ngoctantstc
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
BÀI TIỂU LUẬN NGÔN NGỮ BÁO CHÍ
Đề Tài: Ngôn ngữ báo chí trong thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử
PHẦN I: MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn lựa đề tài
1. Vấn đề ngôn ngữ báo chí
Ngôn ngữ báo chí có những đặc điểm, quan hệ, qui phạm riêng của nó phục vụ cho cách thức tiếp cận hiện thực của báo chí. Việc khảo sát ngôn ngữ báo chí cần đặt cái khung của những tính chất đặc thù của báo chí để từ đó tìm ra cách viết rất riêng của báo chí trong việc chiếm lĩnh thực tại, trong kiểu tổ chức tác phẩm.
Ngôn ngữ báo chí là một khái niệm nghiệp vụ tương đương với khái niệm tin, phóng sự, phỏng vấn… Ngôn ngữ báo chí phải đáp ứng những đòi hỏi của nghiệp vụ về phẩm chất, về hiểu biết mà ở những ngành khác không cần thiết như vậy.
Để nắm bắt được đặc điểm ngôn ngữ trong báo chí đòi hỏi chúng ta phải có sự đào sâu tìm hiểu vấn đề này.
2. Vấn đề ngôn ngữ phóng sự
Phóng sự là một thể loại báo chí thuộc nhóm chính luận nghệ thuật, phản ánh các sự kiện, con người, tình huống, hoàn cảnh điển hình trong quá trình phát sinh, phát triển, đồng thời thẩm định hiện thực đó qua cái tui trần thuật vừa tỉnh táo lý trí, vừa cảm xúc với bút pháp giàu chất văn học bằng phương tiện ngôn ngữ khác nhau.
Với ưu thế phản ánh hiện thực sâu sắc và có sức “công phá” lớn, phóng sự hiện nay chiếm một lượng khá lớn thời gian phát sóng của truyền hình, từ những phóng sự dài kỳ như một thiên tiểu thuyết nhưng cũng có những phóng sự chỉ độ 700 – 800 chữ thiên về mô tả, thông tin nhanh sự kiện.
Phóng sự là kết quả của những logic hội tụ dựa trên các phương tiện ngôn ngữ chữ viết, hình ảnh và âm thanh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài “Ngôn ngữ thể loại phóng sự trên Báo mạng điện tử” là một đề tài mở, có quy mô khá lớn, nếu tìm hiểu và phân tích một cách chi tiết đề tài này thì quy mô của nó rất lớn và dung lượng thông tin khá đồ sộ. Vì vậy, đề tài này chỉ dừng lại ở mức độ đặt những vấn đề chính có kèm theo những phân tích đánh giá sơ lược; đồng thời có sự khảo sát nghiên cứu trên thực tế báo chí. Xin tóm lược đề tài ở những bước sau:
- Vấn đề ngôn ngữ và nguồn gốc của nó
- Ngôn ngữ sử dụng trong lĩnh vực báo chí
- Phóng sự và vai trò của phóng sự
- Ngôn ngữ thể loại phóng sự nói chung và ngôn ngữ phóng sự trên báo mạng điện tử
- Khảo sát, phân tích, đánh giá việc sử dụng ngôn ngữ thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử
PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. NGÔN NGỮ VÀ NGÔN NGỮ BÁO CHÍ
1. Sự hình thành ngôn ngữ
Ngôn ngữ là hệ thống để giao thiệp hay suy luận dùng một cách biểu diễn, phép ẩn dụ, và một loại ngữ pháp theo lôgic, mỗi cái đó bao hàm một tiêu chuẩn hay sự thật thuộc lịch sử và siêu việt. Nhiều ngôn ngữ sử dụng điệu bộ, âm thanh, ký hiệu, hay chữ viết, và cố gắng truyền khái niệm, ý nghĩa, và ý nghĩ, nhưng mà nhiều khi những khía cạnh này nằm sát quá, cho nên khó phân biệt nó.
Không ai biết chính xác ngôn ngữ ra đời từ kia nào chỉ biết con người đã sử dụng các công cụ ngôn ngữ như ký tự, tiếng nói, kình vẽ, âm thanh, hình ảnh…Từ khi có chữ viết con người bắt đầu sử dụng văn bản và đến thế kỷ XV báo chí mới chình thức ra đời. Cùng với sự phát triển của xã hội loài người các hình thức ngôn ngữ cũng trở nên đa dạng và phong phú, cách truyền tải ngôn ngữ dần vượt ra khỏi giới hạn của thời gian, không gian. Con người có thể tiếp cận ngôn ngữ từ bốn phương, từ nhiều nguồn văn hóa khác nhau.
Mục đích của ngôn ngữ là truyền tải thông tin, cảm xúc của con người, sự vật, sự kiện từ người này đến người khác. Cho nên ngôn ngữ được dùng ở tất cả các mặt, các lĩnh vực trong đời sống.
Trên báo chí, ngôn ngữ được dùng cho việc thông tin và giải trí là chủ yếu, cho nên ngôn ngữ mang màu sắc sự kiện và có tính chất của ngôn ngữ văn hoạc nghệ thuật
2. Ngôn ngữ báo chí
Ngôn ngữ báo chí phục vụ cho cách thức tiếp cận hiện thực của báo chí. Cần đặt ngôn ngữ báo chí dưới cái khung đặc thù của báo chí để từ đó tìm ra cách viết riêng của báo chí trong việc chiếm lĩnh thực tại, trong kiểu tổ chức tác phẩm.
Ngôn ngữ báo chí phải đáp ứng những đòi hỏi nghiệp vụ về phẩm chất, về hiểu biết mà ở những ngành khác không cần thiết như vậy. Để đáp ứng được những đòi hỏi đó, ngôn ngữ báo chí dựa trên những nhận thức cơ sở sau đây:
- Nhận thức về chính trị: Làm báo là trực tiếp tham gia vào hoạt động chính trị xã hội. Nhà báo hoạt động không khác gì nha fchính trị, nhà ngoại giao trong cách ứng sử, trong cách đối phó với tình hình. Trong nhận thức chính trị của nhà báo, điều quan trọng nhất là sự thừa nhận sự lãnh đạo của chính trị. Sự thừa nhận này là một nhận thức khoa học chưa không phải là sự ép buộc.
- Nhận thức tiếng mẹ đẻ: Tiếng Việt là ngôn ngữ chính thống của quốc gia; các tác phẩm báo chí đều thể hiện qua ngôn ngữ này vì vậy báo chí góp phần tích cực hơn trong việc phản ánh, duy trì sự sinh động và tính hấp dẫn của tiếng Việt đến các đối tượng công chúng.
- Nhận thức về vốn kiến thức: Làm báo đòi hỏi một vốn kiến thức vừa sâu vừa rộng, ngoài kiến thức sách vở còn đòi hỏi kiến thức cuộc sống đa dạng. Vốn kiến thức ngôn ngữ phong phú sẽ làm cho ngòi bút và moik việc từ khâu chọn lọc thông tin đến sử lý thông tinh diễn ra hết sức nhanh chóng và xác đáng…
Ngôn ngữ báo chí là một lĩnh vực chuyên nghiệp của báo chí. Tuy chất liệu chủ yếu của nó là ngôn ngữ và có mối liên hệ mật thiết với ngôn ngữ báo nhưng không vì thế mà xem hai cái là một. Vì vậy, không phải cứ biết dùng từ chính xác, biết viết câu dung qui tắc, biết vận dụng phép tu từ.. là có thể viết báo được.
Ngôn ngữ báo chí và ngôn ngữ là hai lĩnh vực khác nhau.
3. Đặc điểm ngôn ngữ báo chí
3.1. Đặc điểm loại hình
a. Ngôn ngữ sự kiện
- Ngôn ngữ sự kiện là là phương tiện duy nhất để phản ánh của báo chí, đồng thời là tiêu chí khu biệt với các ngôn ngữ khác.
- Ngôn ngữ sự kiện bao giờ cũng được nhìn nhận trong qui trình vận động của sự kiện, do đó cần chú ý tới mối quan hệ tương tác giữa ba nội dung của ngôn ngữ sự kiện.
Sự kiện có thật và nguyên dạng phải là sự kiện hiện hữu thì mới có giá trị thời sự. Có những phản ánh mới nhìn thì đúng là có thật, nguyên dạng và hiện hữu vì không đặt trong qui trình vận động mà cái có thật thành cái không thật, cái nguyên dạng thành cái biến dạng, cái hiện hữu thành cái xa lạ.
- Chú ý tới sự vận động thì sẽ nhìn ra cái mới, cái thật của cuộc sống và đem lại sự sáng tạo cho nhà báo.
b. Ngôn ngữ định lượng
Ngôn ngữ báo chí coi trọng lượng sự kiện; ngôn ngữ chỉ được khẳng định ở lượng sự kiện, tính chất, bản chất, khuynh hướng của sự kiện. Những cách diễn đạt theo ngôn ngữ định tính tỏ ra khồn phù hợp với nhà báo vì đó là ngôn ngữ của các nhà chính trị, nhà tư tưởng.
Vì vậy, ngôn ngữ định lượng là cái phái sinh, sự cụ thể hóa của ngôn ngữ sự kiện. Chính vì đòi hỏi phản ánh cụ thể chính xác về sự kiện có thật, nguyên dạng đã dẫn đến việc đòi hỏi phải coi trọng số lượng.
c. Ngôn ngữ của độ không xác định
- Cách diễn đạt gợi lên sự liên tưởng, sự chú ý, kích thích sự tìm hiểu và tạo ra sự suy nghĩ không dứt trong lòng người đọc, người xem.
- Cách diến đạt hạn chế tối đa khả năng đoán trước của người đọc nhờ đó làm bùng phát cái bất ngờ của thông tin.
- Cấu trúc mở tạo cho tác phẩm báo chí có sức sống vượt thời gian. Ngôn ngữ của độ không xác định là sự đồng hành của cấu trúc mở.
3.2. Những mối quan hệ của ngôn ngữ báo chí
a. Quan hệ phản ánh
Đây là quan hệ tạo ra được sự trùng khớp giữa mô hình hiện thực với mã ngon ngữ trong tác phẩm báo chí. Quan hệ phản ánh đòi hỏi tin, bài bao giờ cũng phải trung thực, chính xác, không mâu thuẫn.
b. Quan hệ đôi xứng
Quan hệ đối xứng là quan hệ tạo ra sự hài hòa, đối xứng hay đối lập giữa mô hình hiên thực với mã ngôn ngữ trong tác phẩm báo chí. Đây là một sự cụ thể hóa quan hệ phản ánh. Thông thương, người ta vi phạm quan hệ phản ánh dưới dạng quan hệ đối xứng. Chẳng hạn trong truyền hình ta thường gặp sự vênh nhau giữa hình và lời bình.
c. Quan hệ liên tưởng
Quan hệ liên tưởng tùy thuộc vào hai quan hệ trên. Nếu phản ánh đúng, đối xứng đúng thì liên tưởng đúng và ngược lại.
Quan hệ liên tưởng là quan hệ tác động hai chiều: chiều nhà báo và chiều người nhận thông tin. Đối với nhà báo thì đây là chuẩn mực giúp cho mình lựa chọn câu chữ, cách diễn đạt, cấu trúc tin, bài như thế nào để hướng sự liên tưởng của độc giả, khan giả, thính giả theo chủ đích của mình, không tạo ra những liên tưởng có hại cho bài báo. Đối với người nhận tin, quan hệ này có tác động như một người kiểm tra bài báo. Bằng vốn kiến thức, vốn sống của mình người nhận tin bao giờ bao giờ cũng có khát vọng hiện diện trong bài báo.
II. PHÓNG SỰ
1. Sơ lược về sự hình thành và phát triển thể loại phóng sự
1.1. Trên Thế Giới
Trong các thể loại báo chí, có một thể loại mà ngay từ khi mới ra đời đã thu hút được đông đảo sự quan tâm của công chúng và là mối lo ngại của chính quyền. Đó chính là thể loại phóng sự. Là đứa con của báo chí cho nên không phải ngay từ khi báo chí xuất hiện thể loại phóng sự đã ra đời. Theo các tài liệu nghiên cứu về báo chí và truyền thông thì phóng sự ra đời lần đầu tiên ở Châu Âu vào cuối thế kỉ XIX, gắn liền với sự thắng lợi của cuộc đấu tranh vì tự do báo chí dài suốt 3 thế kỉ và sự phát triển vượt bậc của tư tưởng dân chủ, tiến bộ ở các nước phương Tây.
1.2. Ở Việt Nam
Có ý kiến cho rằng vì báo chí xuất hiện ở nước ta khá muộn so với thế giới cho nên thể loại phóng sự cũng xuất hiện cùng với sự xuất hiện của báo chí năm 1865, nhưng phóng sự mới thực sự lộ diện vào những năm 30 của thế kỉ XX với những lý do sau:
nỗi đau từ những vụ nổ bm mìn còn sót lại sai chiến tranh. Ba bức ảnh nằm trong một mạch lien kết từ cảnh đào mìn cho đến nạn nhân của nó và hậu quả và nỗi đau lâu dài với gia đình nạn nhân.
+ Bức tranh thứ nhất: cảnh đào bm mìn để bán, nó là một nghề mưu sinh đầy rẫy những nguy hiểm. Chỉ cần nhìn vào bức ảnh ta có thể hiểu nỗi vất vả và sự nguy hiểm của nghề này
+ Bức ảnh thứ 2 và thứ 3 là ảnh chân dung. Nhân vật ảnh hằn sâu nỗi đau từ tai nạn bm mìn, cuộc sống cùng kiệt túng lại càng them cực khổ, nỗi đau chồng chất nỗi đau. Dụng ý của tác giả là hướng bạn đọc đến sự cảm thông sâu sắc cho nỗi đau đời của những mảnh đời bất hạnh
Bài phóng sự: “Sự thật về người gần bảy năm 'ôm' xác vợ”, tác giả Nguyễn Huy, số ra Thứ Bảy, 28/11/2009
- Hình ảnh tường thuật và diễn tả:
Ông Vân cùng con út bên tượng người đàn bà nghi có cốt xác người vợ của ông ở bên trong - Ảnh: Nguyễn Huy
Ông Vân kể lại câu chuyện gần 7 năm nằm bên mộ vợ và đưa hài cốt vợ về nhà - Ảnh: NH
- Bạn đọc có thể không mấy tin tưởng vào câu truyện nếu không có những hình ảnh minh họa này. Bức tượng có hài cốt của người vợ bên trong và người chồng bên cạnh vợ mình. Câu chuyện khó tin ấy trở thành sự thật. Hình ảnh kết hợp với ngôn ngữ viết không làm người đọc sợ hãi trước hành động bất thường mà có sự cảm thong sâu sắc. Như vậy, tác giả đã thành công trong dụng ý nghệ thuật của mình
CHƯƠNG III: TỔNG KẾT
I. Nhận xét ngôn ngữ trong phóng sự trên báo mạng điện tử
1. Cách sử dụng ngôn ngữ viết
• Đi thẳng vấn đề: Từ khảo sát trên chúng ta nhận thấy thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử có cách tiếp cận vấn đề hoàn toàn mới. Không giống như loại hình báo giấy hay phát thanh phải có sự dẫn dắt vấn đề, lý giải, sơ lược.. rồi mới đề cập đến vấn đề. Cách vào đề của phóng sự báo mạng điện tử rất ngắn có khi chỉ vọn vẹn trong một câu văn hay một câu lược rồi vào thẳng vấn đề. Vì vậy, cũng không thể tránh khỏi tình trạng khô cứng ở giọng văn dễ gây phản cảm với độc giả.
• Khô cứng vẫn đảm bảo tính nghệ thuật: đặc điểm của loại hình báo mạng điện tử đã ảnh hưởng đến thể loại phóng sự nói chung. Tính ngắn gọn, nhanh nhạy của nó làm cho bài phóng sự phải tỉnh lược rất nhiều; có ý kiến độc giả cho rằng: “phóng sự của báo mạng không phải là phóng sự đích thực”. Ý kiến này có cái hợp lý riêng, nhưng nhìn một cách tổng quan thể loại phóng sự báo mạng điện tử vẫn đảm bảo được tính nguyên gốc. Trong tác phẩm phóng sự báo mạng ta vẫn thấy sử dụng rất nhiều thủ pháp nghệ thuật, các thành ngữ, các điển tích điển cố… chứng tỏ nó vẫn là một tác phẩm nghệ thuật, một món ăn tinh thần của công chúng.
• Thiên về thông tin: Thông tin là yếu tố không thể thiếu của báo mạng, nó được coi là một món ăn nhanh khi công chúng lướt web; cho nên phóng sự cũng được chú ý nhiều hơn ở những chi tiết và liều lượng thông tin. Như trên đã nói, ta có thể thấy được rất nhiều mặt của một vấn đề, mỗi sự kiện là một mắt xích xâu chuỗi suốt bài phóng sự; gói gọn trong chỉ một tác phẩm mà rất nhiều vấn đề được giải quyết, lượng thông tin công chúng tiếp nhận cũng nhiều hơn mức bình thường.
2. Cách sử dụng ngôn ngữ đa phương tiện
Ngoài ngôn ngữ chữ viết, thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử còn sử dụng ngôn ngữ đa phương tiện đó là: ngôn ngữ ảnh, ngôn ngữ âm thanh, ngôn ngữ truyền hình.
• Ngôn ngữ ảnh: loại ngôn ngữ được sử dụng phổ biến hơn cả. Ta dễ dàng nhận thấy đây là ngôn ngữ chủ yếu chỉ đứng sau ngôn ngữ viết. Có thể thấy ưu thế vượt của phóng sự báo mạng điện tử khi sử dụng một lượng lớn những bức ảnh trong bài phóng sự của mình, đây là điều mà báo giấy không thể làm được do giới hạn của khổ giấy. Sử dụng ngôn ngữ ảnh có hiệu quả, không quá lạm dụng làm cho bài phóng sự trở nên sinh động và đầy tình thuyết phục
• Ngôn ngữ âm thanh: một số ít các tác phẩm phóng sự báo mạng có sử dụng ngôn ngữ này. Nó được sử dụng chủ yếu trong các câu trả lời phỏng vấn, âm thanh hiện trường. nó tạo ra sự cảm thụ mới lạ trong độc giả về cùng sự vật sự việc.
• Ngôn ngữ truyền hình: nhiều báo đã thực hiện chuyên trang về loại phóng sự truyền hình trên báo mạng điện tử như: VNExpress.net, Vietnamnet.vn. Tuy chưa thực sự phổ biến nhưng nó đã chứng tỏ sự năng động của mình. Nhờ ngôn ngữ truyền hình mà khoảng cách thời gian và không gian được thực sự thu hẹp. Bài phóng sự có gì đó trở nên gần giống với một bài ký hay một bài tường thuật.
II. Kết luận
Thông qua đề tài “Ngôn ngữ báo chí trong thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử” giúp cho chúng ta có cái nhìn tổng quan hơn về thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử đặc biệt về phương diện ngông ngữ.
Kích ứng sự quan tâm của độc giả và công chúng về vấn đề sử dụng ngôn ngữ trong tác phẩm phóng sự. Đồng thời, nhà báo có trách nhiệm hơn trong việc sử dụng ngôn ngữ của mình sao cho thật phù hợp và luôn giữ gìn và phát huy sự trong sáng của tiếng Việt.
Phân biệt rõ cách sử dụng ngôn ngữ của từng loại hình, để từ đó thấy được xu hướng giao thoa giữa các loại hình báo chí nhằm hướng tới một mục tiêu chung là phuc vụ quần chúng nhân dân.
III. Tài liệu tham khảo
1. Tác Phẩm Báo Chí Tập 1 & 2
2. Ngôn Ngữ Báo Chí
3. Phóng Sự Báo Chí
4. Trích một số khái niệm từ Wikipedia.com
5. TienPhongOnline.com
Trong bài tiểu luận trên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được ý kiến góp ý của mọi người.
Xin chân thành Thank giảng viên:
Đã giúp đỡ tui thực hiện thành công đề tài này.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
BÀI TIỂU LUẬN NGÔN NGỮ BÁO CHÍ
Đề Tài: Ngôn ngữ báo chí trong thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử
PHẦN I: MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn lựa đề tài
1. Vấn đề ngôn ngữ báo chí
Ngôn ngữ báo chí có những đặc điểm, quan hệ, qui phạm riêng của nó phục vụ cho cách thức tiếp cận hiện thực của báo chí. Việc khảo sát ngôn ngữ báo chí cần đặt cái khung của những tính chất đặc thù của báo chí để từ đó tìm ra cách viết rất riêng của báo chí trong việc chiếm lĩnh thực tại, trong kiểu tổ chức tác phẩm.
Ngôn ngữ báo chí là một khái niệm nghiệp vụ tương đương với khái niệm tin, phóng sự, phỏng vấn… Ngôn ngữ báo chí phải đáp ứng những đòi hỏi của nghiệp vụ về phẩm chất, về hiểu biết mà ở những ngành khác không cần thiết như vậy.
Để nắm bắt được đặc điểm ngôn ngữ trong báo chí đòi hỏi chúng ta phải có sự đào sâu tìm hiểu vấn đề này.
2. Vấn đề ngôn ngữ phóng sự
Phóng sự là một thể loại báo chí thuộc nhóm chính luận nghệ thuật, phản ánh các sự kiện, con người, tình huống, hoàn cảnh điển hình trong quá trình phát sinh, phát triển, đồng thời thẩm định hiện thực đó qua cái tui trần thuật vừa tỉnh táo lý trí, vừa cảm xúc với bút pháp giàu chất văn học bằng phương tiện ngôn ngữ khác nhau.
Với ưu thế phản ánh hiện thực sâu sắc và có sức “công phá” lớn, phóng sự hiện nay chiếm một lượng khá lớn thời gian phát sóng của truyền hình, từ những phóng sự dài kỳ như một thiên tiểu thuyết nhưng cũng có những phóng sự chỉ độ 700 – 800 chữ thiên về mô tả, thông tin nhanh sự kiện.
Phóng sự là kết quả của những logic hội tụ dựa trên các phương tiện ngôn ngữ chữ viết, hình ảnh và âm thanh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài “Ngôn ngữ thể loại phóng sự trên Báo mạng điện tử” là một đề tài mở, có quy mô khá lớn, nếu tìm hiểu và phân tích một cách chi tiết đề tài này thì quy mô của nó rất lớn và dung lượng thông tin khá đồ sộ. Vì vậy, đề tài này chỉ dừng lại ở mức độ đặt những vấn đề chính có kèm theo những phân tích đánh giá sơ lược; đồng thời có sự khảo sát nghiên cứu trên thực tế báo chí. Xin tóm lược đề tài ở những bước sau:
- Vấn đề ngôn ngữ và nguồn gốc của nó
- Ngôn ngữ sử dụng trong lĩnh vực báo chí
- Phóng sự và vai trò của phóng sự
- Ngôn ngữ thể loại phóng sự nói chung và ngôn ngữ phóng sự trên báo mạng điện tử
- Khảo sát, phân tích, đánh giá việc sử dụng ngôn ngữ thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử
PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. NGÔN NGỮ VÀ NGÔN NGỮ BÁO CHÍ
1. Sự hình thành ngôn ngữ
Ngôn ngữ là hệ thống để giao thiệp hay suy luận dùng một cách biểu diễn, phép ẩn dụ, và một loại ngữ pháp theo lôgic, mỗi cái đó bao hàm một tiêu chuẩn hay sự thật thuộc lịch sử và siêu việt. Nhiều ngôn ngữ sử dụng điệu bộ, âm thanh, ký hiệu, hay chữ viết, và cố gắng truyền khái niệm, ý nghĩa, và ý nghĩ, nhưng mà nhiều khi những khía cạnh này nằm sát quá, cho nên khó phân biệt nó.
Không ai biết chính xác ngôn ngữ ra đời từ kia nào chỉ biết con người đã sử dụng các công cụ ngôn ngữ như ký tự, tiếng nói, kình vẽ, âm thanh, hình ảnh…Từ khi có chữ viết con người bắt đầu sử dụng văn bản và đến thế kỷ XV báo chí mới chình thức ra đời. Cùng với sự phát triển của xã hội loài người các hình thức ngôn ngữ cũng trở nên đa dạng và phong phú, cách truyền tải ngôn ngữ dần vượt ra khỏi giới hạn của thời gian, không gian. Con người có thể tiếp cận ngôn ngữ từ bốn phương, từ nhiều nguồn văn hóa khác nhau.
Mục đích của ngôn ngữ là truyền tải thông tin, cảm xúc của con người, sự vật, sự kiện từ người này đến người khác. Cho nên ngôn ngữ được dùng ở tất cả các mặt, các lĩnh vực trong đời sống.
Trên báo chí, ngôn ngữ được dùng cho việc thông tin và giải trí là chủ yếu, cho nên ngôn ngữ mang màu sắc sự kiện và có tính chất của ngôn ngữ văn hoạc nghệ thuật
2. Ngôn ngữ báo chí
Ngôn ngữ báo chí phục vụ cho cách thức tiếp cận hiện thực của báo chí. Cần đặt ngôn ngữ báo chí dưới cái khung đặc thù của báo chí để từ đó tìm ra cách viết riêng của báo chí trong việc chiếm lĩnh thực tại, trong kiểu tổ chức tác phẩm.
Ngôn ngữ báo chí phải đáp ứng những đòi hỏi nghiệp vụ về phẩm chất, về hiểu biết mà ở những ngành khác không cần thiết như vậy. Để đáp ứng được những đòi hỏi đó, ngôn ngữ báo chí dựa trên những nhận thức cơ sở sau đây:
- Nhận thức về chính trị: Làm báo là trực tiếp tham gia vào hoạt động chính trị xã hội. Nhà báo hoạt động không khác gì nha fchính trị, nhà ngoại giao trong cách ứng sử, trong cách đối phó với tình hình. Trong nhận thức chính trị của nhà báo, điều quan trọng nhất là sự thừa nhận sự lãnh đạo của chính trị. Sự thừa nhận này là một nhận thức khoa học chưa không phải là sự ép buộc.
- Nhận thức tiếng mẹ đẻ: Tiếng Việt là ngôn ngữ chính thống của quốc gia; các tác phẩm báo chí đều thể hiện qua ngôn ngữ này vì vậy báo chí góp phần tích cực hơn trong việc phản ánh, duy trì sự sinh động và tính hấp dẫn của tiếng Việt đến các đối tượng công chúng.
- Nhận thức về vốn kiến thức: Làm báo đòi hỏi một vốn kiến thức vừa sâu vừa rộng, ngoài kiến thức sách vở còn đòi hỏi kiến thức cuộc sống đa dạng. Vốn kiến thức ngôn ngữ phong phú sẽ làm cho ngòi bút và moik việc từ khâu chọn lọc thông tin đến sử lý thông tinh diễn ra hết sức nhanh chóng và xác đáng…
Ngôn ngữ báo chí là một lĩnh vực chuyên nghiệp của báo chí. Tuy chất liệu chủ yếu của nó là ngôn ngữ và có mối liên hệ mật thiết với ngôn ngữ báo nhưng không vì thế mà xem hai cái là một. Vì vậy, không phải cứ biết dùng từ chính xác, biết viết câu dung qui tắc, biết vận dụng phép tu từ.. là có thể viết báo được.
Ngôn ngữ báo chí và ngôn ngữ là hai lĩnh vực khác nhau.
3. Đặc điểm ngôn ngữ báo chí
3.1. Đặc điểm loại hình
a. Ngôn ngữ sự kiện
- Ngôn ngữ sự kiện là là phương tiện duy nhất để phản ánh của báo chí, đồng thời là tiêu chí khu biệt với các ngôn ngữ khác.
- Ngôn ngữ sự kiện bao giờ cũng được nhìn nhận trong qui trình vận động của sự kiện, do đó cần chú ý tới mối quan hệ tương tác giữa ba nội dung của ngôn ngữ sự kiện.
Sự kiện có thật và nguyên dạng phải là sự kiện hiện hữu thì mới có giá trị thời sự. Có những phản ánh mới nhìn thì đúng là có thật, nguyên dạng và hiện hữu vì không đặt trong qui trình vận động mà cái có thật thành cái không thật, cái nguyên dạng thành cái biến dạng, cái hiện hữu thành cái xa lạ.
- Chú ý tới sự vận động thì sẽ nhìn ra cái mới, cái thật của cuộc sống và đem lại sự sáng tạo cho nhà báo.
b. Ngôn ngữ định lượng
Ngôn ngữ báo chí coi trọng lượng sự kiện; ngôn ngữ chỉ được khẳng định ở lượng sự kiện, tính chất, bản chất, khuynh hướng của sự kiện. Những cách diễn đạt theo ngôn ngữ định tính tỏ ra khồn phù hợp với nhà báo vì đó là ngôn ngữ của các nhà chính trị, nhà tư tưởng.
Vì vậy, ngôn ngữ định lượng là cái phái sinh, sự cụ thể hóa của ngôn ngữ sự kiện. Chính vì đòi hỏi phản ánh cụ thể chính xác về sự kiện có thật, nguyên dạng đã dẫn đến việc đòi hỏi phải coi trọng số lượng.
c. Ngôn ngữ của độ không xác định
- Cách diễn đạt gợi lên sự liên tưởng, sự chú ý, kích thích sự tìm hiểu và tạo ra sự suy nghĩ không dứt trong lòng người đọc, người xem.
- Cách diến đạt hạn chế tối đa khả năng đoán trước của người đọc nhờ đó làm bùng phát cái bất ngờ của thông tin.
- Cấu trúc mở tạo cho tác phẩm báo chí có sức sống vượt thời gian. Ngôn ngữ của độ không xác định là sự đồng hành của cấu trúc mở.
3.2. Những mối quan hệ của ngôn ngữ báo chí
a. Quan hệ phản ánh
Đây là quan hệ tạo ra được sự trùng khớp giữa mô hình hiện thực với mã ngon ngữ trong tác phẩm báo chí. Quan hệ phản ánh đòi hỏi tin, bài bao giờ cũng phải trung thực, chính xác, không mâu thuẫn.
b. Quan hệ đôi xứng
Quan hệ đối xứng là quan hệ tạo ra sự hài hòa, đối xứng hay đối lập giữa mô hình hiên thực với mã ngôn ngữ trong tác phẩm báo chí. Đây là một sự cụ thể hóa quan hệ phản ánh. Thông thương, người ta vi phạm quan hệ phản ánh dưới dạng quan hệ đối xứng. Chẳng hạn trong truyền hình ta thường gặp sự vênh nhau giữa hình và lời bình.
c. Quan hệ liên tưởng
Quan hệ liên tưởng tùy thuộc vào hai quan hệ trên. Nếu phản ánh đúng, đối xứng đúng thì liên tưởng đúng và ngược lại.
Quan hệ liên tưởng là quan hệ tác động hai chiều: chiều nhà báo và chiều người nhận thông tin. Đối với nhà báo thì đây là chuẩn mực giúp cho mình lựa chọn câu chữ, cách diễn đạt, cấu trúc tin, bài như thế nào để hướng sự liên tưởng của độc giả, khan giả, thính giả theo chủ đích của mình, không tạo ra những liên tưởng có hại cho bài báo. Đối với người nhận tin, quan hệ này có tác động như một người kiểm tra bài báo. Bằng vốn kiến thức, vốn sống của mình người nhận tin bao giờ bao giờ cũng có khát vọng hiện diện trong bài báo.
II. PHÓNG SỰ
1. Sơ lược về sự hình thành và phát triển thể loại phóng sự
1.1. Trên Thế Giới
Trong các thể loại báo chí, có một thể loại mà ngay từ khi mới ra đời đã thu hút được đông đảo sự quan tâm của công chúng và là mối lo ngại của chính quyền. Đó chính là thể loại phóng sự. Là đứa con của báo chí cho nên không phải ngay từ khi báo chí xuất hiện thể loại phóng sự đã ra đời. Theo các tài liệu nghiên cứu về báo chí và truyền thông thì phóng sự ra đời lần đầu tiên ở Châu Âu vào cuối thế kỉ XIX, gắn liền với sự thắng lợi của cuộc đấu tranh vì tự do báo chí dài suốt 3 thế kỉ và sự phát triển vượt bậc của tư tưởng dân chủ, tiến bộ ở các nước phương Tây.
1.2. Ở Việt Nam
Có ý kiến cho rằng vì báo chí xuất hiện ở nước ta khá muộn so với thế giới cho nên thể loại phóng sự cũng xuất hiện cùng với sự xuất hiện của báo chí năm 1865, nhưng phóng sự mới thực sự lộ diện vào những năm 30 của thế kỉ XX với những lý do sau:
nỗi đau từ những vụ nổ bm mìn còn sót lại sai chiến tranh. Ba bức ảnh nằm trong một mạch lien kết từ cảnh đào mìn cho đến nạn nhân của nó và hậu quả và nỗi đau lâu dài với gia đình nạn nhân.
+ Bức tranh thứ nhất: cảnh đào bm mìn để bán, nó là một nghề mưu sinh đầy rẫy những nguy hiểm. Chỉ cần nhìn vào bức ảnh ta có thể hiểu nỗi vất vả và sự nguy hiểm của nghề này
+ Bức ảnh thứ 2 và thứ 3 là ảnh chân dung. Nhân vật ảnh hằn sâu nỗi đau từ tai nạn bm mìn, cuộc sống cùng kiệt túng lại càng them cực khổ, nỗi đau chồng chất nỗi đau. Dụng ý của tác giả là hướng bạn đọc đến sự cảm thông sâu sắc cho nỗi đau đời của những mảnh đời bất hạnh
Bài phóng sự: “Sự thật về người gần bảy năm 'ôm' xác vợ”, tác giả Nguyễn Huy, số ra Thứ Bảy, 28/11/2009
- Hình ảnh tường thuật và diễn tả:
Ông Vân cùng con út bên tượng người đàn bà nghi có cốt xác người vợ của ông ở bên trong - Ảnh: Nguyễn Huy
Ông Vân kể lại câu chuyện gần 7 năm nằm bên mộ vợ và đưa hài cốt vợ về nhà - Ảnh: NH
- Bạn đọc có thể không mấy tin tưởng vào câu truyện nếu không có những hình ảnh minh họa này. Bức tượng có hài cốt của người vợ bên trong và người chồng bên cạnh vợ mình. Câu chuyện khó tin ấy trở thành sự thật. Hình ảnh kết hợp với ngôn ngữ viết không làm người đọc sợ hãi trước hành động bất thường mà có sự cảm thong sâu sắc. Như vậy, tác giả đã thành công trong dụng ý nghệ thuật của mình
CHƯƠNG III: TỔNG KẾT
I. Nhận xét ngôn ngữ trong phóng sự trên báo mạng điện tử
1. Cách sử dụng ngôn ngữ viết
• Đi thẳng vấn đề: Từ khảo sát trên chúng ta nhận thấy thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử có cách tiếp cận vấn đề hoàn toàn mới. Không giống như loại hình báo giấy hay phát thanh phải có sự dẫn dắt vấn đề, lý giải, sơ lược.. rồi mới đề cập đến vấn đề. Cách vào đề của phóng sự báo mạng điện tử rất ngắn có khi chỉ vọn vẹn trong một câu văn hay một câu lược rồi vào thẳng vấn đề. Vì vậy, cũng không thể tránh khỏi tình trạng khô cứng ở giọng văn dễ gây phản cảm với độc giả.
• Khô cứng vẫn đảm bảo tính nghệ thuật: đặc điểm của loại hình báo mạng điện tử đã ảnh hưởng đến thể loại phóng sự nói chung. Tính ngắn gọn, nhanh nhạy của nó làm cho bài phóng sự phải tỉnh lược rất nhiều; có ý kiến độc giả cho rằng: “phóng sự của báo mạng không phải là phóng sự đích thực”. Ý kiến này có cái hợp lý riêng, nhưng nhìn một cách tổng quan thể loại phóng sự báo mạng điện tử vẫn đảm bảo được tính nguyên gốc. Trong tác phẩm phóng sự báo mạng ta vẫn thấy sử dụng rất nhiều thủ pháp nghệ thuật, các thành ngữ, các điển tích điển cố… chứng tỏ nó vẫn là một tác phẩm nghệ thuật, một món ăn tinh thần của công chúng.
• Thiên về thông tin: Thông tin là yếu tố không thể thiếu của báo mạng, nó được coi là một món ăn nhanh khi công chúng lướt web; cho nên phóng sự cũng được chú ý nhiều hơn ở những chi tiết và liều lượng thông tin. Như trên đã nói, ta có thể thấy được rất nhiều mặt của một vấn đề, mỗi sự kiện là một mắt xích xâu chuỗi suốt bài phóng sự; gói gọn trong chỉ một tác phẩm mà rất nhiều vấn đề được giải quyết, lượng thông tin công chúng tiếp nhận cũng nhiều hơn mức bình thường.
2. Cách sử dụng ngôn ngữ đa phương tiện
Ngoài ngôn ngữ chữ viết, thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử còn sử dụng ngôn ngữ đa phương tiện đó là: ngôn ngữ ảnh, ngôn ngữ âm thanh, ngôn ngữ truyền hình.
• Ngôn ngữ ảnh: loại ngôn ngữ được sử dụng phổ biến hơn cả. Ta dễ dàng nhận thấy đây là ngôn ngữ chủ yếu chỉ đứng sau ngôn ngữ viết. Có thể thấy ưu thế vượt của phóng sự báo mạng điện tử khi sử dụng một lượng lớn những bức ảnh trong bài phóng sự của mình, đây là điều mà báo giấy không thể làm được do giới hạn của khổ giấy. Sử dụng ngôn ngữ ảnh có hiệu quả, không quá lạm dụng làm cho bài phóng sự trở nên sinh động và đầy tình thuyết phục
• Ngôn ngữ âm thanh: một số ít các tác phẩm phóng sự báo mạng có sử dụng ngôn ngữ này. Nó được sử dụng chủ yếu trong các câu trả lời phỏng vấn, âm thanh hiện trường. nó tạo ra sự cảm thụ mới lạ trong độc giả về cùng sự vật sự việc.
• Ngôn ngữ truyền hình: nhiều báo đã thực hiện chuyên trang về loại phóng sự truyền hình trên báo mạng điện tử như: VNExpress.net, Vietnamnet.vn. Tuy chưa thực sự phổ biến nhưng nó đã chứng tỏ sự năng động của mình. Nhờ ngôn ngữ truyền hình mà khoảng cách thời gian và không gian được thực sự thu hẹp. Bài phóng sự có gì đó trở nên gần giống với một bài ký hay một bài tường thuật.
II. Kết luận
Thông qua đề tài “Ngôn ngữ báo chí trong thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử” giúp cho chúng ta có cái nhìn tổng quan hơn về thể loại phóng sự trên báo mạng điện tử đặc biệt về phương diện ngông ngữ.
Kích ứng sự quan tâm của độc giả và công chúng về vấn đề sử dụng ngôn ngữ trong tác phẩm phóng sự. Đồng thời, nhà báo có trách nhiệm hơn trong việc sử dụng ngôn ngữ của mình sao cho thật phù hợp và luôn giữ gìn và phát huy sự trong sáng của tiếng Việt.
Phân biệt rõ cách sử dụng ngôn ngữ của từng loại hình, để từ đó thấy được xu hướng giao thoa giữa các loại hình báo chí nhằm hướng tới một mục tiêu chung là phuc vụ quần chúng nhân dân.
III. Tài liệu tham khảo
1. Tác Phẩm Báo Chí Tập 1 & 2
2. Ngôn Ngữ Báo Chí
3. Phóng Sự Báo Chí
4. Trích một số khái niệm từ Wikipedia.com
5. TienPhongOnline.com
Trong bài tiểu luận trên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được ý kiến góp ý của mọi người.
Xin chân thành Thank giảng viên:
Đã giúp đỡ tui thực hiện thành công đề tài này.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: