ra những thực trạng bên tập viên ở nước ta lâu nay, một yêu cầu bức thiết là tìm ra cách khắc phục những tồn tại, và phát huy được mặt mạnh đó.
Trước hết là vấn đề đào tạo cán bộ biên tập cần được chú trọng. Vậy một số giải pháp khắc phục có thể được chia thành các biện pháp sau.
a. Về phía nhà trường
Hiện nay cả nước chỉ có duy nhất cơ sở đào tạo cán bộ biên tập một cách hệ thống và đầy đủ nhất theo phương pháp giáo dục đại học chính quy, đó là khoa Xuất bản của Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
Theo Giáo sư Hoàng Đình Cúc, giám đốc học viện, số lượng thí sinh đăng ký dự thi vào khoa Xuất bản của trường không cao. Nhà trường cũng có biện pháp giảm điểm chuẩn tuyển sinh vào khoa hàng năm để các học sinh phổ thông và những người có nhu cầu có nhiều cơ hội thi đỗ hơn. Để “kéo” người học trình độ thạc sĩ, trường đã phải thay đổi nhiêu tiêu chí tuyển sinh, từ yêu cầu phải có bằng đại học chuyên ngành xuất bản như trước đây, trường chỉ yêu cầu thí sinh có 3 năm kinh nghiệm làm xuất bản.
Trước hết cần nâng cao chất lượng sinh viên ngành xuất bản để khi ra trường, họ sẽ có một cơ sở kiến thức lý luận chuyên ngành sâu sắc để không bị bỡ ngỡ khi mới đi làm thực tế. Cần có hệ thống giáo dục chuyên ngành một cách chuyên nghiệp hơn, năng động hơn, giúp sinh viên vừa học vừa có thể hình dung rõ công việc tương lai của họ.
Nhà trường nên kết hợp với các nhà xuất bản để đưa sinh viên đi thực tế nhiều hơn. Bằng cách này, một số sinh viên xuất sắc có thể xin được một công việc (tạm thời hay lâu dài) trong nhà xuất bản mà họ thấy phù hợp với năng lực của họ. Khi ra trường, họ sẽ dễ tìm một việc làm hơn và có thêm kinh nghiệm nghề nghiệp.
Nâng cao trình độ đào tạo sau đại học cho cử nhân ngành xuất bản nhằm tạo đội ngũ cán bộ có năng lực ngày càng cao, không thua kém bất cứ ngành nghề truyền thông nào.
b. Về phía nhà xuất bản
Nhà xuất bản làm địa điểm công tác của các biên tập viên sau khi họ có được bằng cấp về chuyên ngành. Yêu cầu đặt ra với nhà xuất bản cũng khá khó khăn.
Trước hết, các nhà xuất bản phải tự hoàn thiện chính mình, trở thành môi trường làm việc an toàn, tiềm năng cho các biên tập viên. Nhà xuất bản phải là nơi mà biên tập viên có thể phát huy hết vốn trí tuệ, tính sáng tạo, nơi nuôi dưỡng niềm đam mê của họ đối với các trang bản thảo.
Vậy nhà xuất bản phải làm gì?
Trước hết vấn đề khiến những người biên tập có tài ngày nay không trụ lại lâu với nghề trong nhà xuất bản, đầu tiên là vấn đề tiền lương. Cuộc sống ngày càng trở nên gấp gáp, giá trị đồng tiền làm cho đồng lương của họ trở nên thiếu thốn (các nhà xuất bản đều ở thành phố, chi phí sinh hoạt hết sức đắt đỏ, chưa kể những người không có nhà ở, phải đi thuê thì không đủ). Vậy nên các nhà xuất bản phải có cách trả lương phù hợp để kích thích được biên tập viên có tâm huyết hơn với nghề khi họ không phải e sợ “đồng tiền bát gạo” nữa.
Giống như trong cuộc sống, cái gì cũng có hai mặt của nó, không thể đòi hỏi tất cả phải hoàn thiện. Thay vì soi xét, hãy tạo cho họ một môi trường làm việc và những điều kiện thuận lợi hơn.Tạo môi trường làm việc năng động hơn, cơ chế làm việc không qua căng thẳng tăng hiệu quả làm việc của đội ngũ cán bộ biên tập.
Các nhà xuất bản hàng năm nên cử cán bộ của mình đi học bồi dưỡng nghiệp vụ, chính trị để có thể nắm bắt được những thay đổi về xã hội, nhu cầu của độc giả, nâng cao tay nghề, kiến thức.
c. Về phía các cơ quan chức năng
Nhà nước nên có sự quan tâm sâu sắc hơn nữa tới tất cả các cán bộ trong ngành xuất bản vì họ là những người cầm chiếc chìa khóa chính mở cánh cổng văn hóa văn minh cho mọi người.
Điều 16 dự thảo luật Xuất bản năm 2003 đã chỉ rõ: “ Biên tập nhà xuất bản phải có trình độ đại học trở lên, được đào tạo, bối dưỡng trình độ chính trị, nghiệp vụ, biên tập viên có quyền và nghĩa vụ đứng tên trên xuất bản phẩm, khước từ những tác phẩm trái quy định của pháp luật. Chịu trách nhiệm trước pháp luật và giám đốc nhà xuất bản về nội dung xuất bản phẩm mà mình biên tập”.
Điều 23 dự thảo luật Xuất bản 2003: “Việc xuất bản, sao tái bản xuất bản phẩm phải ký hợp đồng sử dụng tác phẩm với tác giả hay chủ sở hữu tác phẩm theo quy định của pháp luật về quyền tác giả”.
Như vậy Nhà nước đã có những quan tâm tới lĩnh vực nhiều nhạy cảm này. Các điều trong luật xuất bản đã giúp chỉ rõ quyền hạn và nghĩa vụ của biên tập viên nhà xuất bản, làm cho guồng máy xuất bản đi vào trục quay đều đặn và đúng đắn hơn.
Trong năm 2004, Cục xuất bản đề nghị các nhà xuất bản phải có nhiệm vụ mở lớp đào tạo bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ biên tập viên trẻ. Bên cạnh đó cũng mở lớp bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý cho giám đốc, tổng biên tập, trưởng phòng kế hoạch cho các nhà xuất bản.
Tuy nhiên mức độ quan tâm của các cơ quan chức năng luôn phải đáp ứng được với nhu cầu bức thiết của đội ngũ biên tập thì mới tạo được nhiệt tình trong công việc của họ.
Cần thiết phải xiết chặt quản lý cán bộ biên tập và tác phẩm để tạo ra chuẩn mực cho tác phẩm, làm trong sạch, nâng cao chất lượng của xuất bản phẩm, để khi được đưa ra thị trường chúng thực sự là tác phẩm nghệ thuật độc đáo của bàn tay nghệ sĩ biên tập tài hoa.
III. Kết luận
Biên tập quả là một nghề nghiệp thú vị. Mặc dù có nhiều thú vị nhưng cũng có vô số khó khăn tồn tại. Nhưng nhìn vào những gì mà xuất bản Việt Nam đạt được trong những năm qua, chúng ta không thể không tự hào về đội ngũ biên tập viên – những người trực tiếp làm nên những thành công đó.
Nghề biên tập vinh quang khi mỗi biên tập viên tin tưởng vào chính tài năng của mình, nhưng đồng thời biết học hỏi thêm kinh nghiệm của những người đi trước để làm phong phú thêm vốn kiến thức của mình. Quan trọng hơn hết họ xác định rõ bản thân, niềm tự hào dân tộc, luôn phấn đấu làm đẹp hơn truyền thống văn hóa của dân tộc mình. Tình yêu với quê hương đất nước giúp cho họ có thêm tình yêu với những con chữ của những trang sách thân yêu.
Ngày nay, nền kinh tế phát triển mạnh, đào tạo cán bộ biên tập và bồi dưỡng nhân cách cho họ thực sự là nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi sự quan tâm của các nhà xuất bản nói riêng và tất cả xã hội nói chung.
Mỗi chúng ta – người biên tập tương lai sẽ nghĩ gì, làm gì để bản thân mình trở thành những biên tập viên thật giỏi, có bản lĩnh nghề nghiệp vững chắc có thể góp phần xây dựng đời sống tinh thần xã hội ngày một tươi đẹp hơn? Câu hỏi này để cho chúng ta tự giải đáp bằng chính hành động của mình, kể từ khi còn ngồi trên giảng đường đại học và cả khi đã bước vào nghề.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
MỤC LỤC
I. Mở đầu
II. Nội dung
1. Khái niệm xuất bản.
2. Khái niệm xuất bản phẩm.
3. Hoạt động biên tập xuất bản.
4. Biên tập viên nhà xuất bản.
5. Mô hình nhân cách của biên tập viên.
6. Xây dựng ý thức nghề nghiệp của biên tập viên.
7. Thực trạng về biên tập viên ở nước ta hiện nay.
8. Phương hướng giải quyết.
III. Kết luận
I. Mở đầu
“Sách – đó là di huấn về tinh thần của thế hệ này với thế hệ khác, đó là lời khuyên của những người già sắp từ giã cõi đời đối với người trẻ mới bước vào cuộc sống, đó là mệnh lệnh của người đứng gác sắp hết giờ truyền lại cho người đến thay gác…
Sách lớn lên cùng với loài người, sách kết tinh tất cả học thuyết làm rung động con tim và khối óc, kết tinh mọi khát vọng làm rung động trái tim, sách ghi lại cuộc sống sôi nổi của loài người, được mệnh danh là lịch sử toàn thế giới. Những trang sách không phải là riêng quá khứ, sách còn là phương tiện giúp ta làm chủ hiện tại, nắm lấy tất cả mọi luân lý và sức mạnh được tìm ra qua nhiều gian khổ, đôi khi nhuốm đầy mồ hôi hòa với máu. Sách còn là cương lĩnh của tương lai”. (Ghecxen)
Đây là câu nói mà bản thân tui rất ấn tượng. Nó chứa đựng đầy đủ nhất về sách. Ghecxen như mở ra trước mắt ta những vai trò quan trọng và lớn lao nhất về sách. Sách có giá trị cao quý nhất với mọi thời đại. Không có sách, xã hội loài người mãi là một xã hội man rợ. Sách được xã hội loài người yêu quý. Không ai chối bỏ những quyển sách.
Có lẽ đây là niềm vui lớn nhất của ngành xuất bản – cha đẻ của những cuốn sách. Nhờ có xuất bản, các cuốn sách mới ra đời theo đúng nghĩa của nó. Xuất bản trưởng thành cùng với xã hội loài người và ngày càng có những thành tựu rực rỡ.
Tuy nhiên ngành xuất bản không thể tự thân vận động nếu không có người làm xuất bản – những biên tập viên. Người làm biên tập luôn là những người có vai trò quyết định cho vận mệnh của ngành xuất bản và những cuốn sách.
Nếu bạn là một người ham mê đọc sách và có khả năng cảm thụ tác phẩm tốt thì việc trở thành một nhà biên tập sách thực sự là phù hợp và là một giấc mơ trong tầm tay của bạn. Với những người yêu thích đọc sách thì đây là một công việc hoàn hảo. Việc được đọc những bản thảo viết tay của tác giả đầu tiên và khám phá ra những câu chuyện hay, những tác giả tài năng mới là niềm vui nhất của nghề.
Bản thân tui cũng là một sinh viên theo học chuyên ngành biên tập xuất bản của Học viện Báo chí và Tuyên truyền. tui yêu thích chuyên ngành mình đã chọn và luôn nỗ lực cố gắng học hỏi để sau này sẽ có chuyên môn vững chắc, trở thành một biên tập giỏi, giúp cho những cuốn sách hay ra đời làm phong phú thêm văn hóa đọc của mọi người. tui luôn tự tìm hiểu để tìm ra một con đường hoàn thiện nhân cách thành một biên tập viên tốt. Vậy nên trong đề tài tiểu luận môn học “Cơ sở lý luận biên tập xuất bản”, tui quyết định chọn đề tài “Mô hình nhân cách người cán bộ biên tập và vấn đề đào tạo, bồi dưỡng nhân lực ngành xuất bản ở nước ta”. Với đề tài này tui có thể tìm hiểu sâu hơn về nhân cách một cán bộ xuất bản, hoàn thành tiểu luận này một cách xuất sắc thì tui có thể tự tin là mình có thể xác định đúng được đạo đức nghề nghiệp cho tương lai để có hướng phấn đấu.
Và một lý do nữa là hiện nay công tác biên tập xuất bản ở nước ta không chỉ có những mặt tốt mà còn rất nhiều tồn tại đáng quan tâm. Vậy đưa ra đề tài nhân cách cán bộ biên tập trong thời điểm hiện nay là điều rất cần thiết. Không chỉ chúng ta, những sinh viên mà cả những người đang đứng trong hàng ngũ cán bộ biên tập cũng nên xem xét về vấn đề này để hoàn thiện chính bản thân mình.
II. Nội dung
1. Khái niệm xuất bản
Xuất bản là một hoạt động trung gian giữa tác giả và bạn đọc, gồm ba khâu: biên tập, in, phát hành. Xuất bản thực hiện một chức năng bao gồm ba mặt là: chức năng tri thứcđể tuyển chọn, tham gia hoàn chỉnh tác phẩm văn hóa và phát triển tài năng sáng tạo văn hóa tinh thần; chức năng mỹ thuật và kỹ thuật để thiết kế, đồ họa bản in, vật chất hóa những tác phẩm tinh thần thành các xuất bản phẩm; chức năng thương mại để lưu hành, tiêu thụ, xuất bản phẩm cho những người có nhu cầu.
Xuất bản là một hoạt động truyền bá xã hội. Nó không sáng tác ra tác phẩm mới mà sử dụng các tác phẩm đã có (hay sẽ có) để truyền bá, phổ biến. Xuất bản là khâu nối tiếp, nâng cao các giá trị văn hóa, nhân rộng và mang chúng đến với quảng đại quần chúng trong xã hội.
Xuất bản là một tổ hợp hoạt động văn hóa vật chất và tinh thần, là một quá trình tiếp nối, đồng bộ, hoàn chỉnh gồm ba khâu: biên tập, in (nhân bản), và phát hành các xuất bản phẩm trong xã hội.
2. Khái niệm xuất bản phẩm
Liên quan đến khái niệm hoạt động xuất bản là khái niệm xuất bản phẩm. Xuất bản phẩm là một loại đựoc nhân bản và in quan trọng nhất trong xã hội trừ khi hoạt động xuất bản hình thành. Xuất bản phẩm khác với sản phẩm in nói chung vì nó chỉ là một trong những sản phẩm in. Xuất bản phẩm gắn liền với sự ra đời của hoạt động xuất bản. So với sách, xuất bản phẩm ra đời sau bởi lịch sử khẳng định rằng có thời kỳ tương đối dài, sách được sáng tác song chỉ là độc bản, chủ yếu dùng để ghi nhớ, lưu trữ. Nếu có nhân bản cũng chỉ được chép, nhân lên thêm một vài bản. Vấn đề là khi đó sách không được đem phát hành rộng rãi mà chỉ để dành vào dùng trong một số người đọc hạn hẹp. Do vậy, ở một cách ttiếp cận nhất định, xuất bản phẩm không phải bao giờ cũng gắn liền với sách. Sách cổ không phải là một xuất bản phẩm theo nghĩa thông thường. Khi xuất bản ra đời mà bản chất của nó là hoạt động truyền bá và sách khi đó được nhân bản để phát hành thì trở thành một sản phẩm quan trọng. Ngoài sách, xuất bản phẩm còn bao gồm văn hóa phẩm, báo chí, tranh ảnh, băng đĩa nhạc,…
Luật Xuất bản 2004 định nghĩa: “Những tác phẩm, tài liệu về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học – công nghệ được xuất bản bằng tiếng Việt, tiếng dân tộc thiểu số Việt Nam, tiếng nước ngoài và còn được thể hiện bằng hình ảnh, âm thanh trên các vật liệu và phương tiện kỹ thuật khác nhau. Tài theo quy định của luật nàybao gồm các tài liệu tuyên truyền, cổ động, hướng dẫn học tập thi hành Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và pháp luật của Nhà nước; hướng dẫn sản xuất; phòng chống thiên tai, dịch bệnh; kỷ yếu hội thảo” .
3. Hoạt động biên tập xuất bản
Chắc chắn mỗi chúng ta dù không học về chuyên ngành biên tập đều đã từng nghe nói và có một số hiểu biết nhất định về công việc này. Chúng ta có thể phần nào hình dung được công việc biên tập xuất bản là gì và vai trò của nó trong đời sống xã hội.
Biên tập là khâu công tác trung tâm, khâu quyết định số lượng, chất lượng của hoạt động xuất bản. Khâu biên tập cung cấp cho ta giá trị tinh thần làm nên giá trị sử dụng.
Theo nghĩa rộng, biên tập là một hoạt động gồm việc tổ chức khai thác, lựa chọn các tác phẩm để in, để phát trong các chương trìnhphát thanh, truyền hình (để truyền thông); đồng thời góp phần tu chỉnh, sửa chữa, nâng cao chất lượng tác phẩm; kiểm tra những sai sót khi nhân bản; góp phần vào việc tu sửa tác phẩm. Với ý nghĩa này hoạt động biên tập xuất bản là khâu công tác quan trọng của mọi hoạt động truyền thông, của công tác báo chí, thông tin, tuyên truyền.
Theo nghĩa hẹp, biên tập xuất bản là khái niệm chỉ hoạt động biên tập các xuất bản phẩm trong nhà xuất bản, chủ yếu là biên tập sách. Đó là công việc khai thác, lựa chọn, tổ chức bản thảo thành tác phẩm, nhằm đáp ứng nhu cầu văn hóa, tinh thần của xã hội.
Như vậy biên tập xuất bản không bao gồm các hoạt động biên tập báo chí, điện ảnh, các chương trình biểu diễn nghệ thuật,… mặc dù nội hàm các hoạt động này về cơ bản là giống nhau.
4. Biên tập viên
Biên tập viên là người hoạt động(công tác) trong các nhà xuất bản, chuyên làm việc với tác phẩm, tham gia quá trình sửa chữa, gia công, làm cho tác phẩm trở nên hoàn thiện hơn, có thể đáp ứng nhu cầu của xã hội về giá trị tinh thần là sách.
Biên tập viên đảm nhận khâu xây dựng chiếc cầu nối tác giả và độc giả, đưa đứa con tinh thần của họ và tác giả tới tay của người đọc, làm giàu cho vốn kiến thức và văn hóa của con người.
Trách nhiệm của đội ngũ biên tập vô cùng quan trọng, quyết định toàn bộ sự thịnh suy của hệ thống ngành xuất bản. Nếu không có những biên tập viên thì không thể có những xuất bản phẩm chất lượng tung ra thị trường, mang tri thức văn hoá đến với nhân dân.
5. Mô hình nhân cách của biên tập viên
Bất cứ một công việc gì cũng đòi hỏi rất khắt khe về mô hình nhân cách người làm công việc đó. Ví dụ: một chiến sĩ công an thì cần có các phẩm chất: Trung với Đảng, hiếu với dân. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua. Luôn làm tròn trách nhiệm của người gìn giữ an ninh trật tự cho xã hội; một nhà báo thì phải trung thực với nghề nghiệp và chịu trách nhiệm về thông tin mà mình đưa ra, tận tụy thực hiện những mục tiêu về truyền thông, giúp nhân dân nắm bắt những tin tức nóng hổi và xác thực phục vụ cho cuộc sống hàng ngày,…
Nghề của chúng ta cũng không nằm ngoại lệ và có thể nói là có những yêu cầu khắt khe hơn vì đây là một nghề hết sức nhạy cảm, liên quan đến mọi mặt của xã hội cả về kinh tế và văn hoá, tinh thần.
Biên tập viên không đồng nghĩa với việc một viên chức ăn lương nhà nước, quen thói đi làm ngày 8 tiếng, tác phong làm việc xong là đi về, sau thời gian làm việc ở nhà xuất bản là hết trách nhiệm với trang sách, để chúng lùi lại phía sau.
Thử tưởng tượng nếu một cuốn sách về chính trị, khoa học hay tâm linh được biên tập một cách không kỹ càng, nhiều sai sót và tung ra thị trường tới tay người đọc thì nó sẽ gây những ảnh hưởng tiêu cực tới mức nào? Rất có thể nó sẽ làm rối loạn xã hội, hay nghiêm trọng hơn là làm sai lệch cả sự phát triển của đất nước, hay rộng hơn có thể ảnh hưởng tới hoà bình khu vực quốc tế. Như vậy ta có thể thấy được biên tập không chỉ là một hoạt động bình thường mà rất quan trọng, hoàn thiện nhân cách biên tập viên là một việc cấp thiết.
a. Người biên tập xuất bản hiện nay trước hết phải thích ứng được với những yêu cầu của thời đại. Loài người đang bước sang thế kỷ XXI, đó là thế kỷ của văn minh, trí tuệ. Lực lượng sản xuất khoa học công nghệ phát triển chưa từng có, có thể đáp ứng mọi nhu cầu đa dạng, phong phú về vật chất của con người. Ngành công nghiệp trí tuệ, công nghệ thông tin mang tính chất quốc tế cao đang trở thành trung tâm phát triển của các quốc gia hiện đại. Trí tuệ con người trở thành nguồn lực lớn, vô tận trong sự phát triển kinh tế, xã hội. Thời đại mới cũng đang đòi hỏi gắn liền với mục tiêu kinh tế và mục tiêu văn hóa trong sự phát triển bền vững. Mục đích nhân văn chi phối mọi lĩnh vực phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Do đó, mẫu người văn hóa trong thời hiện đại phải là con người có năng lực trí tuệ cao, toàn diện, được chuẩn bị cuộc sống trong một thế giới mang tính toàn cầu. Họ phải trở thành “một công dân của thế giới” trong cách nhìn, phạm vi hiểu biết và thông tin. Họ biết chắt lọc còn biết làm giàu cho nền văn hóa quê hương mình bằng những thành tựu quý giá của nhân loại.
Thế giới quan, nhân sinh quan là hạt nhân của mọi mô hình nhân cách, là yếu tố cơ bản, đầu tiên trong cấu trúc nhân cách người biên tập, xuất bản. Trong thời đại hiện nay, thế giới quan khoa học và cách mạng nhất vẫn là chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lênin. Con người có trí tuệ là con người được soi sáng bởi thế giới quan đó. Nó tạo ra cho con người tự giác nhận thức và hành động theo quy luật khách quan, có niềm tin, có phương pháp tư duy và hành động đúng đắn. Trong thời sống văn hóa, xã hội, người biên tập là những người làm công tác tư tưởng văn hóa. Họ có chức năng truyền bá, giáo dục thế giới quan, nhân sinh quan khoa học cho toàn xã hội. Muốn vậy bản thân họ trước hết phải “sáng mắt, sáng lòng”. Họ phải nắm vững và vận dụng được lý luận Mác –Lênin trong công tác tư tưởng. Họ nắm vững lý luận đó thì mới có thể truyền bá một cách chính xác, phát triển nó trên cơ sở tiếp thu những thành tựu khoa học mới, và bảo vệ được nó trước sự tấn công của kẻ thù tư tưởng.
Trong thời đại hiện nay, mặc dù con người đã đạt tới trình độ khoa học công nghệ rất cao, song sự phát triển xã hội vẫn còn sự phân chia và áp bức giai cấp và tất yếu còn đấu tranh giai cấp. Bản thân chủ nghĩa tư bản hiện đại không thể tự điều chỉnh được các mâu thuẫn xã hội cơ bản trong sự phát triển không thể tự đổi mới để trở thành xã hội tương lai của nhân loại. Hình thái kinh tế cộng sản chủ nghĩa tất yếu sẽ thay thế hình thái tư bản chủ nghĩa bằng cách mạng xã hội xóa bỏ mọi sự áp bức giai cấp, dân tộc. Mọi thủ đoạn xóa nhòa ranh giới giai cấp, thủ tiêu cách mạng đều là sự dối trá bịp bợm, phi khoa học nhằm phủ nhận giá trị khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin. Bọn đế quốc, các học giả tư sản phản động hiện đang quy sự sụp đổ mô hình chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên Xô và Đông Âu vào thế giới quan mác xít, coi lý luận Mác-Lênin chỉ là ảo tưởng, phi khoa học. Bằng các thủ đoạn “Diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa, bọn đế quốc, các bọn giả tư sản phản động ra sức tấn công vào hệ tư tưởng Mác-Lênin, phê phán, phủ nhận tất cả thế giới quan duy vật biện chứng.
Người biên tập xuất bản trong giai đoạn hiện nay phải kiên cường và chiến thắng trong cuộc đấu tranh tư tưởng đó. Muốn vậy, thế giới quan khoa học, phương pháp luận biện chứng của họ phải luôn luôn được phát triển và mài sắc. Công tác biên tập xuất bản là công tác tư tưởng chính trị, dĩ nhiên người biên tập phải có trình độ tự giác chính trị cao. Tuy nhiên, đặc điểm nghề nghiệp cũng đòi hỏi trình độ chính trị của người biên tập các yêu cầu đặc biệt. Họ phải nắm vững lý luận Mác-Lênin, đường lối chính sách của Đảng trong mối liên hệ giữa lý luận và thực tiễn, giữa lý luận chung và sự biểu hiện sinh động, đặc thù của nó trong công việc, trong đời sống hàng ngày. Người biên tập phải biết xác định, phát hiện một cách chính xác những quan điểm chính trị trong các trang sách ở các dạng biểu hiện khác nhau, trong thể loại tác phẩm mà mình biên tập. Người biên tập là người biết bảo vệ một cách kiên quyết những lập trường, quan điểm đúng đắn, đồng thời biết đấu tranh để thuyết phục tác giả, hướng dẫn bạn đọc.
Như vậy, đối với người tập xuất bản hiện nay, trình độ cao về chính trị, tư tưởng không những đòi hỏi họ phải đọc nhiều để nắm vững các di sản lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, mà còn phải am hiểu và có những kinh nghiệm thực tiễn cách mạng. Chính những mặt hiểu biết đó tạo thành sự nhạy cảm chính trị, bản lĩnh chính trị của người biên tập trong hoạt động xuất bản.
Trong lĩnh vực sách thì sự nhạy cảm trước những diễn biến chính trị trong nước cũng như quốc tế và sự chuẩn xác trong khâu biên tập sách lúc nào cũng phải được đặt ra. Điều này các phương tiện thông tin đại chúng đã khá nhiều lần đề cập và lên tiếng cảnh báo. Một nghệ sĩ biên tạp phải có bản lĩnh chính trị tương đối vững vàng, chuyên sâu về một học thuật chuyên môn nào đó để có thể hiểu được, thẩm định được giá trị nội dung và hình thức của một bản thảo mà tác giả gửi gắm cho mình.
b. Một ngôi sao bóng đá được mệnh danh là “nghệ sĩ sân cỏ” nhưng có cầu thủ chỉ dám nhận mình là “thợ” ghi bàn – một người thợ có năng khiếu đá bóng. Nghề biên tập càng phải có năng khiếu. Năng khiếu là tố chất, bẩm sinh, là cơ sở cho sự phát triển tài năng của một nghệ sĩ, biên tập viên. Quan niệm nghệ sĩ ở đây không phải là tác phong làm việc tài tử đọc duyệt bản thảo không kỹ, thậm chí không đọc, để lọt ra thị trường những ấn phẩm còn yếu kém về chất lượng.
Người biên tập theo quan điểm truyền thống là những “bà đỡ” cho sự ra đời của tác phẩm văn hóa tinh thần. Hiện nay, thế giới cho rằng: coi biên tập viên là “bà đỡ” chưa nói hết đặc trưng nghề nghiệp của họ. Biên tập viên còn là người “chữa bệnh”, người “làm đẹp” cho bản thảo của tác giả. Biên tập viên là độc giả đầu tiên đọc bản thảo của tác giả. Họ phải thận trọng đọc từng câu, từng chữ trong bản thảo với thái độ nhiệt tình và trách nhiệm rất to lớn, chuẩn đoán những hạn chế của bản thảo, để “ kê thuốc đúng bệnh”, đưa ra những kiến nghị sửa chữa hợp lý và biết động viên tác giả sửa chữa. Diện mạo cuối cùng của một xuất bản phẩm, ở mức độ phổ biến nhất, đều là do tác giả và người biên tập cùng tạo dựng.
Trong xã hội, mỗi loại sách là thành quả của các hoạt động khác nhau, thuộc các lĩnh vực chuyên môn khác nhau. Người biên tập muốn làm tốt chức trách của mình, phải am hiểu những tri thức chuyên môn khoa học đó. Yêu cầu của xã hội và đặc điểm nghề nghiệp đòi hỏi người biên tập phải là những nhà khoa học, có đủ khả năng thẩm định và góp phần nâng cao chất lượng tác phẩm văn hoá khoa học. Tuy nhiên, yêu cầu về chuyên môn khoa học đối với nhân cách người biên tập có đặc thù khác với các nhà khoa học chuyên ngành. Trong hoạt động biên tập xuất bản, dù có đẩy chuyên môn cao đến đâu đi chăng nữa, cũng không thể có trường hợp mỗi biên tập viên chỉ đi sâu vào một thể loại sách về một chuyên ngành chuyên môn hẹp.Trong biên tập sách chính trị, văn nghệ hay khoa học kỹ thuật, mô hình biên tập viên đều như vậy.
Nhu cầu của xã hội về sách vô cùng phong phú, đa dạng và tăng lên không ngừng. Nếu mỗi biên tập viên chỉ đi sâu vào một thể loại cụ thể của một chuyên ngành hẹp nào đó thì mỗi nhà xuất bản phải có đội ngũ biên tập viên lên tới hàng trăm, hàng nghìn người. Cuộc sống không cho phép điều đó. Song xã hội không cho phép xuất bản sách mà không qua tay người biên tập, không có sự gia công của biên tập viên. Ngoài những năng lực chuyên môn của bản thân, người biên tập còn có sự hỗ trợ đông đảo của các chuyên gia ngoài ngành xuất bản, những cộng tác viên thuộc các chuyên ngành khoa học ấy. Vì vậy, trình độ chuyên môn về một đề tài nào đó của người biên tập có thể không sâu bằng tác giả nhưng họ lại có tri thức khoa học tương đối rộng hơn, ngoài ra biên tập viên phải có những hiểu biết khác mà nhà khoa học chuyên ngành khác không có. Ví dụ để biên tập một cuốn sách văn chương, người biên tập không chỉ có kiến thức về văn chương mà còn phải hiểu rất nhiều vấn đề trong cuộc sống. Ngoài vốn tri thức văn học, ngôn ngữ của họ phải có vốn sống phong phú.
Đặc biệt là, công việc biên tập đòi hỏi biên tập viên phải có khả năng cảm thụ thực tế, bao quát, phát hiện nhạy bén những vấn đề cần sửa chữa, một năng khiếu thẩm mỹ không tốt không chỉ phụ thuộc vào cá tính, sở thích riêng của mình, mà phải có những khả năng cảm thụ tiêu biểu của một số đông người đọc. Biên tập viên không thể giỏi hơn hay giỏi bằng tất cả các tác giả mà mình biên tập, song chí ít họ cũng phải có trình độ hiểu được tác giả, hiểu được cả đời sống, tính cách riêng và phong cách sáng tạo của họ, hiểu được những gì mà họ nói trong tác phẩm của mình, và cả những thông tin tường minh và hàm ý. Do vậy, đòi hỏi về mặt tri thức chuyên môn đối với những người biên tập là một đòi hỏi phải nâng cao và bổ sung không ngừng trong quá trình hoạt động thực tế, không chỉ căn cứ vào cái vốn ban đầu, học một học vị là đủ. Tất cả các nhà văn, nhà khoa học, các tác giả nói chung đều phải họ mới làm được. Song không phải cứ học xong một khóa học đại học là có thể có thể viết được sách, làm được nhà văn.
Ngoài trình độ học vấn thì yếu tố không thể không nhắc đến là niềm đam mê đọc sách. Thật vậy, nếu bạn đam mê đọc thì bạn sẽ có một khả năng cảm thụ nhất định về nội dung của sách từ đó công việc biên tập sẽ dễ dàng hơn. Và cũng nên nhớ khi bạn vừa bắt đầu với sự nghiệp của người biên tập sách, bạn không nên ôm đồm mọi chủ đề. Bạn nên chọn cho mình một chủ đề là thế mạnh của bản thân như sách lịch sử, kinh doanh, làm vườn hay tiểu thuyết trinh thám. Hãy chọn một thứ khi khởi đầu và hoàn thiện bản thân trong lĩnh vực đó rồi bạn mới có thể phát triển sang lĩnh vực khác về sau.
tui hoàn toàn đồng ý với điều này. Trong thực tế, một người biên tập tương lai như chúng tui đều không tự hài lòng với những gì chúng tui đã học trong trường mà luôn tìm kiếm những kiến thức để liên hệ với thực tế. tui coi kiến thức thầy cô trong trường là nền tảng cơ bản nhất để bắt đầu làm quen với kỹ năng của công việc và học hỏi thêm kiến thức ngoài xã hội nhằm hoàn thiện những lý thuyết mà thầy cô truyền dạy, cũng như lấy kinh nghiệm hoạt động trong ngành sau này. Có lẽ tui tự thấy rằng mình cũng không hoàn toàn giỏi tất cả các lĩnh vực nhưng tui sẽ cố gắng thật nhiều để làm phong phú thêm vốn kiến thức của mình bằng cách học hỏi thêm nhiều kiến thức khoa học khác nhau. Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển mạnh như hiện nay, nếu chúng ta chỉ lười biếng học tập một phút thôi thì cũng đủ để chúng ta tụt hậu rồi. Nhà bác học người Đức Charles Darwin(1809-1882) cũng đã nói: “Bác học không có nghĩa là ngừng học”. Vì vậy yêu cầu thường xuyên cập nhật, nâng cao những kiến thức lý thuyết cũng như kinh nghiệm thực tế rất cần thiết với mọi người, nhất là người biên tập.
Việc rèn luyện này không chỉ diễn ra trong và ngày, vài tháng hay vài năm mà nó thường xuyên diễn ra trong suốt cuộc đời. Chúng ta lớn lên cùng sự đổi thay của toàn xã hội nên kiến thức của chúng ta cũng phải tiến bộ cùng với nó.
c. Bên cạnh mảng tri thức chuyên môn khoa học cần thiết cho việc biên tập mỗi loại sách, mô hình nhân cách người biên tập còn bao gồm mảng tri thức về nghiệp vụ biên tập. Có lẽ đây là phần kiến thức cơ bản nhất, cần thiết nhất đối với những người muốn gắn bó với nghề xuất bản. Đây là kiến thức mang tính chất đặc thù do tính chất và đặc trưng hoạt động nghề nghiệp đòi hỏi. Lý luận nghiệp vụ biên tập, theo quan điểm hiện nay là một loại khoa học đặc biệt. Đối tượng nghiên cứu của nó là đặc trưng, các quy luật, nguyên lý và phương pháp hoạt động biên tập.
Nghiệp vụ biên tập, theo quan niệm của các nước xã hội chủ nghĩa trước đây, bao gồm các tri thức, năng lực về tổ chức bản thảo, sửa chữa và hoàn chỉnh bản thảo. Trong điều kiện kinh tế thị trường, bên cạnh những năng lực trên, nghề biên tập còn đòi hỏi năng lực tiếp thị, năng lực kinh doanh. Ở các nước tư bản phát triển, hoạt động biên tập nội dung và công việc xuất bản, phát hành sách hầu như khó có thể phân chia. Ở Nhật Bản, người ta coi việc tổ chức bản thảo là “hồn” của công tác biên tập. Người biên tập phải là những nhà hoạt động xã hội, người tổ chức có sức mạnh lớn nhất đối với đội ngũ tác giả, thạo nắm bắt những giá trị thông tin trên thị trường. Trên 50% lực lượng, thời gian người biên tập ở Nhật Bản dành cho việc điều tra thị trường. Mô hình người biên tập xuất bản trong nền kinh tế thị trường kiên quyết không phải là người “thợ chữ” suốt ngày chỉ cặm cụi ngồi bên bàn viết, mà họ phải là người “chạy” trên thị trường.
8. Phương hướng giải quyết
Tìm ra những thực trạng bên tập viên ở nước ta lâu nay, một yêu cầu bức thiết là tìm ra cách khắc phục những tồn tại, và phát huy được mặt mạnh đó.
Trước hết là vấn đề đào tạo cán bộ biên tập cần được chú trọng. Vậy một số giải pháp khắc phục có thể được chia thành các biện pháp sau.
a. Về phía nhà trường
Hiện nay cả nước chỉ có duy nhất cơ sở đào tạo cán bộ biên tập một cách hệ thống và đầy đủ nhất theo phương pháp giáo dục đại học chính quy, đó là khoa Xuất bản của Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
Theo Giáo sư Hoàng Đình Cúc, giám đốc học viện, số lượng thí sinh đăng ký dự thi vào khoa Xuất bản của trường không cao. Nhà trường cũng có biện pháp giảm điểm chuẩn tuyển sinh vào khoa hàng năm để các học sinh phổ thông và những người có nhu cầu có nhiều cơ hội thi đỗ hơn. Để “kéo” người học trình độ thạc sĩ, trường đã phải thay đổi nhiêu tiêu chí tuyển sinh, từ yêu cầu phải có bằng đại học chuyên ngành xuất bản như trước đây, trường chỉ yêu cầu thí sinh có 3 năm kinh nghiệm làm xuất bản.
Trước hết cần nâng cao chất lượng sinh viên ngành xuất bản để khi ra trường, họ sẽ có một cơ sở kiến thức lý luận chuyên ngành sâu sắc để không bị bỡ ngỡ khi mới đi làm thực tế. Cần có hệ thống giáo dục chuyên ngành một cách chuyên nghiệp hơn, năng động hơn, giúp sinh viên vừa học vừa có thể hình dung rõ công việc tương lai của họ.
Nhà trường nên kết hợp với các nhà xuất bản để đưa sinh viên đi thực tế nhiều hơn. Bằng cách này, một số sinh viên xuất sắc có thể xin được một công việc (tạm thời hay lâu dài) trong nhà xuất bản mà họ thấy phù hợp với năng lực của họ. Khi ra trường, họ sẽ dễ tìm một việc làm hơn và có thêm kinh nghiệm nghề nghiệp.
Nâng cao trình độ đào tạo sau đại học cho cử nhân ngành xuất bản nhằm tạo đội ngũ cán bộ có năng lực ngày càng cao, không thua kém bất cứ ngành nghề truyền thông nào.
b. Về phía nhà xuất bản
Nhà xuất bản làm địa điểm công tác của các biên tập viên sau khi họ có được bằng cấp về chuyên ngành. Yêu cầu đặt ra với nhà xuất bản cũng khá khó khăn.
Trước hết, các nhà xuất bản phải tự hoàn thiện chính mình, trở thành môi trường làm việc an toàn, tiềm năng cho các biên tập viên. Nhà xuất bản phải là nơi mà biên tập viên có thể phát huy hết vốn trí tuệ, tính sáng tạo, nơi nuôi dưỡng niềm đam mê của họ đối với các trang bản thảo.
Vậy nhà xuất bản phải làm gì?
Trước hết vấn đề khiến những người biên tập có tài ngày nay không trụ lại lâu với nghề trong nhà xuất bản, đầu tiên là vấn đề tiền lương. Cuộc sống ngày càng trở nên gấp gáp, giá trị đồng tiền làm cho đồng lương của họ trở nên thiếu thốn (các nhà xuất bản đều ở thành phố, chi phí sinh hoạt hết sức đắt đỏ, chưa kể những người không có nhà ở, phải đi thuê thì không đủ). Vậy nên các nhà xuất bản phải có cách trả lương phù hợp để kích thích được biên tập viên có tâm huyết hơn với nghề khi họ không phải e sợ “đồng tiền bát gạo” nữa.
Giống như trong cuộc sống, cái gì cũng có hai mặt của nó, không thể đòi hỏi tất cả phải hoàn thiện. Thay vì soi xét, hãy tạo cho họ một môi trường làm việc và những điều kiện thuận lợi hơn.Tạo môi trường làm việc năng động hơn, cơ chế làm việc không qua căng thẳng tăng hiệu quả làm việc của đội ngũ cán bộ biên tập.
Các nhà xuất bản hàng năm nên cử cán bộ của mình đi học bồi dưỡng nghiệp vụ, chính trị để có thể nắm bắt được những thay đổi về xã hội, nhu cầu của độc giả, nâng cao tay nghề, kiến thức.
c. Về phía các cơ quan chức năng
Nhà nước nên có sự quan tâm sâu sắc hơn nữa tới tất cả các cán bộ trong ngành xuất bản vì họ là những người cầm chiếc chìa khóa chính mở cánh cổng văn hóa văn minh cho mọi người.
Điều 16 dự thảo luật Xuất bản năm 2003 đã chỉ rõ: “ Biên tập nhà xuất bản phải có trình độ đại học trở lên, được đào tạo, bối dưỡng trình độ chính trị, nghiệp vụ, biên tập viên có quyền và nghĩa vụ đứng tên trên xuất bản phẩm, khước từ những tác phẩm trái quy định của pháp luật. Chịu trách nhiệm trước pháp luật và giám đốc nhà xuất bản về nội dung xuất bản phẩm mà mình biên tập”.
Điều 23 dự thảo luật Xuất bản 2003: “Việc xuất bản, sao tái bản xuất bản phẩm phải ký hợp đồng sử dụng tác phẩm với tác giả hay chủ sở hữu tác phẩm theo quy định của pháp luật về quyền tác giả”.
Như vậy Nhà nước đã có những quan tâm tới lĩnh vực nhiều nhạy cảm này. Các điều trong luật xuất bản đã giúp chỉ rõ quyền hạn và nghĩa vụ của biên tập viên nhà xuất bản, làm cho guồng máy xuất bản đi vào trục quay đều đặn và đúng đắn hơn.
Trong năm 2004, Cục xuất bản đề nghị các nhà xuất bản phải có nhiệm vụ mở lớp đào tạo bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ biên tập viên trẻ. Bên cạnh đó cũng mở lớp bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý cho giám đốc, tổng biên tập, trưởng phòng kế hoạch cho các nhà xuất bản.
Tuy nhiên mức độ quan tâm của các cơ quan chức năng luôn phải đáp ứng được với nhu cầu bức thiết của đội ngũ biên tập thì mới tạo được nhiệt tình trong công việc của họ.
Cần thiết phải xiết chặt quản lý cán bộ biên tập và tác phẩm để tạo ra chuẩn mực cho tác phẩm, làm trong sạch, nâng cao chất lượng của xuất bản phẩm, để khi được đưa ra thị trường chúng thực sự là tác phẩm nghệ thuật độc đáo của bàn tay nghệ sĩ biên tập tài hoa.
III. Kết luận
Biên tập quả là một nghề nghiệp thú vị. Mặc dù có nhiều thú vị nhưng cũng có vô số khó khăn tồn tại. Nhưng nhìn vào những gì mà xuất bản Việt Nam đạt được trong những năm qua, chúng ta không thể không tự hào về đội ngũ biên tập viên – những người trực tiếp làm nên những thành công đó.
Nghề biên tập vinh quang khi mỗi biên tập viên tin tưởng vào chính tài năng của mình, nhưng đồng thời biết học hỏi thêm kinh nghiệm của những người đi trước để làm phong phú thêm vốn kiến thức của mình. Quan trọng hơn hết họ xác định rõ bản thân, niềm tự hào dân tộc, luôn phấn đấu làm đẹp hơn truyền thống văn hóa của dân tộc mình. Tình yêu với quê hương đất nước giúp cho họ có thêm tình yêu với những con chữ của những trang sách thân yêu.
Ngày nay, nền kinh tế phát triển mạnh, đào tạo cán bộ biên tập và bồi dưỡng nhân cách cho họ thực sự là nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi sự quan tâm của các nhà xuất bản nói riêng và tất cả xã hội nói chung.
Mỗi chúng ta – người biên tập tương lai sẽ nghĩ gì, làm gì để bản thân mình trở thành những biên tập viên thật giỏi, có bản lĩnh nghề nghiệp vững chắc có thể góp phần xây dựng đời sống tinh thần xã hội ngày một tươi đẹp hơn? Câu hỏi này để cho chúng ta tự giải đáp bằng chính hành động của mình, kể từ khi còn ngồi trên giảng đường đại học và cả khi đã bước vào nghề.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: